Акътамакъ роман в стихах 24 глава Тыш къралла...

Джыйырма  тёртюнчю  башы
ТЫШ КЪРАЛЛАГЪА БАРАЙЫКЪ

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Тыш къыраллагъа кетейик,
Хей!
Къарачай – Малкъар  джуртну  хапарын
Башха халкълагъа элтейик.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Анда джашауну кёрейик,
Хей!
Кёб затны кёрген аслам биледи,
Билинмегенни билейик.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Алыб барайым Къытайгъа,
Хей!
Алгъын – Пекиннге, сора – Нанкиннге,
Эм ахырында – Шанхайгъа.

Бетджан – дейдиле хунагъа,
Къытай – дейдиле Чынагъа,
Хей!
Буруннгу аты Сарыка эди,
Тыш халкъ киргинчи арагъа.

Халкъ тамырыбыз  анданды,
Джурту – Эки Суу Арасы,
Хей!
Жун, Ди, Сер, Синли – деген халкълалла
Хунланы ата – бабасы.

Тогъуз суу бла Сары суу –
Джуртну чеклери болгъанды,
Хей!
Къытай юзюк да, джайыла келиб,
Джуртну сыйырыб алгъанды.

Хун деген ата – бабабыз,
Аладан туууб джайылгъан,
Хей!
Хунланы туугъан туудукълары уа –
«Нарт – Хунла» ат бла айтылгъан.

Ой, Тогъуз – Суугъа барайыкъ,
Сары – Суугъа да къайтайыкъ,
Хей!
Хурла Кёлге уа  «Къорла» дейдиле,
Аны да кёре барайыкъ.

Тамырсыз терек ёсмейди,
Бутагъы кенге кетмейди,
Хей!
Тамырын билиу – ашхыны иши –
Билгеннге заран джетмейди.

Къытайдан чыкъсакъ – Хиндийге,
Кёгет алырбыз Момбайда,
Хей!
Аллахабадда намаз къылырбыз,
Бизни сыйларла алайда.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Эртден салкъында тебрейик,
Хей!
Алма – Атаны аралаб бошаб,
Исси Кёл таба кетейик.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Джолоучу керек алырбыз,
Хей!
Да ойнай – кюле, дунияны кёре,
Биз Самаркъаннга барырбыз.

Ой, Хиндистанда – пил байлыкъ,
Арабистанда – дин байлыкъ.
Хей!
Багъатырлада – онгмаз ариулукъ,
Хан Семенледе – тин байлыкъ.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Араб тенгизге барайыкъ,
Хей!
Анда тиширыу бетин джабады,
Санга джибек  ау  алайыкъ.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Сыйлы Меккягъа кетерге,
Хей!
Унух Хаджи бла Умар Хаджини,
Къабырларына джетерге.

Кябадан хапар алырбыз,
Хауада Ташха арала,
Хей!
Уллу атам бла кеси атама,
Дууа этербиз, тарала.

Хауада Ташды тамаша,
Ол тюгел джерге джетмейди,
Хей!
Ол ташны халы гяурланы да,
Диннге  акгыллы  этмейди.

Хауаны, дейле, къабыры
Узунлугъуна – къыркъ атлам,
Хей!
Адамныкъыны къайда болгъанын,
Табмады джерде бир адам.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Сейир джерлеге къарайыкъ,
Хей!
Файгъамбар къачхан сыйлы джол бла,
Биз Мединагъа барайыкъ.

Файгъамбар джатхан – кешене,
Къарауллары джетиучю,
Хей!
Зияратына келген адамла,
Кёз джашлы дууа этиучю.

Кябада – накъыш межгитле,
Минаралары алтындан,
Хей!
Сейир хапарла айтыучандыла,
Бу сыйлы джерни хакъындан.

Мединада  уа – минара,
Кетеринг келмей къатындан,
Хей!
Биринчи азан Билял къычырды,
Ол минараны башындан.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Сабыр барайыкъ, джортмайын,
Хей!
Ой, санга ким да не айталлыкъды,
Мен эсенликде, къоркъмайын?

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Башхала санга базмасын,
Хей!
Сен – манга разы, мен – санга разы,
Сюйген джюрекле азмасын.

Меккяда минг – минг мёлекле
Учалла, дейди, хауада,
Хей!
Ариулукъ бла санга джеталлыкъ,
Табылырмы да алада?

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Къаджар богъазын аралай,
Хей!
Кёзюбюз кёрген ашхылыкъланы,
Бир – бирибизге джоралай.

Арабыстанны джерлери,
Къаран тюз болуб, дангылды,
Хей!
Тюркню джеринде, Богъаз джанында,
Эм ариу шахар Стамбулду.

Самсунну – балыкъ базары,
Тенгизден келиб, къуюлуб.
Хей!
Джюрек тарлыгъы аман аурууду,
Адам кетеди джоюлуб.

Тар джюреклиде  сезги  джокъ,
Джалкъау адамда  «безги» джокъ,
Хей!
Бизге уа  Аллах насыб бергенди,
Бу джолдан тайыб кетиу джокъ.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Ачханы кёпюр этейик,
Хей!
Бу Азияны кёрюр ючюннге,
Азау тенгизден  ётейик.

Къобан суу ары саркъады,
Тансыкълаб алай къарайыкъ,
Хей!
Кемеге миниб, джол дууа этиб,
Кёксюл толкъунну джарайыкъ.

Кел, Акътамагъым, барайыкъ,
Хазар тенгизни  джагъасын,
Хей!
Санга деричи билмеучен эдим,
Бу сюймекликни багъасын.

Ой, Эриуанда – килиса,
Поплары ауаз бергенле.
Хей!
Насыбы тутхан – сюймеклик деген
Сейир аламгъа киргенле.

Мангол дейдиле Къазакъгъа,
Тюркдю дейдиле Юзбекге,
Хей!
Инсан улусу – Адамдан келе,
Айырыу джокъду миллетге.

Къыргъыз Анасай – Сууданды,
Дунган Арабдан туугъанды.
Хей!
Алтынчач ариу, билмей тургъанлай,
Джаныма джаныу салгъанды.

Ой, Басырада къонакъбай,
Ышарыб – кюлюб ашырыр,
Хей!
«Аш бермесенг да, къаш бер», дегенлей,
Алай бла джогъун джашырыр.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Ташкентни къонакъ юйюне.
Хей!
Сен – лана гокка, мен – джангур шылпы,
Бир – бирибизге сюйюне.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Ташкентден сора – Ашхабад.
Хей!
Тюркменледе уа «сюймеклик» деген,
Аламат сёздю – «мухаббат».

Ой, Минги Тауну хауасы –
Тышда билирсе багъасын,
Хей!
Аны сезерсе, джырыб тебресенг
Къаджар – Богъазны джагъасын.

Кел, Арыс таугъа барайыкъ,
Къаназир къабтал алайыкъ,
Хей!
Бу тау эллеге сёзюбюз чыкъды,
Энди бир болуб къалайыкъ.

Къазахыстанда – Тюркистан,
Юзбекде болур – Бухара,
Хей!
Сейир джуртлагъа алыб барайым,
Тамашагъа  уа сен къара.

Кел, экибиз да кетейик,
Тауладан аууб, Къашхаргъа,
Хей!
Къыйыр эллени огъурамасанг,
Патар салырбыз шахаргъа.

Къыргъызны ара шахары,
Токъмакъ дейдиле атына,
Хей!
Думадан оюу салдырадыла,
Аякъгъа кийген затына.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Исфахан джуртда тюшерге,
Хей!
Локъман Хаким да бек джаратыучу,
Ол Зумруд суудан ичерге.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Тигр бла Эфрат суулалла,
Хей!
Багъдатха къайтыб, шербет алырбыз,
Татлыгъа ала усталла.

Тархан шахарда нар, дейле,
Шахланы шахы бар, дейле,
Хей!
Тышдан къарау бла ашхы болса да,
Халкъны джашауу тар дейле.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Тархандан ары – Эриуан,
Хей!
Эртден салкъында джол къоратырбыз,
Кёкню джарыта кериуан.

Азардан келген патеген,
Саулай дунияны къайтарыр.
Хей!
Сюймеклик отда бир джагъылмагъан,
Ой, андан не зат айталыр?

Малгарны барды байлыгъы,
Хумеллек кибик джюзюмю.
Хей!
Бютеу аламны аулар болгъанма
Сюймеклик ачыб кёзюмю.

Батымда юнюс ойнайды,
Суу чыпчыкъ балыкъ уулайды.
Хей!
Халкъ айтхан кибик  «тенг тенгин табар» –
Джюрегим сени сайлайды.

Согъумда турна къонмайды,
Хопайда Тюрк халкъ турмайды,
Хей!
Риза шахарда – кеме турушу –
Сакълауул джууукъ къоймады.

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Чыммакъ къолунгу  тутдура,
Хей!
Тамам бизлейин болгъан болурла
Ол Дахир бла Зухура.

Ой, эки сюйген бир болса,
Сюйген джюрекге нюр толса.
Хей!
Дуния деген бизге не истем,
Джырыб келирбиз, не болса.