Латарэйнае шчасце

Спякотны ліпень 1977 года. Мінск, Ленінскі праспект, раён ЦУМа. Я ўжо гадзіну стаю на самым санцапёку, справа ад бела-сіняга кіёска “Саюздрук”, побач з імправізаванай урнай для смецця – кардоннай каробкай з-пад тэлевізара. У спацелых руках – першая савецкая імгненная, “маланкавая” латарэйка: выйгрыш указваецца на самім білеце.

– Ну як? – выглядвае са сваёй пракуранай “шпакоўні” сівы кіяскёр-пенсіянер.

– Зноў пусцеча, макулатура! – і са злом кідаю каляровую паперчынку, якая міг узад была паўрублёўкай, у каробку-ўрну.

– А, можа, паспрабуеш у астатні раз? Усяго шэсць білецікаў засталося…  І капут на сёння…  Дзесяць пачак – за паўдня! На заўтра закажу больш... Гэта ж так нашы людзі вераць у вокамгненнае цуда...

– І хоць хто нешта вартае выйграў?

– Не! Мусіць, не. Толькі чатыры “паўсотні” і шэсць  дваццацьпяткі” тут, на месцы, атаварыў... Па рублю, па пяць  – досыць часта выпадала... Зрэшты, пра буйны выйгрыш ніхто на ўсю вуліцу верашчаць не стане. Я вось кожны дзень на “пяцёрку”  набіраю...  Норма ў мяне такая...

– І як?

– Сёння ў мінусе. Мінус два рублі. А ўчора – наадварот, на “траячку” плюсаваў.  Латарэя, браток!

– А я прайграў...

Колькі прайграў 27-гадовы студэнт-завочнік кіяскёр так і не даведаўся, бо акенца кіёска засціць спіна каржакаватага аматара свежай прэсы.

Прытуліўшыся да цёплай гранітнай сцяны нейкай дзяржустановы, закурваю. Лезу ў кішэні – рубель і капейка. Настрой – як у тае Муму над галавою Герасіма.

“Ёлупню – навука: не гуляй з дзяржавай у азартныя гульні! Прайграць пяцьдзесят рублёў, на якія збіраўся купіць дачцэ веласіпед,  і нават “чырвонец”, адкладзены на білет дадому, –  во, Ротшыльд, хрэнаў!”

– Відаць, ушчэнт прайграўся, хлопча? – чую зычлівы жаночы галасок.

Паварочваюся. З-пад маладой ліпы на мяне глядзіць русявая кабеціна ці не ўдвая старэй за мяне. На галаве – белая ў чорны гарошак хусцінка, на нагах – чырвоныя гумавыя паўбоцікі, у нагах – кашэль з чарніцамі. Ягады ўкрыты ўзорыстымі галінкамі папараці. Не гарадская, ацэньваю ягодніцу, – зямлячка-паляшучка. Па гаворцы – чую, па загарэлым твары і руках – бачу. І кашэль – наш. На два вядры журавін, брусніц, чарніц, жалудоў...

– Дык жа хіба ў дзяржавы выйграеш!

Маладзіца падыходзіць да кіёска, заглядвае ў акенца і павяртаецца да мяне.

– Тут на прылаўку  яшчэ тры білеты ляжаць...

– Ужо два: я вазьму адзін, – устаўляе кіяскёр.

– Рызыкні і ты, хлопец, вядома, калі ёсцека чым!

“Ага, рызыкні апошнім рублём!.. Не будзе за што на паштамце і SOS-ку дадому адбіць”, – з горыччу думаю я, а сам – во, што робіць  з намі азарт! – ужо  торкаю старому кіяскёру апошняга “рыжыка”, – бязгаловаму чуб без патрэбы!

– Ну як? – радасна пытае праз хвіліну прадавец. – Мой білет – выйгрышны! Так што баланс пайшоў, і плюс 50 капеек!

...Мокры спёкі і хвалявання, я раскрываю першы білет: “Дзесяць рублёў”, другі – “Сто рублёў”. Бог жыве сярод нас – на Палессі!

…Колькі ні ўгаворваў зямлячку распалавініць выйгрыш, – не пагадзілася. Тады я ўзяў і “занарадзіў” для яе таксіста: каб завёз на Серабранку, пад самы пад’езд сынавай “маласямейкі”.

Гомель,
2010

Тлумачальны слоўнік
 У 1976 г. паявілася першая савецкая імгненная латарэя "Спрынт", дзе выйгрыш указваўся на самім білеце.  У латарэю гулялі і піянеры і пенсіянеры, асабліва былыя вайскоўцы.
“Папяровыя” грошы ўзору 1961 г. – сотня, паўсотня, пяцідзесятка, дваццаціпяцірублёўка, пяцёрка, траячка, рубель (ён жа – “рыжык”, “рваны”; з-за бела-рыжага колеру і фізічнаму стану к канцу эксплуатацыі). Сёння тагачасныя грошы можна атаясамліваць з еўра. Месячны аклад радавога інжынера, карэспандэнта ў 1977 г. быў роўны 120 – 130 руб.
Паўрубель, паўрубельчык –  50 капеек, манета.
Не будзе за што на паштамце і SOS-ку дадому адбіць –   г. зн., паслаць танную (зусім кароткую) слёзную тэлеграму (“соску” – ад міжнароднага SOS – ратуйце наша душы ),  кшталту: “Тэрмінова грошы да запатрабавання”. – Неалагізм аўтара.
Ягодніца – так у некаторых палескіх вёсках называюць вопытных зборшчыц суніц, чарніц, журавін, якія не блудзяць у лесе, на балоце, ведаюць ягадныя мясціны.
Ёлупень – тое, што і асталоп, дурань.
Ротшыльд – прозвішча вялікага і багатага сямейства банкіраў, бізнесменаў.