5. 11. Свобода процесса диалектического познания о

5.11. Свабода працэсу дыялектычнага пазнання ад фармулёвак «законаў"дыялектыкі».

Філасофія выказала законы дыялектыкі.

Аднак:
Нельга быць рабамі фармулёвак, свядома ці несвядома-аўтаматычна "падстрыгаючы" ўспрыманне і асэнсаванне канкрэтных сітуацый пад фармулёўкі тых ці іншых "законаў".

Пакажам гэта на прыкладзе фармулёвак законаў дыялектыкі ў марксізме.
1.Першы закон дыялектыкі - закон адзінства і барацьбы супрацьлегласьцi. У яго не ўпісваецца спрадвеку вядомы прынцып рабення палітыкі "падзяляй і кiруй": напрыклад, такія сітуацыі, калі маецца канфлікт двух бакоў, а нейкая трэцяя
бок, узаемадзейнічаючы з абедзвюма канфліктуючымі супрацьлегласцямі, кіруе канфліктам у сваіх інтарэсах.
2.Другі закон дыялектыкі - закон пераходу колькасных змяненняў у якасныя і якасных у колькасныя. У яго не ўпісваецца з'ява iзаметрыі ў матэматыка альбо ізамерыі ў хіміі, калі розныя хімічныя злучэнні (рэчывы) валодаюць аднолькавым складам атамаў, якія аднак па-рознаму ўпарадкаваны у структуры малекул кожнага з злучэнняў альбо сіметрычны.
3.Трэці закон дыялектыкі - закон адмаўлення адмаўлення.
Па-першае, слова "адмаўленне" само па сабе ў большасці выпадкаў бязглуздага ужывання нясе негатыўны сэнс. Па-другое, у адным з варыянтаў чарада адмаўленняў - чарада разбурэнняў і этапаў дэградацыі: "праадмаўлялi" адзін крок на шляху развіцця, дасканалы ў мінулым; "праадмаўлялi" крок, яму папярэдні, і так
далей, пакуль не дайшлі да поўнай разрухі і хаосу.

Калі ж казаць аб развіцці, то яно здзяйсняецца як эвалюцыйна, так і ў чарадзе ператварэнняў. Хоць ператварэння здзяйсняюцца хутка або імгненна, але падрыхтоўка да іх працякае працяглы час і патрабуе мэтанакіраваных намаганняў - доўгiх и аб'ёмных.
Ніхто ў здаровым розуме не будзе працаваць на чараду адмаўленняў, вядучую да разбурэння ўсяго і ўся і да хаосу. Але як паказвае гісторыя, разважныя людзі бескарысліва працуюць на ідэю перамяненне да лепшага.

«Інтэгральны закон дыялектыкі» банальны у сваёй фармулёўцы:
У Жыццi* адбываецца ўзаемадзеянне аб'ектыўных розных качаств, якія маюць агульным уласцівасцю іх прыналежнасць да Аб'ектыўнай рэальнасці**. Такога роду ўзаемадзеянне розаны качеств выяўляецца, як працэсы развіцця структур Светабудовы, а гэтак жа і як працэсы іх дэградацыі і разбурэння. У гэтым узаемадзеянні розных качеств мае месца ўзаемная абумоўленасць якасці-колькасцю і парадкам: колькасныя праз парадак змены цягнуць за сабой якасныя змены; а якасныя змены выяўляюцца ў колькасных таксама праз другi, но парадк у чарадзе змен***, здзяйсняюцца на аснове ўнутранай і знешняй алгарытмікі ва ўзаемадзеянні розных качеств. Ва ўзаемадзеянні розных качеств**** заўсёды можа быць выяўлена уладаранне*****: альбо ў форме самакіравання, у працэсе ажыццяўлення якога нехта Не Хто з выяўленых суб'ектаў ўдзелу не прымае; альбо ў форме непасрэднага кіравання з боку каго-небудзь з выяўленых суб'ектаў (аднаго ці мноства); альбо самакіраванне і кіраванне неяк узаемна дапаўняюць адзін аднаго******.

* Званай у марксізме-ленінізме "аб'ектыўнай рэальнасцю".
** Не абавязкова пранікненне мэтэрый сябароў у сябра рознага качаства
ці неяк інакшых "адзінак" акрамя таго, што яны маюць агульную аснову ў
прыналежнасці да Аб'ектыўнай рэальнасці.
*** Як ужо было сказана раней, чарада ператварэнняў - гэта больш агульны, чым "дыялектыка-матэрыялістычная" беспрасветна-пякельная цыкліка «адмаўленне, адмаўлення, адмаўлення...», рэальна выяўляецца ў чарадзе катастроф, хоць тое, што ў "дыялектычным" матэрыялізме названа "адмаўленнем адмаўлення", можа быць адным з падзей у большасцi якое ахоплівае працэсе ваўчкоў ператварэнняў.
**** Пры гэтым колькасць ўзаемадзейнічае розных качеств можа быць і больш за два (т. е. яны ніяк не супрацьлегласці), а іх узаемадзеянне можа быць і не барацьбой.
***** У асвятленні пытанняў кіравання, як ужо гаварылася раней, марксізм невыразны.
****** Тэкст у папярэдніх зноскі да цяперашняга абзаца неабходны толькі як напамін аб абмежаванасці і недакладнасці абвяшчэнняў і шкоднаснасці змаўчанняў ў фармулёўках законаў дыялектыкі ў марксізме. Напамін пра ўсюдыіснасць падтэксту.