Акътамакъ роман в стихах 20 глава Тукъумла

Джыйырманчы башы
ТУКЪУМЛА

Ой, тыпырдагъан – дынгырдатады,
Дынгырдатхан  а  эштдирир,
Хей!
Тауушну эштиб бир Аллах сюйген,
Билек болургъа джетишир.

Халал тенглерим, кётюрем болдум,
Къара  сюймеклик  дегенден,
Хей!
«Болджалдан» башха бир чыт чыкъмайды,
Къарт – Джурт орналгъан ёзенден.

Джер, суу къоймайын санадым, алан,
Айтылмагъан зат къалмады,
Хей!
Алай Джан Джикни  сууукъ джюреги,
Джылыныр  хали  алмады.

Джангыз тукъумла  айтылмадыла,
Энди алагъа тиейим,
Хей!
Джуугъум – тенгим быладыла,  деб,
Джангы келечи иейим.

Юч Ёзен деген – юч элибизди,
Къарт – Джурт, Хурзук бла Учкулан,
Хей!
Да къара чёбге атыллыкъ тюлдю,
Бу джуртда туугъан эр, улан.

Ой, Аджилары – джигитле, дейме,
Урушха, уугъа атланнган,
Хей!
Айсандырлары – джарыкъ кёллюле,
Хар джангы затха  алланнган.

Къабдырмазлада – сыргъалы къазан,
Ёгюз сыйыныб бишеди,
Хей!
Къагъыйлада  уа,  Шамайыл уста,
Багъырда оюу тешеди.

Ой, Гаппушлары – арба устала,
Гюрбеджисинде – агъачы,
Хей!
Умарланы  уа  джетген къызлары –
Ауузгъа тюшген  окъачы.

Абайханлада – сабий учууукъ,
Алма терекге тагъылгъан,
Хей!
Быладан чыртда аман чыкъмады,
Айыблы болгъан, къагъылгъан.

Ой, Къулчалада – субайлыкъ  барды,
Бу Алийлада  – тирилик,
Хей!
Эки тукъум да халкъгъа джарагъан –
Алагъа келир игилик.

Казанчыкълары тартынчакъдыла,
Кишиге бузмай халларын,
Хей!
Ташланы джонуб алай тёшейле
Арбазгъа элтген джолларын.

Ой, Батчалада ашыкъ оюн бар,
Анда джоярлай  джоюм бар,
Хей!
Стауатында берекет барды,
Сюрюулеринде тоюм бар.

Созарыкълары – баш  сакълаучулла,
Сёзге къатышмай джаллагъан,
Хей!
Коджакълары  уа  сюпю болалла,
Къарауашларын къыллагъан.

Ой, Тамбийлада - къайнагъан айран,
Ичсенг сусабынг кесиле,
Хей!
Джандарлада уа джыр, кюу айтыла
Сыбызгъы эжиу этиле.

Бучуралары – ат ойнатыучу,
Наурузлары – къараучу,
Хей!
Дебош  тукъум а тамгъа салыучу –
Халкъны ишине джараучу.

Акачилары джарыкъ болурла,
Ёзден ёзденлик этерик,
Хей!
Тохчукълары  уа  сёз джутмаучулла,
Джаугъа зараны джетерик.

Чеккуладады – чам хапар айтыу,
Ой, Гожбайлада – къакъ татыу,
Хей!
Газа тукъумда – къара танытыу,
Дудалада  уа  – шкок атыу.

Ой, Деккушлада – тана къыймала,
Тишге чанчылыб, тагъылыб,
Хей!
Тебулада  уа  согъумлукъ иркле,
Базар бет алыб, багъылыб.

Шахан  къабакъда  джыгъышыу болур,
Чыпчыкълада  уа – таш атыу,
Хей!
Джарашыу десенг – Акъбашларылла,
Эзиде болур –  баш  тартыу.

Шаманладады – къуутлукъ будай,
Мыркаклада  уа  – арпады,
Хей!
Эки тукъум да къонакъгъа джарыкъ,
Тепсиси – хынкел, шорпады.

Къарамырзала – къарагъа уста,
Патчах къуллукъда болгъанла.
Хей!
Халкъ бла асыры ич-тыш болмайын
Туракълар халда тургъанла.

Ой, Байылары  – сабаннга, дейме,
Сылпагъарлары - чалманнга,
Хей!
Къарабашлары – эсги нартладан –
Асыл къонакъбай – баргъаннга.

Гюрюк  тукъумну юзгерелери,
Узакъдан – кенгден кёрюне,
Хей!
Уста къол эшген чалман буруугъа,
Хар кимни эси бёлюне.

Шахан тукъум а – мал ашха бекди,
Къазанчыкълары – ныгъышха,
Хей!
Алботлары  уа  хошкёллюлелле,
Алагъа болмаз гурушха.

Ой, Байтокълары  келген къонакъны,
Къурманлыкъ этмей  ашырмаз,
Хей!
Трам Семенлары  ачыкъ болалла,
Барын – джогъун да джашырмаз.

Багъатырлары тюб излеселе,
Ачыкъды – къабакъ, къошубуз,
Хей!
Батды бла Шийдакъ, Тамбий, Долады
Эртде замандан хоншубуз.

Бичакъсызлада – берекет болур,
Къабдырмазлада – харекет,
Хей!
Мени аллыма чабады, дейле,
Ол  Къобан улу Шеремет.

Къобан тукъуму ёзденди, алан,
Сыйы уллугъа джетгенди,
Хей!
Адеб бузгъанны  кеси джагъалаб
Халкъгъа  сыйыныр  этгенди.

Асыл асылын бузмайды, алан,
Аман игини озмайды,
Хей!
Анга чабышхан  бу къауум ючюн
Мени джюрегим азмайды.

Аппаларылла – нал усталары,
Голада – джыджым эшиле,
Хей!
Долалада  уа – сыбызгъы таууш
Узакъгъа, кенге эштиле.

Сыбызгъы таууш джанны суура,
Аны эсиме салады,
Хей!
Не «хо» болмайын, не «огъай» болмай
Не заман  ётюб барады!

Ой,  Къаитлада – къазанлы къобуз,
Ариу къызлары согъады.
Хей!
Бу Къуриент къыз мени кёргенлей,
Дуугара къачыб бугъады.

Биджи тукъумдан  азманчы чыгъар,
Бостанладан  а – азанчы,
Хей!
Сылпагъарлары – темир устала,
Гыдымайлары – сабанчы.

Чотчаларылла – тёбен тирменде,
Ала акъ уннга ёч болур,
Хей!
Бу Хыджиланы келинлерине
Тил тутуу адет кюч болур.

Къалаханлары – Бийчесындалла,
Хосулары  уа  – Эрменде…
Хей!
Шо быллай узун болджал болурму
Кертини айтчы дегенде?

Ой, Къагъыйлагъа  «таучула» дейле,
Бедралагъа  уа  – талачы.
Хей!
Барисбийлары –  уста тылмачла,
Бытда – сыйланнган  арачы.

Джантотайлары – бирикген тийре,
Бары – бюсюреу этдирген,
Хей!
Хубийлары  уа  бёгекледиле –
Тёббеден тюбге эндирген.

Къантемирлагъа – джакъчыла, дейме,
Бердилары  уа - болушхан,
Хей!
Гогуй тукъумду – сёз джутхан, алан,
Болмай  тюйюшген – урушхан.

Эрикгенлада сенгилчек болур,
Махаметлада – ингилчек.
Хей!
Акътамакъ ариу этгенди мени
Кеси – кесимден илгенчек.

Алмаисланы  къыл элеклерин,
Къаракетлары алыучу,
Хей!
Бу Хабчалары  чамчы  тукъумду,
Къууанчха къууат салыучу.

Айсандырлада  къол  тирмен барды,
Даулеткъуллары  тарталла,
Хей!
Къызылалийле – чам – накъырда бла,
Халкъны къайгъысын чачалла.

Лайпанларылла – хурбайчы тукъум,
Забида болур устасы.
Хей!
Тюбеллек бизге аталлыкъ болса
Болджалны джокъ эд хатасы.

Къалабеклары – халкъгъа билиннген,
Гемсокъурлары – кёрюннген,
Хей!
Сылпагъар десенг асыл тукъумду,
Эней тукъумдан бёлюннген.

Ой, Хачирлары – атыучу, дейме,
Эришде ёчню алыучу.
Хей!
Къуриент къызны  талгъыр  кёзлери
Хатхума ёртен салыучу.

Къол Аягъында – Джаммаларылла,
Джуулгъан болур атлары.
Хей!
Суу юсюндеги кёмюк кибикди
Бу Акътамакъны антлары.

Ой, Алийлары – джыккыр тузлукъчу,
Тёрден болалла умутчу,
Хей!
Байрымкъуллары  къыймачылалла,
Сюйбалары уа – урлукъчу.

Лепшокъ тукъумду  саяу сюекли,
Асылы ёзге къайылгъан.
Хей!
Акътамакъ ариу этгенди мени
Юйден тышына джайылгъан.

Башлаларылла – уста ташчыла,
Оюу салалла къырыу бла.
Хей!
Ариу Ханбийче не излей болур
Сюнгю Къаялай туруу бла?

Темирджанлары - кендир басыуучу,
Аджуула – асыл азанчы,
Хей!
Малсюйгенлары – джер ёлчемчиле,
Сарылары  уа  – къазанчы.

Ой, Джанкёзлары – базарчы болур,
Ашхы хапары  кенг кетер.
Хей!
Мен джана – джана, джаныб бошасам
Бу гинасыу къыз не этер?

Трам - Семен десенг – хунн тамырлыды,
Нартладан алгъан къуатын.
Хей!
Багъатырлары - "кесим" дегенле,
Джаныча кёрген стауатын.

Гюрджюлары уа – сыбан юзюкдю,
Хар ишде болур къурамлы.
Хей!
Оруслары уа  – Семенле кибик –
Тутурукъ тутар къарамлы.

Ой, Доттуланы  Хаджиди, дейме,
Дууасы ючюн изленнген.
Хей!
Да Семен улу  ашыкъ деген а,
Бир Шах – Мёлекге тилленнген.

Ой, Голалары – отлау  эсебчи,
Бу Кёбеклары – чертмечи,
Хей!
Бичакъсызлары – тёреге джюрюр,
Чома  уа – уста келечи.

Байчораланы – къаладжюк бла
Джантотайлары  – сюрелле.
Хей!
Багъатыр бла Семенни  «дауун»
Юч Ёзен бары  билелле.

Къулчаладады сыргъалы къазан,
Шапалыкъ этер – деу Мазан,
Хей!
Бу Лайпанлары чомарт болалла,
Кеси – кесине бек базгъан.

Эзийладады – джюн сатыу, дейме,
Эдилада  уа –  сый тартыу.
Хей!
Да сюйген джюрек тыйылыб турса
Джетмезми анга буз къатыу?

Зулукъыянла – Эрменден элле,
Бегиялмалла  таулагъа,
Хей!
Хар  бир адам да халкъын излейди,
Айыб салынмаз алагъа.

Шайлыладады – джашиллик хычын,
Гыбыт бышлагъы дженгенлей.
Хей!
Тотуркъуллада - сакъланнган боза,
Баш айландыра, ичгенлей.

Чибинладады азманчы Гюрюк,
Кипкеладады – кенгеш джер.
Хей!
Сизден бир мадар чыкъмаса, тенгле,
Бу къыз этгенди себбе – сер.

Ой, Къагъыйлада – ашыкъ аталла,
Аппакъда чагъыр тарталла,
Хей!
Кушджетерлары бугъа багъалла,
Тилляры  тери  саталла.

Мамучулары - фатаргъа бекле,
Арбазы, къошу джарашыб.
Хей!
Къабдырмазлары - башына бекле,
Суугъуракълай  къарашыб.

Ой, Битдирлары кели этелле,
Джарма тюелле, къышхырсыз.
Хей!
Доланы ити уу мал тутады
Изындан джетиб шыкъыртсыз.

Биджини айтсанг – Терк джанынданды,
Чегемди чыкъгъан джуртлары,
Хей!
Бегеуллары – джигит тукъумду,
Джырда  айтылыб атлары.

Кёчериклары  чамчыла болур,
Къочхалары уа – малчыла.
Хей!
Бизге аталса джашар эд, тенгле,
Джумушун  эте джалчыла.

«Токълукъ Джокълукъну танымаз – дейле,
Сюймеген  сезмез  сюйгенни,
Хей!
Сюймеклик отда  джанмагъан биреу
Къайдан  билалсын  кюйгенни.

Къалахан тукъум – уста  атыучу,
Къушну кёзюнден уруучу,
Хей!
Боюнсузлары ара тутуучу –
Джакъсызгъа  джакъчы болуучу.

Абайханлары – сахтиян эте,
Темирджанлары – ат сата.
Хей!
Къалайгъа дери  барлыкъ  болурма,
Къызгъа кесими алдата?

Джашаккулары – Аджардан болур,
Уста болалла тепсеуге,
Хей!
Эбзелары уа – асылладыла,
Сёз джетдирмеген биреуге.

Тотуркъуллада – чыракъ томурау,
Ахтауда – шеши омурау.
Хей!
Бу къадар сёзге джууаб бермеген
Болмазмы бу къыз сангырау?

Къоркъмазларылла Трам юзюгюнден,
Халкъгъа хузуру чачыла,
Хей!
Гурпай десенг а – гурушхачыды, –
Бир – тюйюле, бир – ачыла.

Ой, Алботланы джоллары ташды,
Бытталаны  уа – учхалакъ.
Хей!
Акъ Къызны кёзю талгъырсыманды,
Сюеги десенг – собалакъ.

Акъбайларылла  Къумукъгъа барыб,
Кямарла алыб келгенле,
Хей!
Джантотайлары – тигимчилелле,
Кесинден юзюб бергенле.

Ой, Хасанлары – сауут тюкеннге,
Къарабашлары – юшеннге.
Хей!
Сукъланыр болдум, халал  тенглерим,
Сюйгени къолгъа тюшгеннге.

Ой, Бердилары – кемсиз чомартла,
Хадагъжукълары – омакъла,
Хей!
Гапполада  уа – аламат ныгъыш –
Айтыладыла джомакъла.

Баболарылла – асыл турушлу,
Адебге болуб иленнген,
Хей!
Бостанлары  уа - уллу кёллюле,
Ариу къызлары тиленнген.

Ёзденни сорсанг - билими дерле,
Деккушну айтсанг – эллиги.
Хей!
Не узакъ болджал салыб турса да
Тейри, бизгеди келлиги.

Къасайлада  уа ол къара аджир,
Чарсха чаба  да, ёч алыр.
Хей!
Тейри мунуча кёб сайлагъанла,
Бир болмагъаннга аталыр.

Айбаз тукъумду – джамчы устасы,
Тыш сартла келиб алалла,
Хей!
Болатлада  уа  билгичле болур –
Ауругъанланы багъалла.

Ой, Джуккалары – джарашыу болур,
Джаттода болур – сабырлыкъ.
Хей!
Къуриент къыз бла мени арамда
Джерлешалмайды мамырлыкъ.

Ой, Асхакълары орусда туруб,
Артда къайтдыла джуртуна,
Хей!
Да ол тукъумгъа сёз табалмазса,
«Гиназ» аталыб атына.

Аппа тийрени ныгъыш шиндиги,
Джыйын  олтурур,  узундан.
Хей!
Да чекмегеним не къалды, тенгле,
Даулет – Герийны къызындан?

Борлакъгъа барсанг – эрке къонакъса,
Тешилиб болур къашлары,
Хей!
Ёзден халиден асхамайдыла,
Джаттону къызы, джашлары.

Темирболатда – согъумлукъ иркле,
Хазгерийлада – эгерле,
Хей!
Ардуханлары,  Гемсокъурлары –
Айтыуда айтыр нёгерле.

Боташ кесине асыры сакъды,
Сенча эшиги – къадаулу,
Хей!
Бу тукъум бурун шатлыкъ этгенди,
Ишлери болуб махдаулу.

Ой, Габийлары – Гумайыл Тюбге,
Байрымукълары – Архызгъа.
Хей!
Мен – «ол» дей, ол да «кесим» деген бла,
Ишибиз кетди табсызгъа.

Ажууларылла –  чепкен устала,
Халкъ бары  андан алалла,
Хей!
Да «он бармагъы – он алтынды» деб,
Тотайгъа махдау салалла.

Ой, Умарлары – кириге  ёчле,
Махаметлары  – териге.
Хей!
Мен – ашыгъа да, ол – узун соза,
Бу халкъ да бизден эриге.

Ой, Аппакълагъа сормай барырса,
Ачылыб болур эшикле,
Хей!
Бек кёб юйюрге къуанч берелле,
Ала этиучю бешикле.

Хабланы кёбдю чилле устасы,
Хапалары  уа – чомартла.
Хей!
Акътамакъ манга тюз джууаб бермей,
Айтдырыб турад  джомакъла.

Ой, Дудалары – эски нартлалла,
Тукъум сайлауда – алчыла,
Хей!
Джатдолары  уа,  сый чакъыргъанлай –
Болалла тёрден  даучула.

Бала тукъумду – сапын пиширген,
Саз топракъ бла  ханс  джаудан,
Хей!
Къурманларылла, балас юсюнде,
Гебен эндирген тик таудан.

Ой, «сырын  ачхан – бюгюлюб джюрюр»,
«Алдагъы къаугъар –  урулур»,
Хей!
Сары ашыкъ да аллайын болуб,
Бу сюймеклик бла джутулур.

Ёртен тукъумну ким да джарата –
Джууашладыла,  кюлсюмле,
Хей!
Наурузлары  сурат  тюелле
Джез кесеклени юсюнде.

Пёлк базарында бек аладыла,
Наурузланы суратын,
Хей!
Бу усталагъа да Аллах берсин,
Тилеклери бла муратын.

Загъоштокъланы Чёпеллеу, дейме,
Кёнчеклик бла айтылгъан.
Хей!
Сары Трам джаш да – сюймеклик даудан,
Болалмай артха къайталгъан.

Сылпагъарлары бухар илейле,
Аламат бёркле этелле,
Хей!
Тюзден келгенле аланы алыб,
Согъум базаргъа элтелле.

Орусбийлары  акъсюеклелле,
Бийлеге тенгди бийлиги,
Хей!
Къазийлары да кем тюйюлдюле –
Юлгюлюк болуб юйлюгю.

Джантотайлада  ичеги джёрме,
Аламат татыу татдыра,
Хей!
Хаджилайлары  гыбыт къобуз бла
Ариу макъамла айтдыра.

Ой, Мамалары – турсунмаучула,
Тик тутадыла башларын,
Хей!
Мекерлары  уа хоншулукъ этмей,
Ашамайдыла ашларын.

Тиймегенлеге бек сыйдам болгъан,
Мусакъайлары тукъумду,
Хей!
Накъырда сёзге пашотча чакъгъан,
Хаджилайланы Зурумду.

Ой, Шыйдакълары – ишленнген болур,
Шаман – адебге иленнген.
Хей!
Бу къыздан  башха ким болур, алан,
Былай сыйланыб тиленнген?

Къарчаладады – тузланнган бышлакъ,
Хоншугъа тигим этелле,
Хей!
Айдамуллары  хар  ай  башында,
Пёлк базарына кетелле.

Бичакъсызлары   юйге бекдиле,
Арбазы болур – ташкъуйгъан.
Хей!
Сау дунияда  болурму, тенгле,
Акътамакъ  кибик  джанкъыйгъан?

Хап тукъум болур сюек эгеучю,
Сюек къашыкъла этиучю,
Хей!
Махдауларын а, Къарачай къалыб,
Тыш миллетле да эштиучю.

Къобан тукъумну – джуукъгъа  изле,
Къозбаланы  уа – шохлукъгъа.
Хей!
Къалаханланы - той тамадагъа,
Бу Гурпайланы - токълукъгъа.

Ой, Байталчабхан - кенликге, дейме,
Аман - Ныхыт а - тарлыкъгъа.
Хей!
Ариу Акътамакъ  себеб болгъанды
Тохдау билмеген зарлыкъгъа.

Наурузланы джашлары, дейме,
Атны сабийча ойнатыр,
Хей!
Бу Текеланы балчы Шогъайыб,
Бал къаузундан чайнатыр.

Чагъарларылла – четен устала,
Шунгарлары  уа – кеп этер.
Хей!
Ариу Акътамакъ, тирелиб турса
Джазыудан бизге не джетер?

Ой, Бытдалары  къошну кёзюне,
Ёгюз къуукъну тарталла,
Хей!
«Багъатырлары  джити къарайла
Семенлеге» – деб айталла.

Къырымшаухалды – Къырымдан къайтхан,
Чочуларылла – Юрдюнден.
Хей!
Агунда джыйын не таба болур,
Бизге къуу сёзню сюргенден?

Байтокълары уа кёкреклилелле,
Тар ауушладан ётюучю,
Хей!
Мыркаклары уа – аркъанчылалла,
Халкъны керегин этиучю.

Бучуралада  ау барды, алан,
Мусукайлада джау барды.
Хей!
Эки сюйгенни арасында  уа
Кёзге илинмез бау барды.

Гюзюлерилле – кёрюннген  тукъум,
Ишге джетселе – къатыла,
Хей!
Ашыкъла чыкъгъан – Долаларылла,
Сыбызгъы, саз бла айтыла.

Шамсокъурлары – уучу болалла,
Худур  этелле таукъдан.
Хей!
Джан Джигим  бизге аталса, тенгле,
Ёмюр ётер эд зауукъдан.

Тебулагъа уа сёз табалмазса,
Асылдан асыл – халиси,
Хей!
Ой, Кипкеланы сайлаб алырса –
Кёбдю тукъумну игиси.

Бегеуллада даурбаз барды,
Къаралада уа – сапыран.
Хей!
Сюймеклик деген алай кёреем –
Бирде – бал, бирде – татыран.

Додду тукъумгъа – бюсюреу болур,
Нал усталыгъы – айтылыб,
Хей!
Къобалары  уа – агъач  саутчу,
Гоппаннга  оюу  къайылыб.

Ой, Дудалары – намысха, дейме,
Голалары уа – адебге.
Хей!
Къуриент къыз  а  уста кёре эм
Хар не болмагъан себебге.

Ой, Шаман десенг – файгъамбар кибик,
Кёб тынгылар, аз сёлешир,
Хей!
Керек кюнюнгде хар кимден алгъа,
Шаман тукъуму джетишир.

Бабону  сёзю джарашыу,  дейме,
Акъбашда болур  тырмашыу.
Хей!
Биз экибизге нек болду, тенгле,
Быллай бир къагъыу – къармашыу?

Бала тукъумгъа Малкъарды, дейме,
Узун бойлулла, субайла,
Хей!
Хабичлары уа – тынч тукъумдула,
Алагъа къарнаш – Абайла.

Хапагъа барсанг – тишлик къабарса,
Гёзенде болур  бозасы,
Хей!
Эгизланы  уа –  джанына тийме,
Дженгил болады джезасы.

Темирезлары – оракъгъа уста,
Хатуайлары – къалакъгъа.
Хей!
Сохуран Минчакъ джарашыу эди
Трам  Семенланы къабакъгъа.

Гочиялары  тартынчакълалла,
Джюнлери болмаз джабагъы,
Хей!
Гербек тукъумда джарыкълыкъ болур,
Кенге ачылыб къабагъы.

Байчоралары  къой кютедиле,
Асыл отлауда семирте.
Хей!
Тил джауум къуруб бошады, тенгле,
Мынга сюмеклик юрете.

Абайханлары – билимге бекле,
Медирседеди уллары,
Хей!
Атабийлары  пайтон этелле,
Ишге джарашыб къоллары.

Гулоу тукъумду Къарт – Джурт элинде,
Сабийге къара танытхан,
Хей!
Гожбайлары  уа болалла,  дейме,
Чам, накъырда бла арытхан.

Ой, Джанкёзлары туз сатар, дейме,
Баттылары  уа – сют аулар,
Хей!
Байрымкъуллары тынч боладыла,
Эдилары  уа – тёр даулар.

Ой, Темирлары – тынгылауукъла,
Деменгилиди ишлери,
Хей!
Тишликни десенг уста этелле,
Кюйдюрмегенлей тишлени.

Къурманланы уа – тергеуге, дейме,
Мингкъой тукъумну – нёгерге.
Хей!
Агунда къауум джан атды, тенгле,
Акътамагъымы сёгерге.

Элкъанларылла – шартлыла, алан,
Байрымукълары – антлыла,
Хей!
Боташ десенг а – башына бекди,
Мамада болур  гынттыла.

Хаплары болур – маммат къураучу,
Угъулту тартыб джыйыучу,
Хей!
Къарабашлары – беджен устала,
Сууланы  ызын къыйыучу.

Шохлукъгъа асыл – Алмаислары,
Къыз берилирлей – Долагъа,
Хей!
Ой, Хыджиланы  Мусосду, алан,
Джанын салыучу арагъа.

Джалчыны хакъын бёлгенди, дейле,
«Атайтмаз улу Атайтмаз»,
Хей!
Кесамат бузуу – джорукъ бузууду,
Къарачай аны джаратмаз.

Ой, джалчысына Къарачай сакъды,
Хакъ ашагъаны болмады,
Хей!
«Атайтмаз» улу эсине алсын –
Тукъумну сыйы къалмады.

Хыянат этген адамны, дейме,
Бетинде - джюрек къарасы,
Хей!
Хакъ ашагъанны Аллах сюймейди,
Ёргеден келир джесасы.

Ой, Къоджакълары – тенгсинилгенле,
Чома – кенгешге изленир.
Хей!
Бу къыз амалтын болгъанма, тенгле,
Кеси кесимден илгенир.

Тюз бёрю кибик калак болгъанма,
Джазгъы къурт кибик – зугула,
Хей!
Ол да турады болджалны соза,
Базар  гинджилей,  къубула.

Джарашдылары – ариу тиллиле,
Ышаныу болур  алагъа.
Хей!
Ёзденлагъа уа артыкъ сёз айтма,
Кечмезлик кирир арагъа.

Ой, Хапчалары – джамагъат болур,
Апайлары  уа – тийреди,
Хей!
Джамма тукъуму джыйыннга ёчдю -
Гебен тартыугъа чюйреди.

Болджалдан мени чекгеним, тенгле,
Халкъ айтыуунда айтылыр,
Хей!
Сюймеклик аугъа бир тюшсенг, алан,
Артха уа къайдан къатылыр?!

Эбзеларылла деменгилиле,
Къошу, арбазы джарашхан,
Хей!
Чемер къызлары кёрюнгюлелле,
Бютеу джаш къауум талашхан.

Гебен тукъумгъа «кемеди» дерме,
Данашлагъа уа – «къайыкъды».
Хей!
Бир кюн – джай, бир кюн – къыш болуу, тейри,
Къуриент  къызгъа  айыбды.

Къырымшаухалгъа – асыл дериксе,
Тёрюнге къуат салаллыкъ,
Хей!
Мекер десенг а – нёгер  дериксе,
Тайгъаннга билек болаллыкъ.

Къушджетерлары – тигим этиуге,
Орусбийлары – билиуге.
Хей!
Келечи салыу дей болурламы,
Ишинги серге ийиуге?

Шамасурлада – мазаллы джыккыр,
Ары хуббеги къуюлуб,
Хей!
Тирмен ташлача,  сыгъылгъан бышлакъ
Таш бла басылыб, джыйылыб.

Ой, Гаджалары – юй тюб салыргъа,
Бучуралары – кенг баугъа.
Хей!
Аны амалтын кирир кибикме,
Къуриентле бла къыз даугъа.

Ой,  Бадахлары  майлы – джаулуду,
Джау чайкъайдыла  сатаргъа,
Хей!
Кюз артында уа  барыучандыла,
Пёлк шахарына, базаргъа.

Къобанладады  эсленнген келбет,
Къоджакълада уа – шербет бар.
Хей!
Сюйген ауруу къыйын болса да
Анда айтхылыкъ хурмет бар.

Кебек тукъуму буюкъгъуч болур,
Алгъа урмайын кеслерин,
Хей!
Хатуайлары къуран окъуйла
Сабийден бёлюб эслерин.

Ой, Хабичлада теке бёрк ойнай,
Джантотайлада – ат чарыш.
Хей!
«Тутулурланы» Тотайны, дейме,
Бу тили болур – беш къарыш.

Эрикгенлада  къой сют сауулур,
Токълада бышлакъ сыгъылыр.
Хей!
Ой, хар айтханнга къулакъ салынса
Сюймеклик иши тыгъылыр.

Батды адебге къатыды, тенгле,
Тизгинли  болур кийими,
Хей!
Гола – ашхыгъа ашхылыкъ этер,
Джаманнга болур  тийими.

Ой, Къойчулада сабырлыкъ барды,
Хасанлары уа тик турур.
Хей!
Сюйген джюрек а, бир – салпы бола,
Бир – алынырлай, терк урур.

Джаттола десенг – Нарсана таба,
Андан туз, сапын алыргъа,
Хей!
Къулчалары уа – джылкъы къайгъыда –
Отлаугъа чекле салыргъа.

Ой,  Къоркъмазлары джёрмечи болур,
Трамдан болгъаны билиниб,
Хей!
Къакъ къыймалары алай тагъылыр,
Уста къол бла тилиниб.

Ой, Оруслары юй тизгин джыя,
Къоба – согъумун  къакъ эте,
Хей!
Сылпагъарлары - уста дигиза,
Хар ким тёреде джакъ эте.

Хазгерийлары – агъач устала,
Къартлары болур оноучу.
Хей!
Къуриент къызны кёргенли, тенгле,
Къарт – Джуртха болдум джолоучу.

Джаныбеклары джарыкъ болалла,
Сыбызгъы таууш  къурумай,
Хей!
«Эрикген тойла» алада  болур,
Танга деричи, арымай.

Хосуялары – тар джердедиле,
Чыпчыкълары уа – ачыкъда.
Хей!
Ансыз  джашау да – тубанда барыу,
Ансыз  джюрек да – ачлыкъда.

Ой, Джуккаланы чакъырадыла,
Эсеблеб, юй тюб къазаргъа,
Хей!
Прустоп алагъа адам иеди,
Миллетни  санын  джазаргъа.

Ой, прустоп бла  татахды, дейле,
Орусбий улу Адемей,
Хей!
Миллетге  ёкюл болгъанды, дейле,
Джуртну чеклерин  белгилей.

«Миллетим  деген – ёлюмсюз», тенгле,
«Кесим» дегенде – тентиреу,
Хей!
Аллай джумушну этген адамгъа,
Ёмюрлюк болур бюсюреу.

Ой, Гогуйлары – ныгъышда болур,
Къарчалары уа – аргъышда,
Хей!
Адамлыкъ деген Катчиде болур,
Аты айтылмаз къаргъышда.

Элкъанланы уа назик къызлары,
Сабийден кёзге илинир.
Хей!
Эзиланы уа джигит уллары
Джигитлик бла билинир.

Трам - Семенни уа уланы, дейме,
Ариугъа эрлай алданыр,
Хей!
Акътамакъ кибик болджалчы тюшсе
Тюз мени кибик къылланыр.

Сюйген адамны - джюреги джукъа,
Кюнде минг тюрлю тюрлениб,
Хей!
Халал тенглерим, заман келирми
Мынга къалырлай тёллениб?

Чотчаладады ат джер усталыкъ,
Кёпчекни  уста этелле,
Хей!
Байкъуллары  уа, орусха барыб
Юй керек алыб келелле.

Магулалары – биченлик  сайлай,
Гаппуш – джайлыгъын чалманлай.
Хей!
Мени сууутса болмазмы, тенгле,
Тюз кюн кюйдюрген сабанлай.

Байрымкъул десенг – сюйюмлю болур,
Гербекден  келир игилик,
Хей!
Гилаларылла  хазыр устала –
Тукъумда барды тирилик.

Ардуханлары айтылыб турур,
Джигитлиги бла, уу бла,
Хей!
Алботну аты – эштилген болур,
Джастыкълыкъ тюк бла, къуу бла.
.
Токълада болур – адамлыкъ, дейме,
Халкёч – адебин атмагъан,
Хей!
Ахдаулары уа  бёгек болалла,
Тенглик, шохлукъну сатмагъан.

Чеккуладады темир усталыкъ,
Налгъа чемерди къоллары,
Хей!
Борлакъланы уа - къызлары субай,
Батыр болалла уллары.

Хаджилайлада – кийиз бёрк басыу,
Гыналадады – дин асыу.
Хей!
Сюйген адамны инджитгенни  уа
Артда сынары – минг джарсыу.

Ой,  Кийиклары  терек битдире,
Билимге тарыб англары,
Хей!
Гандалары  уа тонла тигелле,
Элтир къайылыб  джанлары.

Ой, Урум сууда алтын зыгъырны,
Деккушду, дейле, элеген.
Хей!
Къылыкъ алыбмы къалды, тенглерим,
Кёб болуб айтхан, тилеген?

Албот къабакъда шиякы джерни,
Лыбыта хансды къаблагъан.
Хей!
Казандан келген татар уланды
Чоманы  къошун сакълагъан.

Газа тукъуму  тёрт  юй болалла,
Сыйлары десенг – уллуду,
Хей!
Джашуу тукъум а Терк джанынданды -
Алан юзюкню  улуду.

Гюрюкладады ол къонгур бугъа,
Джерни ура да, гюрюлдей.
Хей!
Ариу Акътамакъ сёлешир, дейме,
Джемджегун кибик джюуюлдей.

Къалмукъларылла  тау шайны джыйгъан,
Ханс бла бакъгъан аурууну,
Хей!
Къарабугъайла иги билелле,
Бу сатыу бла алыууну.

Ой,Закалада сохда этилир,
Тишлеге чанчыб тикгенлей.
Хей!
Белкъаулары уа бетлешге барыр
Бир джерден бир сёз эштгенлей.

Къабдырмазлары сакъ боладыла.
Харекет бла ашына,
Хей!
Терен гёзенле сакълы туралла
Таш аудурулуб башына.

Бичакъсызлары джарыкълыкъ сюйген,
Хыджилары уа - джырчыла,
Хей!
Айдамуллары иш эбин билген,
Гурпайлары уа хыртчыла.

Джиджиуладады ариулукъ, алан,
Бал бетли болуб чачлары,
Хей!
Джылкъысы халкъгъа айтхылыкъ болуб,
Чарышчы болуб атлары.

Атмырзалада чум терек барды,
Бегий тукъумда – къой бёлек.
Хей!
Ариу Акътамакъ бизге аталса,
Дунияда башха не керек?

Зулукъыянла – Эрмендендиле,
Хурзук элине тёллениб,
Хей!
Джыр джырласала  джюрек джазалла,
Макъамы тюрлю тюрлениб.

Ой, Деболары дерт тутмайдыла,
Эски къошларын чачханнга.
Хей!
Бу къыз оюмлаб нек сагъаймайды
Анга джюрегин ачханнга?

Ой,  Мукалары айыб алмазла,
Келген къонагъы – тепсили,
Хей!
Чагъарлары  уа – узун тюшюннген,
Болуб туруучу –  экили.

Элкъанладады ырысхы байлыкъ,
Къайыт тёрелей  сыйланыб,
Хей!
Къобаладады алтын эритиу,
Буунлукълары сайланыб.

Тулпарлары уа аргъыш арбагъа,
"Гугурук къанат" этиучю,
Хей!
Саубитген джашла чий бутакъладан
Тутарыкъ чалман эшиучю.

Абайханлада - тери усталыкъ,
Алача ариу ким илер?
Хей!
Къуриент Къызда - кёкден ариулукъ,
Тыйыншлы болуб ким тилер?

Ой, бу ариуну илешдиргенни
Джазыудан алыр ёчю бар,
Хей!
Морсыман - джашил ол кёзлеринде
Сан къурушдурур кючю бар.

Ой, Катчиланы къой сюрюулери,
Эркеч ызындан келелле.
Хей!
Да Акътамакъны таныгъан, бары –
Анга эс, акъыл бёлелле.

«Обур аулуду» дейдиле зарла,
Акътамагъымы акъламай,
Хей!
Таб  обур болуб  чыкъса  да, къоймам
Аны Семеннге атамай.

Аджуалары айбат болалла,
Гюрюк – ашхыгъа тагъылгъан,
Хей!
Шунгарлары уа – фатар къуруучу,
Усталыгъы бла танылгъан.

Ой, Къулчалада ат оюн болур,
Къазийлада  уа – тинлешиу.
Хей!
Къызны бу джулдуз нюрюне, тенгле,
Болду бир кемсиз илешиу.

Гакку тукъумну тиширыулары,
Уста болалла тигиуге,
Хей!
Ала  этиучю  тон бла бёркле,
Тюшмеучендиле  тинтиуге.

Абайханлада генджа тай барды, –
Ол чаба – джорта, арымай.
Хей!
Бу ишде манга чырмау болгъанны,
Ёмюрю кетер джарымай.

Айдамуллада – кийик териле,
Ариу илениб – тонлукъгъа,
Хей!
Ой,  Къарачайда ишлеген – сыйды,
Киши тюшмейди  джокълукъгъа.

Ой, Катчилагъа сёз табылмазды,
Орну бла –  иши, сёзю да,
Хей!
Джандар тукъумда чийсил болмайды,
Асылды сыры, ёзю да.

Ой,  Гыналары джюн къыркъадыла,
Согъумдан келиб къыбдыла,
Хей!
Гулакланы  уа  гёзен юйлери –
Кёгет къатхандан тыкълыла.

Къышхыда кёгет керек болады,
Суукъ арурууну тыяргъа,
Хей!
Да Гулаклары андан ёчдюле
Ырнык битимни джыяргъа.

Деккушну иши деменгилиди,
Халиси къурчлай, бюгюлмез.
Хей!
Ариу Акътамакъ – гинасыу бийче,
Джау тилинде да сёгюлмез.

Байрымукълары сыйдам тукъумду,
Хоншу эбине келишген,
Хей!
Элкъанлары  уа  болуучандыла,
Булбул тил бла сёлешген.

Ой, Батчаланы батыры кёбдю,
Халкъгъа кёб кере джарагъан.
Хей!
Акътамакъ ариу болурму, тенгле,
Мени аллыма къарагъан?

Эрикгенлары – эрикдирмезле,
Чамчыдан толуб ныгъышы,
Хей!
Байчоралары дин ахлулалла,
Къабыл болуучу алгъышы.

Джаммадан Тюркге кёб юйюр  кетди,
Талай юй къалды, тийреча.
Хей!
Актамакъ ариу юйлениу ишге
Къыяу къарайды, чюйреча?

Ой,  Долалада – ызчы усталыкъ,
Уу малсыз къайтмаз ууундан,
Хей!
Болатлары  уа  – ётгюр атлыла,
Джуртну къорурлай джауундан.

Гапполаны уа чубар  аджири,
Туру кёзюуде – заранды.
Хей!
Мени джюрегим – чакъгъан талача,
Аныкъы алкъын – къаранды.

Байлада – асыл джарма этелле,
Келиде мюрзеу тюелле,
Хей!
Къулчалары  уа – кемсиз халалла –
Хар инджилгеннге берелле.

Аппакъ  тийреде бёрек этелле,
Келинле чача хоншулукъ.
Хей!
Джангы келечим – Хаджирет тенгим,
Ол этер бизге болушлукъ.

«Шидакъны сёзю – айгъакъ» дейдиле,
Кертини бетден  айтады,
Хей!
«Аузу дженгилни – джюреги таза» –
Айтханы бла  къайтады.

Байрымукъ ашны къаш бла берир,
Тепсисин салыб ортагъа.
Хей!
Быйыл да болмай  бу  иш созулса
Башым  къаллыкъды  хатагъа.

Аппаларылла – джомакъчы тукъум,
Аладан ашыкъ чыгъады.
Хей!
Учсуз - къыйырсыз бу сакълау, тенгле,
Башха болмайын – джыгъады.

Ой, Джуккалагъа эслеб барлыкъса,
Бёрюбасарды  итлери,
Хей!
Кеслери десенг – халал кёллюле,
Кишиге болмай дертлери.

Кийиклада уа  илячин барды,
Уугъа юрениб,  тутарлай.
Хей!
Бир дигизамы тутсам, шохларым,
Бу сюймекликден  джакъларлай?

Джандарладады  урлукълукъ мюрзеу,
Чычхан джетмейин, къапчыкъда.
Хей!
Къайры къарасам аны кёреме –
Тауда, терекде, чыпчыкъда.

Хосулалары – эби келишген,
Чыкъмады андан бузулгъан.
Хей!
Акътамакъ ариу  алайды, тенгле,
Тюз Трамлагъа деб согъулгъан.

Ой, Джандарлары - уллу Хурзукда,
Болуму бла танылгъан,
Хей!
Къаралары  уа – ийманны сюйген,
Сабийи – къара таныгъан.

Бу Ёртенлада  – кюбюрчек барды,
Ичинде кюмюш сакъланыб.
Хей!
Эрге  киндиги кесилген, бары,
Акъ Дууадакъгъа сукъланыб.

Джазалары уа бир таб этелле,
Къуллукъчула бла келишиу,
Хей!
Джанкёз халиси –  «тийме мангады»,
Къыйыныракъды  тенглешиу.

Чома тукъуму – билимчилелле,
Тиширыулары – хагокла,
Хей!
Къуллары – уста теричилелле,
Тигерле тутар чарыкъла.

Гюрюкларылла – ашхы къонакъбай,
Сыйлауу  бла арыта.
Хей!
Шамасурары адеблилелле
Ишленнгенлерин таныта.

Ой, Габбо бла Боюнсуз, дейме,
Къарнашды, болмай бёлюсю,
Хей!
Да Тау Артындан къайтыб келгенди
Эски нартланы тёлюсю.

Ой, нарт юзюгю кенге джайылды,
Джау къолдан ачыб, чачылыб,
Хей!
Да эски джуртха кайта келелле
Кёзю, кёлю да ачылыб.

Шахан тукъумну къабыргъалары
Сауут асылыб, джасалыб.
Хей!
Къызылалийле оруслула бла
Сёз джюрютюрге аталыб.
 
Ой, тукъумланы къайсын да айтхын,
Бири - биринден аз болмай...
Хей!
Акътамакъ мени онгдурмаз, тейри,
Энтда къыш кетиб, джаз болмай.

Ой, Къойчулары – темирчилелле,
Гюрбеджи болур тийреде,
Хей!
Къарча тукъум а – ашхы  тукъумду,
Эсленмегенди чюйреде.

Мыркаклары уа  баугъа бекдиле,
Ой, Дудалары – гёзеннге.
Хей!
Акътамакъ энтда узайтыб турса
Сёзлюк боллукъма ёзеннге.

Даулеткъуллары – тынч тукъумдула,
Данашларылла – сюйюлген,
Хей!
Къуанч, бушууда артха турмайын,
Ауурлукъ алыб сюелген.

Атабийлада  джума  къылалла,
Тамада къауум  джыйылыб.
Хей!
Энтда  къаллай бир сакълатыб турур
Акътамакъ былай тыйылыб?

Ёртен тукъумгъа – махдау тыйыншлы,
Къылыгъы эсе – «менлиди»,
Хей!
Ижалары  уа – малтутарлалла,
Къой сюрюулери энлиди.

Айбазларылла – адеб иеси,
Таммийди – асыл хауалы.
Хей!
Бу къыз  амалтын болуб къалама
Халкъ джазыкъсыныр зауаллы.

Чочуладады джасалгъан эшик,
Шунгарладады – тыкъ джыйгъыч,
Хей!
Магъаялары абрек  джыйыннга,
Болуучандыла тик тыйгъыч.

Ой, Кёбеклада – къырым тауукъла,
Къуллада болур къаз бёлек.
Хей!
Аллына келген насыбны кёрмей
Нек абзырайды   Шах – Мёлек?

Мызы тукъум а – кёпюр устасы,
Таштыяр хуна  къалагъан,
Хей!
Хаджилайлары болалла, дейме,
Къарыусузлагъа джарагъан.

Ой, Моккаланы  джарылгъан кели,
Къыйналтыб эзе джарманы.
Хей!
Сюйген адамны сюйгени болур
Амалсыз керек дарманы.

Эзи тукъуму гитче тийреди,
Малкъаргъа кёзю къарагъан,
Хей!
Аны адамы асыл болады,
Сёзю дарманлай джарагъан.

Ой, Эгизлада – къолан ийнекни,
Тукъуму тюзден келгенди.
Хей!
Къуриент Къызны кёргенли бери
Хатхума ауруу киргенди.

Ой, Шайлылада - уллу кёллюлюк,
Кесине базгъан – джашлары,
Хей!
Болур тукъумгъа сёз табалмазса,
Оноугъа джюрюй къартлары.

Адурхайлары  саубитгенлелле,
Хар ишге чемер къоллары.
Хей!
Загъаштокълары айры туралла
Таш бла тёшелиб джоллары.

Ой, ауругъанынг ауруун айтыр,
Мен да "Акътамакъ" дегенлей,
Хей!
Халал тенглерим, тылпыу тохдайды,
Аны бир къараб кёргенлей.

Ой, тору десенг – барыуу, дейме,
Агъач десенг а – джаныуу,
Хей!
Сезиу сууургъан джюрекни, тенгле,
Сюймекликденди къаныуу.

Ахтау тукъумгъа къанга джарады
Темирджанланы Джарашды.
Хей!
Да бир «джол уста» табылалмаса
Ишибиз тамам аджашды.

Сосуранланы тик халисине,
Бичакъсызлары тёзмезле.
Хей!
Бу сюймекликни джиби кючлюдю
Аны бош сёзле юзмезле.

Ой, Къайытлары – Маматай таба,
Бекболатлары – Джазлыкъгъа.
Хей!
Сюйгенин табмай, сер болгъан адам
Санала болур джазыкъгъа.

Бу Къобаланы асыл джылкъысы,
Чарышда алгъа атылгъан.
Хей!
Трам - Семенледен Багъатырлагъа
Джазыу кёпюрю тартылгъан.

Мамучулары  сатыугъа барыр,
Джюн сатыб къумач алыргъа.
Хей!
Халал тенглерим, насыб болурму
Аны отоугъа салыргъа?

Биджиладады къызны субайы,
Уллары болур адебли.
Хей!
Анам бла арам тик болду, тенгле,
Аны тюртгени себебли.

Алмеисладан джел айланнганлай,
Арыгъыракъны аудурур.
Хей!
Акътамакъ ариу "хо" сёзню айтса
Манга насыбны  джаудурур.

Ой, Хапаланы Туугъан алгъанды,
Къаншаубийланы Акъ  – Тюбню.
Хей!
Нелляй  чырмау да юзалмаз,тенгле,
Бизни байлагъан нюр джибни.

Ёзден тийреде  джилеклик барды,
Джылкъайлада уа – эрикле.
Хей!
Сау дунияда табыллыкъ болмаз
Сюймеклик тынчды дерикле.

Къалаханлада къаладжюк болур,
Бу Чочулары сюрелле.
Хей!
Биз экибизни болджал хапарын
Юч Элни  бары билелле.

Не джылытмады, не суутмады,
"Сакъла" сёзю бла байлады.
Хей!
Тейри, Сары Джаш, бу Шах Мёлекни
Бир табсыз кюнде сайлады.

Ой, Тохчукълары – чегет кёгетге,
Бу Деккушлары – гёзетге.
Хей!
Акътамакъ ариу, кемсиз устады
Эски Къарачай адетге.

Сёлешир онгну бермейди, тенгле,
Джуукълашдырмай къатына,
Хей!
Да ансына да иги турабыз
"Буз сюммек" демей атына.

Ой, "ач - гырджындан"- дегенлей, мен да,
Айыб  алыргъа джетгенме,
Хей!
Нарт тукъумланы тизелей туруб,
Джан Джикге тайыб кетгенме.

Тамада къауум айыб этмесин,
Джангылычымдан къайтайым,
Хей!
Шам тукъумланы хапарын, сырын
Кёл кёлтюрюле айтайым.

Джарашдылары – тёзмезден, дейме,
Ой, Сюйюнчлары – тиймезден.
Хей!
Мен – кюмюш тюйме, ол – окъа  илгик
Кючлю тутханды  иймезден.

Эсеккулары – таза дюрекли,
Орну бла алыу – салыуу.
Хей!
Сюймеклик къысхан джюрекни, тенгле,
Сюймекликденди  талыуу.

Абайлары уа  сатыу этелле,
Сауут келтириб – Батыудан.
Хей!
Аны кесиме нюзюр этгенме
Умутчу болуб джазыудан.

Ой, Баболары – эменнге, дейме,
Бийболатлары – тирменнге.
Хей!
Аууз  мардасын  берликме,тенгле,
Къарт – Джуртдан  хапар бергеннге.

Тохдарладалла  ючлю бугъала,
Гюрюлдеулери ыхдыра.
Хей!
Аны  кёргенли, тюрлю болгъанма
Бу тауну – ташны къыдыра.

Мекерлары уа – Шуушурукъ таба,
Къушджетерлары – Мырзагъа.
Хей!
Акътамакъ кёзге бюртюк болгъанды,
Юйленалмагъан къызлагъа.

Къартайгъан къызла, тёгерек алыб,
Аны акъылын бёлелле,
Хей!
Ол бизден алгъа юйленеди деб
Туура саудан а ёлелле.

Лепшокъларылла Шалканнга баргъан,
Ижалары – Таш Къазгъаннга.
Хей!
Ариу Акътамакъ, бош тиреледи
Бу джазыу бизге джазгъаннга.

Ой, Ажуулары – тыхтеннге бара,
Токълары – къарагёгеннге.
Хей!
Да не болса да сакълайым, тенгле,
Аллах береди тёзгеннге.

Мызы тукъумда адамлыкъ барды
Табсыздан тайыб кетгенлей,
Хей!
Байкъуллары уа джарашыулулла
Хоншугъа хурмет этгенлей.

Бу Мекерлары  джюрюрле, дейме,
Узакъ Батыугъа сатыугъа.
Хей!
Къарабашлары къулакъ салмайла
Сёзчюле айтхан айтыугъа.

Хатуайланы – къызлары ариу,
Джашлары – санлы болады,
Хей!
Ол Алийланы  афенди  Юнюс,
Тёрлеге къуат салады.

Къаракетлада таш джатма барды,
Къасайлада уа – суу саркъма.
Хей!
Кесине тюбер онг джокъду, тенгле,
Джанында болуб бир такъма.

Махаметлары джазлыкъ отлаудан,
Ашыкъмайдыла энерге.
Хей!
Темирджанлары дарман этелле,
Тутхан аурууну дженгерге.

Ой, Умар улу шогъайым болур,
Тукъумгъа махдау джарашыр.
Хей!
Хазгерийлары тик турадыла,
Ким бла да ёхдем къарашыр.

Сюймеклик деген тюрлюдю, тенгле,
Сюрюр азыудан асыугъа,
Хей!
Мен бу  ариуну къайдан да табдым
Деу джюрегиме джарсыугъа!

Ой, Гуртайлагъа – Гума Къаяны,
Шунгарийлагъа - Къула Тюз,
Хей!
Сёз джюрютгенни стауатына уа -
Зукку чибин бла къарт ёгюз.

Ой, Баттылары – Къара Къадаугъа,
Хаджилары уа – Саяугъа.
Хей!
Сюймеклик сезиу сынамагъан а
Саналыр, дейме, къыяугъа.

Гулоулада уа тюртюлген келин,
Буюгъуб бешик тебрете.
Хей!
Анам юсдюрген тукъум-кюеу да,
Ой, манга акъыл юрете.

Алгъыш дегенинг – алгъышлыкъ болур,
Къаргъыш дегенинг – къаргъышлыкъ.
Хей!
Заманы бла орнун  табмагъан –
Сюймегенлеге  къагъышлыкъ.

Ой, Гулаклада  теке бёрк болур,
Теркладан чамчы кёб чыгъар.
Хей!
Сюймеклик бла джолгъа чыкъгъанны
Ким тентиретир, ким джыгъар?

Къарабашлада джыгъышыу болур,
Болатчылада – тутушуу.
Хей!
Анга айтханла кёбдюле, тенгле,
Болмагъа эди урушуу.

Багъатырлары – Къабхакъ Башында,
Огъары джаны – джар кибик.
Хей!
Акътамагъымы сыфатынга  уа
Агунда къауум зар кибик.

Кипке къабакъны отлауу, дейме,
Мал керпесленир гелеудю.
Хей!
Сюймеклик деген, башха болмайын –
Джаннга салыннган тёлеудю.

Ой, Джазаланы  къойлары, дейме,
Джюлюннген кибик къыркъылыб.
Хей!
Акътамакъ ариу тойгъа келгенлей
Джунчуб къалама, тутулуб.

Джаншакълыгъымдан джукъ да къалмайды,
Анга бир къарам атханлай,
Хей!
Джюрек орнундан чартлаб кетерлей,
Кёз къарартырлай чарпханлай.

Аны сагъынсам - джюз тюрлю халым,
Къайсын айырыб айтайым?
Хей!
Да андан эсе, серге кетмейин,
Нарт тукъумлагъа къайтайым.

Ой, Гаджалада – къуйрукълу къойла,
Къулакъгъа эни салыныб.
Хей!
Къачанга дери турайым, тенгле,
Болумум, онгум алыныб?

Джарылгъан къая таш болур, алан,
Джаралы аслан аш болур,
Хей!
Туура аллайын болгъан джарлы  уа
Трам - Семен деген джаш болур.

Ой, Акъбайлары – тойчу болалла,
Чурум къурарла къуанчха.
Хей!
Гинасыу – Бийче тута болурму
Мени кесине джубанчха?

Ой, Гюзюлары  аркъан  бурурла,
Бытталары  уа  джиб тилир.
Хей!
Ариу Акътамакъ, бизге аталса
Кийик учала этилир.

Батдылада уа таш атыу болур,
Къабакъ башында, тюзлюкде.
Хей!
Джетген уланны джаны - ариуда,
Атда, къамада, кезликде.

Загъаштокълада джигитлик барды,
Гаджа – бюсюреу алаллыкъ.
Хей!
Семен келинле бош сёлешелле,
Джокъду Джан Джиклей болаллыкъ.

Ой, Акъбашлада – къотур терекле,
Сабийле  барыб  къагъалла.
Хей!
Акътамакъ кибик  алдыр ариула,
Кёб джюреклени джагъалла.

Болурладады мюйюз къырыучу,
Эзий хунасын къалайды.
Хей!
Голалада уа билгич Аббачай,
Ауругъанлагъа джарайды.

Ой, Лепшокъланы къара перданны
Бу Элкъанлары аталла,
Хей!
Чычханлары уа балхам этелле -
Излегенлеге чачалла.

Къазанчыкълары  джарыкъ тийреди,
Ныгъышы толу келгенден,
Хей!
Хазгерий айтхан пырх – чырх хапарла,
Къарын аурутур кюлгенден.

Тебуланы  уа – уучу парийи,
Аны бла ойнар самырым.
Хей!
Бу къызны сакълай тас болду, тенгле,
Хар ким эслеучю сабырым.

Ой, Биджилани тиширыулары,
Джигит болалла, эр кибик,
Хей!
«Ауздан, къолдан да келир» деген
Ала болурла дер кибик.

Алчакълары уа тынч боладыла,
Тартыш – тюртюшге къатышмай.
Хей!
Кечем, кюнюм да бир болду, тенгле,
Сытылгъан  джюрек джатышмай.

Талай сюймеген акъыл береди
Акътамакъгъа деб айталла.
Хей!
Сёзню сууургъан тилбар къауумгъа
Бираз джюрекле къаталла.

Бу Байылары чалкъыда деудю,
Гемсокъурлары – гебеннге.
Хей!
Уллу Аллахдан игилик келир
Бизге болушлукъ этгеннге.

Ой, Шайлылада кюеу той болду,
Ат белде къалдым,  кирмейн,
Хей!
Манга джарыкъ да къарангы кибик
Аны алайда кёрмейин.

Ой,  Башлылары – базар табагъа,
Глоулары – тууар сюрюрге,
Хей!
Къулчаланы уа маске итлери -
Озгъан - озгъаннга юрюрге.

Ой, айланманы бучхагъы - чачакъ,
Юрендим калак джюрюрге.
Хей!
Джууугъу – тенги ашыкъмаймыды
Муну  къайгъысын кёрюрге?

Чагъыу бла агъыу арасы – атлам,
Чакъ заман дженгил кетеди,
Хей!
Керти сюйгенни ычхындыргъан  а
Артда кёб ажым этеди.

Сылпагъарлада – ашхы нёгерим,
Гаталадады – илешим.
Хей!
Гёджеб оюннга бармаучу болдум
Сюймеклик болуб кюрешим.

Къызылалийле  къазанлыдыла,
Киши джыкъмагъан – мазаллы.
Хей!
Къылыкъ алгъаннга ушайды, тенгле,
Мен анга махдау салгъанлы.

Эзийланы  уа ол самыр  ити,
Бютеу тийрени тынчайтмай.
Хей!
Сыйын биледи ариу Акътамакъ
Айтханнга эрлай  баш  атмай.

Ой, Къаралары къошха кюч сала,
Чочулары уа – чалманнга.
Хей!
Сюйгенни сёзю джарайды, дейле,
Аны сюйгеннге дарманнга.

Абукъ тукъуму – сабан ишлерге,
Сюйбулары уа – мюрзеуге.
Хей!
Анга бергенча, багъа бералмам
Андан башхасы биреуге.

Мандалакълары – джюн джууа, дейме,
Тиллары – къонакъ ашыра.
Хей!
Манга бир чам ат атармы,тенгле,
Сыйлаб, атымы джашыра?

Ортабайланы гитче Окъубду,
Эски джырланы айтыучу.
Хей!
Мелекеланы Хушдуду, дейме,
Теркге бара да къайтыучу.

Загъаштокъ улу абрекди, дейме,
Джолундан толу къайтыучу,
Хей!
Байладан алгъан хазнасын, алан,
Мискин къауумгъа чачыучу.

Артда келгенле тюзледедиле,
Темиралийле джакъ болуб.
Хей!
Саркъытлары бла Хайыркъызланы
Бай сабанлары чакъ болуб.

Хатуайлары тюкен туталла,
Хар затдан болуб сатыуу.
Хей!
Маршанкъуллары джамчы этелле
Кенге эштиле асыуу.

Заузанлары - Дюгерден къайтхан,
Эски джуртуна джан ата.
Хей!
Топаллары уа тик турадыла
Къыз тилегеннге баш тарта.
 
Джангы Къарачай кенг джайылгъанды,
Уллу Къарачай танырлай.
Хей!
Да, джашла, тюзге бир атланайыкъ
Хош келдигиз деб айтырлай.

Башдагъы къайгъым бир кетер эди,
Кесими джол бла булджутсам,
Хей!
Бир кюн болса да хайыр эд, тенгле,
Сюйген сынсыуну унутсам.

Кёб къызны джанын къыйнагъан эдим,
Эс бурмагъанлай айтыугъа,
Хей!
Энди Акътамакъ бургъанды  мени
Эски халымдан къайтыугъа.

Сюйген адамгъа эс бурулмауну
Нечик болгъанын билгенме,
Хей!
Эр башым бла, ташада, тарда
Кёб кере кёз джаш силгенме.

"Къотур - сапыннга" дегенлей болуб,
Хар сёзде аны айтханлай...
Хей!
Айыб этмегиз, болгъанма, тейри,
Джан Джикни джаннга такъгъанлай.

Ой, Чагъарланы  тийреси,  дейме,
Джарашуулукъ бла билинир.
Хей!
Уллу кёллюле болмагъыз, тенгле,
Чуубаш менича тилинир.

Башха къызлагъа уллу кёллю эм,
Аллах джезамы бергенди,
Хей!
Ой, «кётенлиге – тёрт табан» дерлей –
Тёрт джылгъа болджал кергенди.

Ой, Гаппушлары – тутушха ёчле,
Дудала десенг – урушха.
Хей!
Быйыл да ишни джолгъа  салмаса
Кёлюмю басар гурушха.

Джуртубайлары - юй ишлеучюле,
Эсеб этелле, ёлчелеб.
Хей!
Ариу Акътамакъ бир  таб  джюрюудю
Дууадакъ  кибик джёбелеб.

Буз бугъой тая – тая таркъайыр,
Ат чаба – чаба къартайыр,
Хей!
Ашыкъ деген да, тиши тюшгюнчю
Хакъ ариулагъа сагъайыр.

Айдарукълары – айбатлыкъ, дерлей,
Ёчдюле фатар акълаугъа.
Хей!
Сюе билмеген сюйгенни санар
Иши болмагъан джалкъаугъа.

Бичакъсызлары уугъа чыкъсала,
Гюрлю баралла джыйылыб,
Хей!
Туайлау бла пердан таууш да
Бютеу ёзеннге джайылыб.

Темирболатла  сакъ боладыла,
Сюрюуге джаллы чабдырмай.
Хей!
Къадарым манга,  "базар татлыны"
Кенгден кёргюзте,  татдырмай!..

Ой, Алийлары  эчкичи болур,
Чардакъгъа  къакъ эт асханлай.
Хей!
Не кече, не кюн тынгы табмайма
Башымы сагъыш басханлай.

Къаракётланы Наштаны айтсанг –
Ол къалгъанладан башхады.
Хей!
Мени джюрегим – анга байланыб,
Аныкъы – тауда, ташдады.

Джуртубайлада – илячин барды,
Уугъа юретиу – хапарды,
Хей!
Бу усталыкъны османлыладан
Былагъа джайгъан Джаббарды.

Гаджа тукъуму – ийнарчы болур,
Тойлада ариу айталла.
Хей!
Джыйылгъанла да, кёлню кенгдире,
Эжиуню сюйюб тарталла.

Ой, Мижалары - омакъгъа, дейме,
Джылыкъайлары – къонакъгъа.
Хей!
Иш бу барыудан барыб турса уа
Башым къаллыкъды джомакъгъа.

Ой, Хырхалада мийик минара,
Тёб – тёгереги бурууду.
Хей!
Сюйгенни иши джюрек ишиди –
Сюймеклик къала къурууду.

Къоджакъладалла  темир киритле,
Бекболатлада – кёрюкле,
Хей!
Да уллу халкъдан бир талай чыгъар
Балгъа да «ётдю» дерикле.

Ой, Ахдаулары чомартладыла,
Уу малдан юлюш этиучю.
Хей!
Андан бир хапар алгъанлай, тенгле,
Башым кёклеге джетиучю.

Хубийлада уа – бал четен, дейме
Бал чайкъар заман джетгенди.
Хей!
Сызлагъан джюрек хатхуму тыкълаб
Ансыз  болалмаз этгенди.

Джаныбекланы  туар къошуну
Джанында битген тал барды.
Хей!
Аны  кёзюнде – джулдуз кюрени,
Тил учунда уа  бал барды.

Биймырзаланы  тонлары, дейме,
Бёрю тери бла  къайылгъан.
Хей!
Къуриент Къызгъа чам ат атарыкъ
Болур  айтыуда  айтылгъан.

Ой, Огъузлары – джыйыучу болур,
Гёзени тыкълам толуучу,
Хей!
Алай халкъ ючюн турур заманда –
Джигитлик  юлгю  болуучу.

Багъатырлагъа келин келгенди,
Ой, тойгъа кирсенг джарырса,
Хей!
Джан Джикни къараб бир кёрюр ючюн,
Джер этекге да барырса.

Ногъайлылары какчы болалла,
Айдамуллары – бёрекчи.
Хей!
«Ханнга да келир джазыкълыкъ»  – дерлей,
Болгъанма  анга тилекчи.

Хыджиле десенг – гыбыт бышлакъгъа,
Бичакъсызлары – тауукъгъа.
Хей!
Чегиу – былай деб, ачыны чекдим,
Джеталырмамы зауукъгъа?

Ой, Хасанлада – джюн таракъ, дейме,
Тийре джюрютюб тарайды.
Хей!
Ариу Акътамакъ тойда кёрюнсе,
Халкъ сейирсиниб къарайды.

Ой, Минги тауну джитиси эдим,
Башымы кёкге керирлей,
Хей!
Энди болгъанма, аны амалтын,
Отха, суугъа да кирирлей.

Тотуркъуллада сабырлыкъ болур,
Барисбийлада – мамырлыкъ.
Хей!
Да сюйгенингден джууаб келмесе,
Кёлюнгю кючлер такъырлыкъ.

Джёгетей элни  сыгын отуну
Тийреге джыйы алдыра.
Хей!
Къачаннга дери сакълатыб турсун
Джанны, тёнгекни талдыра?

Минкайла десенг гаммеш багъалла,
Къулчалада уа – ирклелле.
Хей!
Да аны  манга терсейтиб тургъан
Тыбырда къаллыкъ джеклелле.

Къарабашлары бай болду, дейме,
Тутханы – джылкъы, тай болду.
Хей!
Бу базар кюзгю мени джакъгъанлы
Ой,  юч джыл бла ай болду.

Асыл асылгъа тенг болур, алан,
Къарчала сёзден кенг болур.
Хей!
Да ариулукъгъа ёлче изленсе
Акътамакъ юлгю, эн болур.

Чекуналада – чабыр усталыкъ,
Наурузлада – берекет.
Хей!
Ортабайлада - оюулу эшик,
Джылыкъайлада - харекет.

Акачилары – буруннгу тукъум,
Сюек сылауну билиучю.
Хей!
Джан Джик амалтын, бу Хан Семенле
Джаныма  ауур тийиучю.

Болатчылары - оюмлу, англы,
Алада - улну санлысы.
Хей!
Джан Джикни байлар джибими, тенгле,
Седиремесин халысы.

«Лобан баласы къабджыкъ тешеди»,
Трам атабыздан – джырымды,
Хей!
Сары Семеннге  не сёз табалыр –
Хан Хазарладан – сырымды.

Сынау сынарны сындырыр, дейле,
Сынмазлыкъны уа  къатдырыр,
Хей!
Тукъумларыбыз къурч кибикдиле
Хар бири  атын айтдырыр.

Хар тукъум бирер тау джити кибик,
Кёкге тартханлай къарамы,
Хей!
Шохха – тепсили, джаугъа – тийсили,
Джюрекден болуб саламы.

Тукъумларыбыз – тамырыбызды,
Нарт айтыулада – сырыбыз,
Хей!
Джюрекни джангыз сюймеклик къыйнай,
Узакъ джырлансын джырыбыз.

Бизни табагъа къара  атханла,
Чийсилден озуп – чийдиле,
Хей!
Къайсы «таугъа» да тий Къарачайда, –
Ой, барысы да бийдиле.