Акътамакъ роман в стихах 1 глава Айшаханым-ариу...

СЕМЕНЛАНЫ  ИСМАИЛ
/Джырчы Сымайыл/
 1870-1981


АКЪТАМАКЪ
Сюймеклик дeстаны.
Макъамы, сёзлери да Исмаилны кесиникиледиле.
Къарт-Джуртда, Багъатырланы Даулет-Герийни къызы Айша-Ханымгъа (1889-1969) аталгъанды. Джазылгъан заманы-1910-1915 джылла арасыды.




СЕМЕНЛАНЫ  ИСМАИЛ
/Джырчы Сымайыл/
 1870-1981


АКЪТАМАКЪ
Сюймеклик дeстаны.
Макъамы, сёзлери да Исмаилны кесиникиледиле.



Биринчи башы
АЙША – ХАНЫМ  АРИУ,  АКЪТАМАКЪ

Айлана бардым да, джюрюй бардым да,
Ой, кёрдюм, тенгле, хан чабакъ...
Хей!
Тынч джюрегими къозгъады, алан,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Балдыраджюз, дейме, – къышны къысханы,
Юсюнге джаууб джабалакъ...
Хей!
Хатхумда джанар шынкъарт джакъгъанды,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Марал кийикни  ызладым, алан,
Къаягъа аркъан атаракъ...
Хей!
Сер джашаууму сейир этгенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Кюн ачылгъанды, джаз башланнганды,
Джел булутланы чачаракъ...
Хей!
Даулет – Герийни къызыды, дейле,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, джарыкъ тангым  атады, дейме,
Танг белги кёкню сызаракъ...
Хей!
Учундургъанды бу джохар чачлы,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, Минги Тауда – марал кийигим,
Аугъа тюшмейди, къачаракъ...
Хей!
Чёрчек  джаш кибик этгенди мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Аны бир  къараб кёргенлейиме –
Къалдым тюз сынлай къатаракъ...
Хей!
Да Сары Джашны армау этгенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Бу маралгъа  уа  киши тиялмаз,
Ой, да кесине базаракъ...
Хей!
Бу кёкрегимде  джаз чакъдыргъанды,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Анга къалыннга  джылкъы  берликме,
Сыйлы келечи саларакъ...
Хей!
Тотур джиб бла тутханды мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Сюек багъасы уллуду, дейле,
Халкъ айтыулада айтаракъ...
Хей!
Кёклеге тартхан мурат бергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Къуриентлеге энчи къарарма,
Хар керегине  чабаракъ...
Хей!
Да, манга къанат  битдирди, алан,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Къуриент джашла къызджёнгер болуб,
Аякъгъа къалкъыб  Шам Къабакъ...
Хей!
Хан Семенлеге алай келир да,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Алтындан тюхтюй тюйдюрдюм, алан,
Чыгъар чачына тагъаракъ...
Хей!
Сюймекликни уа  бир танытды да,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Аны уа  алай  тутарма, дейме, –
Джумушха джалчы аларакъ...
Хей!
Ой, джохар джаллы, да генджа тайым,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ!

Къарнашына  уа  аджир берликме,
Алтын  ат керек саларакъ...
Хей!
Сау  Юч  Ёзенге  хапар болгъанды,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, аны мындан алыб кетерме,
Лабада юйле саларакъ...
Хей!
Джаннган  хатхума  аязча  къагъад,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Шейит – Ханым  а  ашхыды,  дейле,
Анга кёл эте, айтаракъ...
Хей!
Джюрек кёзюмю ачдырды, тенгле,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Аман – Ныхытдан ауарма, алан,
Къарт – Джуртну джолун тутаракъ...
Хей!
Бюгюлмез, тынмаз бир хал бергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Элине алай барырбыз, дейме,
Келин орайда тартаракъ...
Хей!
Ансыз болмазмазлай этгенди мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Джюз атлы бла барырма, дейме,
Джюз пайтон  байракъ тагъаракъ...
Хей!
Хауада Ташча тартханды, алан,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Санчар сууда уа  къош салдым, дейме,
Кичкине къолда чачаракъ...
Хей!
Джерайыгъымы кенге кергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Темир къадама болса да, алан,
Кёрюк эритир, джагъаракъ...
Хей!
Деу Сымайылны сезгек этгенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Бугъоу Чат тау тик алай турады,
Бузундан суула саркъаракъ...
Хей!
Дунияны аулар бир кюч бергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Азау тенгизде кемеле, дейме,
Джелпекни джелге бураракъ...
Хей!
Туу джюрегими назик этгенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, Тогъуз кёлде чегетле, дейме,
Къанатлы гюрюн джаяракъ...
Хей!
Къаты хатхуму джукъартды, дейме,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Садырла таугъа чыгъарса, алан,
Быкъылы таудан ауаракъ...
Хей!
Сюймеклик джолгъа чыгъарды мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Уллу Къарт – Джуртда, ой, Къабхакъ Башы –
Багъатырланы кенг къабакъ...
Хей!
Тар дуниямы кенге кергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Эки Суу Ара алайды, дейле,
Суу къобса, беджен къураракъ...
Хей!
Тамам байлады нюр байлауу бла,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Къылыян  Аягъы – кенгирек, дейле,
Ой, Суу  Джагъасы – тарыракъ...
Хей!
Башдан чыгъарды салпы кирпикли,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Абишир таугъа чыпчыкъ къонады,
Къаяда уя саларакъ...
Хей!
Тюз учар кибик къанат бергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Белляула Къая кёзню алдайды,
Кесине къарам тартаракъ...
Хей!
Тюрлю сезиуню сездирди, алан,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Гондарай сууда – чаукала, дейме,
Ой, Хурла кёлде – агъанакъ...
Хей!
Джибек бугъоула салгъанды манга,
Айша – Ханым  ариу, Акътамакъ.

Хазар тенгизде кеме джюзеди,
Джелге джелпегин ачаракъ...
Хей!
Ой, джюрюр, учар, джюзер кюч берди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Сабыр тёнгекни уятыб, алан,
Хатхуда шынкъарт джагъаракъ...
Хей!
Тамам байлады бу джохар чачлы,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Къалын деселе – болумум, дейме,
Тукъум деселе – Хан Къабакъ...
Хей!
Бизге аталмай  къаллыкъ  а болмаз,
Айша – Ханым  ариу, Акътамакъ.

Сюймеклик  деген  а тюрлю кёре эм,
Тёнгекни чарпыу чарпаракъ...
Хей!
Дармансыз ауруу джукъдурду манга,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, Агъаштандан буз суу келеди
Черек суууна саркъаракъ...
Хей!
Акъылны, кёлню къыйгъанды, алан,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Кёкге къарасам – джулдуз кёзбауу,
Джерге къарасам – керамат...
Хей!
Эслемеучюмю эслер этгенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, кёзден – кёзге  бетлешалмайма,
Бугъуб къалады, къачаракъ...
Хей!
Къарт – Джурт джанына сагъайтды мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Сюймеклик деген не тюрлю  эди –
Ой, отдан суугъа атаракъ...
Хей!
Манга бир джангы бичим бергенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Тепсесе - къарам  къатаракъ, дейме,
Къараса - джюрек учаракъ...
Хей!
Обур  ау  бла тутханды мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Аджикъол чатда кийикле ойнар,
Къаярда туякъ атаракъ...
Хей!
Да, джан джигиме битгенди, алан,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Башха къызланы  кёрмез болгъанма,
Тойдан – оюндан таяракъ...
Хей!
Ханс арасында лана гоккалай –
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Дуния кенге керилиб, алан,
Сагъышым – алам джыраракъ...
Хей!
Бир сейир халгъа тюшюрдю  мени,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Ой, Къадау Ташны къарасы, дейме,
Сагъышны кенге тартаракъ...
Хей!
Кёкден тюшгенча, алай башхады,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.

Теберди сууда - агъанакъ, дейме,
Уллу Лабада – дууадакъ...
Хей!
Джумлай аламны сюер этгенди,
Айша – Ханым  ариу,  Акътамакъ.