Акътамакъ роман в стихах 12 глава Акъбулут

Онекинчи башы
АКЪБУЛУТ

Аптиек десенг – тийгичден,
Ой, генджа десенг – илкичден.
Хей!
Асыры азмыч тюлмюсе, алан,
Дерс алгъан кибик билгичден?

Бишген адамча – оюмунг,
Джери, орну бла – оюнунг,
Хей!
Накъырда сёзню таб къайтараса
Болмай керексиз къыйынынг.

Гокга талача чакъгъанлай,
Кёк нюрю кибик тартханлай,
Хей!
Ариу Акъбулут, мени тутханса
Джибек ауунгу атханлай.

Ой, къаназирни – бетлиси,
Хайыуан десенг – этлиси.
Хей!
Акъбулут бла Сары Джаш,  десенг –
Джарашырчады экиси.

Татыран тузлукъ – этгеди,
Уялыу, джибиу – бетгеди.
Хей!
Да сени кибик бийче уа,  алан,
Джаш джюреклеге – дертгеди.

Къошха тебресенг – чабыргъа,
Оноу дегенде – сабыргъа.
Хей!
Акъбулут ариу, былай  баш тарта
Нек джабышханса тыбыргъа?

Сыфатынг десенг – тартыучу,
Хар кёрген - кёрген  къатыучу,
Хей!
Алай ариулукъ дженгил сёнгеди
Сюймеклик болур  – къалыучу.

Сени сюйгенни сайласанг,
Джюрекни анга байласанг,
Хей!
Юйюр джашауунг къуанчдан толур,
Мен айтханланы ойласанг.

Ой, джилек десенг – бир кюнлюк,
Наныкъ десенг а – сагъатлыкъ.
Хей!
Этилир ишни узакъгъа созма
Салма джазыугъа сакъатлыкъ.

Таяр джер юй тюб болмайды,
Элек шоркъадан толмайды.
Хей!
Заманы бла юйленмегенни
Ёмюр джашауу онгмайды.

Такъызюк десенг – татаргъа,
Бу муртху десенг – ашаргъа.
Хей!
Сени кёрюб да бир башха бла
Болаллыкъ тюлме джашаргъа.

Кюннге джабыуну тартмазса,
Айгъа шымпылдыкъ такъмазса,
Хей!
Сюймеклик деген сезиуню, алан,
Къарагъан кёзден джабмазса.

Сюйгенни бети – тюрленнген,
Кёргенни эси – бёлюннген.
Хей!
Арабыздагъы сюймеклик, алан,
Бу Юч Ёзеннге – билиннген.

Тар чурукъ аякъ асхатыр,
Суу чырпы отну джукълатыр.
Хей!
Сюймеген бирге алдансанг, ариу,
Джазыуунг кёб кюн джылатыр.

Ой, ат излесенг – джоргъадан,
Суулукъ толтурсанг – шоркъадан.
Хей!
Ахыр сёзюнг бла белги баргенсе
Башхала тайсын ортадан.

Атасыз ёсген – атача,
Джашау эгеген – къамача,
Хей!
Сен манга уллу кёллюлюк этме –
Алтынкекеллинг – къалача.

Сенде – ариулукъ, къаратхан,
Менде – болумду, аралтхан,
Хей!
Бал бла джауча джарашырыкъбыз
Болмай инджитген, таралтхан.

Ой, къазан десенг – къулагъы,
Пух эчки десенг – улагъы.
Хей!
Да ёзенгиден джауур болдула
Аякъларымы балагъы.

Ура да бара Къарт – Джуртха,
Къайта да келе Махаргъа,
Хей!
Юч джылым джолда кетгенди, алан,
Кёлкъалды эте къадаргъа.

Аллахды джазыу бериучю,
Хар джанны ёзюн кёрюучю.
Хей!
Бизге оноучу керек тюйюлдю –
Джюрекди тюзню билиучю.

Ой, бола эсенг бол,  дейме,
Керти насыбдан тол,  дейме,
Хей!
Да мындан ары былай барса уа –
«Кимге да бошду джол»,  дейме.

Къарт Джурт элине тарытдынг,
Джюклю къадырлай арытдынг,
Хей!
Акъбулут ариу, бу болджалынг бла
Манга  ай,  джыл да санатдынг.

Хар затда марда болады,
Марда билмеген онгады,
Хей!
Онгуб къалгъандан болмагъын, ариу,
Болур заманынг толады.

Этиллик ишге – талпыуду,
Къуугъун болса – чабыуду.
Хей!
Джетген къызгъа да буйурулгъаны –
Орну бла  эрге  барыуду.

Ёре къайыкъды батыучу,
Джел тутхан джелпек – тартыучу.
Хей!
Бу сен таныгъан Сары Джаш, алан,
Болмаз сёзюнден къайтыучу.

Къурманлыкъ бугъа – ючдеди,
Адамлыкъ – сёзде, ишдеди.
Хей!
Сюйген адамны сёзюн эштмеген
Зар – зурну сёзюн эштеди.

Ой, тубан кёзню къаралта,
Толгъан  Ай  десем – аралта.
Хей!
«Джуукъ ёртеннге – узакъ суу»,  дерлей
Мени битдирдинг,  таралта.

Ой, булут басса – джауумгъа,
Гугук къычырса – къууумгъа.
Хей!
Бу «сюйген» хапар джайылгъанлай а
Къуурт киргенди тукъумгъа.

Джел урмай чегет чайкъалмаз,
Суу къобмай толкъун чайпалмаз,
Хей!
Сюймеклик келмей джюрек джанмайды
Анга «бошду» деб айтылмаз.

Тойгъа тебресенг – чурукъгъа,
Тонунгу ассанг – къурукъгъа.
Хей!
Сени ызынгдан хауле айлана
Ушадым эмен урукъгъа.

Таза кёзлеуден  – ичерим,
Буу терисиди – бичерим.
Хей!
Эм ариугъады – джюрек илешим,
Джангыз сен болдунг излерим.

Сагъышым десем – эритген,
Муратым десем – терилтген,
Хей!
Акъбулут ариу болгъанса, тейри,
Узакъ насыбха  термилтген.

Аслан да артха турады,
Чабар джаллыдан таяракъ…
Хей!
Тукъум – бир джандан, зарым – бир джандан,
Сен да – болджалны къыяракъ…

Тепси керекди чарагъа,
Балхам керекди джарагъа.
Хей!
Талай кюн болду  джууаб  иймейсе
Ким кирген болур арагъа?

«Урлукъну» алыб къолунга,
«Джерге кёмерге» кёз къыймай,
Хей!
Къачанга дери турлукъ болурса
Халкъгъа тынгылаб, эс джыймай?

Келиде джарма урулур,
Къакъ эт аязда тутулур.
Хей!
Да былай сюйюб табалмай къалгъан
Суу кёмюк кибик джутулур.

Илячин бюртюк чёплемез,
Сары Джаш «къатын» излемез,
Хей!
Анга керекли  –  Ханбийче къызды
Башхагъа кёзю илинмез.

Ой, как излеген – чёмючге,
Айгъакълыкъ сюйген – кёрмючге.
Хей!
Сени терсейтген агунда Хапсат
Бузмай ушайды дюккючге.

Ой, аны кибик болмагъын,
Тыбыр таш кибик къалмагъын,
Хей!
Мени сёзюмден башханыкъын а
Чыртда къулакъгъа алмагъын.

Джау чыракъ джана эрийди,
Джукъланыуу  да болады.
Хей!
Джандырыб турсанг – арты не болур –
Ол оноуунга къалады.

Ой, чалкъы десенг – чёгючден,
Да дырын десенг – сенекден.
Хей!
Мен сууугъанлай, хапар джайылыб
Себеленирсе элекден.

Саяу  атылыр – керилиб,
Къорукъ тохдатыр – тирелиб.
Хей!
Сени къарамынг саяуча тийди –
Къоруналмадым, терилиб.

Хуна джанында – терегим,
Къарасауутлу – керегим.
Хей!
Акъыл айтханны тёнгек этмейди
Эмилик болуб джюрегим.

Джерк бояу керек – териге,
Мухур керекди – тёреге.
Хей!
Бёгек джашха  уа – ариу къыз керек,
Чыгъарыр кибик кёреге.

Агъачны тюзю – аркъаугъа,
Тала ачыгъы – отлаугъа.
Хей!
Акъбоюн ариу, нек джарашханса
Тыбырны башын сакълаугъа?

Джумушакъ керек  – зыбыргъа,
Джарак  керекди  – чабыргъа.
Хей!
Хандар Семеннге Ханбийче керек –
Къадалыб турма тыбыргъа.

Бир Хур Мёлекге ушадынг,
Джюрек нюрюмю ашадынг.
Хей!
Туу санларымы суу – салам этиб
Деу къууатымдан бошадынг.

Джаз Тауукъ дедим атынга,
Ышаныб бардым къатынга.
Хей!
Уллума демей, онглума демей
Бойсундум  сени шартынга.

Хуна джанында – шапталым,
Къаназирденди къапталым.
Хей!
Да арабызгъа сугъулганнга уа
Бек дженгил чартлар сампалым.

Берген сёзюнгден таймайын,
Башха келечи алмайын,
Хей!
Къуриент къызы, бери бурулчу
Хатхума джара салмайын.

Асыры къаты кёллюсе,
Нюр ургъу болуб  уруунг,
Хей!
Къамиш джагъалы чокъуракъ кёлча
Чайпалмаз болуб туруунг.

Сылтау болгъанны тизесе,
Умутну таймай кесесе,
 Хей!
Ойнай, джюджекни буугъан сабийча
Мени тылпыусуз этесе?

Балауз чыракъ джанады,
Кюн тау артына батады.
Хей!
Санга термиле, ариу Акъбулут
Тангым джукъусуз атады.

Сен джемджегунча джюуюлдей,
Тау бугъоулары гюрюлдей,
Хей!
Эки арада къалгъанма, алан,
Бир – «уча», бирде – «тигелей».

Къар къаблан кибик – ариуса,
Сарасан  кибик – назиксе.
Хей!
Сёзюнгде турмай акгыллы болсанг
Манга джан ауруу берликсе.

Сени халынгда – тартыу бар,
Сени кёрмесем –  джарсыу бар.
Хей!
Сюймеклик деген джюрек аурууда
Джанынгы джазгъан – асыу бар.

Балий дегенде – къызылы,
Къозу къулакъны – узуну.
Хей!
Къуриент къызы, къачан боллукъса
Эритир джюрек  бузунгу?

Ой, кийиз десенг – оюуу,
Хайыуан десенг – тоюуу.
Хей!
Акъбулут ариу, сенде болурму
Болджал хапарны къоюуу?

Наратда болур гагарак,
Чокъуракъ кёлде – агъанакъ.
Хей!
Сенде уа, ариу, гюл сабындача
Хазыр турады чыгъанакъ.

Сени тарталлыкъ чынды джокъ,
Менича сюер  джынды джокъ.
Хей!
Тёрт джылны былай  къыз сакълагъаннга
Джашла чам эте, тынгы джокъ.

Ёртеннге чабсанг – хахай бла,
Таугъа ёрлесенг – тагъай бла.
Хей!
Акъбулут десенг  бетлеш болурса
Тюрлемей тургъан «огъай» бла.

Гануаларынг къаратхан,
Къолунгу миллет джаратхан,
Хей!
Манга кереги чемеринг тюлдю –
Кёкден нюрюнгдю таралтхан.

Минги Тау десенг – бузлары,
Чирик кёл десенг – тузлары.
Хей!
Кёб тилетирге бек сюедиле
Шам Къарачайны къызлары.

Ой, сёзден алгъа – тюшюнюу,
Кесамат аллы – кёрюшюу,
Хей!
Биз экисин да этгенбиз, алан,
Къалгъаны – ахыр келишиу.

Мюйюзлю къочхар буу болмаз,
Къазылгъан арыкъ суу болмаз.
Хей!
Мени аллыма чабхан джашла  да
Сен сайлар кибик туу болмаз.

Ой, ариу десенг – сюекден,
Атлы десенг а – керекден.
Хей!
Эрикмегенлей джууаб къурайса
Къайда болмагъан себебден.

Къулакъ солууну билмейди,
Ой, баш тулусун кёрмейди.
Хей!
Къызгъан джюрегим «тынны» эштмейин –
Созулгъан ишге тёзмейди.

Ой, тёрт джыл озду арадан,
Тёрт къар эриди таладан.
Хей!
Да ийнан, ариу, кетер болгъанма
Сен манга салгъан джарадан.

Гакгычы тюлкю – уягъа,
Балыкъчы айю – джагъагъа,
Хей!
Ариу къызла да – джаш джюрекледе
Джукъланмаз отну джагъаргъа.

Ой, болджал болсун болмазлыкъ,
Салыннган тыйгъыч – тыймазлыкъ.
Хей!
Семен тутханын ычхындырмайды –
Сары Джаш сени къоймазлыкъ.

Джел урса бугъой улуучу,
Суу къобса толкъун буруучу.
Хей!
Сюймеклик деген чек танымайды –
Не тыйгъычны да джыгъыучу.

Сыйдам излесенг – дарийни,
Джумушакъ десенг – памилни.
Хей!
Санга къагъыт бла ашырдым, алан,
Ана джуугъунг Шамилни.

Джазгъан джууабынг – окъулгъан,
Бу джюрек деген – буркъулгъан,
Хей!
Бютеу къызланы дертин алгъанса
Хатхудан этиб урулгъан.

«Зылдыуай шохдан ашхыды
Акъыллы джау» - деб  айтыуду.
Хей!
Агундаладан узакълаш, ариу
Ала береллик – джарсыуду.

Джайгъакъ терекде – чёртлёуюк,
Джайракъ кёкенде – тюртюдю.
Хей!
Тийре, тукъум да кёз – къулакъ болуб
Бу сюймекликге тюртлюдю.

Аууздан чыкъгъан сёз болур,
Суу джоргъа къууб джетмезлей,
Хей!
Сёз кесаматха керти болайыкъ
Артха бурулуб кетмезлей.

Юй саллыкъ болсанг – эменнге,
Джыйгъычны ойсанг  – тереннге.
Хей!
Джанымы бермей ийнанмам, ариу,
Санга «кукады» дегеннге.

Кукада акъыл аз болур,
Джайгъан хауасы джаз болур.
Хей!
Алай аны бла юйюр къургъанны
Туу бети эрлай саз болур.

Сюймегенлеге ийнанмам,
Сени кукагъа санамам,
Хей!
Керти да кука болуб чыкъсанг да
Бир башха кёзден къарамам.

Ханбийче дерме – сюйгенлей,
Хар кимден артыкъ кёргенлей,
Хей!
Къылыкъ этсенг да тёзерме, ариу,
Санга шош джуаб бергенлей.

Ой, тиширыуда – адебди,
Миллетде десенг – адетди.
Хей!
Сюйген адамны танытхан, алан,
Тюрлениб тургъан келбетди.

Джабышмакъ  десенг  – Морхдады,
Бусакъ десенг а – Махарда.
Хей!
Да сени кибик къайда табылсын
Ёзенде, элде, шахарда?

Окъа джибинг бла байладынг,
Джесирге мени сайладынг,
Хей!
Не – азат этмей, не – энчи кёрмей
Туура  къыйнаудан – къыйнадынг.

Ой, чалкъы болмаз билеусюз,
Джарлы  да болмаз тёлеусюз,
Хей!
Сюймеклик ауруу болалмаз, алан,
Джанны, джюрекни эгеусюз.

Сёз чыкъгъан джерин танытыр,
Ашхы сёз кёлню  джарытыр.
Хей!
Гинасыу кибик тайыб тургъан а
Тынгылагъанны арытыр.

Эмилик саным – тыйылгъан,
Тебиннген джюрек къыйылгъан.
Хей!
Сени амалтын болгъанма, ариу,
Бу таугъа, ташха джайылгъан.

Къазаннга кёре – чолпунгду,
Къойунга кёре – токълунгду.
Хей!
Сюйгеннге кёре – сюйгени болур,
Шохлукъгъа  кёре – шохунгду.

Джарамаз шохну – сермешге,
Аман хоншуну – чеклешге,
Хей!
Сюймеклик бла ауруу табханны –
Сюйгени бла – бетлешге.

Минги тау таба тебресенг,
Бара да ёрлей  арырса.
Хей!
Къарт – Джурт элинден къыз тилер болсанг
Тюз мени кибик талырса.

Ой, ат сыртында – джауурлукъ,
Алтын башымда – ауурлукъ.
Хей!
Акъбулут ариу болгъанса, тейри,
Мени тишликча къууурлукъ.

Акъылым манга: «тохта» дей,
«Башха къызланы джокъла» дей…
Хей!
Хатхуму керген сезиу боран да
«Акъбулутунгу сакъла» дей.

Чагъыр  тутмайды  мюрзеусюз,
Боза болмайды сюзюусюз,
Хей!
Юйлениу иш да болала болмаз
Ай  бла джыл бла тинтиусюз.

Теджелген къызынг – дертлиди,
Тиленнген къызынг – беклиди.
Хей!
Мени быллай бир сакълатма, алан,
Джаш ёмюрюбюз чеклиди.