5. 9. Наилучший эмоционально-смысловой строй

5.9. Найлепшы эмацыйна-сэнсавы лад.

Можна сфармуляваць зацвярджэнне:
Усеўладар беспамылковы: усё, што ні робіцца, - робіцца да лепшага; усё, што адбылося і здзяйсняецца, — адбылося і здзяйсняецца найлепшым магчымым чынам
пры той рэальнай маральнасці і другастных з яе намерах пры этыцы, носьбітамі якіх з'яўляюцца індывіды, у сукупнасці складаючы грамадства; Усеўладар вялікі і ўсемагутны, і ласка Яго бязмежна.

Сэнс гэтага сцвярджэння зразумелы адназначна. Пытацца: Якія эмоцыі павінна выклікаць ўсведамленне гэтага факту?
- Зразумела, што пры розных тыпах ладу псіхікі - розныя. Пры чалавечным тыпе ладу псіхікі ўсведамлення гэтага факту павінны спадарожнічаць светла-станоўчыя эмоцыі, якія можна характарызаваць словамі: спакойна-урачыстая радасць, каханне,якое выліваецца у свет.
Можна навучыцца пры ўсведамленні гэтага сцвярджэння выклікаць у сабе менавіта такія эмоцыі і падтрымліваць гэты эмацыянальна сэнсавы лад жыцця ў працэсе ўзаемадзеяння індывіда з сацыяльным і прыродным асяроддзем.
І толькі пасля таго, як пры ўсведамленні вышэйшага факту прыйшло унутранае прымірэнне і жаданне благадзейства Сусвету з адкрытай душой, паўстаў добры эмацыйны фон, добры настрой, можна прыступаць да справы, будучы пры гэтым спагадным да голасу сумлення, і справа будзе добрай; у адваротным выпадку алгарытміка несвядомых узроўняў псіхікі і псіхіка ў цэлым будуць фальшывіць, як фальшывіць засмучаны раяль або гітара.*

*У культуры чалавецтва, якая гістарычна склалася, ў шырока распаўсюджаных экзотэрiчных рэлігійна-філасофскіх сістэмах пытанне аб спараджэнні пэўнага эмацыйна-сэнсавага ладу самім чалавекам падаецца як ключавы для пачатку дзейнасці, мабыць толькі ў будызме.
Прыклады:
«Няма рэчы, якая звонку можа прымусіць нас пакутаваць; усё залежыць ад інтэрпрэтацыі нашага вопыту. Адсюль ясная вялікая ролю розуму ў
тым, што адчуваем мы пакута ці радасць».
«Няздольнасць здзейсніць нейкае справа — не падстава для турботы. Здольнасць здзейсніць нейкае справа — таксама не падстава для хвалявання. Дык навошта хвалявацца? Будзьце шчаслівыя»
«Адзіная крыніца вашых пакут - вашы ўласныя дзеяннi. Заўсёды сачыце за тым, як нешта робіце».
«Навучыцеся заўсёды быць спакойным і мудрым. Калі вы спакойныя і мудрыя, вашы дзеянні будуць адпавядаць сітуацыі і не будуць змрочаны адмоўнымі эмоцыямі".
«Мудрасць без спагады - суха і шкоднасная. Спачуванне без мудрасці- слепае і нямоглае. Не грэбуйце ні мудрасцю, ні спачуваннем».
«Першы крок да мудрасці — убачыць на ўласныя недахопы. Такім чынам, перш за ўсё, выпрацоўка сваiх недахопаў»
«Дзеянні, натхнёныя гневам, сведчаць аб тым, што вы страцілі ўладу над сабой і больш не здольныя ясна думаць і бачыць. Гэта вельмі небяспечны шлях».
Гэтыя будысцкія навучанні прыведзены паводле публікацыі па інтэрнэце
адрасе (па стане на ліпень 2020 г., Цытаванне тэматычна выбарачны): http://www.sunhome.ru/religion/11181. Аднак у адным з іх было дакладней спажыць тэрмін "суперажыванне", паколькі ён мае на ўвазе ўспрыманне толькі патоку пачуццяў таго, каму суперажываюць, і дапускае пры гэтым Іншае яго асэнсаванне і іншую эмацыйную афарбоўку, г. зн. суперажыванне спалучае паток пачуццяў з мудрасцю, не парушаючы пры гэтым эмацыйна-сэнсавага ладу суперажывальнага. У адрозненне ад тэрміна "суперажыванне" тэрмін "спачуванне" адназначна нясе
сэнс "пакут, ідэнтычных з тым, каму спачуваюць", што парушае эмацыйна-сэнсавы лад, перашкаджаючы выпрацоўцы і ажыццяўленню мудрасці па буддыйскi.
У традыцыях гістарычна рэальнага хрысціянства роспач хоць і трактуецца як цяжкі грэх (а ў шэрагу выпадкаў — як смяротны грэх, які пазбаўляе душу перспектывы выратавання), аднак прамых указанняў на абавязак чалавека прывесці свой настрой да пэўнай нормы перад пачаткам любой дзейнасці няма; няма і тлумачэнняў, чаму гэта безальтэрнатыўна неабходна зрабіць для поспеху любай дзейнасці. Пытанне аб
роспачы асвятляецца толькі ў аспекце выратавання душы.

Менавіта гэты эмацыйна-сэнсавы лад і з'яўляецца найлепшым для забеспячэння жыцця і дзейнасці. Трэба навучыцца асэнсавана валявым парадкам: 1) ствараць яго адразу ж па абуджэнні і 2) вяртацца да яго, калі пад уздзеяннем бягучых падзей адбыўся пераход да нейкага іншага настрою. А яшчэ лепш-навучыцца падтрымліваць яго ва ўсіх рэжымах інфармацыйнага атаясамлення з рэальнасцю нашага "Я", г.зн.
свядомасці: як у няспанні, так і ў сне.
Зацвярджэнне, з фармулёўкі якога мы пачалі гэты раздзел 5 часткi, з'яўляецца свайго роду "камертонам" для стварэння ў сабе правільнага эмацыянальна-сэнсавага ладу, арыентаванага на праведную дзейнасць. Менавіта пры гэтым эмацыяна-сэнсавга ладзе псіхіка забяспечвае найлепшую працу пачуццяў, інтэлекту, асэнсаванай волі.
Адпаведна гэтаму можна пагадзіцца з сцвярджэннем гістарычна склаўшайся хрысціянскай традыцыі аб тым, што роспач ёсць грэх.
Антыподам нудоце з'яўляецца "кайф". Станы, у якіх эмоцыі, якія прадстаўляюць "станоўчымі" але "зашкальваюць", калi страсці п'яняць індывіда, - таксама ненармальныя, паколькі вяртаюць да аналогіі "функцiя эмоцый ў псіхіцы —
кантрольная лямпачка на пульце" (Параграф 4.5), то такога роду сітуацыі павінны ўсведамляцца як збой у энергетыцы біяполя: энергіі больш, чым гэта неабходна для асэнсаванай дзейнасці ў рэчышчы промыслу. Акрамя таго, у стане «эмацыйнага
зашкальвання» ("кайфу", «эйфарыі», "аргазму") актыўнасць мозгу падае да мінімуму ў стане няспання. Таксама трэба разумець, што энергаплынi біяполя заўсёды прамодулiраваны нейкім сэнсам, і калі ён не ўсведамляецца, тым больш у стане
"эйфарыі" (эмацыйнага зашкальвання) пры падзенні да мінімуму актыўнасці мозгу і адпаведна пры мінімальнай працаздольнасці iндывiдуальнага вума, то зусім не абавязкова, што Спадарожны эмацыйна-энергетычнаму ўздыму сэнс ляжыць у рэчышчы промыслу Усёладарнасцi, хоць апорная яго энергія і прыемна п'яніць (гэта стан можа быць характэрным і для сітуацый "парадыравання" пры апантанасці эгрэгарыяльнай або дэманскай — азарэння адрозніваннем).
Па сутнасці сказанае азначае, што індывід пры чалавечным тыпе ладу псіхікі эмацыйна-станоўча самадастатковы, г.зн. яго эмоцыі не "штампуюцца" абставінамі. Аднак гэта не азначае, што ён безэмацыйны і што ён не слухае нічога з таго, што адбываецца. Менавіта пры апісаным вышэй эмацыянальнасмысловым ладзе, у стане зашмат спакойна-урачыстай радасці, прыходзе неспакой, рэальна адбываючыеся выклiлi негатыўных падзей ўсведамляецца найбольш выразна але не загадзя. І таму яго неабходна адэкватна асэнсаваць і пазбегнуць непрыемнасцяў. Менавіта пры гэтым эмацыянальна-сэнсавым ладзе прынцып «практыка — крытэр ісціны» ў адпаведнасці з
прынцыпам «па веры вашай хай будзе вам» здольны працаваць папераджальна па адносінах да рэальным пагрозам і небяспеке.