Акътамакъ роман в стихах 11 глава Базар гинджи

Онбиринчи  башы
БАЗАР ГИНДЖИ

Сен – шам базарны алтыны,
Мен – шатырыны салкъыны,
Хей!
Джангы джашаугъа чыкъгъанма, алан,
Эскерилмейин  алгъыны.

Ой, сени кёбле излейле,
Миллетге хапар джайылыб,
Хей!
Да бу хатхугъа бушуу киргенди,
Кёзюме кюрен къайылыб.

Ой, сени кёбле  излейле,
Кече, кюн демей, къадалыб,
Хей!
Сени джазыуунг – бизгеди, алан,
Аджашыб къалма, алданыб.

Сен – шам  базарны  джибеги,
Мен – алтын, кюмюш кереги,
Хей!
Сени кёре да къалай тынчайсын,
Бу Сары Джашны джюреги?

Ой, сени кёбле излейле,
Да  излемезден кетсинле,
Хей!
Аллыма чабхан джигитле санга,
Менича бир джыр  этсинле.

Ой, сени кёбле  излейле,
«Къалынны» тилге келтириб,
Хей!
«Сюймеклик» деб а къайсысы айтды,
Сени менича кёлтюрюб?

Мен – шам  базарны  суулугъу,
Сен – алтын такъгъан  къуругъу,
Хей!
Да сеничагъа этилген болур,
Эрмен устаны чуругъу.

Ой, сени кёбле  излейле,
Сезиу дегенни билмеген,
Хей!
Къызны «юйбийче» кёргенден башха
Бир затха акъыл бёлмеген.

Ой, сени кёбле излейле,
Таймай  эсинги  бёлгенлей,
Хей!
Ала бары да учхун болурла,
Семен  келечи  келгенлей.

Мен – шам  базарны  кийими,
Сен – окъа оюу тюйюмю,
Хей!
Былай къарасанг санга ушайды,
Бу толгъан Айны сюйюмю.

Ой, сени кёбле излейле,
Аладан бири болалмам,
Хей!
«Энчимсе» деб  а кесинг айтмасанг,
Не бек сюйсем да, алалмам.

Ой, сени кёбле  излейле,
Керекни кесинг сайларса,
Хей!
«Хансемен» - десенг, алтын джибинг бла,
Сени сюйгенни байларса.

Сен – шам базарны  гёгени,
Мен – турушуну кёкени,
Хей!
Да Базар Гинджим, табсыз  болады,
Ишни  созулуб  кетгени.

Ой, сени кёбле излейле,
Къолтукъ – къюн бла джюрюген,
Хей!
Быллай адет да болурму, алан,
Аллынга чабыб тилеген?

Эскиде, айыб болгъанды,
Тиленнген къызгъа уруннган,
Хей!
Энди Эресей аякъ басханлы,
Адет да болду «бурулгъан».

Сен – шам  базарны татлысы,
Мен – ат ойнатхан атлысы,
Хей!
Деу тёнгегими  къуршалагъанды,
Сезиуню къатдан  къатлысы.

Ой, сени кёбле излейле,
Ким болду сени онгдургъан?
Хей!
Да менден башха  къайсы болалды,
Башынга джулдуз къондургъан?

Ой, сени кёбле излейле,
Этсенг  а бизге бир сынау!
Хей!
Алай бла, эрлай, ортагъа чыгъар,
Ким – керти  эрди,  ким – къанау.

Сен – шам  базарны  гинджиси,
Мен – джиб устаны  тилгиси,
Хей!
Да сюйген деген бола кёреме,
Туура  кёзюнгю джингкиси.

Ой, сени кёбле излейле,
Акъылынг бери бёлюнсюн,
Хей!
Джюрек  ойнатхан  талгъыр кёзледе,
Мени суратым кёрюнсюн.

Ой, сени кёбле излейле,
Унут, ариуум, аланы,
Хей!
Алтын ачхычны къолунга алыб,
Ач Семенледе къалангы.

Сен – шам  базарны  табхасы,
Мен – тар къынланнган къамасы,
Хей!
Къалай чегилир,  не бла тёленир,
Бу сюймекликни багъасы?

Ой, сени кёбле излейле,
Манга тюбеб бир кёрсюнле,
Хей!
Бу Базар Гинджи бизге аталлыкъ,
Ол тилегенле билсинле.

Ой, сени кёбле излейле»  –
«Джуукъгъа – тенге  джара» - деб.
Хей!
Сары Джаш   десенг  алай излейди –
«Ёмюр кёзюме къара» - деб.

Сен – шам базарны  ийнеси,
Мен – кюмюшчюню юллеси,
Хей!
Сен - джылы джазны чакъгъан тереги,
Мен – исси джайны чиллеси.

Ой, сени кёбле излейле,
Нек чабышдыла  аллыма?
Хей!
Бу сени манга джетдиргенинги,
Тилемез болдум  къаллыма.

Ой, сени кёбле излейле,
«Этерикбиз» деб, «джашарыкъ»,
Хей!
Сюймеген бла юйленсенг, ариу,
Болурса къууат атарыкъ.

Сен – шам  базарны мынчагъы,
Мен – терк устаны  бичагъы,
Хей!
Биз экибизге ачылыр болсун,
Къадар дегенни къучагъы.

Ой, сени кёбле излейле,
Къабхакъ Башына джол салыб,
Хей!
Да бу хапарла къыйналла мени,
Деу джюрегимден онг алыб,

Ой, сени кёбле излейле,
Нек чиркитмейсе, ыхдырыб?
Хей!
«Хансемен бла сёзюм барды» - деб,
Кериге джолун тутдуруб.

Сен – шам  базарны  шербети,
Мен – тизгинини келбети,
Хей!
Сюйген адамда  харамлыкъ болмай,
Таза болады иннети.

Ой, сени кёбле излейле,
Хапарларын бир сорайым,
Хей!
Хомух келечим мадарсыз эсе,
Атанга кесим барайым.

Ой, сени кёбле излейле,
Табышлы, онглу кёрюннген,
Хей!
Сёз берген къызгъа джарашалмайды,
Башха бирине бёлюннген.

Сен – шам базарны  алмасы,
Мен – джылтырагъан къамасы,
Хей!
Да Базар Гинджим, тынгылаб турма,
Болмайыкъ зарла табасы.

Ой, сени кёбле излейле,
Ашыкъдырады заманым,
Хей!
Бу болджалынг бла, джаным ашалыб,
Кюренли болду къарамым.

Ой, сени кёбле излейле,
Келечи барыу – таймаздан,
Хей!
Къаты халинги менлей билгенлей,
Тейри, къачарла  къайтмаздан.

Сен – шам  базарны  джюзюмю,
Мен – чешмесини сюзюмю,
Хей!
Сени кёргенлей, арсар болама,
Алалмай сенден кёзюмю.

Ой, сени кёбле излейле,
Хыйлаларынгы  билмейин,
Хей!
Сары Семеннге джетдиргенинги,
Эслеялмайын, кёрмейин.

Ой, сени кёбле излейле,
Сёлешир болду къабагъым,
Хей!
Да башха къолда  "энгеч"  боллукъса,
Менде  уа – "Алтын Чабагъым".

Сен – шам  базарны  шатыры,
Мен – кюреш этген  батыры,
Хей!
Да санга былай джол салгъанларын,
Огъурамадым асыры.

Ой, сени кёбле излейле,
Алагъа заран джетмесин,
Хей!
Сёз бергенинги тукъумгъа билдир –
Башхасы  умут  этмесин.

Ой, сени кёбле излейле,
Келечи толуб тёрюнге,
Хей!
Ышандырыб  а  нек тарытаса,
Къарамазынгы кёзюне?

Сен шам базарны  кёгети,
Мен – ёч алыучу  джигити,
Хей!
Насыб къаламы ачхычы – сенде,
Сенсиз ачылмаз  кирити.

Ой, сени кёбле излейле,
Адетге кёре, джаратыб,
Хей!
Семен улу уа  алай излейди,
Халкъны сейирге къаратыб.

Ой, сени кёбле излейле,
«Мени юй этер олду» деб,
Хей!
Ашыкъ Семен  а алай излейди,
«Кёкге чыгъарлыкъ джолду» деб.

Сен – шам  базарны  хурмасы,
Мен – инджирини къатмасы,
Хей!
Сюймеклик деген арсар этсе да,
Татлы  кёре эм татмасы.

Ой, сени кёбле излейле,
Келечи алыу тохтасын,
Хей!
Тыйылыб тургъан бу ишибиз да,
Бираз аллына атласын.

Ой, сени кёбле излейле,
Сынама джашны тёзюуюн,
Хей!
Сюймеклик джырны  биргелей  джырлаб,
Бирге эштейик эжиуюн.

Сен – шам  базарны  сюйюмю,
Мен – эшген кюбе кийими,
Хей!
Сюймеклик деген ауур кёре эм,
Кюнлей тийгенлей тийими.

Ой, сени кёбле излейле,
Джууукъгъа – тенге  соруулай,
Хей!
Да Базар Гинджим, джангылыб къалма,
Терсни кесинге джоралай.

Ой, сени кёбле излейле,
Къыз оюнларынг тохдасын,
Хей!
Болджал хапарны артына джетиб,
Бирге  салайыкъ  нохтасын.

Сен – шам  базарны  гоккасы,
Мен – гокка  салгъан тапхасы,
Хей!
Да, Базар Гинджим, санга билдирлик,
Барды  джюрекни тахсасы.

Ой, сени кёбле излейле,
Къалмай  «бугъасы», «тюеси»,
Хей!
Сен – алтын къабда кёрюнюр ташса,
Менме – ол къабны иеси.



СЁЗЛЮГЮ:
ЧЕШМЕСИНИ СЮЗМЕСИ - суу чыкъгъан ачыкъ (кран). Эскиде кюнчыкъгъан джаны даулетледе орамлада болгъанды. "ЧЕШМЕ" деб анга айтады. "СЮЗМЕ"- дегени уа, хар аллай ачыкъ къуюну башында кир, тюк, д.б. затланы тыйгъан, элекча бир къабламасы болгъанды, "сюзме" олду.
ЮЛЛЕ - кальян - тютюн ичерге джарагъан гитче быргъычыкъ.
ЮЛЛЕЮК - эркишиле джыйылыб тютюн тартхан, боза ичген джер. Халкъ кёре ичген бек айыб болгъанды.
ИНДЖИР КЪАТМА - къурутулгъан инджир.Бусагъатда "къатма" сёз унутулуб, аны орнуна суратлау сёз "къатхан" да  ат сёзню орнуна салыныб, тил къыяу болуб турады.
КЮРЕШ ЭТГЕН БАТЫР - эскиде базарлада джырлагъан, тепсеген, джыгъышхан, д.б. хунерлерин кёргюзтген адамла болгъандыла. Былайда "ДЖЫГЪЫШХАН БАТЫР" магъанады.