Курганы бел

Неяк апоўначы два сябра вярталіся з гулянкі ў суседняй вёсцы. Ішлі, размаўляючы, па дарозе, як раптам заўважылі на адным з курганоў невыразную цень, ці то чалавек, ці то хто. Падышлі паглядзець, бачаць, накшталт жанчына ў белай вопратцы. Сядзіць на камені, жаласна галосіць і плача. Загаварылі - прапала. Толькі холадам нетутэйшым павеяла. Пайшлі дадому, разважаючы, што б гэта магло быць.
На другі дзень прыйшлі хлопцы за радай да ведзьмаку. Распавелі пра ўсё, што бачылі, а вядзьмак і кажа: «Гэта Плачка. Кажуць, прыходзіць яна плакаць у тое месца, дзе скарб закапаны. Старыя распавядалі пра скарбы, што пахавалі ў курганах. Толькі дзе менавіта, невядома».
Пераглянуліся хлопцы і сталі развітвацца. Выйшлі ад ведзьмака і кажа адны іншаму:
- Памятаеш, дзе была тая Плачка? Я добра запомніў.
- Я таксама.
- Тады вось што: сёння ў прыцемках прыходзь да мяне з лапатай. Збярэмся і пойдзем.
Так і паступілі. Ўзялі рыдлёўкі, мяшкі і пайшлі да кургана.
Вось і месца, дзе ўчора бачылі Плачку. Зверху кургана камень, на камені ямка, ці то ад нагі дзявочай, ці то яшчэ ад чаго. Вялікі камень, адразу і ня ссунеш. Паспрабавалі раз, другі, вырашылі падкапаць з аднаго боку і зрушыць камень.
Капалі-капалі, ссунулі. Сталі капаць далей. Паглыбіліся па пояс. Капаюць, раптам бачаць, зямля абсыпаецца. Пакідалі рыдлёўкі і выскачылі з ямы. Толькі выскачылі, яму засыпала. Разам з рыдлёўкамі.
Што рабіць? Абсыпаная зямля мяккая, сталі капаць рукамі. Дабраліся да рыдлёвак, справа пайшла хутчэй. Пракапалі яшчэ, ужо на ўвесь рост схаваліся, раптам бачаць: зноў абсыпаецца зямля. Выкінулі рыдлёўкі, выскачылі самі. Яму засыпала. Быццам скарб не жадаў давацца ў рукі. Ды не пакідаць жа ж працу?
Зноў сталі раскопваць абсыпанаю зямлю і паглыбляцца далей. Нарэшце бразнулі рыдлёўкі аб жалеза. Узрадаваныя, сталі хлопцы капаць з падвоенай сілай.
Раскапалі шкілет у заржавелых даспехах, з мячом і баявой сякерай. Ня скарб, вядома, але хоць нешта. Падумалі, вырашылі забраць зброю і даспехі. Выкінулі рыдлёўкі, узяліся падняць нябожчыка, як раптам ўдарыла маланка і прагрымеў гром.
Заварушыўся шкілет, сціснулі дзяржальню мяча спарахнелыя да касцей пальцы. Кінуліся хлопцы вонкі, стаяць на краі ямы, глядзяць ўніз. Глядзяць і бачаць, як наліваюцца сілай рухi шкілета, вось сагнуліся яго калені, вось сеў у яме і стаў круціць галавой, нібы азіраючыся, вось ужо ўстаў на ногі...
Павярнуўся адзін з хлопцаў, каб паглядзець, куды бегчы, калі што. Бачыць, варушыцца зямля на верхавіне суседняга кургана, і далей, і яшчэ... Усе курганы, куды ні паглядзіш, прыйшлі ў рух. Сталі падымацца з зямлі цёмныя фігуры шкілетаў у жалезных даспехах, з рыцарскімі крыжамі на напаўспарахнелых плашчах...
Забыўшыся пра ўсё, кінуліся хлопцы бегчы. Беглі, не разбіраючы дарогі, абы далей ад гэтага месца. Абы хутчэй дадому, у вёску. Беглі, і здавалася ім, быццам следам за імі скачуць крыжакі на прывідных чорных конях. Нават чулі за спіной цяжкі тупат і бразгат жалезных даспехаў. І хочацца азірнуцца, але страшна: перакуляць, затопчуць, засякуць мячамі...
Толькі праз два дні адважыліся хлопцы вярнуцца да раскапанага кургана і то таму, што спатрэбіліся рыдлёўкі. Наблізіліся з асцярогай, глядзяць, а яма засыпаная, і камень ляжыць на ранейшым месцы. Рыдлёўкі ж іх іржавыя ляжаць, з зусім струхлелымi тронкамі - быццам забытыя сотні гадоў таму. Цуд, ды і толькі.