6. 11. Безопасность устойчивость управления под во

6.11. Інфармацыйная і алгарытмічная бяспека — ўстойлівасць кіравання пад уздзеяннем перашкод якiя мэтанакіравана ствараюцца.

Тэрмін "інфармацыйная бяспека" ў апошняе дзесяцігоддзе стаў даволі шырока ўжывацца да месца і не да месца. Пры гэтым, мала хто з яго ўжываюць прама кажа, як і
якія працэсы у жыцці грамадства і ў техносфере ен звязвае з гэтым тэрмінам. Г.зн. у большасці выпадкаў яго сэнс пры ўжыванні не вызначаны.
Пры поглядзе з пазіцый дастаткова агульнай тэорыі кіравання - ДОТУ: Інфармацыйная бяспека (а дакладней — інфармацыйнаалгарытмічная бяспека) гэта -ўстойлівае працяг
працэсу кіравання аб'ектам (самакіравання аб'екта), у межах дапушчальных адхіленняў ад ідэальнага прадпісанага рэжыму, ва ўмовах мэтанакіраваных ці іншых
ўнутраных спроб вывесці кіраваны аб'ект з прадпісанага рэжыму: ад перашкод да перахопу кіравання ім альбо спробы фзiчнага знішчэння.
Такім чынам тэрмін «інфармацыйна-алгарытмічная бяспека» ("інфармацыйная бяспека") заўсёды звязаны з канкрэтным аб'ектам кіравання, якія знаходзяцца ў пэўных
умовах (асяроддзі). І адпаведна ён ставіцца да поўнай функцыі кіравання, якая прадстаўляе сабой сукупнасць разнокачественных дзеянняў, якія ажыццяўляюцца ў працэсе кіравання, пачынаючы ад выяўлення фактараў, якія патрабуюць кіраўніцкага
ўмяшання і фарміравання мэты кіравання, і канчаючы ліквідацыяй кіраўніцкіх структур, якія выканалі сваё прызначэнне.
Гэта агульнае ў з'яве, названай «інфармацыйная бяспека», па адносінах да інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі як самога дробнага і нязначнай справы, так і па адносінах да інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі чалавецтва ў цэлым у глабальным гістарычным працэсе.
Пры гэтым Праграмная схема кіравання валодае парадаксальнымі характарыстыкамі забеспячэння інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі з прычыны сваёй поўнай няздольнасці ўспрымаць інфармацыю звонку:
- так артылерыйскі снарад, які ляціць па балістычнай траекторыі, запраграмаванай параметрамі навядзення зброi і энергазабеспячанасцю стрэлу, па памехаабароненасці працэсу траплення ў мэту пераўзыходзіць любую саманаводную ракету.
-  у іншых сітуацыях Праграмная схема кіравання, рэалізаваная ў дачыненні да нейкіх іншых аб'ектаў (працэсаў), аказваецца цалкам непрацаздольнай, калі ў канфлікце упраўленняў вораг навязвае сітуацыю, у якой праграма, закладзеная ў сістэму, становіцца неадэкватнай. Прыклад таму - разгром войскам пад кіраўніцтвам Аляксандра Неўскага нямецкіх рыцараў на лёдзе Чудскага возера: нямецкая тактыка аказалася не адпавядае абставінам яе рэальнага баявога прымянення, прапанаваных
Аляксандрам немцам.
Праграмна-адаптыўная схема менш парадаксальная, але абсалютнай перашкодаўстойлівасцю таксама не валодае: прыкладам таго з'яўляюцца разнастайныя паспяховыя хітрасці вайскоўцаў на тэму аб тым, як саманаводных сродкі зброi(ракеты, тарпеды, міны) адвесці на ілжывыя мэты, прымусіць спрацаваць іх выбухоўнікі ілжыва, альбо наогул не прымусіць спрацаваць у тых сітуацыях, калі іх
праграмы абавязваюць іх спрацоўваць.
Найбольш высокі ўзровень інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі забяспечвае арганізацыя працэсаў апрацоўкі інфармацыі ў інтэлектуальнай мадыфікацыі схемы кіравання прэдыктар-карэктар(ПК), паказаная ў раздзеле 5.4 і паўтараная ніжэй(ілюстрацыя).
У ёй інфармацыя, якая паступае з навакольнага асяроддзя, дакладнасць якой пад сумненням, алгарытмам-вартаўніком загружаецца ў "буферную памяць" часовага захоўвання (на схеме яна пазначаная надпісам «каранцін»). Нейкі алгарытм-рэвізор у "пераўтваральніку інфармацыі", выконваючы ў дадзеным варыянце ролю абаронцы светапогляду і светаразумення ад укаранення ў іх недакладнай інфармацыі, аналізуе інфармацыю ў буфернай памяці "каранціну" і прысвойвае ёй значэння: "хлусня" —
«ісціна» - патрабуе дадатковай праверкі і т. п. толькі пасля гэтага вызначэння і забеспячэння інфармацыйнага модуля адпаведным маркерам ("хлусня" - «ісціна» і т.п.) алгарытм-рэвізор перагружае інфармацыю з "каранціну" ў доўгачасовую памяць, інфармацыйная база якой валодае больш высокай значнасцю для выпрацоўкі алгарытму кіраўніцкага рашэнні, чым ўваходныя патокі інфармацыі. Таксама "пераўтваральнік інфармацыі" ажыццяўляе ўдасканаленне алгарытма-вартаўніка, якi размяркоўе ўваходные патокi інфармацыі паміж «Карантынам» і астатняй памяццю.

Кіраўніцкае рашэнне будуецца ў працэсе супастаўлення інфармацыі,якая ужо мае месца быць ў доўгачасовай памяці, з інфармацыяй ўваходных патокаў. Пры гэтым інфармацыя, змешчаная ў "каранцін", не можа стаць асновай выпрацоўкі кіраўніцкіх рашэнняў, па меншай меры, — асабліва значных рашэнняў, няздзейснасць якіх непрымальная.
Забеспячэнне інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі і забеспячэнне рэжыму сакрэтнасці - не адно і тое ж: Хоць гэта можа здацца парадаксальным, але ў шэрагу выпадкаў
стварэнне рэжыму сакрэтнасці і яго падтрыманне можа быць шкодным для забеспячэння інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі кіравання*.

* Гэтая праблематыка разгледжана ў працы «Мёртвая вада»: Т. 2, раздзел «ПРАЦЭС 2. Глабальная цыркуляцыя інфармацыі, рэжым сакрэтнасці і забеспячэнне інфармацыйнай бяспекі кіравання» Глядзі так жа аналітычную запіску "чатыры прыступкі інфармацыйнай бяспекі" 1997 г. у матэрыялах канцэпцыі грамадскай бяспекі.