Акътамакъ роман в стихах 10 глава Хан Балыкъ

Онунчу башы
ХАН БАЛЫКЪ

Ой, мал алынмаз  къармаусуз, дейме,
Сюймеклик болмаз армаусуз.
Хей!
Да  Хан Балыкъгъа къармакъ атханма –
Илиниб чыкъсын чырмаусуз.

Урулур болсанг – уллу садакъдан,
Джыгъылыр болсанг – тор атдан,
Хей!
Сюерик болсанг – джулдуз ариуну,
Къабынныкъ  болсанг – чарс отдан.

Андан башханы излемез болдум,
Джангыз бир къараб кёргенлей.
Хей!
Сюймеклик манга алай келгенди,
Къанкъаз къанатын кергенлей.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Башхаларыны истемей.
Хей!
Сезиу ёртенде сюйюб джаннганма,
Сериуюн хауа излемей.

Бу къыз амалтын  таугъа  чыгъарса,
Джер тешикге да кирирсе.
Хей!
Джанынгы бер деб айтса да, алан,
Артха салмайын берирсе.

Бу къадар мени тутхан болмады,
Кёрмеген кюнюм – джыл кибик.
Хей!
Эки арада бир джиб тартылды,
Кёзге кёрюнмез къыл кибик.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Болалырмамы туталыр?
Хей!
Эки тукъумну чырмауларын да,
Алыб юсюмден  аталыр?

Ой, ат басханны джер билир, дейле,
Сезиуню сезген биледи.
Хей!
Бу манга келген керамат, тенгле,
Бир насыблыгъа келеди.

Кёрмегеними кёрюр болгъанма,
Хар зат бир джарыкъ бет алыб.
Хей!
Аны тюшюнюу мутхуз джерге да,
Джаз чагъы кибик чакъ салыб.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Илинирми да, къачмайын?
Хей!
Акътамакъ ариу бизге келирми,
Насыб  къаламы чачмайын?

«Ышаныу – ишге джаныу», дейдиле,
Аман  къуумну атханма.
Хей!
Ол алгъын баргъан джолумдан тайыб,
Сюймеклик джолгъа чыкъгъанма.

Себилген урлукъ чыгъады, алан,
Сезген сезиуюнг – урлугъунг.
Хей!
Джюрек айтханны тёнгек этерсе –
Керти юйюрдю – къурлугъунг.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къармагъым къалды бурулуб.
Хей!
Юйде – анамдан, тышда – къабакъдан
Бизге тыйгъычла къурулуб.

«Тыйгъычны – оюу, ургъучну – джоюу» –
 Мен оноууму этгенме.
Хей!
Эски джашаугъа къайталмаз къадар,
Бек узакълагъа кетгенме.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Сылджырамазмы  къолумдан?
Хей!
Сёлешген алай сёлеше турсун –
Таярыкъ тюлме джолумдан.

«Себген урлугъунг – ындырынг», дейле,
Сёлешген – кесин танытыр,
Хей!
Керексиз сёзню сюрюучю, алан,
Бир кюн миллетни арытыр.

Эмен терекге таяннган  таймаз –
Сары Джаш тилни тохдатыр.
Хей!
Салыннган чырмау къаллай болса да
Сюйгенин андан атлатыр.

Ой, булут кюнню джабса да, алан,
Джайгъан джарыгъын тыялмаз.
Хей!
Беджен  болгъанны  къош – къош салсанг да,
Сюймеклик «ырхы» тыйылмаз.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Да сакълай – сакълай, арыдым.
Хей!
Муну амалтын  айланма болуб,
Къарт – Джурт элине тарыдым.

«Гокга сюйгеннге чыгъана кирир»,
Не ачыгъа да тёзерме,
Хей!
Барыр джолуму къая джабса да
Къаяны тешиб ётерме.

Ой, бу къыз ючюн этилмез болмаз,
Джер этекге да барылыр,
Хей!
Тау башындагъы,  джер этекдеги,
Суу тюбдеги да табылыр.

Джаныма ие болгъанды, тенгле,
Ансыз мен юйюр къуралмам.
Хей!
Да «батар болсанг – тенгизде батыу» –
Бу къыздан артха туралмам.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ачымагъанлай къабармы?
Хей!
Ёртенча джаннган  Алтын Кекелли,
Бу Шах Мёлекни табармы?

Муратха  адам кеси барады,
Сокъмагъын кеси салады.
Хей!
Айтханнга къулакъ тигиб тургъанынг –
Насыбдан къуру къалады.

Ой, «баргъан джолну артына келир»,
«Къагъылгъан  къабакъ  ачылыр».
Хей!
Иннетин къаты тутхан адамны,
Джолундан тыйгъыч чачылыр.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къармакъны истем этмейди.
Хей!
Аны кёрмеген кюнюмде, тенгле,
Бир зат кёлюме джетмейди.

«Болур», «болмаздан» безгенме, алан,
Акъылым болуб  къыяуча.
Хей!
Мени сезиуюм – сууджоргъа  кибик,
Аныкъы – къара джаяуча.

Керексиз сёзле къулакъгъа  джете,
Анданды болджал салыуу.
Хей!
Келечиме да тюз джууаб бермей,
Анданды суукъ къалыуу.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Джууукълашмайды, сакъ болуб.
Хей!
Муну урлугъу кёкденми келди –
Чыммакъ булутлай акъ болуб.

Мени бютеулей къуршалагъанды,
Тылпыуум олду дер кибик.
Хей!
Башымда башха сагъышым  къалмай,
Болуб къалгъанма сер кибик.

Керти болурму «обур  ау» хапар,
Бу къызда бир зат болурму?
Хей?
Хурзукда Ботай – Билгичге барсам,
Мени бу халдан къорурму?

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къармагъым къуру чыгъыучу.
Хей!
Халал тенглерим, эриб бошадым
Табыгъыз манга багъыучу!

Ой, ат джериме башымы салыб,
Тауда танглаучу болгъанма.
Хей!
Муну тюшюне,  джукъусуз, ашсыз,
Мискиннге ушаб къалгъанма.

Хар этген ишим – аны ючюндю,
Хар атлагъаным – анга деб.
Хей!
Оюн ойнады, дейме,  къадарым –
«Бу кёзбау ариу – санга» деб.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ташха илинсе – иш турур.
Хей!
Келечилеге ышанмагъанлай
Кесим  барсам а не болур?

Ой, «тыйгъыч болса – къыйгъыч керекди»,
Оюмну «таблау» – амалсыз.
Хей!
Бу Аллах берген сюймеклик, тенгле,
Болаллыкъ тюлдю тамалсыз.

Дуния бирден аллыма турса,
Ыхдырылмазма артына.
Хей!
Акътамакъ ариу, джарымым кибик,
Алай тартады къатына.

Ой, Хан Балыкъгъа  къармакъ атханма,
Бурулуб кетди, «къабмайын».
Хей!
Ауруу тийгенди, мадарым джокъду,
Муну дарманын табмайын.

Къара сюймеклик бола кёре эм,
Джюрекге  джилтин тюшгенлей,
Хей!
Тамакъны буугъан, хатху тыкълагъан,
Ичингде хыббил бишгенлей.

Къара сюймеклик эте кёре эм,
Не онглуну да бюгюлюр.
Хей!
Саны тозураб, кёлю абзыраб,
Джазыкъсынырлай кёрюнюр.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Джюзюб кетгенди, бурулуб.
Хей!
Мёлек шартындан, тик къарамындан
Къалгъанма, тенгле, урулуб.

Ургъу джангуру узун джаумайды,
Сюймеклик от да – алайды.
Хей!
Джангыз джашлыкъда, толкъунун чача,
Бу сезиу тенгиз къайнайды.

Ой, заманыбыз  кетиб барады,
Тукъумум салгъан чырмаудан,
Хей!
Да сары башым топлукъ болгъанды,
Сёз джетгенинден, къармаудан.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ызына къайтыб тутулсун.
Хей!
Арабыздагъы бу чырмаула да,
Суу кёмюк кибик джутулсун.

Акъыл бериучю бир кёб болгъанды,
Къайсына эсни бёлейим?
Хей!
Тутхан джолумдан тайсынла, дейме,
Кесим джюрюб  бир кёрейим.

«Кеси джыгъылгъан джыламаз», алан,
Оноуну бизге къойсунла.
Хей!
Бизни сюзерге джойгъан кючлерин,
Хайыр ишлеге джойсунла.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Толкъун къоймайды, тартханлай.
Хей!
Анда бир сюйюм, бир чырай барды,
Джерге сары танг атханлай.

Ой, кийизчиге – теплеуюч, дейме,
Мюйюз устагъа  – миндеюч.
Хей!
Сары Джашха уа – ариу Акътамакъ –
Сюймеклик болуб  кючлеюч.

Мермер къаягъа ёшюн салгъанма,
Къоярыкъ тюлме чачмайын.
Хей!
Аллымы тыйгъан хар затны къырыб,
Сюймеклик джолну ачмайын.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Энтда илинмей кетгенди.
Хей!
Не «болур» демей, не «болмаз» демей,
Мени экили этгенди.

Тиленнген къызны хынчы болады,
Тилегенлени сынарлай.
Хей!
Да излегенин ачыкъ айтсын да,
Мен да болайым табарлай.

Аллах буюруб – хомухдан тюлме,
Кюкюрт  табылыр джюрекге.
Хей!
Не къыйын иш да – бир силдем болур,
Джандан сюйгени керекге.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къабылы келсин тилекге.
Хей!
Кенг кёкюрегим тарлыкъ этеди,
Кёрюклей ургъан джюрекге.

 «Тархлыкъ кийгенинг туракълаб джюрюр» –
Асыл адебсиз  болалмаз.
Хей!
Кесим баралмай, келечим онгмай,
Болуб къалгъанма тёзалмаз.

Кёкге къарасам – джулдуз джабыуу,
Джерге къарасам – джашиллик.
Хей!
Эки сюйгеннге тыйгъычла салыу,
Болмазмы, тенгле,  джахиллик?

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Илине эсе  – илинсин.
Хей!
Да мени былай таргъа тыймайын,
Керти мураты билинсин.

Джохарджаллыма ышаныу барды,
Арада сёз бар, белги да.
Хей!
Бизни эштмеген  киши къалмады,
Учкулан, Хурзук,  эли да.

Агундалагъа къулакъ салмайын,
Мен айтханланы ойласын.
Хей!
Къолу бла этген окъа чалыу бла,
Мени кесине байласын.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Башха чабакъла къалсынла.
Хей!
Хан Семенле да сёзню къуумайын
Акъ Къызны манга алсынла.

«Сюйдюм» кетгенлей, «кюйдюм» джерлешир»,
Джюрек суутуу тохдасын.
Хей!
Да мындан ары аджашмагъанлай,
Иш табсын ахыр нохтасын.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Тюз балыкълагъа турсунмай.
Хей!
Багъатыр тийре сууукъду, дейле,
Келечилени онгсунмай.

Да «ёлю – джерге, къыз – эрге», дейле,
Келечи  бедиш  этдирмез.
Хей!
Къызы болгъаннга келечи барыр,
Ол юйге  айыб  джетдирмез.

Мени келечим тёрге салынсын,
Ангарылтырлай  – айтыры.
Хей!
Хансеменледен саламны элтиб,
Салам бла болсун къайтыры.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Суу секиртмени тюбюнде.
Хей!
Бу келечим да тынгылар болду,
Берчи болгъанча тилинде.

«Къытлыкъ басханда – дуббукълукъ болур»,
Сюйген къытлыгъы буугъанды,
Хей!
Кесинден башха  бир сагъыш къоймай,
Башымдан барын къуугъанды.

Армау болууну билмеучен эдим,
Энди устасы болгъанма.
Хей!
Кёре – кёрмеген,  эште – эштмеген,
Бир тюрлю болуб къалгъанма.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Чокъуракъ сууда сюзюлсюн.
Хей!
Мени байлагъан окъа чалыуу,
Семен Къабакъда юзюлсюн.

«Къауум болмаса – эзеу джокъ», дейме,
 «Джауум джаумаса – гелеу джокъ»,
Хей!
Джюрек тартмайын юйленсенг, алан,
Насыблы болур экеу джокъ.

Джанынг тартмаса джылыу болмайды,
Оджагъынг мыдых джанады.
Хей!
Аллах буюруб сюйгенин табхан,
Керти насыбдан къанады.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Кючюм джетмейди  тартаргъа.
Хей!
Сюймеклик джюгю ауур болса да,
Кёзюм къыймайды атаргъа.

Тагъай такъмайын таугъа чыкъмазса,
Кюрессиз гебен  тартмазса.
Хей!
Кюч салмагъанлай,  бу суу ариуну,
Бир излегенлей табмазса.

«Наныкъ сюйгенинг – айюге тюбер»,
Къыз тилеген да алайды.
Хей!
Муратны джолу тикли болады,
Адам кёб затха чыдайды.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Кёкенле суугъа бёчениб.
Хей!
Хапары келсе, учар болама
Джаным, саным да кючлениб.

Джанкъоз джазгъыда кюннге джан атар,
Къар эригинчи  баш къусар.
Хей!
Джашлыкъ  деген да алайды, тенгле,
Терк – чагъар,  чагъы – аз тутар.

Джаш заманыбыз кетиб барады,
Бош чырмаулагъа чулгъана.
Хей!
Бошауузланы сёз ырхысындан,
Бу  сары  башым булгъана.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Махар суу толкъун ойната.
Хей!
Джулдуз анам  а онгсуналмайды,
Кёлюмде ачыу къайната.

«Арадагъына джел урмаз» дейле,
«Алгъа чыкъма» деб айталла.
Хей!
Арадагъыла бир ёмюр джюрюб,
Джукъ кёралмайын къайталла.

«Арада бугъуу» – манга джарашмаз,
Ол орун болсун – башхагъа.
Хей!
Мен – сокъмакъ  салыр, джулдузну тартар –
Бугъуб  туралмам  ташагъа.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къоймазма аны тутмайын.
Хей!
Да ана деген шах – тамыр, алан,
Не этгин сёзюн джутмайын?

Ой, ана деген  баш таджды, алан,
Анга болалмаз ачыуум.
Хей!
Акътамакъ ариу – джюрек иемди,
Ансыз къурулмаз джашауум.

Къасым къарнашым айтырыкъ болсун,
Болумну Джулдуз анама.
Хей!
Къаршчы тургъаннга, антым - ант, тенгле, –
Сары Джаш болур къадама.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Аны тутмайын болалмам.
Хей!
Саусузлукъ буугъан бу санларыма,
Бир башха дарман табалмам.

«Мийик оджакъны тютюню – кенге» –
Тукъумум  тилге  тюшгенди.
Хей!
Эки тукъумну хапарын, тенгле,
Бютеу Къарачай эштгенди.

«Асылгъан байракъ джангурдан джибир,
Джелден таралыр» дегенлей.
Хей!
Юч Ёзен бирден тагъаланнганды,
Биз экибизни билгенлей.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къуру къайтыргъа джарамаз.
Хей!
Къуриент къызы, менден кюйсюнюб,
Киши кёзюне къарамаз.

«Бал сюйген айю – топлукъ бурунлу»,
Къыз сюйген джаш да алайды,
Хей!
«Огъайны», «хону» зараны джете,
Джарасын, мортун «джалайды».

«Къагъылгъан къабакъ – ачылыр» дейле,
Излеген адам – табаллыкъ.
Хей!
Бютеу дуния къаршчы чыкъса да
Болалмаз  мени  тыяллыкъ.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ау салсам, мурат толурму?
Хей!
Джюрек ишибиз бузулуб къалса,
Башха бла джашау болурму?

Джюрек сюймесе татыу болмайды,
Не бай болса да фатарынг,
Хей!
Сезиусюз юйюр –  мыдых от кибик,
Тузсуз аш кибик – татарынг.

Ансыз джашаугъа бел байланмазды,
Ансыз насыбым – болмазды.
Хей!
Тукъумум былай терсинден тутса,
Алтын Кекелли – онгмазды.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Джюзюб турады, къабмайды.
Хей!
Аны кёргенли, не кече, не кюн,
Джюрегим тынгы табмайды.

«Бёрюню тюшю –  къозуду» дейме,
Уланны тюшю – къыз болур.
Хей!
Джарыкъ муратым  толмайын къалса,
Ёмюрюм – мутхуз ыз болур.

Джулдуз анама тилегим барды,
«Алтынбаш Улун» юзмесин.
Хей!
Шыбырдаулагъа  къулагъын тигиб,
Чыкъмаз  тарына  тюшмесин.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Тутула эсе, тутулсун.
Хей!
Этген тилегим къабыл болуб да,
Бу чырмау бары джутулсун.

Махар суунда суу таууш барды,
Чегетде болур къуш таууш.
Хей!
Сюйген къыйыннга тёзгенден эсе,
Аууб къайтыр эм минг аууш.

Ой, сюймекликни татлысы барды,
Алай асламы  ётлейди.
Хей!
Джаш заманларын  унутханлагъа,
Мени  айтханым  ётмейди.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Джараламазлай джюзгючюн.
Хей!
Кёзге тигилген  ким къала болур,
Сынамай тилни сюзгючюн?

«Джагъылгъан темир кюйдюрюр», дейле,
Кемсизлигимден  къоркъармы?
Хей!
Сансыз этгенча  эслемез болсам,
Кеси айланыб джокълармы?

Хар ишни эбин  биле эм, тенгле,
Бу ишде халым чолады.
Хей!
Да быллай кюнде джандашлыкъ этген,
Кимни да  тенги болады.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Умутсуз тюлме юлюшден.
Хей!
Акътамакъ манга багъалы болду,
Сары алтындан, кюмюшден.

«Ашалгъан къая таш болур»,  алан,
Тёнгегим эриб башлады.
Хей!
Къаплан  ууна джюрюучю  бёгек,
Алгъынгы халын ташлады.

Акътамакъ ариу, сёзлени эште,
Кёлю къала да, тынгылай.
Хей!
Шибижи тилли Семен  келинле,
Керексиз сёзню гырылдай.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Чокъуракъ сууда марай да.
Хей!
Джан аурууму эслетиб къойдум,
Анга таймайын къарай да.

«Джан бла тёнгек – къысха шагъырей»,
Заман дегенинг – окъ кибик.
Хей!
Да мындан ары бу барыу барса,
Муратха джетиу джокъ кибик.

Халал тенлерим, болушлукъ керек,
Тубанда джолдан тайгъаннга,
Хей!
«Тур» деген сёзню айтыргъа керек,
Джараусуз  сёзню айтханнга.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Бир таб  джюзеди, къыйылыб.
Хей!
Къабхакъ  Башына тарыб къалгъанма,
Башха джерледен тыйылыб.

Аллах  джюк берсе сынаб береди,
Кёлтюралмазны терилтмез.
Хей!
Къуриент къызы – ауур хазнады,
Ташыялмазгъа берилмез.

Ой, къол аязда тутарма, алан,
Юсюне букъу къондурмай.
Хей!
Бош тилле бургъан бу сёз боранны,
Отоу юйюне урдурмай.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Да келе – келсин, къабарлай.
Хей!
Башха болмайын, болгъанма, тейри,
Сезиуюм джерни джабарлай.

Аны табмайын къалай  къалайым,
Джартынгы кесиб атханлай.
Хей!
«Оноучула» да юсюмю басыб,
Этдиле джаллы чабханлай.

Аны сагъынсам – алам тартады,
Учунуу халны башлатыб.
Хей!
Джохарны манга джазыу тюбетди,
Тенгни тенгине ушатыб.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Туура тутулур заманы.
Хей!
Бу джюрек ишде ортагъа кирген –
Адам дегенни аманы.

Экеу билгенде таша къалмайды,
Сёз таркъаймайды, азайыб.
Хей!
Сюйген сюймеген арагъа кире,
Джюрек ишибиз узайыб.

Бу Джерде  болгъан бютеу хазнагъа
Бермем джангыз бир кюлюшюн.
Хей!
Мени джашауум анга аталды,
Къадар тыймасын юлюшюн.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Сылджырай келсин къолума.
Хей!
Бош тиреледи тукъумум, дейме,
Джюрегим тутхан джолума.

Сабийни  тутуб джюрютюу барды,
Чагъына келсе  – бошланыр.
Хей!
Мен сабийликден чыкъгъанма, алан,
Тыйылсам - джарам ашланыр.

Батхан кюн  атар тангны аллыды,
Тыйгъычла бары кетсинле.
Хей!
Тамада къауум халны оюмлаб
Ишни табындан этсинле.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къармагъым тутмаз болурму?
Хей!
Акътамакъ ариу  бизге аталыб,
Этген муратым толурму?

Тукъумла – онга, солгъа тартханлай,
Биз да – арада,  керилиб.
Хей!
Ашыкъ Семенни – кёзю къарангы,
Джонулур сабча  керкилиб.

Хайырлы ишге  джол болсун, дейле,
Табсыз иш болсун тыйылгъан.
Хей!
Ой, биз экибиз – эгиз кибикбиз,
Ушаш  юлгю бла  къыйылгъан.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къармакъ учунда – илгиги.
Хей!
Сюймеклик бла талашмагъанны
Джокъду къыйындан биллиги.

«Бузоу айнытмай – ёгюз джекмезсе»,
Къыйынсыз – насыб табылмаз.
Хей!
Сюйгенинг ючюн  не да чегерсе,
Ол  башхалагъа  айтылмаз.

Ой, «нарт атланса – къан къайтыр», дейле,
Хар ким эслесин хатасын.
Хей!
Акътамакъ ариу, «энчимди ол» деб,
Манга чам атын атасын.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Сакълагъанымы  билирми?
Хей!
«Тёзген тёш ашар»,  дейдиле, алан,
«Тёш ашар» заман келирми?

Тюз  «бир алимге – минг залим» дерлей,
Тилеучюлери толгъанды.
Хей!
Бир къол бир къолгъа «тохда» дер кибик,
Бу  халым алай болгъанды.

Ой,  джангыз адам юй болмаз, тенгле,
Джангыз киши уа  бий болмаз.
Хей!
Бу Юч Ёзеннге кёз алдау болгъан,
Бизге аталмай къалалмаз.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Бир башха балыкъ къабмасын.
Хей!
Джулдузхан анам келинлик сайлай
Улуну джанын джакъмасын.

Къыйналгъан ашыкъ джыр  этер, алан,
Ачыулу алим – сёлешир.
Хей!
Бу къыз амалтын Семен улу да,
Бютеу дуния бла демлешир.

Да «джылан ургъан аркъандан къоркъар» –
Сескекли болуб къалгъанма.
Хей!
Тукъумда – гынтты, болумум – дыккы,
Джанны ортагъа салгъанма.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Олду кёлюмде джюзерик.
Хей!
Бизни байлагъан бу сезиу джибни,
Болаллыкъ тюлме юзерик.

«Аздан – аз ёлюр, кёбден – кёб ёлюр»,
Эски халымдан къайтханма.
Хей!
«Бизни къабакъгъа кирлик олду» деб
Къасым – къарнашха  айтханма.

Джохарджаллыгъа тадж тыйыншлыды,
«Энчим» дериги – хан болур.
Хей!
Бу къыз,  Аллахдан аманат болуб,
Манга аталгъан джан болур.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
«Огъай» дегеннге – «огъай» бар.
Хей!
Кюеуджёнгерге барыргъа хазыр,
Джюзден  огъары  шогъай бар.

«Ийнанылмазны ийнаннган этер»,
Талпыусуз артха къалады.
Хей!
Иннет бузулмай барылыб турса,
Мурат толуун табады.

Да «эмиликге – къайиш бау» дерлей,
Тукъум арагъа алгъанды.
Хей!
Семен Къабакъны  джан аурутуу,
Мени тузакъгъа салгъанды.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ариу келеди, джёбелер.
Хей!
Да муну ючюн болуб къалгъанма,
Тийреден, юйден ёнгелер.

«Тенгизде  батхан тюкден тутады» –
Эки эгечим – джандашым.
Хей!
Джюрек халымы тюз ангылайды,
Джанымдан сюйген къарнашым.

Сюйгеннге Аллах болушур, дейле,
Болушлукъ келмей къалмасын.
Хей!
Сёзлеге къараб, ариу Акътамакъ,
Джангы болджалла салмасын.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Суу секиртмеге айланыб.
Хей!
Ёмюрде бир къол тешалмаз кибик
Акъылым анга байланыб.

«Башха  – оюмлау, аякъгъа – джюрюу» –
Хар  затха керек – кереги.
Хей!
Алтынкекелге – Акътамакъ  керек,
Болурлай къанат, билеги.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Аны учуна илинсин.
Хей!
Бу суу ариугъа айтхан сёзлерим,
Сау Къарачайгъа билинсин.

«Джанмагъан джарыкъ бермейди», алан,
Сюймеклик деген – джаныуду.
Хей!
Сезиу тенгизни ичинде джюзе,
Зем – зем сууудан къаныуду.

Сюймеклик келсе дунияны бети,
Ариу бояудан толады.
Хей!
Хар кёрген затынг сейир этдире,
Кёз къуандырыр болады.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Учхара къабсын, ачымай.
Хей!
Сюйген адамны инджитген, алан,
Джашауда къалмаз абджымай.

Къаты къабукълу бир къоз кибикди,
Ичинде не бар – сезмезсе.
Хей!
Акътамакъ деген ариуну сюймей –
Манга джетгенни  билмезсе.

Эки кёзюнде тархан кюч барды,
Ол чыммакъ бети – мёлеклей,
Хей!
Акъ джаягъына къызгъылдым уруб,
Тюз джангы бишген джилеклей.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Нюзюр этгенме тутаргъа.
Хей!
Ол берлик  сусаб  таб  уу болса да,
Хазыр болгъанма джутаргъа.

Къатыннга къараб эрни билирсе,
Къызгъа къараб да  – уланны.
Хей!
Мен Акътамакъны табмайын къоймам,
Ётер болсам да аламны.

 Да «ата сыры – улунда» дейле,
«Ана сыры уа  – къызында».
Хей!
Акътамагъымы юйюр болуму,
Эсленеди къол ызында.

Чилле джаулугъу, ол окъа бёркю,
Устаны эбин билдириб.
Хей!
Тикген кийими хапар болгъанды,
Кёргенни сейир этдириб.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Тутарлай болсун ыргъагъы.
Хей!
Эки сюйгеннге зарлыкъ этгенни
Тютюнлеб джанар  чырагъы.

«Сёзден кёз чыгъар» дейдиле, тенгле,
Сюймейме сёзге киргенни,
Хей!
Сезиу тамыры къаранлай къалгъан,
Къайдан да билсин сюйгенни?

Акътамакъ ючюн Джерни ауларма,
Джер тешикге да кирирме.
Хей!
Орнун билмеген болса уа, тенгле,
Джерин эскерте билирме.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Хазырма тартыб алыргъа.
Хей!
Уста болсам да, сёз табалмайма,
Акъ Къызгъа махтау салыргъа.

Бир кюн къарасанг – бишген джилекди,
Башха кюн – къызыл наныкъды.
Хей!
Анга тюбеген,  обур аууна
Олсагъат тюшюб  къаллыкъды.

«Къарачай» десем – кёлюм  тёллене,
Минги тау бла биргеди.
Хей!
«Акътамакъ» десем – джаным учуна,
Тау джитиледен ёргеди.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Хатхумда солуу тыкъланыб.
Хей!
Ол тюбегенли  азар болгъанма,
Къайгъым – сагъышым къатланыб.

Къылычха къылыкъ къыйгъан Семеннге,
«Ах»,  «ох»   этиуле джарашмаз.
Хей!
Акътамакъ ариу энчим болгъанды –
Башха адамгъа  аджашмаз.

Сакълаугъа белни байладыкъ, алан,
Ашхы кюн къалмаз келмейин.
Хей!
Мен Акътамакъны энчи этгенме,
Башхагъа акъыл бёлмейин.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Сюзюле келсин, бюгюле.
Хей!
Экили бола, инджилдим, алан,
Бир – ышана, бир – тюнгюле.

Сёзден хойнухлай  башым айлана,
Чёмелтаякълай – бушуум.
Хей!
Джаш къызгъа айтса, къыз – аманатды,
Джакълауда болмаз джунчуум.

Уучу  излеген – маралны эти,
Ой, маралгъа  уа  – джан керек.
Хей!
Тукъум – бернеге, мен – сюймекликге –
Ара айырыр анг керек.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Тутаргъа болуб муратым.
Хей!
Аны амалтын тюрлендим, алан,
Салпыгъа тартыб суратым.

Улуул джеллей сезиу къайнайды,
Хахай этгенча – джюрегим.
Хей!
Аны тюртгенни – тюртер боллукъма,
Киши болмасын ирегим.

Сюйген адамынг бек багъалыды,
Къаршчылыкъ алыр къатылгъан,
Хей!
Мижеге байла теджелселе да,
Болаллыкъ тюлме джангылгъан.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ашыгъыб келсин, сакълатмай.
Хей!
Акъ Къыз хатхума ёртен салгъанды,
Джанны джандырыб, джукълатмай.

Хайырсёлемез  болуб  къалама,
Аягъым тутмай  болджалдан.
Хей!
Джаным сау болуб табмайын къоймам,
Аллах сакъласын аджалдан.

Хар атламымда – халкъны джоругъу,
Хар айтыуумда – сюймеклик.
Хей!
Узаймай алай кетсин,   Я –Раббим,
Джюрегимдеги кюймеклик.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къоярыкъ тюлме, тутмайын.
Хей!
Туура  чакъгъычлай чартлар болгъанма,
Бир къыйсыкъ сёзню джутмайын.

«Абындыу» дерлей абыныр болдум,
Сакълай да тура, тёзгенлей.
Хей!
Тилде джюрюген «болур», «болмазла»,
Таймайын джанны эзгенлей.

«Башы къызгъанны – ангы чёгеди»,
Да аллай кюннге джетмейик.
Хей!
Джулдуз чакъ кибик башланнган затны,
Мырдыгъа ушаш этмейик.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Тёзюмюм болмай сакъларгъа.
Хей!
Ол къарамындан урулуб къалдым,
Джакъ табылмайын джакъларгъа.

Анга деричи  Сары Джаш эдим,
Тыйгъыч болмагъан джолунда.
Хей!
Энди оюнчакъ болгъанма, тенгле,
Бу Шах Мёлекни къолунда.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Башха къармакъгъа кетмесин.
Хей!
Быллай ауруудан, былай сытылыу,
Таб  къанлыма да джетмесин.

Сипи  чыбыгъын анам алгъанды,
Джетген улум деб,  къарамай.
Хей!
Джулдуз анамы айтхан сёзлери,
Алтынкекелге  джарамай.

«Тутулгъан» деген былай болур эд,
Мындан къутулуб къалалмам.
Хей!
Анамы сыйы мийикде болсун,
Алай ансыз да болалмам.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Ышаныу басыб кёлюмю.
Хей!
Акъ Къызгъа джангыз махтау джарашыр,
Джокъду юсюнде сёгюмю.

Къарты болмаса тёр къуру болур,
Джаш болмаса  уа  эл къурур.
Хей!
Къарт бла джашы англашалмаса
Аллай миллетге не болур?

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Махар  джагъасы чакъ болуб.
Хей!
Болджал созула, джюрек сытыла
Алтын кекелге акъ уруб.

«Къой» дегенлеге «огъайым» барды,
Къаягъа ыргъакъ атханма,
Хей!
Ёрлеб - ёрлемей, эниб - энелмей
Бир тюрлю халда калгъанма.

Къызыннган адам тохдау билмейди,
Бу ауруу мени алгъанды.
Хей!
Багъатырланы ариу Акътамакъ,
Тулума мухур  салгъанды.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Да, келсин узун созмайын.
Хей!
Аллахдан келген бу кераматны
Болджал салыу бла бузмайын.

Оноучуланы  бири – «суу чапчакъ»,
Ол бири – «ёре турукъду».
Хей!
Акъыл бериучю была болсала,
Иш тепмезинде турлукъду.

Джюгенни тутар атлыды, алан,
Джюген кесиме берилсин.
Хей!
Оноучу къауум бизни унутуб,
Башха хапаргъа терилсин.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Илинсин, дейме, сакълатмай.
Хей!
Джашауун анга саугъа этгенни,
Гинасыулукъ  бла  алджатмай.

«Эмилик атха – ауузлукъ» дейле,
Тенглерим манга –  «къачыр» деб.
Хей!
Кёзюм къыймайды тарт –  соз этерге,
Билеги, къолу ачыр деб.

Кеси джанымдан артыкъды, алан,
Сюйреуден кёлюм азалыр.
Хей!
Джуугъу бериб, Юч Ёзен кёрюб,
Бизге ол алай аталыр.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Къачса да  узакъ кетмейди.
Хей!
Мени кесине байлагъанды да
Башыма азат этмейди.

Джаугъа тюбесем – джаучачар эдим,
Бёрюбасар эм – таулада.
Хей!
Бу къызгъа тюбеб, къум чабакъ болдум,
Чырпына тургъан, аулада.

Мени джазыуум – аны блады,
Ара бузгъанла кетсинле,
Хей!
Аллах буюргъан, джюрек тапыгъан,
Кюнле да бизге джетсинле.

Ой, узалгъан къол  тутулур, дейле
Артха тюртмесин къолуму.
Хей!
Къызгъанч къадарым джетерик болуб,
Чырмаусуз этсин джолуму.

Ой,  Юч Ёзеннге эштилир кибик,
Келин орайда тартылсын.
Хей!
«Сюйгенин табды Алтынкекелли -
Деб Къарачайда  айтылсын.

«Башланнган ишинг  битеди», дейле,
Барды ичимде бир ышан.
Хей!
Рахман Аллахым болушлукъ этсин –
Алгъанма керти илишан.

«Джек джерде солтан болгъандан эсе,
Джуртунгда  олтан  бол» дейме.
Хей!
Джюрек тартмагъан бийчеден эсе,
Джалан къалгъанынг онг,  дейме.

Къобан барады – «менлейин бар»,  дей,
Минги тау турад – «ёрге»,  дей.
Хей!
Огъары джел да бетиме ура –
Къуриент къызын  – «тёрге»,  дей.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Махар суу ариу шууулдай.
Хей!
Чал Минги Тауну буз бугъойлары,
Къоду быргъыча, угъулдай.

Махар башында гугук къычыра,
Ингирги аяз сезиле.
Хей!
Булутсуз кёкге толгъан  Ай чыгъа –
Акътамакъ кибик сюзюле.

Ой, Хан Балыкъгъа къармакъ атханма,
Тутар болайым, къоймайын.
Хей!
Семен Къабакъ да ойлашыр болсун
Насыб къаламы оймайын.