Аскерде. Хусей Магомедович Кулиев

               
      Аскерде къуллукъ этген хапарымы  айтырма деген эдим да, айтайым. -Эркиши сёзюне кертичи болгъа керекди,- дейдиле да, мен да бёрк киеме…ммм…кёнчек бла бирге.  Аны себепли ётюрюкчю болмайым.  Алайды да, эринмей эсегиз, тынгылагъыз.
      Къысхасы,- барама аскерге. Барама да, военком жазгъанча, воздушно-десатный полкга тюшеме. Энди, ётюрюк харамды, бир иги адамла андагъыла. Жигерле, чомартла, огъурлула.  Биринчи кюнледен окъуна, ёмюрден бери бирге жашагъанча болабыз.  Юйретедиле мени бир да аямай кеслери билгенге. –Ма,  бу парашютдю, -дейди сержант,- бу жаланда хауада ачылады, ма бу тогъайдан тартыргъа керекди,- деп кёгюстеди. - Муну кийе туруп, несине да тынгылы къарап кий,- деп бир ненча кере айтады. –Ансы бир секириунг эки болгъа боллукъду.
Мен ангыламайма.- Къалай эки?
-Ма алай!- деп кюледи сержант. –Биринчи бла ахырынчы. Энди ангыладынгмы?
-Хау.
-Точно?
-Аптека!- дейме да, мен да кюлеме. 
     Алай, ким эсе да айтханлай, башынг ишлемесе аякъгъа къыйын тюшеди,- деп,   мен «хау» дегенликге бу къуругъан башыма аны юйретгенлери чыртанда кирмейдиле, кирге да ушамайдыла. -  Жанша, жанша,- деп турама ичимден!   Тышымдан а, кесими бир аламат тынгылагъан суундуруп, кёз къакъмай сержантха къатыпма. Башымда уа, айтама да, ол айтхан тюйюлдю, столоваягъъа къачан учама деп, олду. Уффф!
   -Уффф! Телилигим! Телилигими артда билеме. Башым барып тийгенден сора. Сержантха тынгылар амалтын,  ёлюрге азчыкъ къалгъанымдан сора! Уффф!  Къалаймы? Ма алай! Аны айта турама.
    Бир эртденликде - хахай, къычырыкъ. Учебная тревога! Кесибизча айтсам- къузгъун! Болгъан гузаба,  чабышыу, тыпар-тупур, къысхасы-  ит ийесин танымайды!
  Не от тюшдю?!- деп муштухул кийинип, чабып тышына чыгъама. О сагъат мени да тизгинге урадыла да,-  шагом марш,- деп сюрюп, барыбызны да бир вертолётну ичине къуядыла.
   Энди, тюзюн айтсам, вертолётну тышындан кёрген болмаса, ичине бирчик да кирмегенме. Тышындан къарасанга, былай, бир, абадан къамажакгъа ушаш, чиреулючюдю  аэродромда.   
   Уффф!  Ичи уа бир тарчыкъ.  Къымылдар онг жокъ. Кепге урулгъанча олтурама мугурайып. –Энди уа не этедиле?- деп. Ай, бир заманда бир ачы таууш эшитиледи.- «Гууу»,- деп вертолётну башында… ммм….бир тогъай…тогъай да угъай, бир….. къысхасы- вертолёт гюрюлдеп башлайды. Къатымда, манга ушаш, бети-къуту да кетип, бир мудах олтургъанны тюртеме. –Къара къара!- дейме. -Биз къалай бийикдебиз! Тюбюнде адамла гумулжуклача кёрюнедиле!
-Ала гумулжукладыла, сылхыр!- дейди къатымдагъы.- Биз алыкъа жерден да кётюрюлмегенбиз.
   Пу анассына! Да кётюрюлген да эткинчи, гумулжукла адамлача  кёрюнген, кётюрюлсек а къалай боллукъма- дейме да, сагъышха къалама. Кёлюм бокъланады, башым тёгерек айланады, санларым жызылдайдыла, бутларым къалтырайдыла. Уффф!
    Кётюрюлебиз, къысхасы. Иги, бийикге кётюрюлебиз. Тюбюнде гумулжукла да адамла да думп.
    Кётюрюлюп, уча барабызда, бир заманда къарасам, вертолётну эшиги ачылады да къалады. Ма санга къаугъа! Чабама,- жабайым,- дейме да.- Эшта, безгилери бошайгъан болурла да, андан ачылгъанды,- деп. Алай о сагъатдан командирибиз секирип къобады да, мени да арлакгъа тюртюп,  ол эшикден чынгайды да кетеди. Пу анассыны!- Бу шашханмы этгенди,- деп, мени да ауузум бир метрге ачылып тургъанымлай, нёгерлерим да ызындан къуюладыла. Уааа! Чабама вертолётчикге.- Тохтат вертолётунгу, юйюнг къурурукъ, халкъны къырдынг!- дейме да. Вертолётчик манга суху къарап, мюйюшде атылып тургъан бир къалауну кёгюстеди.
   -Къапла быладан бирин! - деп, хыны-хуну этеди.- Бол терк, заман жокъду,- деп мени гузаба ашыкътырады.- Была парашютдюла! Кий бирин  терк!
    Уффф! Не этерик эдим. Муштухул  къаплайма бирин, къаплайма да, вертолётчикге къарайма.- Энди уа не этеме? -дейме да. Ол, юйюне эмина кирлиг, а,  сёз да айтмай мени кётюреди да учуп бара тургъан вертолётну эшигинден быргъайды да иеди. Къычырыкъдан ала,  баш тёбен къуулама жерге.   
    Бир кесекчикден эсими да бираз жыйып, парашютюмю ачайым деп къарасам, аллайгъа къара. Парашютню орунуна сыртымда бир эски машок. Мен, башым къуругъан, ашыгъып, аны къаплагъан кёреме. Ол ит вертолётчик а аны эслемейми къойгъанды, огъесе,- от тёбеси бол,- депми ашырды-   билмейме.
   -Энди не этеме?- дейме да типискиге къалама!- Ай, суугъан баш, столоваяны къоюп, сержантха иги тынгыласанг эди,  бу палахха къалмаз эдинг,- дейме да башымы тюеме. Алай тюй да тур! Энди тюйгенден не хайыр? Машокну парашютму этериксе? Уффф!   Бусагъат жерге макъача жагъыллыкъма. Жилярыгъым келип энишге къарайма.- Жерге жетемеми,- деп. Къарасам- сюйсегиз ийнаныгъыз, сюйсегиз къоюгъуз,  тюбюнден биреу алыма учуп келе.
   Пу анассына! Кесими хуттурлугъуму иш да унутуп,  сейир тамашагъа къалып, ол келгенге аралама.- Бу къалай учуп келеди  не мотору жокъ, не къанатлары жокъ,- дейме да.- Кеси да къайры жолну салгъанды,- деп, къоркъаракъ да болуп, манга жуукълашханлай, къычыралгъанымча къычырама.   
  - Эй? Кимсе?  Къайрысааа? –дейме да.- Къайры  атланганса?
–Кесим да билмеймеее,- деп къычырады учхан.- Мен сапёрмааа! Тюбюмде мина атылгъандыда, ол учургъандыы!
-Жерге уа узакъмыдыыыы? –
-Угъааай! Бусагъат жетесеее! –деп учхан ракетача къатым бла озады. 
      -Ай, эмина жетсин юйюнге!- дейме. -   Хоу, бек ашыгъама ары,- дей, ол учханны да кёзлерим бла ашыра, не мадар этейим, деп биягъы энишге къарасам-тюбюмде поварыбыз, парашютю да ачылып, «ох» деп, папрос да тарта, ашыкъмай жерге тюшюп барады.
     -Аха!- деймеда, къуулама ызындан. Къуулама да тюзюнлей парашютюню башына къонама. Парашют бюгюледи да, поварны тюз тёппесинде сюелеме да къалама.  Повар,- бу ауурлукъ къайдан чыкъды деп,- алынып, папросуун да жутуп, хахайдан къырады. Башын ары- бери булгъай кетеди да мени энишге тюшюреди. Сыптырылып тюшеме  да аягъындан тутама. Повар, чочуй келип, аягъына къарайды да мени кёреди.
    -Эй! Не телинесе? Ий бусагъатдан аягъымы,  скотина –деп ачыуланады. 
Хатлама! Къайры иеме! Ёлсем да угъай!  Ийер орунуна экинчи аягъын да  бийлейме.
Повар бютюн бек ачыуланады.- Слушай?! Не ойнайса? Къуру менден дейме да!
-Къурумайма!
-Нек?
-Сени ийсем-манга кампец!
-Къалай? –Повар сейрсинеди.- Къалай кампец? Нек?
-Парашютюм жокъду! Машок бла секиргенме.
-Не зааат? – Повар «къа-къа-къа,- деп къатады. –Кертими айтаса?
-Кеппе-керти! –Мен поварны аякъларын къатыракъ къысама.-Бир да эки да деме, иерик тюйюлме! 
 Повар къоркъады. Къоркъады  да ариугъа тартады.
    –Эй! Эшите?,- дейди, аууазын жумушатыргъа кюреше.- Бу парашют биреуге деп этилгенди! Экеуге чыдарыкъ тюйюлдю! Тилейме, жойма мени! Сабийлериме жан ауруут!
  -Ауруутмайма!- дейме тюбюнден.- Сен алыкъа къатын да алмагъанса, не сабий хапар айтаса? Сызма! 
- Сызмаймааа!- деп жиляйды повар. -Къатын алмагъанлакъгъа, поварихабыз  ючюнчюбюзню таба турадыыы!  Ий! Ийсенг сержант этерге сёз береме! Мен командир бла бек игиме. Мен айтханы этерикди. Ий! Ийсенг, сержант боласа!
-Сау бол!- дейме. –Мен жерге бир жагъылсам, сержантлыгъынгы башымамы урама!?  Угъай, шуёх, аллай теличикле жокъдула! Иймейме –
    Ахшы! Старший сержант этеме алай эсе! –Повар башын кётюрюп  манга къарайды.- Ангылаймыса? Старший сержант этеме!
    -Генерал  этсенгда-угъай! –Мен башымы булгъайма.- Манга мени жаным татлыды сени чынгларынган эсе! У-гъай!
  Биз аллайла эте тургъунчу, сызылып барабызда тюзюнлей бир кёлге батылабыз да кетебиз. Уффф! Мен терк окъуна, поварны  аякъларын ийип, жюзюп бир жанына чыгъама. Повар парашютню ичинде чулгъана, дунияны аманын да къуя, бичагъы  бла парашютюн туурайды да, башын кётюрюп  мени кёреди. Осагъат, бети тюрленип, бичакъны да тишлери  бла къысып, мени таба атылады. Къачама. Насыпха жеталмайды. Уффф!
  Артда дерт жетдирлик да болур эди, алай, насыбыма, аны башха жерге кёчюрдюле.
    Ма олду аскерде болгъганымы хапары. Ючюнчю  хапарым, а барындан да сейирди. Бир айт аныдамы? Угъай!  Мен да сизден  солуюм, сиз да менден бир кесек солугъуз. Тюбеширбиз энтада. Сау къалыгъыз!