Алгъыш-1. Белые стихи 10-е г. 20в

(Дудаланы тойда айтылгъан алгъыш сёз )

Ой,  нарат томурау  чырылдаб джанады  Дуда къабакъны  уа  джарыта,
Къобуз, харс тауушла джаш адамланы той тауушуна  тарыта,
Да мен  а алгъыш этейим, джамагъат, келинни, кюеуню уа таныта.

Ой, онглу дегенинг толуду,  дейме,  Уллу  Хурзук  деген  элликде,
Алгъыш айтыр адам а аз болмаз дейме  бу  Дудаланы  бийликде,
Менден устала кёбдюле былайда, сыйлары  уа  болсун мийикде.

Манга сёз бергенле сау болсунла,
Къошлары малдан толсунла,
Хар тутхан ишлеринде онгсунла.

Да, алгъыш айтхан, кеси айтмайды,  халкъны  ашхы  сёзюн айтыучуду,
Хар ашхы иннетли  адамны   акъылындагъын  ачыучуду,
Халкъдан алгъанын джангыдан тизиб, ызына халкъгъа чачыучуду.

Сёз менден болса да  сёлешдириу – халкъдан,
Да бу миллетге болсун джакълыкъ джаратхан Хакъдан,
Джашауу болсун къара тиймеген акъдан.

Ой,  келин келгенди  бу Дудаланы сыйлы  къабакъгъа,
Хурбай халыуала салыныб джасаулу сахан табакъгъа,
Бал суу къуюлуб  а бу терен алгъыш аякъгъа.

Ой, къолумдагъы бал аякъ дейме да,  къуанч  алгъыш а  келсин,
Бал бла джау кибик джашарча келин бла кюеуге Аллах  насыб берсин,
Болумларын, Аллаху Тагъала,   кюнден – кюннге, джылдан – джылгъа   кере – керсин.

Келген келинни джибек аууду къыз намысыны уа белгиси,
Быллай адетни чыгъарлыкъ болур эди миллет дегенни игиси,
Да къайын анасы ауун алыб халгъа ачылсын  келинни  айбат бет кёргюсю.

Ой, апсынлары  шекер алгъандыла келинни башына атаргъа,
Да Аллах буюрсун барына да бир – бири бла «сенсе – менсе» деб джашаргъа,
Урунуб халал къыйынын  ашаргъа.

Ой,  келген келин тынгылаучу болсун, аз сёлешген,
Халиси болсун къайынларына илишген,
Абсынларында болмасын анга керексиз эришген.

Кюеу джаш айтылгъан Усту  улу,  Ысхакъды,
Адамлыгъына  аны таныгъан бары шагъатды,
Уллу къарнашы десенг ким да таныгъан, гёджеб  Азатды.

Ой,  уллу къазанда бишген эт чий къалмаз,
Дуданы адамы тенг болмагъаннга узалмаз,
Бу юйюр сайлагъан къыз а учхара джерден болалмаз.

Къызны юйюрю Къайытладанды, сыйы – махдауу – юсюндеди,
Бу тукъумну халкъ ючюн кюреши бютеу Къарачайны эсиндеди,
Тукъумуну асылы  десенг а – келинчикни  кесиндеди.

Ой, игилик бла  айтылгъанды Дудаланы  тикли туруш,
Бу тукъум болмады  хоншу – тийре  бла  хыртды – буруш,
Мындан   чыкъды  керкилген  агъачдан,  чюйсюз фатар къуруш.

Оноугъа джюрюйдюле бу Дудаланы къартлары,
Хар эришиуде  ёч аладыла бёгек джюрекли джашлары,
Тукъумлукъ болгъандыла чубар кюл бетли атлары.

Къайытлары десем а асыл халиси  бла танылгъан,
Хоншу – тийреси, джуугъу – тенги  бары  бирден  къырылгъан,
Джетген кюнюнгде  къарнашча билек болуб  табылгъан.

Ой, ушамагъан джукъмайды,
Иги аманны тутмайды,
Тыйыншлы джерге уруннганынг  а бетинден нюрюн  атмайды.

Ой, келген келин огъур аякъ бла келсин,
Да киргени бла бу арбазгъа насыб берсин,
Не тилеги бар эсе да бу  берекетли   арбазда  кёрсюн.

Ой, келин келгенди джибек ауу бла,
Берне бергенди, дейдиле,  ёлгени – сауу бла,
Аллах тюбетмесин бу джангы юйюрню аман иннетли джауу бла.

Да бу фатар  болсун  келинни  насыб табар къаласы,
Хайырлы болсун бу юйюрню  тууарыкъ баласы,
Келген келин болсун тулпар уанланы анасы.

Бал бла джауча джарашсын  джуукъ юйлени халы,
Эгиз – эгиз къозласын малы,
Келинчикни къолунда – чемери, ауузунда болсун балы.

Къайын юй,  джуукъ юйюне  хурметли болсун,
Бу келин киргенлей бу арбаз насыбдан толсун,
Къартдан – къагъанакъгъа  былайгъа джыйылгъан бары онгсун.

Ой, «амин» деген муратын табсын,
«Амин» демеген тилин къабсын,
Быланы сюймегенни ызындан джек чабсын.

Бюсюреу болсун бу келинчикни тукъумуна, юйюне,
Муну ёсдюрген ата – ананы мыдахлыкъ джетмесин кёлюне,
Келе – кете джуукълукъ тутсунла, къызны насыбына сюйюне.

Ой, келин келген борбай – чыракъ томураудан,
Сыргъалы къазандагъы  джиликли  омураудан,
Джаш  къыз  ойнарлай  той – оюн  къуралыудан.

Ой,  орайда эштилсин бу бешли эжиуюн этдириб,
Келин келген тойну тауушун   Къарачай ёзеннге  эштдириб,
Къууанч  хауаны  бютеу  юч ёзеннге уа джетдириб.

Былагъа къаргъыш джетмесин,
Берекетлери кетмесин,
Сюймегенле  излегенлей  бу экисин  Джаратхан Аллах этмесин.

Джангы юйюрню ёкюре келсин тууары,
Къызгъан джелинле болсун бу  келинчикни  сауары,
Дарий – дамха болсун  киери, къагъары, джууары.

Къуанч бла насыб бу тыбырны толтурсун,
Келген келин ойнай – кюле олтурсун,
Аны къыйнар зат бар эсе уа, ол тауда, ташда джутулсун.

Кюеу джаш болсун табышлы,
Келинчик болсун намыслы,
Ырасхылары  болсун тамышлы.

Алгъыш этиу – кёкге келечи салгъанлай,
Тилек этиб Аллахдан хурмет алгъанлай,
Хар амин дегенни джюреги нюрден толгъанлай.

Да «амин» дейик биргелей,
Бу эки джуукъ джашасынла сенсе – менсе дегенлей,
Бир – бирлерине джан джылыуну  къызгъанмайын бергенлей.

Бу джангы юйюр кенг джайылсын, сау джыйылсын,
Бу неках ёмюрлюкге къыйылсын,
Аман иннетли бар эсе  заран эталмазлай  тыйылсын.

Ой, тама – тама кёл болур,
Джайыла – джайыла эл болур,
Да былай келин келиуден  Къарачайда  уллу юйюрле  къурулур.

Ой, бу тийреден алгъыш кетмесин,
Къаргъыш бу къабакъгъа джетмесин,
Сюймегени сюйгенча бу юйюрню Аллах этмесин.

Ой, гоббандагъы бал суу кибик татлы болсун бу юйюрню джашауу,
Майлы болсун ашауу,
Кенге эштилсин махдауу.

Насыб кетмесин,
Заран джетмесин,
Аллах бу экисин хурметинден юлюшсюз этмесин.

Келчи былай, иги джаш, ал гоппанны, айландыр сабийлеге,
Аладан сора узат бютеу бу  арбазгъа келгенлеге,
Бу кече былайда той – ойун этгенлеге.

Да, ашыкъладан «Орайда» келсин,
Аллаху Тагъала бу юйюрге кетмезлик  насыб берсин,
«Амин» деген муратына джетсин.