Акътамакъ роман в стихах 18 глава Къарачай

Онсегизинчи башы
КЪАРАЧАЙ

Джюр, Акътамагъым, кетейик, дейме,
Джер, суу къыдырыб келейик,
Хей!
Да бизге чырмау болгъанлагъа  уа
Салпыланыуну берейик.

Ой, Кабказ десенг – къадама таула,
Джерни асылы, джохары,
Хей!
Ол бир ёзенде – Теберди сууу,
Былайда – чёрчек Махары.

Минги тау десенг – Кабказны башы,
Боранла, джелле буруучу,
Хей!
Уакъ таулагъа, кёк мийигинден
Ёхдемча къараб туруучу.

Къарлы тауладан  чокъуракъ суула,
Ёзенле таба  энелле,
Хей!
Дуния джандет бу джер болгъанын
Джау, тос да – бары билелле.

Кел, Акътамагъым, чыгъайыкъ, дейме,
Шам Къарачайны джырайыкъ,
Хей!
Да ариулугъу санга тыйыншлы
Лаба суууна барайыкъ.

Андан ары уа  –  Белала Къая
Доммайда турур, ёхдемча,
Хей!
Биринчи кёрсенг къараб къаласа
Бир сейир затны кёргенча.

Доммайда болур доммай сюрюуле,
Къачыб кетелле уучудан.
Хей!
Акътамакъ ариу, насыб джибинги
Нек тутдурмайса учундан?

Ой,  Хурла Кёлю табакъча турур,
Алысын тартыб ташлары.
Хей!
Сени амалтын гъыр – мыр болгъанбыз
Бу Юч Ёзенни джашлары.

Ой, Морх башындан, Азгъара таба
Морх Ауушундан ётелле.
Хей!
Акътамакъ ариу, сени кибикле
Кёбню тынгысыз этелле.

Темир  таш барды Урум  джанында,
Кърал  хуна  салыб, иймеген.
Хей!
«Сюеме» деген кёб адам  болур
Керти сюйюуню билмеген.

Трамсемен улу  билгенледенди,
Шагъатым – ургъан джюрегим,
Хей!
Ариу Акътамакъ, бир сен болгъанса,
Ма бу дунияда керегим.

Келчи, ариуум, алыб барайым,
Архызда эски клисагъа,
Хей!
Андан  энсек а, сюйюмлю шахар
Сатыуу уллу – Шиссагъа.

Узакъ болмайын – Кёчебе эли,
Джангы орус ат аталыб,
Хей!
Анда сют бла аламат пухну
Алыучу алыр къадалыб.

Ой, Худес джаны байыннгыр, дейме,
Тегене Кёлде  – къаз болур.
Хей!
Биягъы  «болджал» хапарынг  келсе
Бу джаннган кёлюм аз болур.

Лаба джанында Чамлыкъды, дейме,
Джерледен джерин сайлатхан.
Хей!
Акътамакъ ариу, къалай болалдынг
Кесинге джанны байлатхан?

Ой, Беден шахар ариу джердеди,
Таугъа этекден  къарайды.
Хей!
Хар заман сени тюшюнюб туруу
Джюрек джарама джарайды.

Келчи, ариуум, бир айланайыкъ
Шам – Къарачайда,  эллеге.
Хей!
Башыбыз кёкге  джетгенча бола
Къуанч орналыб кёллеге.

Кел Тебердиге алыб барайым,
Ариу ёзенни кёрюрге,
Хей!
Къарт – Джуртдан кёчген  къарнашлагъа да
Бизден бир хапар берирге.

Ой,  Тебердини  учундан кирсенг,
Таш Чалман уста къаланыб,
Хей!
Адамы десенг – джарыкъ кёллюле,
Накъырда сёзге алланыб.

Теберди десенг - асылны джери,
Къызлары болур,  сениллей,
Хей!
Эркишилери – къама, кезликли,
Таучула болур,  мениллей.

Тебердичиле – къургъакъ сёзчюле,
Бу хархдан къарнынг аурурлай,
Хей!
Танга деричи тепси къурайла,
Къонакъ джукъламай турурлай.

Бу  кургъакъ сёзню бек сюедиле,
Харх  хапар  айтыу – адетди,
Хей!
Тебердичини эрлай танытхан –
Кёзге тюртюлген келбетди.

Кийик тишликни алай этелле,
Аузунгда эриб кетерлей,
Хей!
Тебердичиле шам адамлалла,
Сыйы таууна  джетерлей.

Доммай ууну  уа  усталарылла,
Апсаты  бла шох кибик,
Хей!
Джаныуар толу мийик таулары
Джан – джанларында къош кибик.

Тарыгъыу ийнар аз айтадыла,
Анда харх  хапар – тёрдеди,
Хей!
Учкуланда  уа  ийнар – джыр деген
Чам – накъырдадан ёргеди.

Шам Тебердиде зыкгыл доммайла,
Чатлагъа чыгъыб отлаучу,
Хей!
Шам Учкуланда сарыбаш джаш а
Джохарджаллысын сакълаучу.

Джёгетей джаны уста болады,
Бу чагъыр бла бозагъа,
Хей!
Пурустоп бла джарашыулулла
Тылмачла  салыб арагъа.

Ой, Сары Тюзде талай юй барды,
Адамы болур ишлеген,
Хей!
Джалгъа бармайын, джалчы тутмайын
Халал тишлигин тишлеген.

Марагъа барсанг суусаб берелле,
Салам бергенлей, эрлайын,
Хей!
Кимсе, нек келдинг? – деб сормайдыла
Аш ашатхынчы, къоймайын.

Дуутха барыб шорпа ичербиз,
Баурсакъ джюзе юсюнде,
Хей!
Таба хычын да салырла бизге
Къыймасы бла ичинде.

Ташкёпюр Башы – акгыллыракъды,
Тукъум – джугъунгу соргъанлай,
Хей!
Къонакъбайлыгъы аламат болур
Тепси джангыртыб тургъанлай.

Хурзукга барсакъ – кёзюнг ачылыр,
Къабакъ джыйылыр  биригиб,
Хей!
Келген къонакъгъа той этедиле
Джунчумасын деб,  эригиб.

Учкулан десенг – айтылгъан элди,
Къонакъгъа джанын бериучю,
Хей!
Базары, юйю, отлауу, дейме,
Джашау мадарын кериучю.

Къарт – Джуртну кесинг билесе, ариу,
Къарачай джуртну – бешиги,
Хей!
Келген адамгъа джарыкъ бетлиди
Кенге ачылыб эшиги.

Джангыз сен болдунг эшик ачмагъан,
Къуриентлени гинасыу,
Хей!
Да былай эте юйленмей къалсанг
Джашауунг болур алджашыу.

Къызыл суууна – элтейим,  дейме,
Алайда къызыл таш барды.
Хей!
Даулет – Герийни  къызын даулагъан
Шам Учкуланда джаш барды.

Акъсаут таугъа ёрлейик, дейме,
Акъсаут суугъа барайыкъ,
Хей!
Айрымкан этиб  Джаланджюк суугъа
Къошулгъанына къарайыкъ.

Ой, Къадау Ташы – къаралгъан, дейме,
Нарт белгисине саналгъан.
Хей!
Джангыз  сен болдунг,  Акътамакъ ариу,
Акъылны башдан алалгъан.

Къаяр таудады  сюрюуюм, дейме,
Ташдан – ташхады джюрюуюм.
Хей!
Ашыкъ болсам да,  аз  кёре эдим
Къыз халисинден билиуюм.

Къызны «огъайы» «хо» деген болур,
Ой,  къачханы  уа  «сюр» деген.
Хей!
Сюймеклик ишде бир кёб джангылдым
Быланы болуб билмеген.

Нахшыр джеринде – къазакъ аскерле,
Аскер оюнла къурагъан.
Хей!
Акътамакъ ариу, сени хар сёзюнг
Джаннган хатхума джарагъан.

Аджикъол чатны – къолу бар, дейме,
Къобан суунда – толуу  бар.
Хей!
Заманы бла юйюр къурауну
Адет – тёреси,  джолу  бар.

Наныкълы чатда айю тюбеучю,
Лобанлы  тарда  тюлкю бар.
Хей!
Сени  бу алдыр сыфатында  уа
Хакъ ариулукъгъа  юлгю  бар.

Агъаштан Аууш – тарлыкъдан, дейме,
Сюймегенлерим  – зарлыкъдан.
Хей!
Бу сюймеклик бла  джаш джылларыма
Хауа къакъгъанды къартлыкъдан.

Хурла кёл десенг – толкъунсуз болур,
Сыйдам кюзгюча турады,
Хей!
Сен да аныча сюзюлюб тура –
Ай, джыл да ётюб барады.

Ой, Хурзук бла Учкулан, дейме,
Джангыз Терекге табыннган.
Хей!
Кел, Алтынчачым, кел Джаз Тауугъум
Ишни этейик табындан!

Тешик – Къаяны дорбуну барды,
Ичинде битдир джашагъан.
Хей!
Ариу Акътамакъ, бу тюрлениуюнг –
Мени джанымы ашагъан.

Кепкей Къалада орус къонакъла,
Джек къауум бла шохдула.
Хей!
Акъбоюн Чаука, сен  бери  къара –
Башха айтханла  бошдула.

Ой, Санчар сууунг санчады, дейме,
Къобса ташланы сюрюклей.
Хей!
Келечи – бара, келечи – келе
Миллет да сёзню кёрюклей.

Бадыкъ  Кёлледе  солум бар, алан,
Хайуан  аягъы  тиймеген.
Хей!
Сен а,  ариуум,   тутху кёре эм
Не – кече,  не – кюн иймеген.

Ой, Машыкъ  таугъа  тартыб барайыкъ,
Сослан таш  алыб къайтыргъа.
Хей!
Къарагъан халкъдан тартындым, алан,
Сени атынгы айтыргъа.

Гитче Джаланджюк, Уллу Джаланджюк –
Эки суудула  толуучу.
Хей!
Къуриент къызы – Актамакъ ариу
Джаныма дарман болуучу.

Ой, Нарт Къалада – эзеуле, дейме,
Джерлени кючлеб биреуле.
Хей!
Сюймеклик деген сала кёреме
Джюрек дегеннге тёлеуле.

Саууджукъ Къала – бериучю дерле,
Къара къул Къабакъ – бёлюучю.
Хей!
Халкъда джюрюген хапаргъа кёре –
Санга келечи  джюрюучю.

Ол хапарны  уа  огъурамадым,
Алай а келген не табар?
Хей!
Ариу Акътамакъ, мени аллыма
Бу Юч Ёзенде  ким чабар?

Ой, Къобан сууда барыу бар, дейме,
Ёзенден тюзге саркъыу бар.
Хей!
Къарт – Джурт элинде, Багъатырлада
Джюрек тебдирген ариу бар.

Бештауда – нарзан суула бардыла,
Машыкъда – къая урулгъан.
Хей!
Сюймеклик деген бу тюрлю  ышан –
Джюрек ауруудан  къурулгъан.

Кепкейде – орус къонакъла,  дейме,
Хурла Кёлюнде – чабакъла.
Хей!
Бу сюймекликге терс къарагъанла –
Салпыла бла тумакъла.

Терк Къаласында – къазакъ аскерле,
Ёбгени отда тишлеген.
Хей!
Ариу Акътамакъ, сен бир башхаса
Чын сурат кибик ишленнген.

Аргъында  болур – ашыкъ  эришиу,
Ой, Къалачыкъда – сермешиу.
Хей!
Джюрек ишинде  керек болады
Эки арада келишиу.

Гошаях Къала – къарамны тартхан,
Кёргенни бары – джаратхан,
Хей!
Сен да аныча болгъанса, тейри,
Кесине кёбню къаратхан.

Къызыл Къалада сур барды, алан,
Чегетлеринде джур барды.
Хей!
Да сени  кибик  алдыр  ариуда
Кесине тартхан  нюр  барды.

Аманаузда – буу джыйы,  дейме,
Сауру Джухну – гыйысы,
Хей!
Сулахат Башы – кириш таулалла
Алибек – сууну сыйлысы.

Ой,  Къарачайда айландырайым,
Тауун, тюзюн да таныта,
Хей!
Пайтон чайкъала, дарий къалтырай
Суу джоргъаланы арыта.

Къабхакъ – Башыды, Уллу Къарт – Джуртда –
Сени атангы турушу.
Хей!
Бу Сары Джашда къыяу табмазса
Джокъду къыйыгъы, бурушу.

Кёгетлиделле – кертме  терекле,
Гелеулюде  уа  – отлаула,
Хей!
Къамишли къолда – ырнык киштикле
Сейир этерсе ойнаугъа.

Махарны башы чегетле, дейме,
Бетинге къууат салдыргъан.
Хей!
Ариу Акътамакъ, джубанчынгмыды
Мени сакълау бла талдыргъан?

Теберди сууда – секиртме, дейме,
Ой, Айлы чатда – бугъойла.
Хей!
Санга накъырда этелле, дейле,
«Багъырла» бла «къалайла».

Да «багъыр», «къалай» болалмасакъ да,
Бизде да болур бир къолай,
Хей!
Сен окъа сёзню бош затча кёрме
Безирегеннге джоралай.

Батдалпашада – тууар базарла,
Нарсана десенг - кёгетле,
Хей!
Беден шапхарда - алтын керекле,
Къарданлыкъ джерде - джигитле.

Джаз чагъынг дженгил агъыб къалмасын,
Заман  озмасын,  джоргъалаб,
Хей!
Сезиу деген да саркъыб кетмесин
Толгъан джюрекден, шоркъалаб.

Келчи, ариуум, бирге барайыкъ,
Морх Сырты таугъа къараргъа,
Хей!
Джан  аурутсанг а  болаллыкъ эдинг
Мени джаныма джараргъа.

Ой, Рапа Чайгъа турнала эне,
Къанатлы горю – эштилген.
Хей!
Акътамакъ ариу, болуб къалгъанса
Къызгъан джюрекге эшилген.

Джалпакъ Буз таугъа илячин къонар,
Мырды сууда  уа  –  суусарды.
Хей!
Сен сакълатхан джаш сууда – юнюсдю,
Таугъа таянса – буучарды.

Ой, Къамишли къол – Марада, дейме,
Къамишли къулакъ – Покунда.
Хей!
Санга ушагъан чыммакъ инджиле
Бардыла, дейди, Согъумда.

Кел Къулухурдан ауайыкъ, алан,
Согъум шахаргъа барайыкъ,
Хей!
Джанынг джаратхан не зат болса да
Алайда сатыб алайыкъ.

Ой, Наныкълыды солутхан, дейме,
Чёртлёюклюдю – къаратхан.
Хей!
Ариу Акътамакъ, алай болгъанса
Мени Къарт – Джуртха  аралтхан.

Доммай  Ёлгенден  Акъ Бек кёрюне,
Къарасанг, кёзюнг ойнайды.
Хей!
«Болур – болмазны», нарат чайырлай
Бу зар – зур къауум чайнайды.

Чынарлы къолну кёрмесенг, дейме,
Архызда ёшюн кермесенг,
Хей!
Дуния джандетни билмезсе, ариу,
Бу джуртну таныб, билмесенг.

Джеркли Къолу  уа  Къарт – Джуртда, дейме,
Бёрюлю къулакъ – Марада.
Хей!
Джер – джерден ёте, бара тургъанлай
Ушакъ этербиз арада.

Суфри  суу бла Чучхурду, дейме,
Акъ – Айры бла бёлюннген.
Хей!
Да сенден башха болурму, алан,
Кёзге мёлеклей  кёрюннген.

Ахметскеде  уа  Лаба  суу,  саркъа
Джер – Кёпюрюнде кёл болур.
Хей!
Сюймеклик джолун тайдырмай тутхан,
Алгъышда айтыр эл болур.

Элбургъан элге – тапанта къауум,
Худес  джанындан келгенди,
Хей!
Патчах  джерлени бизден айырыб
Къачакъ  халкълагъа бергенди.

Урум тауунда – сапынлыкъ топракъ,
Алыргъа кёбле баралла,
Хей!
Морх чегетинде – къайын  агъачны
Аскер къазакъла къыралла.

Сулахат  Башы – тау къадамады,
Топал Къаяды – джампайгъан,
Хей!
Анга тагъайсыз чыгъар умутлу
Ишексиз болур къампайгъан.

Сауру Джухну  арасы, дейме,
Терс тишча алгъа чомалыб.
Хей!
Келечи  Чора  салпы кибикди
Эриниб атлай, томалыб.

Хапары ашхы болмаз да, андан,
Бу бети - къуту  кетгенди,
Хей!
Ариу Акътамакъ, сен былай эте
Юч джаз бла, юч къыш ётгенди.

Къызгъыч суу къызгъын толкъунун бурур,
Къаягъа тийиб, чачырай.
Хей!
Джулдуз анам да  урчугъу бла
Темирчилей да, къыджырай.

Ой, анам сени танымай, билмей,
Андан бурушбет болгъанды.
Хей!
Бу тийре, къабакъ, кире, шыбырдай
Керексиз сёзден толгъанды.

Ой, дженгил къызгъан  дженгил сууйду,
Тартынмай  юйге  кирирсе,
Хей!
Ата юйюнгде кёрген джылыуну
Бизде артыгъын кёрюрсе.

Алибек суудан  Акъсауут суугъа
Сулахат Аууш – элтирик.
Хей!
Сюймеклик деген болады, алан,
Не –  ёлтюрлюк, не – кёлтюрлюк.

Да манга къайсын буюрдунг, ариу,
Джазыуума бой салайым,
Хей!
Булбул тил бла быллай бир айтыб
Къуру да къалай къалайым?

Болджалны  чайнаб быллай бир турсанг,
Тишинге заран болмазмы?
Хей!
Да былай эте менден бошасанг
Къарт – Джурт эл сенден сормазмы?

Къайдан да кёрдюм  сен Джохаратны,
Джазыу тарына тутулуб,
Хей!
Тюз  сайгъа тюшген кеме кибикме
Тебиналмайын,  буулуб.

Къазий – Къулакъ эл бош къалыб, алан,
Тышдан келгенле алгъанды.
Хей!
Акътамакъ  ариу,  гинасыу – бийче
Мени эбине салгъанды.

Акъ Къая тарны – джитиси, дейме,
Азмыш буз тауну – суугъу.
Хей!
«Кюеулюк эт» – деб, ишге сугъарыкъ
Бар, сен ариуну,  джууугъу.

«Атынг джокъ эсе, кюеуюнгдамы…» –
Деб, сыртыма да минселе.
Хей!
Чыртда бирине сёз айтмам, ариу,
Ой, сени бизге берселе.

Къарачай ёзен, кёз алдар, дейме,
Башында  болур Учкулан.
Хей!
Бютеу миллетни аузуна тюшюб
Санга тилленди  эр, улан.

Айю Башына – мусос джыяргъа,
Айлан  Башына – къараргъа,
Хей!
Тызыл суу бла Уллу Таллыкъгъа –
Таза хауадан къанаргъа.

Келчи, ариуум,  бир атланайыкъ,
Салыннган бла Къызгъычха.
Хей!
Къагъай  «бораннга»  беджен салынмаз –
Тирелтиб турма тыйыгъычха!

Абаз ауушдан ауайым, ариу,
Мал сатыб, алтын алайым,
Хей!
Белгиге берген суулукъ тышынгы
Джан хурджунума салайым.

Ырысхы бла насыб келмейди,
Джюрек джюрекге джылынмай,
Хей!
Сени сюйгенни сыйын билелсенг
Эрке джашарса  джалынмай.

Мен сени алай кёлтюрелликме,
Киши терс акъыл этмезлей,
Хей!
Сюймегенлени уулу тиллери
Узалыб санга джетмезлей.

Уллу Маркъадан  Бадыкъ суу чыгъар,
Бадыкъ кёлле  уа – тёбенде.
Хей!
Да сени кибик энчи  ишленнген
Табылмаз бу Юч Ёзенде.

Ой, Джаланджюкню –  джагъасы, дейме,
Ол  Кюл Тёбени – арасы.
Хей!
Акътамакъ ариу, болмагъа эдинг
Агундаларынг  табасы?

Ала  сени да  тыбыргъа байлаб,
Кеслери кибик этерле,
Хей!
Халкъны аузундан махдауунг тюшсе,
Эскермегенлей кетерле.

Сен  ала  бла  гор  болма,  алан,
Сыйынгы билген – Семенди.
Хей!
Ишинде – иши, сёзюнде – сёзю,
Къара кюч  бла  уа – эменди.

Нахшыр  Талада  къазакъла, дейме,
Аскер оюнсуз болмаучу.
Хей!
Кёзюнге къараб турсам да, алан,
Кёзлерим сенден тоймаучу.

Тохдамыш элге  къачхынчы къауум,
Абаз  ат атаб – джерлешген,
Хей!
«Джер бизники» деб,  тик башлы болуб
Бизни бла джер, суу юлешген.

Астыра – Ханны – сабаны, дейме,
Ауузгъа тюшюб айтыла.
Хей!
Джюрек ишибиз тюз джолгъа кирсин
Джангылыч джолдан къайтыла.

Аксемон башы – Чыбыкъ Батагъа,
Джангурда халджар агъады.
Хей!
Джанны сызлатхан бир тюрлю къудрет
Ой, мени санга тартады.

Талы Чат Башы  болур кибикди,
Тау къадаманы  келбети.
Хей!
Бир кюн – джай чилле, бир кюн – къыш чилле, –
Акътамагъымы адети.

Къыш къыямутха «къыш къыртчын», дейди,
Джилик къарнашым, Малкъарым.
Хей!
Сен бегий, мен да тёзюм тауусуб
Болалмаз болду сакъларым.

«Къыртчын – къыз» десем, болурму, алан,
Бу сени кибик алдыргъа?
Хей!
Сылыннган этни кюнге такъгъанлай
Къойгъанса мени къатаргъа.

Ой, Буруш сыртны джангуру, дейме,
Схауат десенг – ырхысы.
Хей!
Сюймеклик келсе, кете кёреме
Сюйген адамны джукъусу.

Джукъудан эртде къол джуугъан эдик,
Тюнюбюз андан быттырды,
Хей!
Эки тукъумну сёз бла «суугъаргъан»
Ол этли – бетли «джыккырды».

Айтыучулагъа  Аллах кюч берсин,
Ауузларына – керти сёз.
Хей!
Ариу Акътамакъ, сенде кёргенме
Манга келишген асыл ёз.

Ой, сени ючюн сермешге барлыкъ –
Джумулукъла  бла  къарашмаз.
Хей!
Къайарыланы къулакъгъа  алыу
Бизничалагъа джарашмаз.

Кел, Акътамагъым, алыб барайым,
Шам Тебердини кёрюрсе.
Хей!
Да былай эте мени суутсанг
Джюрек джангызлыкъ билирсе.

Хансемен къылыкъ менде да болур,
Ата – бабадан – урлугъум.
Хей!
Тёзе – тёзе да  тёзюм таусса,
Сууур болады тукъумум.

Келчи, ариуум, оноулашайыкъ,
Бетден – бетге сёз тутайыкъ.
Хей!
Керексиз чырмау, бош себеблени
Арадан алыб  атайыкъ.

Абукъ – Къабакъ бла, Сары – Тюз, дейме,
Джолда тохдарыкъ джерибиз.
Хей!
Сен – сюзме кюмюш, мен – къарасауут –
Джарашырыкъбыз экибиз.

Базар татлыны ашатырыкъма,
Слабодадан бла Майкопдан,
Хей!
Дарий къумачла аллыкъма санга
Эрменли кюпсе Акопдан.

Ой, Атчабхандан къарасанг, дейме, –
Гидам Башында – Къара суу.
Хей!
Къолларынг ишге чемерди, дейле,
Санынг а – тойгъа джарашыу.

Бал четенлени салырбыз, алан,
Гошаях бла Тамчыгъа.
Хей!
Сен мени чыртда санама, ариу,
Безирей тургъан  чамчыгъа.

Ишде – ишимди, ашда – ашымды,
Сый бердирген а – башымды.
Хей!
Бушууда – мыдах, къуанчда – чамчы –
Орну бла джюрюу – шартымды.

Сюймеклик деген накъырда тюлдю,
Аллахдан келген сыр болур.
Хей!
Аны оюннга санагъан джарлы
Къадары бла  гъыр  болур.

Къонукъ Сыртындан къараб кёреме,
Ыран Сыртыны айрысын.
Хей!
Джюрекден, кёлден кетералмайма
Бу болджалынгы къайгъысын.

Байкъыт Къабакъгъа  «Эгибокъ» дейле,
Ары джерлешген абазла.
Хей!
Джюрек айтханны этгенле, ариу,
Сюймеклик джолдан таймазла.

Абаза Къышлыкъ – юч суу башында,
Мал отлаулары керилиб,
Хей!
Абазла чекни бузмаучандыла
Хоншу отлаугъа терилиб.

Биз абазлагъа джолда тюбербиз,
Кичи  Балыкъгъа айлансакъ.
Хей!
Акътамакъ ариу, болмазмы, дейме,
Джазыуубузгъа байлансакъ?

Ой, Тамгъа Башы – Хасаука, дейме,
Бора Тишлиги – тубанлы.
Хей!
Юйюмден тамам калак болгъанма
Сюймеклик мени  алгъанлы.

Къарджаугъанда уа – къара суу, дейме,
Къайнаучу дейле атына.
Хей!
Айтыр затынгы кесиме айтмай
Бош тынгылайса, тартына.

Ашхы келечи  къошмаз, къоратмаз,
Сёзню  джерине  джетдирир,
Хей!
Осал келечи, джанындан къоша
Болурну болмаз этдирир.

Келечи сала безгенме, ариу,
Ким къалай айтды, билмейме,
Хей!
Да бетден – бетге тюбеб сёлешген
Адетде хата кёрмейме.

Уллу Лаба да,  Гитче Лаба да,
Загъызан суугъа байлана.
Хей!
Да джаш ёмюрюм кетиб барады
Сени ызынгдан айлана.

Ой, Гуртай Дорбун, Эниуле, дейме,
Таякълыкъ бла Джалан къол.
Хей!
Болджал салына терсейди, алан,
Сюймеклик деген джюрек джол.

Ой, Къандагъайлы, Тешик Таш деген –
Эски Къарачай джерлелле,
Хей!
Да, бизге къачхан къачакъ халкълагъа
Алайдан  джерле берелле.

Джер тигим этиу тёреди, алан,
Къарачай тюртмез  келгенни,
Хей!
Нарт адетибиз  огъурамайды,
Хоншу бла ара бёлгенни.

Байталчабханда – джайлыгъым, дейме,
Бурунсат Джагъа – къышлыгъым.
Хей!
Да сен ариуну бизге атамай
Боллукъ тюйюлдю тынчлыгъым.

Абу Миннгеннге бёгек ёрлерик,
Сакъал, мыйыгъы  буз – къатыб.
Хей!
Акътамакъ ариу – экилеб турма
Ёз насыбынга  баш тартыб.

Келчи, ариуум, бир къаратайым,
Азгек Башындан – энгишге,
Хей!
Анда хауаны бир солугъанлай
Кёкню санарса тенгишге.

Муху суу бла Азгек  суулалла,
Да бара – бара бирлешген.
Хей!
Биз да аладан юлгю алыб а
Болайыкъ, дейме, келишген.

Къонукъ сырт бла Ачалы къышлыкъ,
Гюрбеджи дорбун, Бачакъ джер...
Хей!
Сени тюшюне,  тышда айлана
Болгъанма, тейри, къачакъ эр.

Юйюмден калак болгъанма, алан,
Тукъум айтханнга ийилмей.
Хей!
Кюнюм батмайын, тангым атмайын
Тюйюлген къашым керилмей.

Уллу Лабаны  джерлери, дейме,
Юслери – къаншау чапыракъ.
Хей!
Иш созулмайын, оноу бегисе,
Болмазмы эди табыракъ?

Таш дорбунлары  сууланы тыйгъан,
Гум бойнундагъы Хушнуду.
Хей!
Бу болджал салыу, айтыудан къайтыу,
Дурусча  айтсакъ – буршуду.

Ой, Бийчесында джохарджал  аджир,
Юркюб тюшмейди аркъаннга.
Хей!
Ариу Акътамакъ, терслик этесе
Санга быллай бир айтханнга.

Келчи, Джан Джигим, алыб барайым,
Хаджибий сууну башына,
Хей!
Алайдан къараб сейир этербиз
Бу джуртну тауу, ташына.

Джангыз Терекди, къуджура, дейме,
Тилеги болгъан – баш  ура.
Хей!
Сюйген  адам  а сюйгени ючюн
Ёлюр болса да, таш тура.

Тубанлы десенг – тубаны, дейме,
Бора Тишленнген – боранлы.
Хей!
Да болджал хапар келгенли бери
Болгъанма мутхуз къарамлы.

Байкъыт Къабакъда  апсуа элни,
Кяфыр сууунда – тирмени.
Хей!
Ариу Акътамакъ, айтсанг а манга
Неди болджалны бергени?

Архыз – алты юй, юч гёзен, дейме,
Джашагъан элинг – тар ёзен.
Хей!
Мени аджалым – сени себебли
Сени аджалынг – зар кёзден.

Кичи Балыкъда – тау джити, дейме,
Джумарыкълыгъа тартылгъан.
Хей!
Сюйгенин табмай сау къалалырмы
Бу сюйген палах къатылгъан?

Архызны башы – Джаналгъы, дейме,
Азгек Башында джел улур.
Хей!
Ариу Акътамакъ, Алтынкекеллинг
Бу къадар сакълаб нек турур?

Абу Миннгенни къагъай джеллери –
Гондарай таба ургъанлай.
Хей!
Къачаннга дери турлукъса, алан,
Ишни терсине бургъанлай?

Къошуму салдым Архызгъа, дейме,
Нёгер болалмам дамсызгъа.
Хей!
Да менден санга сёз джюрютгенле –
Исси къабарыкъ, антсызла.

Нахара бла Гондарай, дейме,
Араларында тау болур.
Хей!
Бизни ишибиз джолгъа кирирсе
Марагъанларынг джау болур.

Да джау боллукъ а келсин, ариуум,
Туура онг джанын бургъанлай,
Хей!
Сени амалтын сермеш этерме
Аслан  аякъгъа турганлай.

Уучу  уун да джакълайды, алан,
Къыз ючюн джан да берилир,
Хей!
Айыб этмейме, сенича джаннга
Кимни да кёзю терилир.

Акътамакъ ариу,  Алтынкекелни
Къайишлик кибик тилдирдинг,
Хей!
Алай арагъа  киши кирмезин
Ийген белгинг бла  билдирдинг.

Сюймеклик деген тюрлю кёреме,
Сезиуюнг сезиу даулауда,
Хей!
Къара къатышхан  джарлы акъыл да
Къызгъан джюрекни  джаулауда.

Абишир деген – джатакъ тау, дейме,
Кяфыр суу андан чыгъады.
Хей!
Бек сюйюб  алай сюйдюралмасанг –
Ол зат адамны джыгъады.

Ой, сени белгинг умутну керди,
Тюбеллек «огъай» демейин,
Хей!
Алай джюрегим таймай сынчыйды
Акъылгъа – тынгы бермейин.

Кел Акътамагъым салыб барайыкъ,
Аджи Къабакъгъа, Бештауда,
Хей!
Пайтон атланы бир солутурбуз
Айтылгъан  гелеу  отлауда.

Кюкюртлю тауну башына, дейме,
Кюрт «бёрк» джелпегей  джабланыб,
Хей!
Этек джанларын алысын тутуб
Тюрлю битиу бла къабланыб.

Уллу Лабада, Хызынчыкъ тауда,
Сейир гокгала бителле,
Хей!
Алайгъа барсам, сени кёргенлей
Кёлюмю джарыкъ этелле.

Келчи, ариуум, джолгъа чыгъайыкъ,
Кесингчалагъа барырлай,
Хей!
Гокга талада – джулдуз Акътамакъ,
Суратлча  эсде къалырлай.

Санчар суу деген, буз сууду, алан,
Азап Ауушу – тыйгъылы.
Хей!
Сюймегенлеринг, зарланнганларынг
Тынгы табмаздан къайгъылы.

Биз узун соза, ала тил чайнай,
Къачанга дери турайыкъ?
Хей!
Кел, Акътамагъым, Акъбоюн Чаукам,
Ишни болуугъа бурайыкъ!

Даусузда Даулет – оноучу, дейме,
Морхну Махамет – къоруучу.
Хей!
Сени амалтын болуб къалгъанма
Бир битмез джолда джолоучу.

Инджичикде  уа – къызыллы топракъ,
Азыкъап сууда – къум чабакъ.
Хей!
Атынг джазылыб, оюу салыныб
Ишлетдим санга чын табакъ.

Адыл Джеринде – чум терек бачха,
Тохумлукъ Теркден келгенди.
Хей!
Бу сени къайгъынг джашауну, алан,
Алыб экиге бёлгенди.

Сени билмеген заманым, ариу,
Тубан басханлай тас болду,
Хей!
Сени кёргенли, алас – буласлай
Бу эки кёзюм чарс болду.

Адиш тау десенг – тик турур, дейме,
Бызынгы таба джан бурур.
Хей!
Эки сюйген да бирден талпыса
Айтыуда айтыр юй болур.

Адиюх элни дин ахлулары,
Джыл оразала туталла.
Хей!
Адамдан къаллыкъ ашхы иш болур
Малны заманла джуталла.

Мен санга  джырны  береме, ариу,
Ол саугъа болсун, танытхан,
Хей!
Бютеу ёмюрюнг насыбдан толуб
Джангыз джыр болсун арытхан!

Азгек суу деген Мухугъа агъар,
Къобан суу – Азау Тенгизге.
Хей!
Сен – джохар бийче, мен – сары хандар,
Ушашбыз эки эгизге.

Ой, Азгек Башы сууукъду, дейме,
Хаджибей суугъа джууукъду.
Хей!
Суууй да джана, сени тюшюнюу
Къызгъан хатхума зауукъду.

Айгъыр суу бла Къалаууч, дейме,
Бир – бирлерине къатыша.
Хей!
Бу Юч Ёзенде улан къалмайын
Сени амалтын тартыша.

Айюлю чатда – тау джити, дейме,
Аты – Айюлю Чат Башы.
Хей!
Халкъ санга «Бийче» атны атады
Манга – «Алтынбаш», «Трам Джашы».

Халкъны сёзюнде ёз болур, алан,
Бийче, бий кибик этейик.
Хей!
Сюймеклик деген джулдуз аламгъа
Кёз кёзге къарай  кетейик.

Наур Ауушду тыйгъычлы болгъан,
Къая къырылгъан чачылыб.
Хей!
Сау Юч Ёзенде джырынг джырлана
«Ол Акътамакъ» деб, айтылыб.

Ой, Дукку сууу къобуучу болур,
Толкъуну урур, кёмюклеб.
Хей!
Сени амалтын башладым, ариу,
Латин джазыуну эджиклеб.

Араб джазыуну  чыгъаралмайса,
Сёзню ангылар болмайса,
Хей!
«Латинде джаз» деб буйрукъ бергенсе
Айтханынгдан да таймайса.

Не этсин, хариб, Алтынкекелли?..
Гюрюк улуна барайым,
Хей!
Ол кёбню джазар,  окъур этгенди
Билимге ёшюн салайым.

Сипи чыбыкъ бла урурму, алан,
Дерсни билелмей тохдасам?
Хей!
Акътамакъ ариу дженгил келирми
Латинча джазыб махдасам?

Сен айтыб мени этмезим джокъду,
Сюйсенг – джалпакъма, сюйсенг – тау,
Хей!
Джумуш юсюнде  аякъ тайса уа
Этерик тюлме санга дау.

Сени айтханынг  дарман кибикди,
Тынгылагъанынг – саусузлукъ.
Хей!
Сюйгенин сакълаб туруу кёре эм
Башха болмайын – онгсузлукъ.

Акъ Суу башында чёртлеуюк барды,
Садакъ тау – кёкге тирелиб.
Хей!
Сени менича ким къорур, алан,
Чына хунача сюелиб.

Къарданлыкъдагъы Къула Тюз, дейме,
Ол  – Джаланджюкню къышлыгъы.
Хей!
Умутсуз къалсам кёлню джазады
Сен берген суулукъ тышлыгъы.

Кичкинекъол бла Мырды ырмакъла,
Акъбаш тауундан  башланыб,
Хей!
Джалпакъдан саркъгъан буз эригени
Ол эки суугъа бошланыб.

Тёбен Архызда – килиса, дейме,
Къонгураулары къагъыла,
Хей!
Попну айтханы  джыйылгъанланы
Акъылларына тагъыла.

Ой, Акъ Айрыды  аууш дегенинг,
Къарасанг  кёлюнг тёлленнген,
Хей!
Да Суфрий бла Чучхур суулалла
Къызгъычха барыб тирелген.

Къарачай деген - джандетди, алан,
Кёргенден кёзюнг тоймагъан,
Хей!
Худжу - хашгенни, джерге джутланы
Рахат джашаргъа къоймагъан.

Акътамакъ ариу, кел бир элтейим,
Ол Къызгъыч – Башы  чегетге,
Хей!
Алайда дарман хансла бардыла
Джыйыб берирлей  керекге.

Манга да дарман керекди, тейри,
"Акътамакъ" деген ауруудан,
Хей!
«Багъыусуз» къалыб, айырылгъанма
Эски болум  бла къарыудан.

Тебердидеги "джумарыкъ", дейме, –
Тёбен къабакъгъа "учханды".
Хей!
Ол сенден алгъа джаратханым да
Тюбеллек эсден чыкъгъанды.

Сени ызынгдан айлана, ариу,
Ат джюрюр болду – ауурдан.
Хей!
Эки балагъым тюзелмез болду
Ёзенги салгъан джауурдан.

Къозу къулакъдан толу болады,
Уллу Джаланджюк  джагъасы,
Хей!
Да сюйген джашын кётюрем этсенг
Къызмазмы санга анасы?

Санчара кёлде – чабакъ сюрюуле,
Чокъуракъ сууда кёрюне.
Хей!
Сюймеклик ишде мен джигит болдум
Сен а тураса эрине.

Акъ Бек тауунда  джел улур, дейме,
Этеклеринде буу турур,
Хей!
Доммай Ёлген суу къобуучу болур,
Къызгъын толкъунун тик бурур.

Тейрикъул Тюбю – тёбеле, дейме,
Ой, Тебердиде – Амгъата,
Хей!
Къабхакъ Башында - Джан Джигим, алан,
Аны дюрегим джарата.

Айбат Джагъада кёл барды, дейме,
Къашха Эчги суу саркъарлай.
Хей!
Ол кёл кибикди джашил кёзлеринг
Бир къараб кёрген батарлай.

Ой, Къарт Джурт эли тартханды, дейме,
Суу айланнгычы тартханлай,
Хей!
Сени  кёргенли тюрлендим, алан,
Эсги халымы атханлай.

Акъ Киштик тауду сейир этдирген,
Кенгден кишдикни эскертген.
Хей!
Ол тик къарамынг, Акътамакъ ариу,
Хар атламымы эслетген.

Себил тау суучукъ – агъанакъ сууду,
Кёзлеуден  саркъыб барады.
Хей!
Алыб алалмай, къоюб къоялмай
Джюрегим ауруу табады.

Кичкине къол бла Акъ Тюбю, дейме,
Арасы болур – учурум.
Хей!
Былай излетиб  табылмай къалсанг
Болур бу халкъдан джунчурум.

Джёгетей элде – джюн байлыкъ, болур,
Сары Тюзде уа – кюн байлыкъ.
Хей!
Учкуландады тил байлыкъ дейме,
Юч Ёзенде уа – тин байлыкъ.

Ой, Айю Башы тау тикди, дейме,
Хазнадан андан саркъарды.
Хей!
Багъатырлары – эсги бийледен,
Семен десенг а – хандарды.

Дуутха бардыкъ къыз кёре, алан,
Юйдегисине сый бере,
Хей!
Тенглерим бары юйлю болалла
Манга нек джокъду бу тёре?

Къыз беклигини къаласы болур
Багъатырланы юйлери,
Хей!
Ол къалагъа уа ёшюн уралла
Халкъны джигити, деулери.

Акъсаут сууу – Акъсаут буздан,
Джаланджюк суугъа къошулур.
Хей!
Бизни ишибиз онгуна барса
Агундаларынг  къош улур.

Ой, Акъ Къаяны – тешиги, дейме,
Ол Бурунсатны – джагъасы.
Хей!
Келишалмасакъ, болуб къаллыкъбыз
Сюймегенлеринг  табасы.

Ыбчыкъдан къараб кёрюне турур
Базыкъбаш ёлген чаулу.
Хей!
Нечик  къыйын эд «сюймеклик» деген
Къатышыу болуб чалыуу.

Абукъ Къабакъда – шогъайым, дейме,
Къабарты халы танылыб,
Хей!
Тенглик борчуна  кертичи болгъан,
Къол узатыллыкъ, базыныб.

Ногъай тенг десенг – къарнашды, дейме,
Анга джюрегим джандашды,
Хей!
Да тенглерими чийсили болмаз
Нёгерлигибиз къайнашды.

Шох, тенг джанындан азыуум джокъду,
Сюйген  дегенди – палахым,
Хей!
Да бола эсенг бол,  дейме, ариу,
Тартылгъынчынга салахым!

Апсуалада – кюйюзлю межгит,
Килиса болур – Тегейде,
Хей!
Тегей алай бла орунлу  болду
Кристиан динли Ресейде.

Дагъыстан бла Чеченди, алан,
Ислам динине сакъ болгъан.
Хей!
Къабарты  бла Абаз халкълалла
Бир – бирлерине джакъ болгъан.

Юнандан келген  бир халкъ юзюгю,
Бизни джерледе турады.
Хей!
Сахтиян чурукъ излеген адам
Бары алайгъа барады.

Юнан юзюкге Къарачай къарар,
Тургъан джерине тийдирмей,
Хей!
Къонакъбай болсанг – къоругъан  борчду
Миллет сыйынгы эндирмей.

Нарт юзюгюнде – джарашыу - шартды
Хар халкъ бла джууаш  къарашыр,
Хей!
Ашхы иннети – адети  болса
Миллет миллет бла джарашыр.

Джалпакъ къол бла Мардакъны дейме,
Акъ Тур ауушду арасы.
Хей!
Сени халинги  суратлаб  айтсам –
Агъы – кёб, джокъду – къарасы.

Джаратмагъаным бу беклигингди,
Акъ къанатдагъы тамгъалай.
Хей!
Мен –  шоркъа болуб тёгюлдюм, алан,
Сен а – тураса тамгъанлай.

Алибек буздан буз эрир, дейме,
Алибек суугъа тёгюлюр,
Хей!
Теберди суугъа къошулгъан джерде
Къынгыр суу ызы кёрюнюр.

Джагъанас болур къайын отунлу,
Джёгетей – сыгын тютюнлю.
Хей!
Къарачай къызла – суу ариулалла
Сен десем – мёлек тюрсюнлю.

Нарсана тарда – Алийкъан ырмакъ –
Базаргъа баргъан солуйду,
Хей!
Къыш заманында,  Суфруджу тауда
Джаллы сюрюую улуйду.

Аман Аууз тау – буз тутхан, дейме,
Аманаууз суу – суутхан.
Хей!
Керексиз созуу, керексиз чырмау –
Олду талпыуну къурутхан.

Учкулан базар джекден толгъанды,
Эбзеле – кендир саталла.
Хей!
Акътамакъ ариу, сени кёргенли
Тынгысыз тангла – аталла.

Ой, Морх Сыртында – Аман Чат, дейме,
Эки Суу Арада орналыб.
Хей!
Чёрчек санларым суу – салам болду
Бу иш битмейин, чырмалыб.

Маджар элиди – Къум суу джанында,
Акъташ суунда – Буртанаш.
Хей!
Алай башбаулу болмазгъа болур
Бу сени сюйген Сары Джаш.

Чагъарлы элге «Апсуа» атаб,
Къачакъ миллетге берилди.
Хей!
Кюнтиймез ариу,  сени тюшюне
Джюрегим кемсиз терилди.

Джашаугъа джангы туугъанлай болуб,
Кёзюм бир тюрлю ачылды.
Хей!
Да сени  кёрген кюнюмден бери
Эсги умутла чачылды.

Аман – Ауузду къобуучу, дейме,
Толкъуну къайнар – къайнаучу.
Хей!
Къуриент къызы, Акътамакъ ариу –
Трамсемен джашны къыйнаучу.

Санчар  суууну джанында, дейме,
Джыгыра  хансы ёседи.
Хей!
Къарнашынг юйлю болурун сакълай
Чакъ заманыбыз ётеди.

Келин сенсиз да келелир, алан,
Джыйын сенсиз да къайталыр,
Хей!
Джазыуубузну серге иймесек
Бизге ким не зат айталыр?

Къоба талада –  асыл отлаула,
Керпесли этер малынгы.
Хей!
Сюймеклик деген алай кёре эм
Кесине байлаб ангынгы.

Шах – Гирейлени джерлери эди,
Джаланджюк сууну джанлары.
Хей!
Энди алайда – апсуалалла,
Джарашыу болуб халлары.

Тауладан тюзге  эне баралла
Уллу тукъумла  дженг болуб,
Хей!
Да джангы элле къураладыла
Стауатлары кенг болуб.

Тауладан тюзге эниб баралла,
Буруннгу джуртха джайыла,
Хей!
Бизни джерлеге орналгъан халкъла
Джан – джаныбыздан къайыла.

Осман деулетге кёбле кетдиле,
Энтда барады кетиую,
Хей!
Башдагъы башчы, башчы болмаса
Болур заранны джетиую.

Архыз сууу бла, ой  Уллу – Лаба,
Аркъа Сара бла бёлюнюб,
Хей!
Дукка суууну огъарысында
Сара Кёллери кёрюнюб.

Ой, Дукка бла Реджебуста суу,
Архыз суууна агъалла.
Хей!
Бир кере кёрсенг тансыкъ боллукъса,
Ол суула алай тарталла.

Чокъуракъ сууну - ташы кёрюне,
Джагъасы джашил ханс болуб,
Хей!
Алайгъа барсакъ бир джумушар энг
Акгыллылыгъынг тас болуб.

Суу секиртмеле уллу ташладан
Тюрлю агъалла, сёдегей.
Хей!
Ариу Акътамакъ, таргъа тыйгъанса
Мен - "сен"  дей, сен да "кесим"  дей.

Тогъуз кёл десенг – дуния джандет,
Къарасанг къарам тоймазлай.
Хей!
Сени тюшюнюу этгенди мени
Джашар онгуму къоймазлай.

Ариу Чат деген ётер ауушду,
Уллу Маркъа  уа – суу болур.
Хей!
Заманы бла юйюр къурмагъан
Ёре турукълай, къуу болур.

Акъсаут сууу – чокъуракъ, дейме,
Андан осал тюл – Ариу чат.
Хей!
Джохар халынга бек джарашады
Акътамакъ деген айбат  ат.

Урум  сууунда – суусарла, дейме,
Элбургъанда уа – абазла.
Хей!
Келген насыбны кёралмагъанла
Артда тынгылы болмазла.

Тохдамыш сууу сайыракъ болур,
Пёлк шахарына  агъады.
Хей!
Сени бир сёзюнг – учунуу бере,
Тынгылагъанынг – тагъады.

Ой, Джалкъа элни орус алгъанды,
Ариу килиса салгъанды,
Хей!
Эки тукъумну къабырлары  уа
Алайда сансыз къалгъанды.

Да хоншу халкъгъа  дау болмаз, алан,
Саугъа джер артха алынмаз,
Хей!
Суу кибик джашау саркъыб барады
Тюрленмей турлукъ табылмаз.

Джалау Чат Башы – тау къадамады,
Ауушу тюшюб – арагъа,
Хей!
Алибек суу да андан келеди
Таудан саркъгъанлай талагъа.

Гапарны – къалын чегети, дейме,
Джёгеден эсе талы кёб,
Хей!
Нахшир джери  уа  джёге бла байды,
Урум Башыны – малы  кёб.

Ой, Бийчесында ёз таймаз, алан,
Хауасы – айтыб – айтылмаз.
Хей!
Бир берилген сёз бет – намыс болур
Да андан артха къайтылмаз.

Сен гинасыуча бош тюрленесе,
Турур заманынг джетгенди,
Хей!
Биз экибизге бу сюймекликни
Джазыу  аманат  этгенди.

Къадаргъа къаршчы болмайыкъ, алан,
Сезиуню сансыз этмейик,
Хей!
Келген насыбны ыхдырыб къоюб
Сокъураныугъа джетмейик.

Бу Джёгетейни – джылкъысы, дейме,
Кишнегени бла танытыр.
Хей!
Къарангы  кече сен былай чыкъсанг
Сыфатынг джерни джарытыр.

Бичимез элчик тёрт – беш юйденди,
Тийреге тюгел джетмейди.
Хей!
Къайда болсам да, не зат этсем да
Сыфатынг эсден кетмейди.

Келчи, ариуум, алыб барайым,
Тогъуз Кёл деген кёллеге,
Хей!
Хандар бийчени къачырды деб а
Хапар джайылсын эллеге.

Сюйсенг Бештаугъа элтейим, ариу,
Анда саусузла багъылыр,
Хей!
Ала кёгюнде тау къушла уча,
Суунда алтын табылыр.

Машыкъны джаны - нарзанлы топракъ,
Кюч берир, дейле, керекге,
Хей!
Сюйген ауруугъа джарай болурму,
Тынчлыкъ берирлей джюрекге?

"Акътамакъ" ауруу ауур аурууду,
Тюшгенме къолдан, бутумдан,
Хей!
Джан дарманымы даулайма, алан,
Багъатырланы тукъумдан.

Ой, тери сата баргъанма, дейме,
Пёлк шахарына, базаргъа.
Хей!
Латин  джазыуну юрендим, ариу,
Да санга  къагъыт джазаргъа.

Бешбагъыр джерде – беш къую, дейме,
Багъыучу суула берелле.
Хей!
Зарла, бир – сени манга кёбсюне,
Бир – мени артыкъ кёрелле.

Ой, Беджен Тауду джитили болгъан,
Этегиндеди кийиги.
Хей!
Къазандан келген къобузунгу  уа
Пил сюек болур тюеги.

Битик Тёбе Къол – гитче суучукъду,
Уллу Хурзукга къошулгъан.
Хей!
Башыма бу иш тюшгенли бери
Табаным болду ашалгъан.

Ой, Индиш Башы, бу Кели Къолу,
Барайыкъ Къара Чалгъаннга.
Хей!
«Сюймеклик» деб а айта кёреме
Джюрекге  ёртен  салгъаннга.

"Болджал" деб айта кёре эм, алан,
Тюз тарбуунга тюшгеннге,
Хей!
Тейри ушадым, сослан къаяны
Сюек  миз бла тешгеннге.

Хатип Ара тау тигинден, дейме,
Чокуракъ суула агъалла,
Хей!
Теберди суугъа келиб къошулуб
Ёзенни джырыб баралла.

Ангылашыу бла юйленедиле,
Нёгерлерими кёбюсю,
Хей!
Сюймеклик  деб а нек къууалайды
Бу Трамсеменни тёлюсю?

Ангылашыу бла юйлениу деген –
Мал, мюлкге кёре сайлагъан.
Хей!
Сюймеклик бла юйленнген, дейме, –
Насыбха насыб  байлагъан.

Уллу Бурмамыт тау джити болур,
Гитче Бурмамыт – тау тикди.
Хей!
Джюрегинг сюйсе, сюйген адамынг
Башха болмайын, джан – джикди.

Джамагъат эли – къуу болду, алан,
Джамагъат сууу – къуюлуб…
Хей!
Къачаннга дери былай турлукъса
Бир бетлешмейин, буюгъуб?

Джанар Таш деген – мал тутар джерди,
Джёгетей десенг – фатаргъа.
Хей!
Кел, алтын бла кюмюш алыргъа
Барайыкъ Согъум  базаргъа.

Джантау Джатагъы келбетли болур,
Баскъач cуу джаны – кёгетли.
Хей!
Джангыз бир сенсе, Акътамакъ ариу,
Дунияда манга керекли.

Ой, Махар тауну – джоллары, дейме,
Аууб таш басар, джаллансын.
Хей!
Эки тукъум да  оноуун этиб
Акътамакъ бизге аталсын.

Быязыр Тюбю – Хурла кёл болур,
Сакъал суу десенг – Сесдеди.
Хей!
Бу  иш юсюнде – шохлукъ бла джайлукъ,
Унутулмазлай  эсдеди.

Кичкине Къол бла Чирик Къол, дейме,
Ачыу Чатына – джууукъла.
Хей!
Сен ары - бери бола тургъунчу
Энтда тюшдюле сууукъла.

Минги Тауунга къарасанг, ариу,
Джасар Ауушдан бир аусанг,
Хей!
Кёлюнг – джюрегинг кёкге джетеди
"Къарачайлы" деб айтылсанг.

Джугъутурлу чат тау къаланмады,
Къаяла болуб къадама.
Хей!
Да, халал Къасым, барыб атханды
Болумну Джулдуз анама.

Биз экибизге заман тар болуб,
Эки тукум  а – сюзюуде,
Хей!
Адам джашлыгъын къалай унутур
Къартлыгъы джетген кёзюуде?

Оноу этмейин нек турадыла,
Эки тукъумну къартлары?
Хей!
Биз экибизге терс болгъанланы
Ашхыгъа чыкъмаз атлары.

Келчи Акътамакъ, алыб барайым,
Талы Чат Башы таууна,
Хей!
Да быллай джери – суу болгъан а
Зарлыкъ береди джаууна.

Ата – бабала къоруй келдиле,
Бу джандет джуртну «бизге» деб,
Хей!
Хар элисинде энибиз барды
Джаугъа берилмез,  «сизге» деб.

Джурт  деген джандан ёргеди, ариу,
Андан сора  уа – сюйгенинг.
Хей!
Алтынкекелли кёлюнге тюшюб
Менлейин  болсун  кюйгенинг.

Ачха Сырт десенг, алай турады,
Бурмамыт таба джан бериб.
Хей!
Биз экибиге насыб чыгъармы
Муратларымы кенг кериб?

Къарачай бийле Бийчесындалла,
Ачахматлары – Акъ Джарда.
Хей!
Акътамакъ атынг айгъакъ болгъанды
Кёб айтыла да  халкъ джырда.

Халкъны ашхысы – бизни джаллылла,
Эки зар – зурну эштмейик,
Хей!
Ёгюз къуйрукъда бичакъ сыннганлай
Бу сюймекликни этмейик.

Акъсаут тауда маралла, дейме,
Дуугара дерлей къачалла.
Хей!
Бу мени кибик тот джюреклени
Сенича джанла  ачалла.

Уллу кёллю эм, турсунмаучан эм,
Къызланы джити къаратыб,
Хей!
Энди барыны дертин алгъанса
Сары Семенни таралтыб.

Къобан джанында кёл барды, дейме,
Сууукъ аурууну багъаргъа.
Хей!
Алтын таракъ да ишлетдим, ариу,
Джохар чачынгы тараргъа.

Къарачай джаны – Джалан къол, дейме,
Къабарты джаны – Джаман къол.
Хей!
Акътамакъ ариу, тюрлениб турма
Бу болджал джолу – табсыз джол.

Ачыкъулакъ эл мелхум джер эди,
Алайгъа къазакъ толгъунчу.
Хей!
Да бола эсенг бол, дейме, ариу,
Джюрегим кёсеу болгъунчу.

Доммай Ёлген тау – доммайгъа ушар,
Къарасанг, кёзюнг терилиб,
Хей!
Андан чыгъады Аманаууз суу
Джагъасын толкъун кемириб.

Тешикташ деген забалы джерди,
Къандагъайлы уа – батыулу.
Хей!
Да сюйгенине джол табмагъанны
Джюреги болур джарсыулу.

Ой, Эндирик суу  тигелей барыб,
Гондарай суугъа къошулур.
Хей!
Керексиз сёзню сюрген а, алан,
Сёз джюрюр джерге ышылыр.

Ышылыучула  къуш – муш этелле,
Ышармыш бола, къым – тымлай,
Хей!
Сен да тураса, заман узата
Бир – айыкълай, бир – сынчыкълай.

Ой,  Морх  суу бла Уллу Джаланджюк –
Аман чат тюшюб ортагъа.
Хей!
Узайгъан ишге къар джауар, дейле,
Созуб  къалмайыкъ хатагъа.

Гебен къаяда буз эрий, дейме,
Доммай Ёлгеннге къуюла.
Хей!
Да сени сакълай къалгъанма, алан,
Ишден, ашдан да тыйыла.

Аман Ауз суу буз таудан чыгъар,
Къобса, толкъуну къаралыр.
Хей!
Сени табмайын быйыл да къалсам
Алтын кекелим агъарыр.

«Шох» деген болур –  билегим, дейме,
Душманым болур – ирегим.
Хей!
Акътамакъ ариу – джанны джигисе –
Сенсе Аллахдан тилегим.

Гулухур бла Уллу Муруджу –
Гоначхыр таба агъыучу.
Хей!
Сени бир джангыз джылы къарамынг –
Джаннган хатхуму багъыучу.

Узакъдан къараб таныйма, алан,
Аскерле къазгъан айрыны.
Хей!
Бу сюйген иш бла, алгъанма, дейме,
Башыма уллу къайгъыны.

Гум Улоу Къабакъ – Бурунсатхады,
Бу Мыхал эли – Бекгичге.
Хей!
Эмилик Трамны къолгъа юретиб,
Байладынг, дейме, илкичге.

Байланыу - былай деб байланнганма,
Къачан тешеринг билинмей.
Хей!
Акътамакъ ариу, бир эс бёлсенг а
Мени халыма, эринмей.

Акъ Тёбе аза – азайды, дейме,
Акъ мармер ташы бошалды.
Хей!
Мен да аллайын, сени ызлаудан
Эки аягъым ашалды.

Джити суу башы – джалпакъла, дейме,
Бурнада – тикли къабхакъла,
Хей!
Бадыкъ  Кёлледе  ариу джюзелле
Сенича алтын чабакъла.

Акъ Къая сыртда – джел къаты бола,
Ёрлеген адам къыйнала.
Хей!
Семен Къабакъгъа  къачан келликсе
Акъ Дууадакълай чайкъала?

Тебмез къаялай – туруунг, дейме,
Сарасан кибик барыуунг,
Хей!
Не – ычхындырмай, не – джууукъ къоймай
Не болур мындан табыуунг?

Акъла Башында –  тартыу бар, дейме,
Акъла Тюбюнде – саркъыу бар.
Хей!
Да мени джаныб тургъан хатхумда
Джан тебрендирир чарпыу  бар.

Гумач къолунда сызгъыра, дейме,
Бу Терс Акъгъанны гуждары,
Хей!
Манга терс къарар болуб къалдыла
Бу Юч Ёзенни къызлары.

Кел, Нарсанагъа барайыкъ, ариу,
Хар кёрген бизге аралыб,
Хей!
Сары Сымайыл эриб барады
Джюреги санга таралыб.

Кел, Нарсанагъа барайыкъ, дейме,
Мал сатыб, дарий алыргъа,
Хей!
Базар кёгетле, шекер шербетле –
Чын саханынга салыргъа.

Гидам сууундан – Акъсауут таба
Къысха джол болур, чыгъаргъа.
Хей!
Сенден башха уа ким базар эди
Деу Сымайылны «джыгъаргъа»?

Ючкёкенлини ёзени кенгди,
Токълу Бау джерни тюзюдю.
Хей!
Сюймеклик деген бош зат тюйюлдю –
Джюрекни джиги, безиди.

Эки Ара  бла  Дёлю Ёзенден,
Джанай Бау Башы ачыла.
Хей!
Акътамакъ ариу, къаллай бир турсун
Бу сезиу былай чачыла?

Къарт – Джуртну башы – Быязыр, дейме,
Аягъы – Сюрем Сес болду.
Хей!
Кюбюрчек Гинджи, бу баш тартыуунг
Тюз болмады да, терс болду.

Бездирген аууш – джаумлу, дейме,
Шхалтада къуу джел ургъанлай.
Хей!
Мен бир башхагъа къалай къарарма
Сен ариу  алай тургъанлай?

Сен – Къуршоу тауну маралы, дейме,
Мен – Чегет чатны солуму,
Хей!
Хомух джаш  деб а айтдырмаучан эм
Сен  алгъынчыннга  онгуму.

Къашха Аджир тау джатакъды, алан,
Ыпчыкъ ауушу – белинде.
Хей!
Бу сюймеклик бла джашар болгъанма
Тамам аманны кеминде.

Гедеж сууунда – джумарыкъ, дейме,
Къанатын кериб, джёбелей,
Хей!
Покун башы уа мылы джер болур
Ууакъ джангурун  себелей.

Аджашхан десенг – къууушлу болур,
Садырла десенг – ауушлу.
Хей!
Санга Къазандан къобуз келтиртдим –
Сейир – аламат тауушлу.

Ой, Габулуну – къырыгъы, дейме,
Этеклеринде – джырыгъы.
Хей!
Башха адамгъа тие кёреме,
Эрке адамны къылыгъы.

Эрке  десенг а эркесе, ариу,
Халкъ бары бирден табыннган,
Хей!
Сени амалтын болуб къалама
Башы тайышхан, абыннган.

Энтда бир джылны къалай сакълайым,
Къуриент къызы, айтсанг а?
Хей!
Насыбыбызгъа кишен салдыргъан
Бу болджалынгдан къайтсанг а!

Ой, Нажю тауда – джур теке, дейме,
Эчки сюрюуюн джыяды.
Хей!
Сени ол джохар чачларынг, алан,
Борбайларымы  къыяды.

Тюртю чапыракъ – безгекге керек,
Дарман болады бурхусу.
Хей!
Сюймеклик деген Джерден тюйюлдю
Кёкден келеди урхусу.

Уллу Хурзук бла Чомарт Къол болур,
Быкъы Ауушну къуршагъан.
Хей!
Мени кёзюмде, алайса, ариу,
Кюренли Айгъа ушагъан.

Акъсаут сууду чокъуракъ, дейме,
Ташы,  зыгъыры кёрюннген.
Хей!
Ёзден тюрлениб къала кёреме
Бу сюймекликге бёлюннген.

Къарт – Джуртну башы – Батагъа, дейме,
Джити тюйюлдю,  джатагъа.
Хей!
Не – болуб – болмай, не – къоюб – къоймай
Башым къалгъанды  хатагъа.

Учкулан башы – Джалан къол, дейме,
Нажюню башы – деппанды.
Хей!
Кел, бир къайгъысын кёрейик, ансы,
Ишибиз тамам джатханды.

Ой, Буу Ёлгенде булут  ау болур,
Кичкине къолда – Айбат тау.
Хей!
Кесинден биреу онглуракъ болса
Анга табылыр къара джау.

Ой, къулагъынга бир таб  келеди,
Гоначхыр сууну саркъыуу.
Хей!
Къууанчындан  а аслам кёреме
Бу сюймекликни джарсыуу.

Элбашы тауда – къанатлы джыйын,
Джазда уясын этеди.
Хей!
Джазыу бергенни алалмагъандан
Насыб ёнгелеб кетеди.

Ауушха чыкъсанг – Маркъагъа барыу,
Ёзенни барсанг – Доммайгъа.
Хей!
Бу мен айтханнга къулакъ салгъанлай
Ишибиз барыр къолайгъа.

Къыбыла тауда – джеркли чегетле,
Къабугъу къыйын джонулур.
Хей!
Ариу Акътамакъ, сени таныгъан
Сени  амалтын джоюлур.

Чомарт къол бла Къызыл къол суула,
Араларында – талала.
Хей!
Къуриент къызы, мени этгенсе
Кюнлей турурлай  тарала.

Байтал Чабхандан къарасанг, алан,
Ол Пирис чаты кёрюнюб.
Хей!
Сер болгъан кибик тюрлю болгъанма
Акъылым санга бёлюнюб.

Хутий дуппурну ауушу болур,
Хутий дорбуннга барырлай.
Хей!
Да былай болуб мен къалай къалдым
Бир сени сакълаб къалырлай?

Хутий суууна алыб барайым,
Хакъ ариулукъну кёрюрлей.
Хей!
«Обур Агунда», не этдинг манга
Сени ызынгы сюрюрлей?

Ой, Къызгъыч суугъа къошула, дейме,
Бу Бугъоу Чатны суулары.
Хей!
Сюйгенин табмай таралгъанны  уа
Болур джазыудан  даулары.

Санча сууунда балыкъ тутханма,
Бызыбда  атны солутдум.
Хей!
Сени айта да, башха къызланы
Кесимден ахыр сууутдум.

Джантау – Джатагъы  келбели  болур,
Баскъач  суу джаны – кёгетли.
Хей!
Бирлеге мал, мюлк керек болады,
Манга уа ариу керекли.

Огъары – Инджик,  ой, Тёбен – Инджик,
Араларында  тик болур.
Хей!
Тиширыу деген  эркишини уа
Джанын  джюрютген  джик болур.

Акъ Чатыр тауду кюртге бёленнген,
Бугъоу Чат – бузну бузлатхан.
Хей!
Чыммакъ Дууадакъ, болгъанса, тейри,
Джюрекни кемсиз таралтхан.

Беллаула Буз тау, буз эрите да,
Алибек суугъа къуюлур.
Хей!
Сюймеклик деген бу ауруудан а
Не чёрчек сан да къыйылыр.

Ой, Акъ Къаяда – сюрюуле, дейме,
Тохдамишледе – къозула.
Хей!
Да экибиз да таландыкъ, алан,
Ишибиз узун созула.

Уллу Лабаны башында, дейме,
Нарзан кёзлеуле къайнайла.
Хей!
Сени кибикле хынчлы болалла
Ой, тинте – къаза сайлайла.

Алибек буздан – чокъуракъ шоркъа
Алибек суугъа  агъыучу.
Хей!
Баш тартыучула, кёб сайлаучула
Агунда болуб  къалыучу.

Къой сюрюуюмю  сюрдюрдюм, алан,
Ачахмат  джары,  Лууганнга.
Хей!
Сакълата турлукъ кем адам тюлме
Сен ийме мени тубаннга.

Келчи, ариуум, бир къыдырайыкъ,
Улу Къарачай эллени,
Хей!
Кенг дуниягъа бир кёз ачарбыз
Къуанч толтуруб кёллени.

Гондарай бла Нахара, дейме,
Абу Миннгеннге къарайла.
Хей!
Багъатырлары Хан Семенлени
Уллу кёллюге санайла.

Чауллу чатда – таш къыргъан барды,
Джолоучу болур тыйылгъан.
Хей!
Сенде, ариуум, бир  сыфат барды
Трамлагъа ушаш  къыйылгъан.

Абукъ Къабакъда – сюек сылаучу,
Согъумда – дарий сатыучу.
Хей!
Къачаннга дери болуб турайыкъ
Мен – къууучу, сен – къачыучу?

Таллыкъда тангым  атханды, дейме,
Кюнлюмде кюнюм тийгенди.
Хей!
Кёзлерим  джангыз къарам атханлай
Джюрегим  сени  сюйгенди.

Беллаула Къая  джелбуруш болур,
Башына булут чулгъаныр.
Хей!
Бир – «огъай», бир – «хо» бола туруудан
Адамны эси булгъаныр.

Эшкъакъон бла Хасауут суула,
Ёзеннге къууат салалла.
Хей!
Бир къауумла уа, келечи бла
Бир таб  юйлениб къалалла.

Ой юйлениуден не хайыр барды
Джюрек ёртенлей джанмаса,
Хей!
Керти сюймеклик сезген  кёкрегинг
Сезиу дегенден къанмаса.

Сюймеклик болмай юйленнген, алан,
Бир хоншу бла олтурур,
Хей!
Джаннган джюрекле бирлешген джерде
Фатарны насыб толтурур.

Да сенден башха  изленмез, ариу,
Энинг  Семеннге джарашыу,
Хей!
Гинасыу – бийче, узун созулду
Узакъдан, кенгден  къарашыу.

Азгек ауушдан – Къара тенгизге,
Абишир Акъуб – гелеуге.
Хей!
Да Джохарджаллы, айт, не берликсе
Инджитгенинге тёлеуге?

Абаз Къышлыкъны – гитче ауушу,
Тардан къыйналыб  ётерлей.
Хей!
Ариу Акътамакъ, болалырмыса
Мени насыблы этерлей?

Кел, Акъамагъым, алыб кетейим,
Узакъда бир кёл керирбиз,
Хей!
Огъайчыланы тансыкълыкъ басыб
Бек джалынсала, келирбиз.

Ой, ызыбыздан къарай къалсынла,
Бек тилеселе къайтырбыз,
Хей!
Анам къучакълай, тийре ийнакълай
Хапарыбызны айтырбыз.

Сюйген дегенни джарсыуу  барды
Алай къууанчы асламды,
Хей!
Джюрек сюйгенин таба билгенни
Джашауу – насыб аламды.

Кел, Къарачайны джырыб келейик,
Айтхылыкъ джуртну  кёрейик,
Хей!
«Дуния джандет» деген джерледе
Къуаныб кёкрек  керейик.