Аьшурялдиз жаваб

                КЬУТ1КЬЛИБ МЕЭЛ АП1УБ
                МЕЪЛИБ КЬУТ1КЬАЛ АП1УБ
                (Аьлим Аьшурялдиз жаваб)


                Сифте гаф
       Гьюрматлу вуйи Аьшуряли халу!
       Узу 28-пи майин 21-пи нумрайин «Табасаран нурариъ» йивнайи яв макьала гъурхунза ва яв язухъ гъабхьунзуз.
       Гьаз язухъ к1ури гьерхиш, гьадму пропагандайикк ккахъну, гьациб диндиз гъуллугъ ап1урайир уву вуйиган. Сар уву ваъ гьа, хъа гизафси пай халкьар. Увуз саб аьгъю йибхь, дин, илмин улихьди гъябгъюрайи пропагандистская машина ву. Хъа диндикк ккабхънайи илим, гьаддиз ккуниб, илим вуйич к1ури, илимси халкьдихьна гъабхурайи варит1ан гужли алат ву. Гьаддиз гьарсаб гьюкминна диндин гъвалахъ чпин «илим» хъа. Уву дюз гъапунва «илимси улупурайи пропаганда» – ари гьадму гафар, дюзвал абгуз даккнидариз, яни динариз кайиб ву.
       Уву йиз китаб гъурхунза к1урава – гъурхуншалва, хъа душваъ дибик1найибдин, саб гъапиб, уву гъавриъ ахъундарва, кьюб гъапиб, гъавриъ ахънуш, гьюкмизна диндиз уччву маш гъивну бик1урайиб вуяв му.
       Гьамус узухъ хъебехъ, йиз бик1урайибдин гьамци гъавриъ ахъ: узу динарикан бик1урайир дарза, я динагьли дарза. Узу гьякьикьатна куч1ал фйир вуш аьгъю ап1инай к1ури, бик1ураза ва гьадрариз далилар хураза. Увуз ва увухъди гизафтариз гьякьикьатна дин жара ап1уз аьгъю дубхьнадарчвуз. Дин – адмийири чпикан, чпиз хайир ктабгъбаз, яни дилихди фици ип1уруш, кадабгънайи рякъ-раж ву. Зааурин ляхнарна динар учву гъидикьюрачва. Увуз дурар чиб-чпихьан жара ап1уз аьгъдарчвуз. Мисалназ, гъагъ фици аьгъю ап1идива, эгер гъагъ йибцру алат хьтарш? Гьякьна дин чиб-чпихьан жара ап1бан бадали жвуваз гьякьвалин уьлчме ади ккунду. Ари гьадму гьякьвалин уьлчме Библия ву. Думу дюньяйин вари ч1алариз гьаддиз илт1ибк1урира а, дурарин арайиъ – ихь ч1алназра, уву к1урайи Бейдуллах Ханмагомедовна Кази Керимович, чпин вахтариъ, аьхю аьшкьниинди улихь гьуч1вну. Дидин гьякьнаан дурариз гьаммишан чухсагъул к1урахьа.

                Асасуб
       Хъа гьамус, гъач уву фу куч1лар халкьдин арайиъ яв макьалайилантина ирчраш лигухьа.
       Сабпиб. Уву бик1урава: ***«…Академияйин академик Мягьямед Гьясановдин «”Аьлим” Р. Аьзизов ва дугъан “ляхин”» кIуру макьалайиъ Рашид Аьзизовдин «ХIХ – ХХ аьсрарин Табасарандин рюгьнан аьдати культура» китабдиз тувнайи кьимат гьякьлуб ву…»***
       =Гьясанов фунуб Академияйин академик ву? Гьаму гьюкми тасдикь дап1найи академияйин? Мидин академияра гьаму чав хъап1райи гьюкумсиб ву: девлетлуйирин тереф бисруб! Ари гьадрарин академияйира фтин-вуш, шлин-вуш тереф бисурайибдикан хабар айвуз!? Динари чпиз «академикар» дап1на, магарна астрологари – чпиз, гьамушвхъантина гьарсабди гьаци. Дици вуйиган, узу фтин камир ву узу узуз академия дарап1уз? Ичв академйириз му гьюкми учхьан, законарииндина яракъариинди пулар табагъайин тувра. Чпин нубатнаъ динари чпин академикариз, халкьар алдатмиш дап1айин, жегьеллемериинди гуч1ар ккаайин пулар тадагъура, якобы закят-садакьа ву дупайин. Хъа узу йиз академияйиз, гьацдар намусузвалариинди пулар тадагъурадарза, аьхир! Йиз академия – гьякьвал вуйиз, жараб –ваъ, хъа ичв академия динна гьюкум вуячв, гьадрарин гъуллугънаъ айи.
       «Рюгьнан аьдати культура» фу вуш гъавриъкьана айчва? «Рюгь» фу вуш, «аьдати» фу к1уру гаф вуш, «ккультура» гьап1руб вуш, аьгъяйчвуз?
       Думу гафариъ т1ап1найи ичв мяна жараб вуячв, хъа йиз мяна жараб вуйиз. Учву думу гафариз диндин улариантина лигурачва, хъа узу – гьякьвалин улариантина. Гьаддиз учву узу бик1рубдин дюзди гъавриъ ахъри шулдарчва. Гьякьвалин улариан: «рюгь» – гьяракат ву, «аьдати» – сифтебинайианмина ккебгъну халкьди чахьди хурайи шарт1вал ву, «культура» – намусниинди инсандин аьгъювалар ва рягьятвалар артмиш ап1урайи гъиллигъар ву.
       Ичв фикриан: «рюгь» – диндин дярябкърайи рякъ, «аьдати» – диндин дерккнайи къайдйир, «культура» – диндин эрез-верез.
       Рябкъюрайвуз ихь понятйирин фициб фаркьвал аш. Ари гьаддиз ичв понятйирихъди узу к1урайиб дюзди дяргъруган, узура учвухъинди хъч1юхюз ккунди, варидари узу жара диндихъ хъахънайир ву к1урачва. Дид’ин алабхъуруш, ихь абйирин диндихъан хъадахъну аьрабарин диндихъ хъахънайидар учву вучва! Хъа узу зиихъ гъапиганси, узу динарикан улхуз динагьли дарза. Хъа учву вуш-дарш узу аьрабарин диндиз хъч1юхюрачва ва дидихъди сабси думу варидариз прогандироватра ап1урачва. Набшиячв нач? Гьаз к1улар ккидицнайичв динари! Эй, табасаранар, иблиси учвкан ксиб ктабгъурайиб рябкъяй!
       Икибашт1ан, «…академик Мягьямад Гьясановдин Рашид Аьзизовдин китабдиз тувнайи кьимат гьякьлуб ву…», гьамцибган. Фу чара а хъа Мягьямаддизна Аьшурялдиз аьрабариз, чпин табасаран ккидипузди, абйир-бабарин, биц1идарин, гьар гъулариъ, т1анкь ап1ури, гадар ап1узди, икрам дарап1уз! Учву, Табасарандиинна гьацдар аьрвалар гъахидарин гьюкумна дин хъап1уз «к1убнидар» вуйиб узуз ухдит1ан аьгъю гъабхьунзуз. Учвуз гуч1урачвуз дурариз гьаму узуси пуз! Аьрабарин дин гъяйиз, табасаранариъ я намус ади гъабхьундар, я гъир’ят хъайидар вуди гъахьундар…яни исламди вягьшйирикан адмийир ктаъну. Дарин? Узу, ихь интеллигенцияйиз гъибик1нийза дин фу вуш. Гьадушв’ан сякьюдар гафарихъ хъебехъай:

       «…табасаранским поэтам, писателям, ученым, вообще всей интеллигенции по поводу арабского слова «бисмиллях».
       Недавно, читая произведения некоторых табасаранских авторов, наткнулся на такое слово. Удивлению не было конца. Думал, неужели возвратился средневековье?!
       Давайте разберёмся, что за это явление.
       Смотрим в интернет, ищем что это такое и находим:
       «бисмиллях –исламский термин для обозначения фразы, с которой начинается каждая сура Корана кроме девятой «во имя Аллаха, Милостивого, Милосердного» и т. п.»
       Теперь читаем у табасаранской интеллигенции:
       *Бисмиллях (бисмилляхи) – слово, которое говорится в начале любого действия; своего рода пожелание благополучного исхода начинаемому действу (букв: во имя Аллаха).
       Делаем выводы:
       1. Из Википедии взятого значения этого слова понятно, что это исламский термин и оно исключительно относится только этим религиозным людям. Здесь всю ясно и понятно, поэтому эти люди исполняют то, что им говорят их руководители. Это совсем другой мир в отличие от Естественного. Пусть они здравствуют и живут в своем воображении. Но мы не против, если среди них есть желающие присоединится к нам, к здравомыслящим, то мы с радостью примем их в наш Естественный Мир.
       2. А вот, в цитате взятого из произведения табасаранского автора в объяснении, значения этого слова не указано, к какому категорию людей это относится. В табасаранском языке такого слова нет, и арабами, с войнами, принесённое, выдаёт как само собой разумеющийся термин для табасаран.
       3. Раз, когда скрывают истинное значение, того или иного арабского слова табасранами в своих высказываниях, произведениях (ведь они считают себя элитой нации), то можно судит, о том, что и они являются соучастниками в завоевательных войнах против своего народа, которая не прекращается вот уже более 1500 лет. Или они являются потомками тех же 40 тысяч арабских семей, после завоевания, которых были переселены в Табасаран для обучения уцелевших табасаран своей религии.
       Но, может быть, такие табасаране не понимают, что они делают. А, может быть, это и есть до сих пор не прекращающаяся целено направленная пропаганда и политика властей этой религии?!
       Знаете, здесь может быть разные ситуации и намерения, поэтому лучше объяснит значения этого термина всем табасаранам, у которых ещё существует здравомыслие, ведь религия в течении более чем полторы тысячелетие из их умов выкорчёвывал их древнюю божественную культуру и насаждал свой догматизм.
       Откуда взялся этот термин?
       Коротко объясняю: Всевышний сотворил небо и землю. Постепенно, люди отошли от их Сотворившего и прилепились к духу противления. Теперь люди на земле делятся на людей Творца и на людей, скажем, духа Обманщика. В начале, после сотворения людей, Обманщик, обманным путём, отобрал Землю у людей и стал собственником всей Земли. Когда, Творец, говорит ему, что делаешь-то, он отвечает, ведь это моя собственность, выкупленный у самого собственника. А помните, Бог сотворил Землю и поставил над ней собственником Человека-Адама. А Адам, не послушался своего Творца, а послушался Обманщику, вследствие чего вся Адамова собственность перешла к нему. Теперь, как-то нужно собственность вернуть своему истинному хозяину. Сам, человек этого не может делать, потому что, его подпись на документе – непослушание. Желая возвратить свою собственность, человек всю время приносил жертвы Обманщику, то людей, то животных, и даже до сих пор так делается в этом мире. Но обманщик всю более и более издевался над людьми и не возвращал их собственность. Обманщик заставил весь мир принести в жертву себя (помните всемирный потоп), но всю ровно ему не устроила такая жертва. Он требовал, чтобы ему поклонился Сам Бог (помните испытание Сына Человеческого в пустыне), чтобы Он (Бог) стал жертвой для него (помните, что он хотел быть как Бог, присвоит всю вселенную себя). Поэтому, Бог стал человеком и выполнил условие Хитреца-Обманщика, принес Себя в жертву на Голгофе две тысячи лет назад. Это было спасение человечества: возвращение его достоинства, собственности, цена за выкуп, освобождение от грехов, свобода, и проявление Всевышним, милости и милосердие, а особенно, проявление бескорыстной любви к человеку (образу Своему). Таким образом, была сполна выплачена выкуп за шантаж.
        Бог очистил людей от этой скверни, но люди сами не хотят быть очищенными Самим Богом. Они говорят: мы сами очистимся своими благими делами, хорошими намерениями, уразой и курбаном. Поэтому до сих пор приносят жертвы животных, забывая, о том что Сам Всевышний стал настоящим курбаном за всех на все времена, через физическое, человеческое тело, назвав Себя Сыном Всевышнего и Сыном Человеческим. Сыном Всевышним – потому что Он Тот Самый Творец, а Сыном Человеческим – потому что за людей, и от людей Идущий, на жертву.
       Но, люди этому не верят, поэтому Обманщик прилепился к ним и начал через их создавать всякие религии и власти, используя качества и имя Всевышнего в самом себе. Обманщик назвал себя Аллахом, близким именем к настоящему имени Бога Элохим, Эль, Шаддай, Рабби, присвоил милость и милосердие настоящего Бога, а от бескорыстной любви, отказался, потому что, только настоящий Бог – есть Любовь. Начал изобретать свою собственную религию, то есть, можно сказать, собственный мир, который будет противостоять тем, кто верить в своего Спасителя.
       С тех пор люди Обманщика всю время воюют с людьми Творца. Это будет продолжатся до прихода Творца к Своим людям на землю, пока не установится на земле Царство Божие как на небе.
       Так вот, поняли значения слова «бисмиллях».Оказывается Обманщик так замаскировался под этим арабским словам, что люди не поняли подвоха и используют это слово как от настоящего Спасителя, а оказывается, там содержит, поклонения именно Аллаху, а не настоящему Богу. А под словом «Аллах» кто спрятался? Правильно – Обманщик!
       Если вы обратили внимание, в религии нет даже намёка, на то что человек уже спасён, благодаря любви Всевышнего к нам. Там делается акцент на силы самого человека, то что по нраву обманщику. Задача этого духа как раз и состоит в том, чтобы люди не поклонились своему Спасителю, а покланялись лишь Аллаху, под именем которого спрятался сам. Иначе, если не обманут, как люди поклонялись бы ему. Поэтому придуманы религии и такие хитрые уловки самим Хитрецом.
       Дорогие, табасаране, не произносите, не понимая значение религиозных слов. Говорите на понимающем вас языке, чтобы и остальные поняли что за понятия вы там вкладываете.
       На табасаранском языке вы можете говорит так: Хъебехъай, халкьар, дюньяйиъ сар Агъа Раббит1ан адар! Думу, ухьу уьрхру ва уьрхюрайи ихь Адаш ву! (Слушайте народы, в мире только один Всевышний – Господь Рабби! Он есть нас Спасавший и Спасающий наш Отец!)
       Теперь это сравните с религиозным выражением: «бисмилляхим размани рахим – во имя Аллаха милостивого и милосердного». Чувствуете в чем разница?
       1.зная под именем Аллах кто маскируется, он, маскирующий, не позволяет поклонится больше никакой имени, кроме этой, потому что там он;
       2. там нет утверждение, что Аллах есть настоящий Бог, а просто: «во имя Аллаха», что можно применит к любому человеку;
       3. а потом говорится, что он милостив и милосерден, что любой человек такой и есть.
       А вот в табасарнском выражении заложено:
       1. |призыв ко всем народам;
       2.  вмире только один Творец, имя которого Господь Рабби. (Потому что до ислама, в табасаране Всевышнего звали Рабби, да и сейчас говорят, но они не различают, что Аллах, кто Рабби.);
       3. что Он является нас Спасшим;
       4. что Он является нас Спасающим;
       5. что Он является нашим Отцом, потому что у Него только отцовская любовь к своим детям.
       Так вот, сами скажите, кому вы служите…
       Разве вы хотите служит Сатане, под разными масками?»

       Магьа учву тереф уьбхюрайи дин. Дин – учв иблис ву, «Аллах» к1уру ккурттар алахьну, Гьякь Вуйиринуб чан ликрихъ хъибт1найи.
       Узуз аьгъязуз Аьшуляли халу уз’инна кьюрпирди гьаз гъаних гъахьнуш.
Ккеънахьидийва, сар шли-вуш йиз багъдизди гъван ккат1абхьайиз!
       Хъац1найир, гьамус к1ваз рягьят гъабхьинив?
       Сарпирди гъаних гъахьи Мягьямад халуйиз гуч1 гъабхьну узу чан уьлин кьац1 тадабгъиди к1ури. Хъа Аьшурали халуйинуб жараб ву: узу чан баяр-шубариз къаршу гафар гъидик1ну к1ури, гьаддикан кин кади а думу кас. Дидин гьякьнаан магьа хъана к1уразачвуз:
       «Гьюматлу кас! …Сакьюдар гъавриъ ахъну адру суаларин гьякьнаан кьюб гаф дик1уз ккун гъабхьунзуз. Йиз вазифа: узуз пуз ккунибдин инсан гъавриъ т1ауб вуйиз, хъа яв вазифа: узу гъапиб ккундуш кьабул ап1уб, ккундарш – дарап1уб. Мушваъ ухькан гъябгъюрайиб фук1ара адар, эгер ухьу аькьюллуди фикир ап1ру адмийир вуш.
       Саб хъебехъ, узу табасарандигъ гъябхънайи гъилицнац вуза, гьарсарин урч1арихъна гъяри, аш – уьлин кьац1 ккун ап1урайир. Ихь абйирин мисал а, гъафир мухъут1уккан, увуз гьаз аьгъявуз гъилицнацин юрушнаъди увухьна Рабби дуфнадарш?! Узу «уьлин кьац» ча к1ури гъафир, учву ичв урч1арихъан «гъилицнацариз тувруб адарич», дупайин хът1уккурачва.
       …сабсана к1арзавуз, Кази Керимовичди узуз гъапнийи, Рашид, ихь хулан хялар магат1ахьан, фицики, узу биц1идихъанмина Жвуллиъ ич Селимат халайин (думу ич бабан чи вуйи) хулаъ гъахьир вуза. Урусиятдиъ урхурайир, гагь-гагьнак Къази халуйиин улукьуйза. Дугъахъди гизаф дустар шуйи. Гюлзереф бажийи чан дерди гьял узухъди ап1ури шуйи, саб гъапиб думу ич гъула риш вуйи, кьюб гъапиб, чаз велед адруганра, дада веледдихьнаси янашмиш шуйи. Сар Аьшуряли к1урура шуйи дугъахъди (халуйихъди). Хъа кьанди, Институтдин проектар ккергъиган, Михаил Егорович к1урурихъди студентарихьна текстар апробацияйиз гъахруган, гьадушваъ Аьшуряли фуж вуш аьгъю гъахьунзуз. Гьаддиз, Къази халуйин табшурмиш’валилантина, узу яв «урч1арихъна» гъюри гъахьир вуза.
       Гъилицнацарна, панзар ап1рудар, учвуз аьгъю дап1ну ккундуш, дурар Заълан дерккнайи гъуллугъчйир ву! Учву дурарин зиин алабхьнайибдиз ва гъивнайи машназ милиганай! Дурарин дюнья жараб ву – массанвал!

       Му кагъаз уву, Аьшурали халу гьубк1ну гъурхуншалва, фикир мап1ан «панзар ап1рур» гъапиган асккан ап1ру гаф ву к1ури. Ихь варидарин хпари панзар ап1уйихь, хъа жвуван хпир варит1ан ккунир ва заанди дисруб вуйиб увуз аьгъявуз. Харжи ляхин вуйин панзар ап1уб? Гьярфарин панзар гьелебела аьлимарихьан ап1уз убудкьурдар – гьациб «идиомайиинди», узу, бик1барихъ хъайи гъуллугъчи, аьлимт1ан за ап1урайир вуза. Хъа: «(ведь они считают себя элитой нации)» к1уруган, мидкан гьаз ккимиди шулу-хъа. «Ав, узу элита вуза!» пуз гьаз гуч1 хьибди-хъа дугъриданра гьаци вуйиган. Вайна-гьял «элита» дарди вуза к1урайиринуб! Ва дицириз нач айибра дар. Магьа узу, Табасаран, чан абйирин гьякьвалин бинайиинна хуз чарйир зигурайи гъилицнац вуза! Узуз Бейдуллагьди, чан гъалат1ан ктагъган, фу гъапнуш аьгъяйвуз: «марччлихъан!», хъа чав – «табасарандин Президент!». Хъял гьациб мутму ву! Шлихъ вуш хъебехъну фу-вуш бик1айиз, сабур ап1инай, фу-фтикна вуш аьгъю ап1инай! Учву бадали, учвухьна вуйи йиз масанвализ дилигну, гьюкми йирфарилан дубинкйир йивурайиз, ляхнариан ут1урккуразу, агьнакк ккитназу, улиъ зазси дерккназу, ч1аппра дарди гьисаб ап1урадарзу, хъа учву милин, узкан куч1лар рагъури уз’ин нафт улубзурачва. Узу халкьдиз къаршу гъудужвнайир дарза, узу куч1лариз къаршу гъудужвнайир вуза. Узу инсандиз – ваъ, хъа инсанди ч1уруди ап1рубдиз къаршу вуза.
       Саб лиг уву фу бик1ураш:
       ***«…Илмиин лихувал, илимлу саягъ абгувал ва ахтармиш апIувал, чаз айи вари кьувватар жвуван халкь, Ватан, тарих ва чIал бадали сарф апIувал чан уьмрин къайда вуйи Мягьямед Ражабовичдиз шли бикIурайиб илим вуш, шли чан сабра дару ихтилатариин илим кIуру ччвур иливнаш, ачухъди рябкъюра…»***
       = Ав ачухъди рябкъюра дап1найи гьунар: диндиз табасаран масу тувувал! Фу тазавал гъабхну табасарандиз аьлимари? Дуланажагъ за гъап1нин? Девлетлуйир терг гъап1нин? Пенсйир артухъ гъап1нин? Адру намус т1ап1нин? Яни улуп сарун, т1уб кучуш шлуб! Дурарин гъап1уб гъядап1урайир дарза, фу вуш дап1нашул, хъа аьлимариина дурубкьнайин-хъа, узу ап1урайибдихъ хъч1арккуз! Ибхну к1ул учвуз туврайи кьимат отработать ап1инай, дарш учвузра диндинна гьюкмин улихь «патриотар» хьуз ккундайчвуз. Ккилигури гъузай учвук мидалар кит1айиз! «…чаз айи вари кьувватар… сарф апIувал чан уьмрин къайда вуйи Мягьямед Ражабовичди…» – му мициб фу вуяв, ч1алнан аьлим? Дарш уччву гафариинди адмийирин фикрариз тясир ап1уз дурубгънана? Дугъу кьувватар сарф апIувал къайда вуди гьаз гъибтна, харж дарап1ди? Дугъу чан жандикан фу ктубт1ну? Чан хилариинди гъазанмиш гъап1у фукьан пулар дугъу гьацибдиз харж гъап1ну? Сарун фу кьувватнакан улхурава? Дугъуси варидари гъурхну, гъуллугъариин дийигъну, кефер ктагъну, жвуваз ккимиди фук1ара гъап1ундар, дарш банкетариъна, конференцйириъ, семинарариъ деънин? Зат адру, я дархьи фу таза концепция, арайиз гъабхнуш йип гьеле? Гьадму йиз бикIурайиб илим вуш, сабра дару ихтилатариин илим кIуру ччвур иливнаш, ачухъди рябкъюб дугъан кьувват сарф ап1уб гъабхьну?! Мурар дарин гьак1ай гафар ву саб жюрейинра бин ккадру. Учву аьлимар вуш, альтернативный источникарин бинайиин алди, узу к1урайиб дюз дарувал улупидийчва. Дицдар адруган, обвинят ап1ури, йиз адресназ бинсуз футнийир гат1ахьну гъитрачва! Узу ап1урайиб сар дугъаз ачухъди рябкъюра, хъа имбудар кур ву? Жвуван халкь, Ватан, тарих ва чIал бадали ляхин ап1рури, урсарна жугьдар кяфирар ву, дурарихъди дяви гъайибхай к1уру диндин тереф уьбхидайи. Дицири, гьаму узуси халкьдин ччивар агидийи, наънан ва фици арайиз гъафи халкь вуйиш аьгъю ап1идийи… Ватан ккунир вуйиш, халкьдихьан хусусият тадабгъну т1арашчйириз тувидайи… тарих аьгъю ап1рур вуйиш, арабари табасаранар гьаз т1анкь ап1ури гъахьнуш, жиниди, диндихьан гуч1ури, уьбхидайи… Ч1ал ккунир вуйиш, аьрабарин гафар ихь ч1алнаъ гужназ т1аъри хьидайи – шюкрарна, аллахарна, дюъйирна, гьямдарна, фятигьйирна, вяаьзарна, гьацдар муна-тму… =
       Гьамци пуз начкьан гъабхьундайнуз: ***«…Илмин теорияйиин, архивдин документариин, улихьди ккадахьу йишвар жил рибккбиинди ахтармиш апIувалин натижйириин, этнографияйин, фольклорин ва аьхю кьадар жара материалариин биналамиш духьну, гъавриъ ахъруси, марцциди, ачухъди неинки Табасарандин, хъа Дагъустандин, Кафари Кавказдин, Закавказьейин, Урусатдин Кьиблайин, Улхьан Азияйин тарихи месэлйириин лихури, аьлимвалин нумуна улупурайи Мягьямед Ражабовичди кIурайи гафнахьна аьхю гьюрматниинди ва хъугъ`валиинди янашмиш шулаза…»***
       = Гясанов гъяйиз теория гьубк1уб дайи… Гьубк1уб дарш, гьаз теорияйиин лихиди? Фу-вуш ц1ийиб хуз? Вуш гьаз улупнадарва дугъу теорияйиз гъабхи ц1ийивал? Архивдин документариин гьаз лихруб вуш аьгъяйвуз? Гьамусдин диндизна гьюкмиз ккуниси душвариъ дидик1найи мялуматар дюз алауз? Дидкан деебхьназуз, аьлимари дурариъ фици исправленйир т1аъраш. Гьаци вуйиган, архивдин документариин хъугъвал ап1уз шлу заманади мидар му. Улихьди ккадахьу йишвар жил рибккбиинди ахтармиш апIувалин натижйириин вари элеура ва вариди чан дюз гъюруси дурар халкьдихьна гъахура. Дицдар т1уларинра шагьидкар вуза. Мисалназ, хачраз, розетка к1ури бик1рударин. Этнографияйин гьякьнаан к1уруш, табасарандиъ ислам ич1ибгайиз вуйи дуланажагъ аьгъю ап1уз даккунди айидарикан фу ккундувуз? Фольклорин ва аьхю кьадар жара материалариин биналамиш духьну пуз нач дубхьну ккунду, лигай халкьдин мисалариз, мисалназ, аьрабари ихь табасарандиъ мистар гъап1хъантина арайиз гъафи гафназ фикир тувай: «мист дарабгъну, рякъяр ап1инай»! «Малла ва кьюб садакьа»… Фу фольклорикан улхурава йиз улихь? Гьеле лигай гьич саб я мисал, я махъв, я нагъил, я мяъли динна девлетлуйир бат1ул дарап1руб аш! …гъавриъ ахъруси – хъа ав, дугъанна Багъирин вари гъавриъ ахъди! …марцциди – гьич саб ч1юрх ктарди! …ачухъди – ав, диндихьан гуч1 хьтарди! …неинки Табасарандин – хъа фукьан учв дирбаш кас дарин, табасарандин вари ахтармиш’валар ккудук1ну, хъа Дагъустандин, Кафари Кавказдин, Закавказьейин, Урусатдин Кьиблайин, Улхьан Азияйин тарихи месэлйириин лихури – хъа дурарин чпин Гясанофар наан айк1ан? Мурглар илит1урашлийи гьа! Варжар агъзрариинди аьлимари! Му ктухувалар гьисабназ гъадагъиш, душвариъ айи уьлкйирин кьадар агъзрарилан зина шула. Гьаму вари уьлкйиринуб сар Мягьямад халуйихъ дийибгънайи! Фукьан гьяйиф дарди кьувват сарф гъап1у кас дарин учв! Эй, чечня, гьаз ккилибгури гъубзунва ич академикдиз? Аьгъю йибхь, уву Мягьямадди ахтармиш гъап1ундайиш, наан айиш! Эй аваристан, лезгистан, даргистан…Адыгея… Ростовская область… Грузия, Армения… Хъа, Кафари Кавказна Урусатдин Кьибла – фйир вуяв, Аьшуряли? Гьамрарин варидарин тарихи месэлйириин лихури амк1кьан ут1убччвундайнуз, Гасанов? Дид’инна аьлимвалин нумуна улупубра тмунубт1ан ц1иб ляхин дар! Му ляхнар ап1бан бадали минимум кьюб миллион йис лазим шулу, хъа ихь академикдин хьуд миллион йисар ву! Хъугъдиза, хъугъдиза уву к1урубдихъ, кандидат! Мягьямед Ражабовичди кIурайи гафнахьна аьхю гьюрматниинди ва хъугъ`валиинди янашмиш шулаза. Йихь, йихь, дархьуз фу чара авуз хъа! Дугъу увкан ужудар макьалйир дидик1ну, яв тярифар дап1ну, дугъан машнягъян, гьаци дарпуз нач хьивдарнуз? Гъузай сар сарин тярифар ап1ури, фун абц1дияхь! Лайикь вуйидар вуйиш, рази вуйза гьа… Наши Кюре, мурариканра, Крыловдиси, саб-кьюб аваза дик1уз!

       ***«…Дицдар гьякьикьи аьлимарин дикIбари ихь халкьдин рюгьнан культура зиянзарарнахьан уьбхюрайивалиинра инанмиш вуза...»***
       = Гьам ражари дюз гъапира, Аьшуряли! Му гафар увуз яв статьяйиъ ковычкйириз гъадагъуз к1ваълан гьархунвуз. Историкари дик1бар ап1руб дар. Гъийин заманайиъ, фук1а ап1руб адарди ихь аьлимар, чиб-чпикан ва сац1ибкьана аьраб ч1алниинди убхуз ва бик1уз гъудубгъу динагьлийирикан очеркар дик1бахъ хъа – старшеклассникари ап1ру ляхин!=
       ***«…Мягьямед Ражабовичдин гъалаб пай апIури, узу Р. Аьзизовдин зиихъ кIваин дапIнайи китаб дикъатниинди гъурхунза…»***
       = Фици гъабхьунвухьан я чви? Имбудариз уву исихъ мурханай к1ури, хъа уву дурарихьан жини-жиниди кьукь ктабгъури! Уву увуз йиз китабдикан кефер кадагъну, имбудариз макадагъанай к1ури шлуб вуйин?=
       ***«…Аьзизовди думу китабдин материал интернетдиъра тувна. Кавказдиъ яшамиш шулайи халкьарин (дурарин дахилнаъди табасаран халкьдинра) рюгьнан культура Р. Аьзизовдин «ахтармишариъ» зат кьабул гъабхьундарзуз…»***
       = Вуш ккунийк1ана, вари вардиз кьабул шлуси тувуз! «Ахтармишариъ» к1уру гаф ковычкйиризра гъадабгънаяв гьа, узу ап1ру ляхин, ляхин дар, хъа ичуб ляхин вуйич к1уруганси, устлихъ деънамиди ва студентари духнайи материалариинди дисертаццйирна, научный докладар дик1урайидари. Увуз кьабул гьаз хьибдивуз-хъа яв мировоззрения исламдиан удубч1вурайиб, хъа йиз мировоззрения Гирами Гафнаан удубч1вурайиб вуйиган. Узу, саспиган гьяйранра шули шулза, узу бик1рубдин учву фици гъавриъ ахърайк1ан к1ури! Хъа гъилигу гьялариан, гъавриъ адрахъган дарин дурарин уз’инна ап1урайи гьюжмар! Ари, яв фуланий гафнан ясана предложенияйин гъавриъ ахъундарча, кидибтава Рашид, дупну т1алаб ап1бягъ гъядар, хъа чпин «заан» фагьмиан йиз «исккан» фагьмиз ч1имрар йивура! Аьгъязуз, заансина уз’инна ичв ч1имрар дич1иргну гъюруб! Учву думу ч1имрар узуз йивурадарчва, хъа учвхъанди жан Тувуз йивурайидаручва! Учвуз фукьан душманди вук1ана учву Уьрхру ичв Адаш, «Аллагь» к1уру ччвурнаъ убч1внайи иблисик гъилигган!=
       ***«…Думу китаб йиз веледар – худлари, узу дарс киврайи студентари, узу шлиз уж`вал ккун апIураш – дурарикан гьич сар касдира дурхну ккундарзуз. Гьаз гъапиш, думу урхбаз лайикь китаб дар. Дидиз вахт харж апIуб гьяйиф вуйивалин зиина, думу китабдикан гъурхуриз зарартIан бихъидар…»***
       = Узу к1урайибра гьадму вуйиз, Аьшуряли, мурханай, гьич саб йиз китаб мурханай! Дурари ичв фикир дигиш ап1иди, ичв уьмурдиз тясир ап1иди, адмийиригъна гъюдуч1вуз нач хьибдичвуз, гьякьна нягьякь аьгъю хьибдичвуз! Гьаз вуячв-хъа аьгъювалар дудургъну? Диндина гьюкми гьубччврайиб ч1яаьв вучвуз! Уву гьякь вува, Аьшуряли, (магьа, увухъ «халу» хъап1убра к1ваълан гъубшниз, багъишламиш ап1ин!) уьмур дигиш ап1уз даккнидариз йиз китабар урхруриз зарартIан бихъидар!=
       ***«…Р. Аьзизовди, чав кIурайиб зина апIбан бадали, «гъийин йигъаз табасаран халкьдин рюгьнан культура ахтармиш дапIнадар» (М. 2007, 5-пи маш) кIура,..»***
       = Хъа сарун фици? Узу к1урайиб уву зап1дина-хъа? Хъа зарафатсуз гьаци дарин? Гьеле улуп сабкьан гьацибдиз ухшар айи китаб? Адруб фици улупидива-хъа? =
       ***«…ва гьамусдизкьан ихь тарихниин, чIалниин, литературайиин, культурайиин гъилиху гьюрматлу ва дерин аьлимарин (интернетдиъ: Малик Гьясановдин, Бейдуллагь Ханмягьмадовдин, Къази Къурбановдин, Руслан Сефербеговдин ва жарадарин) ччвурар дисури, дурарилан цIар алдатну, чахъ хъпехъуб ккун апIура…» ***
       = Ари мушваъ, уву Аьшуряли, гьяшил ап1урайиси рябкъюрайиз. Хъа узу йиз ахтармиш’валар гьадраринра гъидик1у китабарилантина дап1найидар дарин!? Дурариз узу аьхю чухсагъул к1ураза, чпин китабарихьди йиз фикрар дигиш ап1уз гъитбаз. Сар Малик Гьясанов ктарди, узу имбу аьлимарихъди гъилихур вуза ва дурари йиз творчествайиз кьадарсуз тясир гъап1ну. Гьаддиз «дурарилан цIар алдатну» к1уру гафар дюз к1урадарва. Гьадму гафариинди уву дурарин илимдиз туву кюмек адар к1урава. Гьарсари саб фу-вуш ап1ура! Магьа увура студентариз дарсар туврава – хъа думу яв жафа дудрубгрияв! Чан вахтна диди чан бегьер тувди!=
       ***«…Дугъу, гагь леъникан, гагь масмрикан йивури, чаз аьгъюбра-аьгъдрубра, лазим вуйибра-дарубра гъибикьну, кIурайибдин гъавриъ хьузра читин ву…»***
       = Ари рябкъюрайвуз, йиз фагьмикан увуз хабар адруган, я хьуз даккниган фици читинди алабхъуруш! Му ражари чан дафтрин кьял’ан гъапунва – чухсагъул яв дугъривализ! Му гафар уву яв марцци к1ваан к1урайибдин дишла аьгъю шулу.=
       ***«…Амма, дугъан дикIбар гъурхиган, дугъан метлебарин гьякьнаан фикирра арайиз дяргъиди гъубзрадар. Артухъ деринариъ удручIвди, Р. Аьзизовдин дикIбарин гьамциб терефнакан пуб лазим вуди рябкъюрайиз. Саб кIуруб, дугъу ислам дин батIул апIура (Думу ихь аьлимар батIул апIбиин дийигъурадар – дугъу ихь гьамусдиз вуйи вари рюгьнан культурайихъан ухьу бегьемди хътатIуз чалишмиш`вал апIура)…»***
       = Уву дюз дара: ваъ, саб к1уруб узу, Заанурихъна, ичв абйирин Раббийихьна, кьяляхъ хъадакай ва учвуз уьрхювал гъазанмиш ап1инай к1ураза, хъасин, кьюб к1уруб ислам дин батIул апIураза, фицики думу Заанурихьан вуйиб дар, я ихь абйиринуб дар. Думу Ватикандин иблис папйири табасарандиъ дявйириинди т1ап1найиб ву. Учвуз дидин история аьгъдрувалин гьамус йиз тахсир ап1ураза. Багарихьди дидканра бик1уб алабхъруси ву. Лучше, узу бик1айиз ккилилигди, ичв учву аьгъю ап1инай! Узу аьлимар ваъ, узут1ан искканур адаршул, узхьан узукьана бат1ул ап1уз шуладарзухьан, имбудар мийибшри! Уву фикир ап1ин зина вуйир искканурихьан фици бат1ул ап1уз шул? Бат1ул ап1уз шул эгер тахсир гъябкъиш – вуйин? Хъа бат1ул ап1ураш, фу шул? Тахсир! …дугъу ихь гьамусдиз вуйи вари рюгьнан культурайихъан ухьу бегьемди хътатIуз чалишмиш`вал апIура – сабпиб, дин культура шлуб дар, кьюбпиб, узу учву хътатIуз чалишмиш`вал апIураш узу кьувватлу инсан вуки! Гьаддинкьан йиз гьюрмат уьбхяй! Я мич1ал дарди, я убцури дарди, учвхьан уьркъюмиди фици гъузуз шулчвухьан! Сари учву хътат1ураш, тмуруриз учву хъит1ай йипай! Сари учвкан ктабт1ураш, тмунуриз кивай йипай! Саб гъилигган, уьмур гьациб дубхьну ккундарин? Фукьанна фукьан исламдикк ккарсну гъузуз ккундучвуз, 1500 йис ч1яаьн дарнучвуз? Дарш гьадмукьансана гъузуз тямягь хъминичв? Гъузну, ихь мугагьназ адру фу ц1ийивал диди гъабхунчвуз? Дюнья учву к1урайиси аьхирихъна гъюрайиб дар гьа, дустар! Дидиз чан къанунар а. Закур ригъ ап1уруш увхьанна узхьан гьерхидар, я исламди гъизил убгъ гъапну к1ури убгъидар! Заанур – ихь Адаш, Дугъан веледар – ухьу! Фила исламдин аллагьди мусурмнарихъанди жан диивну?! Адар дициб, фицики дурар адмийири кадагънайи махъвар вуйиб аьгъю шула. Жилиин хизан фици вуш, Заануринра ухьухьна вуйи аьлакьйир гьацдар ву, ккунивал, масанвал, ширинвал айидар! Гьаци к1ура Дугъу Чан Гафнаъ. Гьич хиял мап1анай му вариб узу узкан кадабгънайиб вуйиз к1ури! Ваъ!=
       ***«…Саб йишвак Р. Аьзизовди, табасаранар «жугьдарикан» гъахьидар ву кIури, тасдикь апIура. Жара йишвак, А. Диррин гафар хури, табасаранар монголариканна татарарикан гъахьидар ву, бикIура…»***
       = Дюз вуяв, жарадари думу китаб дурурхруб аьгъяди уву гьаци к1урава, дарди хьуз уву дурариз мурханай к1урава аьхир! Узу китабдиъ, гьар жюрейин взглядар улупураза ва источникарин ссылкйир тувраза. Хъа учву, гьадмукьан к1убнидар вуш, я Гясановди, я Аьдиловди дици дар к1уру источникар гьаз улупурадар? Фу улупидива-хъа, дицдар адруган!=
       ***«…Яна табасаранарин ччивар ккадатIуз кюмек шлуб тарихнаъ фу аш, вари абгура…»***
       = Хъа узу ахтармиш’валар гъурхундар к1урадайнучва? Гъилигу гьялариан, алимарин арайиъ, исследованйир ап1урайир сар узут1ан адар. Эгер тарихариъ табасарандин «ччивар» ккадат1руб аш, думу тарих учву ухьухьна дюзди дубхнадарчва. Гьаз узухьди «ччивар» ккадат1руб абгуз гъитунчва. Думу ччивар жин ап1узди учвуз тувру пларикан узузра кап1ийчва, узура йиз ушв хъябкьдийза! Хъа гьякьвал жин ап1уз шуйк1ан яраб?! Фици хьнура узусир сар, улдубгнайи хяд бихъидийи! Гьаддиз рази йихьан му гьядисйир ичв уьмриъ шулайибдин! Му гафарин мянайин, гъапишра гъавриъ ахъидарчва, улулубкьриган гагьди.=
       ***«…Хъа тарих аьхюб ву, ва дявйир хьуб`инди, инсанари яшамиш шлу йишвар гью- дюхбиинди, гьюкуматар, аьхю паччагьлугъарин сяргьятар дигиш хьуб`инди илбикьнайиб ву…»***
       = Чепуха, к1ури шулу мицдар аьлава гафариз. Айин фужк1а му мици вуйиб аьгъдрудар? Гьунар гьаддиъ аки, тарих фици аьхюб вуш пуб, дявйир гьаз ап1рудар вуш пуб, яшамиш шлушвар гьаз гьюдюхюруш, …сяргьятар гьаз дигиш шулайидар вуш. Гьаз к1урадарчва, табасаран аьрабари гьаз ккидипнуш, гьаз к1урадарчва, табасарандиъ армянар, грузинар, жугьдар гьаз яшамиш гъахьнуш, думуган табасаранар к1урудар – нашдийиш… =
       ***«…Мисалназ, ич гъулаъ (Заан Яракк) йирси накьваригъ эрменйирин накьварра кмиди гъя. Думу накьвар а кIури, ярккар эрменйирикан гъахьидар ву, пуз шулинхъа?!..»***
       = Хъа гьаз пуз шулдар-хъа? Уву суал дюзди диврадарва: эрменйириз накьвар гъеерккдар ярккар вуйин? Дарш ярккар душну, арменияйиан табасарандиз духну, гьамушваъ кивнийин? Дурарин накьварихъна садакьйирра гъурхдар ярккар вушлийи? Думу вахтари дурариз ярккар к1уйин? Ясана, думу вахтари ярккарин гъул айин? Ярккар, кьанди, чапхунчйирихьанна маллйирихьан, чпин мадар ап1ури дагълариз гьергну гъафи Юсефдинна Мириамдин тухмин насларикан дарин? Гъира кмиди гьацдар ччвурар ерхьурахьуз думу халкьдин арайиъ. Дарш гьамус ччвурар тувбанра дарсар кивзачвуз? =
       ***«…Агъзрариинди йисар мидиз улихьна гъабхьиб крибгъури, илмин терефнаан субут апIру саб далилра адарди, мелзниина гъюрайиб фу-вушра кIури, халкьдин тарих бикIуз шлуб вуйин?..»***
       = Лигайчва му касдиз: тарихнаъ фу аш, вари абгура, нишвт1анси чав дупнами узуз, гьамус мугъан му дишла мелзниина гъюрайиб фу-вушрайиз илт1ибк1ура! Я кас учв’ин инсанарин хъугъвал алди гъитай! Ав, арабгури дарш, халкьдин тарих бик1уз шлуб дар! Хъа учвхьан ушвнихъна гъафибдииндикьана тарих бик1уз шуладарчвухьан аьхир! Учвуъ, вообще, ичвнуб фикир айчвуъ? Кисксинуб фукьандиз ади гъузуз ккачва? =
       ***«…Динар арайиз гъяйиз улихьна вуйи аьсрар кIваин апIури, гъи халкьдин улихь хьайи месэлйир дирчну, Аьзизовди ухьуз чахъди наана дих апIурайкIан кIури, хиял шулу…»***
       = К1арзачвуз узу учвуз наана дих ап1ураш: узухъди учвура ихь Агъа Иешуайихьна гъачай, швумал хьидарчва. Фукьандари думу гьякьлу рякъ ктабгъну, фукьандар аьжалихьан гъюрхну, фукьандариз гьякьвалин акв гъябкъну… Кстати, фицдар меселйир хьа халкьдин улихь? Мистар ап1уб – гъап1унчва! Т1арашчйир за адауб – адаунчва! Рякъяр ап1уб, халкьдиз ляхин хьуб… – ари мицдар ужувлар ужувлу хрудар ву. Исламди хруб учвуз гъабхунчвуз! Гьаз разиди адарчва? Гьамус Заанурин ужувлар ккун духьнанучвуз: ужуб дуланажагъ, аьлхъру маш, чиб-чпин ккунивал, намусниинди уьлин кьац1 ип1увал, гьит1ит1ибк1увал, идолариз икрам дарап1увал, жараринуб ккун дарап1увал, кьяппавал дарап1увал, куч1алди шагьидвал дарап1увал? – магьа гьамцибдихъна дих ап1уразачвуз, йиз бабан ч1ал ап1ру агьлар! =
       ***«…Аьхирки, дугъу вари батIул апIувалин метлеб саб ву: дугъаз варидари, ислам дин дипну, хачперезвал кьабул дапIну ккунди а…» ***
       = Жаваб ча, хачперезвал дап1ну ужу вуйин дарш кьяни-вазливал дап1ну. Во всяком случае, дид’ин алабхъиш, хачперезвал ихь абйиринуб вуйихь, хъа кьяни-вазливал гьап1руб вуячв? Увуз фу пуз ккунди аш, гьяйиф, имбудар гъавриъ адар, хъа узу яв хачперезвалин узу лап уччвуйи гъавриъ аза. Увуз пуз ккунди авуз, мусурмнаринуб ккат1абхьну урсаринуб бис пуз, яни узу гьаци к1ура пуз. Увуз аьгъявуз урсарин дин фу вуш, иконны, мощии, святые, иконостасы, литургии, таинства… Узу гьамусдиз гьич саб гафкьана гъап1нийин фук1а гьацибдикан, ясана йиз китабариъ гьаци айин? Гьаз уву, узу дарк1рубдихъинди к1урава? Динар ккунидар учву вучва, хъа узу гьарсаб диндин, аьршарайи йиз Адашси, душман вуза, гьам мусурмнарин, гьам урсарин, гьам жугьдарин! Йиз хачперезарихъди вуйи гьич саб аьлакьа адариз. Учву вучва, хачперезарин пул гъадабгъурайидар, хачперезарин гьюкум хъап1райидар, хачперезарин идолариз икрам ап1урайидар, хачперезарин машинар хъаърайидар, хю ип1урайидар, ГМОйииндина, пальмовое маслойиинди жанар пуч ап1урайидар, гьамус гьашвхъантина вари ктухурадарзавуз!=
       ***«…Р. Аьзизовди хачперезвал (113 – 132-пи машар) варитIан ужуб, дюзуб вуйи, яна гьякьикьи дин ву кIури, яркьуди пропаганда гъабхура…» ***
       = Уву рябкъюр рябкъюрди куч1лар гьаз ап1урава? Йиз бик1бариъ увуз дин гьякьюб ву к1ури гьич зат дибрихъаруз! Гьамкьан узу бик1ури урсарин, яна хачперезарин дин ужуб ву к1ури гьич саризра гьеебхьундар я ебхьуз ккадар. Хъа учвуз узкан гьаци деебхьну ккунди ачвуз, ва учвухъ хъпехърудар гьаддихъна хъч1юхюрачва. Как раз, гьадму учву к1урайи хачперезар учву вучва, чина чве аьгъдрудар, намусна гъирят гьюдюхнайидар, адашна дада ккат1ахьрудар, аьхюриз гьюрмат имдрудар, футнана, гъанихвална, хъял рабгъуз гьяйиф дизригрудар, гъуллугъарин к1уллан маар ккидирцрудар, куч1лариинди сесер туврудар… =
       ***«…Дугъу чан китабар Табасаран ва Хив районарин мектебариз, республикайин вузариъ урхурайи студентариз, китаб урхуз мумкин вуйидариз варидариз чIанади тувра…»***
       = Узу к1урайи, Заанурин Гафнаъ к1урайи Гьякьвал бадали узуз йиз жан тувузра гьяйиф дарзуз. Ари ляхин гьадмукьан юк1в хъипну, жвуваз кин кмиди ап1руб ву гьа. Хъа учвхьан саб к1ару кепег тадабхъидар! Марцци шид тина дап1ну учву туврайи кьалуб убхърурикан йиз аьйибра дариз, хъа фициб чав убхъураш рябкъюрдаш, дицирихьан гележег хъап1уз шулин, ва дицирихъди гъягърурин гьял фициб шулуш аьгъдрур учв дугъахъ хъахъидарин?! =
       ***«…Думу интернетдиъра дициб пропаганда чахьан шлубкьан гужал апIуз чалишмиш духьна…»***
       = Неинки интернетдиъ, гьар табасаран жвиван марцахъ, уву к1уруганси, пропаганда гъабхураза. Узу гъапундайин, гъилицнац вуза к1ури – адруриз «уьлин кьац1» бахиш ап1урайи гъилицнац вуза! Узу ичв урч1арихъна дуфну, ари гьадму учву уз’ин алат1урайи ичв «ахтйири» ичв диванра ап1иди. «Се, стою у двери и стучу…»(«Ц1ийи Йикьрар» китабдин 586-пи маш вая Откровение 3:20)=
       ***«…Ва дугъу чан пропагандайиин илимдин маска улубччвна…»***
       = Илимдин, гьюкуматвалин, «инсан бадали ап1урайиб вуйич» к1урубдин маска улубк1найидар, ккаккрас, учву вучва! Пропаганда пул тувуриз ккунибси отработат ап1рувализ к1уруб ву. Му йиз пропаганда – ваъ, хъа йиз учвухъ ап1урайи ишал, к1ван гьаррай вуйиз! =
       ***«…Гьелбетда, дюн`яйиъ динар гизаф а, ва дурарихьна гьюрматниинди янашмиш шулахьа…»***
       = Гьелбетда дюньяйиъ динар гизаф а, ва дурар иблисин ляхнар вуйиб аьгъяхьуз! =
       ***«…Табасаран халкьдин дин, Дагъустандин жюрбежюр жара миллетарин динси, варитIан жигьил ва рягьимлу дин вуйи ислам ву…»***
       = Пошло и поехало чистой воды поклон и пропаганда. Учву гъавриъ гъахьиси узу Аьшурялдин хиялар давам ап1идиза. Табасаран халкьдиз дин айиб дар. А к1урайиб, аьрабаринуб ву. Ихь халкьдиин, гизаф пай халкь гъирмиш дап1ну – гужназ илт1иткьурайиб! Дагъустандин жюрбежюр жара миллетарра гьациб кюкнакк ккахъдар ву! Варит1ан жигьил ва рягьимлу дин ислам, дидкан ксиб ктабгъурайидариз вуйиб ву. Дюньяйиъ гьар йигъан динар ачмиш шула ва шулайиб гъубшубт1ан ужуб вуйич к1урайидар ву. Швургъанси табасарандиъ вахабит дин ачмиш гъабхьну, ва учвуз аьгъячвуз диди фукьан табасаранар гъийихнуш, фукьан идарйир, хулар ц1ийир кирчну гъургнуш ва дидин аьхюрин, аьйиб вушра, аьйибар т1иршури гъахьнуш. Ари гьациб ву му аьрабаринра «рягьимлу» динра. Учвуз дидин айит1ишв дябкънадарчвуз, узу дидин аьхюрарихъди гаф-ч1ал гъап1ур вуза, дурарин к1ваъ уч1вур вуза ва «жигьил» к1уру гафнанна «рягьимлу» к1уру гафнан чарчнакк фу ккаш гъилигунза. Йизра плакат кибхнайиз: «Газпром – достояния народа» к1ури! Учву, динар гъафи рякъяриз лигай, ифдина халкьарин нивгъари дидиснайидар! Хъа гъи чан кьувват вари дюньяйиз гьарабгънайиган, «узу – жигьил ва рягьимлур вуза» к1ури дицуз! Уву, Ашуряли, алим кас, хъа фанатизмайихъна догматизмайихъ фици хъмиш аьгъдарзуз? Аьгъязуз, диди варидариз гуч1 ккап1на, ва дидин ад дарап1иш ва дидиз икрам дарап1иш яв к1ул сикир-башка ап1ур к1ури гуч1урвуз! Хъа узу иблисинур дарза! Узуз дин – ваъ, Адаш азуз!=
       ***«…Аллагьдихьна иман адарди, саб диндинра эйси дарди, яшамиш хьуб читин ляхин ву…»***
       = Яв му предложенияйин сабпи пай расшифровать ап1ин гьеле: «иман» фу ву? Ихь ч1алнан «аман-имандикан» кадабт1найи саб пай вуйин, дарш аьрабарин мяна ади ухьухьна дуфнайи гьадрарин гаф? Аман-иман – жандиъ айи кьувватназ к1ура, шелегь хьайизкьан гъилихган «аман-иман адабт1уризки» к1ури шулу. Дарш му гафра диндихъ хъубччвунчва? Диндин эйси иблис ву ва диди думу чан варидариин илт1ибкьура. Динди вариб чаз ча к1ура, диди увуз туврайидар уччву палтар алахьнайи къуру гафарт1ан дар! Уву дидиз садакьади туву агъзур манатдикан, аьжузриз сумч1ур кепег тувра, имбуб чпин дин мюгькам ап1уз ва ккунибси уьмур хъап1уз харж ап1ура. Туврайибра – вари элдиз гьарай идипну: «лигай гьа узу фукьан жумартлур вуш, гьатму касибдиз буханка гъадабгъуз пул тувунза!!! Узухьинди абкьинай ичв хруб, узу дидкан варидариз кап1диза, учву, узу гъядарди, касибарин хил бисуб даягъ дар!!!» =
       ***«…Дин ктабгъувалра гьарсар касдин чан фикрикан асиллу ву, конституцияйиъ гьациб ихтиярра а…»***
       = Ваааа, мидкан фици аьгъяйвуз, ВУЗ!? Т1егь-т1егь-т1егь! Мидкан ебхьури гьаз гъапунва? – гьап1дичва вари гьамус урсарин диндизди гъажаргъиш? =
       ***«…Хъа, ухьу шагьидар вуйиганси, гъийин девриъ хайлин урсари, дюн`яйиъ яшамиш шулайи жара динагьлийири ислам кьабул апIура, аьхиримжи йисари Европайин, Африкайин гьюкуматариъ ислам диндихьна илтIикIурайи вакиларин кьадар гизаф аьхюб ву…»***
       = Аьгъдайчуз гьа, я гъеебхьундайчуз! Фукьан рягьимлу дин дарин-хъа, убккурайи марччлинси саб инкъикьана жандиан адабхъдарда ярабин, рягьимлуйин – увуз – ваъ, ичв «жигьилиз» к1райиб вуйиз гьа, Аьшуряли! Дурари «жигьил» кьабул дарап1иш, диндин аьхюрари Каддафийиз, Хусейндиз гъап1уб… чпиканра ап1руб аьгъя гьа! Дидлан хъана артухъ к1арзавуз, исламди вари дюнья бисиди ва бисурира а, хъа гьадмуган аьршариан дидин диван Ап1рур гъиди! Хъа «плач и скрежет зубов» («Ц1ийи Йикьрар» Китабдин 27-пи маш вая Матфея 8:12) адабхъиди! =
       ***«…"ЧIимри жандиз зиян апIур, мелзну – кIваз" кIуруганси, Р. Аьзизовсдар авторари, табасаран рюгьнан культурайикан чпин хусуси фикрар кIури, табасаран миллетдин рюгь ликриккан апIуз, думу йибкIуз чалишмиш`валар агура…»***
       = Эгер, гьагъму зиихъ узу к1урайи заварин рюгь табасаран миллетдихъ хътарш, имбуб жараб, иблисинуб хъаш, хъайиб вари йибк1уз неинки чалишлиш’валар, хъа кьувватарра агураза. Йиз Кьувват – Заануриз вуйи ккарагувал вуйиз! Йиз Яракъ – Дугъан Гаф вуйиз, Йиз Щит – Дугъан хлинцц вуйиз! Йиз дявира инсанарихъди – ваъ, хъа му дюньяйин муч1у кьувватарихъди вуйиз! =
       ***«…Аммаки, ккудубшу тарихнаан ухьуз мялум вуйиганси, табасаран халкь саб вахтнара душмандиз мютIюгъ гъабхьиб ва магълуб гъабхьиб дар…»***
       = «Магълуб» – му наънан арайиз гъафи? Мяна кидибтава, устад? Вари дупнайи выражения гьадди ч1ур ап1ураяв! Фу мяна т1ап1ну к1урайи гаф вуйиган, предложенияйиз кьимат тувузра шулдар гьа! «Гъалиб гъабхьну, – к1урана, даршиш – гъабхьундар»? Словарик лиг к1ураш, ичв адагъурайи словараркьана гьурк1дар даричв, саб – каш, тмунуб – ктар! Сабдин мяна, жара улариан тувра, тмунубдин мяна – жара! Гьамус мидинра ичв панзар ап1ури хъюгъза? =
       ***«…Гьарсаб вахтна табасаран халкьди, заан намус, ягь, жюрэтлувал, асул ади, рюгьнан гужалвалиинди чан Ватан – Табасаран, табасаран Халкь ва табасаран ЧIал гъюрхну, гьамусдихъантинара уьрхиди...»***
       = Баркаллагь му яв гафариз, Аьшуряли-халу! Гьаци сарун, гьамус уву халис табасаран жви вуйиб гьаму гафариан аьгъю шула! =
       ***«…Фунуб-вушра халкьдин, гьадму гьисабнаан табасаран халкьдинра, тарихнакан, медениятдикан, рюгьнан культурайикан, диндикан, чIалнакан, намуснакан, эдеблуваликан жямяаьтлугъдин арайиъ якьин дару, цIа ипбан, гьарзакарвалин мялуматар тарагъурайидар гележег хътру, аьхират адру касарси гьисаб шула...»***
        = Я чви уву му гафар гьамусдиз дарпиди гьаз гъитунва? Лап вазлин кьял’ан к1урава! Фуж мицдар дюз гафариз къаршу ву хъа! Яв улариз узу хачперезси рякъюра к1ури, йиз тахсир айин-хъа? «Духтрихьна» душну сац1иб яв улариз лигуз гъит! Увуъ явдар имдарш, Дугъу рякъру аьйнар выписать ап1идивуз! Лиг, к1уразавуз гьа, фалшивый духтрарихьна мягъян, «аллагь, аллагь» ап1рударихьна, дурарин аьйнар япунаринстар ву, дярякъру телевизорарна телезенгар айидар, гьякьикьатвал гьатцидарихъинди улупрудар! Увуз марцци гюзгдиндар ап1уз гъит! =
       Учву ккунди, учвхъанди жан туврайи Рашиддин терефнаан – мани саламар!


Рецензии