Къолэбзыу псэолIэшIхэр

Мыр зыхъугъэр гъэтхапэр ары. Зы пчэдыжь горэм тишъхьангъупчъэ чIэгъ чIэт чъыгшхом икъутэмэ зэгуакIэ, чы гъугъэхэр зэхэухъытагъэу дэгъэнагъэу тлъэгъугъэ. Охътэ заулэ тешIагъэу къолэжъ горэ къэбыбыгъ, чы гъугъэу къолэбзыупэм дэлъэу къыхьыгъэхэр, теплъэджэ дэдэу тэ къытшIошIыщтыгъэ зэхэухъытагъэм хиIугъ. Ыуж кIэкэу итэу джыри зы къолэжъ, ыпэкIэ тлъэгъугъэм нахь иныIоу къэбыбыгъ, цундыр арэу къыч1эк1ын, ыкIи ащ ыIыгъыгъэ чыпэхэри Iэтэ теплъаджэм хиIугъэх.

КъолэбзыутIур яжьэм ышъо фэдэу бзыйхэр зытет къолжъмэ ащыщыгъэх. Ахэм апкъымэ атет бзыйхэр ежьашъох, шъхьэм, тамэхэм ыкIи кIэм атетхэр шIуцIэх. Тинасып къыхьыгъэр гъэшIэгъоны! Къолэбзыумэ набгъор зэрашIырэр тлъэгъущт.
 
А лъэхъаным чъыгмэ ятхьэпэ цIыкIухэр къызэIуихыгъэ къодыягъ, ыкIи тынаIэ зытетыдзагъэу, тызылъыплъэнэу итхъухьагъэм пэрыохъу фэхъущтыгъэхэп. Тэ яенэрэ къатым тыщэпсэути, «нэбгъошIыным» гупсэфэу талъыплъэн тлъэкIыщтыгъ. Джы пчэдыжь къэс шъхьагъупчъэм текIуалъэти, тиIэпэIасэмэ яIоф зынэсыгъэр зэдгъашIэщтыгъ.
«Къолэбзыу псэолъэшIхэр» - джары афэтыусыгъэр зэгъусэ къолэжъитIум.

АпэрэмкIэ, «тичъыг» ау сыдми къыхамыхагъэу тлъытагъэ. Тищагу жьыр щызэпео зэпыт - чъыгэу дэтхэр лъэшэу егъэсысы, къутамэхэр чIыгум нэсыщтым фэдэу еуфэ, ахэм сыд фэдэ набгъуи атезэгъэщтэп. Тэ «тичъыг» зыдэщытыр кIым-сым, жьы тIэкIоу къынэсырэм къутэмэ псыгъохэмрэ тхьапэжъыехэмрэ егъэсысы къодый. Ар гъэшIэгъон дэдэу тщыхъугъ:
- Сыдэу Iушха!

ЯтIонэрэмкIэ, «къолэбзыу псэолъэшIмэ» салъыплъэ зэхъум, мыхэм япсэукIэ зыфэдэ шъыпкъэр зэзгъэшIэнэу сыгу къэкIыгъ. ЗыкIи къолэбзыумэ ягъэпсыкIи янэшани сшIогъэшIэгъоныгъэу сшIэжьырэп, къолэжъхэр хэгъэкIи. Шъыпкъэ, Iор-пэIожьмэ афэгъэхьыгъэу сызэджагъэр бэ. Ар зыпкъ къикIыгъэр, дэхэцIыкIоу ыкIи Iуш дэдэу - Iор-пэIожьэу тиунэ исыгъэ Яшка-Яшечка ары. Ау къолэжъмэ яIоф шъхьафыба!

Илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьымэ, зыгорэ зэдгъэшIэнэу тыфаемэ библиотекэм тыкIощтыгъ, тхылъхэр, хэутыгъэ горэхэр зэдгъэгъотыщтыгъэх, шIэныгъэлэжьмэ тяупчIыщтыгъэ.
Адэ непэ! «Дунэерэ хъытыум» щылъыхъу - шIэныгъэу щыIэр къыпIэкIэхьащт! Сэри джары сш1агъэр.

ГущыIэм пае. КъызэрэчIэкIырэмкIэ, къолэжъхэр Iуш дэдэх, сакъых ыкIи гулъытэ яI. ЗэкIужьэу, гупкIэу, зыпэшIыжьын сэнаущыгъэ зэрахэлъым ыпкъ къикIэу, хъагъэм дэсэу унагъомэ аIыгъы. Къолэжъыр къыодэIоу пшIыныр къинэп, ау апэ къифэрэр зэхагъэтэкъоным лъэшэу зэрэфэщагъэхэр Iофышху.
 Изакъоу унэм къинэгъэ къолэжъым (такъикъ 15-30-кIэ).шхъухьэу ришIыхьан ылъэкIыщтыр бэ: хьапщыпэу илъхэр ритэкъухьащт, пультым ичыIухэр риутыщт, телефоныр зэхиутыщт, тхылъыпIэ ахъщэхэр зэIитхъыщт, дэпкъым егъэпкIыгъэ тхылъыпIэхэм азыныкъо къытыричыщт. ЗэрэхъурэмкIэ, къолэжъыр унэм щиIыгъын зигухэлъыр, пэрытыныгъэр зыфигъэшъошэщтым дэгъоу егупшысэн фае.

Ау укъезгъэшIуни Iофым хэлъ.
Къолэжъым ибысым шIу ылъэгъущт, янэ-ятэхэм афигъэдэщт, етIанэ, ныбджэгъу ыш1ыщт. Унэм къехьажьыфэ ежэщт, ухъумакIо фэхъункIи мэхъу. Къолэбзыум бысымым фэшъхьафэу, унэм ис нэбгырэ заулэ «ыгу тефэщт», ау адрэхэр зынигъэсыщтхэп.

КъолэжъитIоу зэгъусэныгъэ яIэнэу къыхэзэрэгъэщыгъэхэм шъыпкъэныгъэ зэфыряIэщт (щыI щысэ зытепхын!). Ахэм дэгъу дэдэу зэхахы, алъэгъу, мэхэр зэхашIыкIы, зэкIэ хъурэм гу лъатэ, цIыфым ишIуагъэ ежьым къызэрекIырэм елъытыгъэу «лъытэныгъэ фешIы».
ГущыIэм пае, хэкIыр зэрылъ щалъэр зыIыгъ цIыфыр къызычIэкIырэ подъездым къолэжъхэр щызэрэугъоих - ащ ашхын зэрэхагъотэщтыр ашIэ. СшIэрэп тиунэ чIэсхэм типодъезд чIэкIырэ цIыфхэр зэратекIырэхэр, ау охътэ дэхэкIае ари тисэмэркъэумэ ахэтыгъ:

- Къолэжъхэм чIэсмэ тыкъахагъэщыгъ!- тыщхызэ, едгъэхъугъ тызэралъыплъэщтыгъэм.
Къолэбзыухэм мэфэ заулэ емызэщхэу Iоф ашIагъ. УеплъынкIэ Iэтэ зэхэухъытагъэм итеплъэ нахь гухьэ хъущтыгъэп: чыпэхэр мокIэ-мыкIэ къыхэпIыикIыщтыгъэх, набгъор чIыпIэ-чIыпIэу къощэ-нащэу къелэлэхыщтыгъ.
Къолэжъхэм зэкIэ апэ къифагъэр агъэфедагъ: гъучIыкIыр, лъэпсэ гъугъэр, чыпэхэр…Зыщаухыщтым, гыкIыгъэхэр зыпалърэ кIапсэм щыщ такъыр къахьи, зы цыпэр набгъом пагъэнагъ, адрэ цыпэр къутамэм тырадзагъ. Енэгуягъо, ар дэхэфэшIэу, набгъор ыгъэкIэрэкIэнэу зэрэщытыгъэр. Ау, нэджэIуджэу, теплъаджэу къэлъагъощтыгъэ Iатэм ыкIоцI хъурэябзэу зэгъэзэфагъэу, щыкIагъэ имыIэу, шIу дэдэу гъэпсыгъагъэ.
Игъорыгъоу къолэбзыумэ набгъор фабэу, кIэнкIэхэм уателъынкIэ гупсэфэу агъэпсыгъ: уц гъугъэхэр ралъхьагъ, къахьыгъ хъэдэныжъи, тхылъпIи, цы IапIи, ащ фэшъхьафэуи, къыбгурыIон умылъэкIэу, зыгорэхэр - зэрагъафи, зэщиз ашIи, «аубагъ». Iофыр аухыгъ!

Джащ щегъэжьагъэу набгъом зы къолэжъыр къинэщтыгъ, сыда пIомэ, нэбгъо зэгъфагъэм къенэцIыхэрэм «хьалэ-балыкъ» ашIыщтыгъэ, загъорэ бзыумэ IуашIахьырэ «зэо-банэм» тылъыплъэщтыгъэ, ыкIи тишъыпкъэу «тэтыемэ» тыгухэр афэузыщтыгъэ. Аужыпкъэм, зэкIэ рэхьатыжьыгъэх. Набгъор «зиунаехэр» текIуагъэх!

Зы пчэдыжь тащыщ горэм набгъом кIэнкIищ зэрилъым гу лъитагъ. КIэнкIэхэр шхъонтIэшъо-уцышъохэу, бжьыгъэшхохэр атеупцIагъэм фэдагъ. Къуалэм бзыупэкIэ кIэнкIэхэр ыгъэкIутэрэм фэдагъ, зэпригъазэщтыгъэн фае, етIанэ афэсакъыпэзэ атегъолъхьагъ. Зэрэсакъырэм дгъэшIагъоу теплъыгъ - ны-тыхэр зэкIэ зэрэзэфэдэхэр!
 
Бзыужъыехэр къизыщищтыгъэр къолэжъ анэр ары, цундым (хъум) ащ ышхыщтыр къыхьыщтыгъ, загъорэ зыригъэпсэфыщтыгъ: ежь кIэнкIэхэр къыгъэгъунэщтыгъ, адрэм щагур къыбыбыхьэщтыгъэ. КъызэрэтшIошIырэмкIэ, дыигъэ тамэхэр ыгъэулэущтыгъэх.
Бзыужъыемэ якъэхъун лъэшэу тыдэгуIэщтыгъэ. Тхьамэфищ фэдиз тешIагъ, тызэрежэрэми тIэкIу тезэщы фэдэу хъугъэ, шъхьангъупчъэми пчэдыжь къэс тызэрэIулъадэщтыгъэм фэдэу тыIулъэдэжьырэп. Мэфэ тIокI, е тIокIырэ зырэ тешIагъэу щырхэр къэхъугъэх.
 Апэ бзыупэ зэкIэхыгъэмэ афэшъхьаф набгъом къищэу тлъэгъущтыгъэп. Игъорыгъоу щырмэ ахахъощтыгъ, янэрэ ятэрэ кIуачIэ ямыIэжьэу, ашхыщтыр къахьыщтыгъэ. АфэгъэшхэкIыщтыгъэхэп.
Тхылъым къисхыгъ, щырмэ бэ дэдэ зэрашхырэр. Ахэм арагъэшхырэр зэфэшъхьафэу бэ: хьацIэпIацIэхэр, бзыу кIэнкIэхэр, нэмыкI бзыумэ ящырхэр, хьантIаркъохэр, цыгъохэр, хьамплъыжьхэр ыкIи нэмыкIхэр.

Джыри мэзитIу фэдиз тешIагъ. НыбжьыкIэмэ «япIуныгъэ-гъэсэныгъэ» иуахътэ къэсыгъ. Ау ащ тылъыплъэнэу амал дгъотыгъэп, чъыг пк1ашъэхэр ины зэхъухэм набгъор агъэбылъыгъ.
Къолэжъ быным тылъыплъэзэ тесагъэти, бзыу щырхэм ахахъуи набгъор забгынэм, тыкъэчэфынчъагъ.

КъызэрэчIэкIыгъэмкIэ, охътэ заулэрэ бзыу щырхэр ны-тыхэм агъашхэх, ау етIанэ бзыу ныбжьыкIэхэр купэу зэрэугъоихэшъ хъупIэхэр, кIэихэр къабыбыхьэзэ ашхыщтым лъэхъух. Набгъом чэщым зыщагъэпсэфынэу къагъэзэжьы.
- Къолыжъыр бгъэсэн плъэкIыщта, шъуIа?- къэупчIагъ сипхъорэлъфэу тадэжь къэкIугъэр, «тикъолэбзыу псэолъэшIмэ» якъэбар зыфэтэIуатэм.

- ПшIэнэу уфаемэ, къолэжъыр уни унагъуи псынкIэ дэдэу ясэ, - сыгуIэзэ интернетым къисхыгъэ шIэныгъэр къэзгъэлъэгъуагъ. - Ащ икIас шхъухьэшIэныр, гущыIакIэ ебгъэшIэн плъэкIыщт. Ау, бэрэ къыхэкIы: цIыфым бзыу щырыр ештэ, унэм регъасэ, етIанэ зезэщыкIэ, етIупщыжьы. Ом хатIупщхьэрэ бзыу щырыр дунаишхом щэщынэ, нахьыбэрэм, хэкIуадэ.

Илъэсищым къазыфагу «типсэолъэшIыхэр» янабгъо къэбыбыжьыщтыгъэх, тэри ренэу тяжэщтыгъэ. Ау тащыщ горэм ыгу къэкIыгъэп къолэжъ унэм къыхьыны ыгъэсэнэу. КIо, урамыгъэзыгъэмэ, шъхьафит дэдэу, мыдэхащэу, бзыу шхъухьэшIыр, сыдэущтэу хъагъэм дэсэу п1ыгъыщта? Ащыгъум ащ хъагъэп - чэтэщ ыцIэщтыр.