7. 6. Искусство управления, полная функция управле

7.6. Мастацтва кіравання, поўная функцыя кіравання, профільная сеткавая мадэль, пабудова аргштатных структур "з нуля" і дыягностыка існуючых.

Але і ў выпадку адсутнасці гатовага да ўжывання прататыпа, пабудова эфектыўнай аргштатнай структуры "з нуля" здзяйсняльна. Для гэтага яно павінна працякаць "пад дыктатам" поўнай функцыі кіравання, якая ўбірае ў сябе ўсю алгарытміку кіравання прадпрыемствам, і справы як такой, што прадугледжвае знаходжанне і рэалізацыю жыццёва заможных адказаў на пытанні:
- аб падтрымцы аргштатной структурай прадпрыемства алгарытмікі уласна тэхналагічнага працэсу, уключаючы і ўзаемадзеянне са сумежнікамі і субпадрадчыка (гэта - задача арганізацыі аб'екта кіравання як функцыянальна арыентаванай структуры);
- аб падтрымцы аргштатной структурай прадпрыемства алгарытмікі працэсу кіравання як такога (т.е. разгляданага ізалявана ад тэхналагічных працэсаў прадпрыемства), уласцівай ва ўсіх галінах ўсім без выключэння досыць вялікім прадпрыемствам, на якіх праца ў структурных падраздзяленнях рознага роду (уключаючы і чыста кіраўніцкія) выконваецца на прафесійнай аснове рознымі спецыялістамі большай часткай без сумяшчальніцтва пасад (гэта - задача пабудовы сістэмы кіравання
аб'екты);*
- аб уключэнні аргштатнай структурай прадпрыемства ў алгарытміку працэсу кіравання як такога алгарытма уласна-тэхналагічнага працэсу (гэта-задача аб замыканні сістэмы кіравання на аб'ект кіравання контурамі прамых і зваротных сувязяў і тым самым - аб пабудове замкнёнай сістэмы).

* Маецца на ўвазе тая акалічнасць, што дырэктарат, бухгалтэрыя, аддзел кадраў, службы інфармацыйнай падтрымкі (бібліятэкі, архівы) і т.п. — чыста кіраўніцкія падраздзяленні - існуюць у структуры пераважнай большасці прадпрыемстваў па-за залежнасці ад таго, да якіх галінах яны належаць, чым і на аснове якіх тэхналогій яны займаюцца. Хоць самі па сабе (г.зн. без тэхналагічнага комплексу прадпрыемства) названыя і іншыя чыста кіраўніцкія падраздзялення бескарысныя, але без іх рэальна ні адзін досыць складаны тэхніка-тэхналагічны вытворчы комплекс ці іншай праект аказваецца непрацаздольным.
У структуры ж прадпрыемства ўсе кіраўніцкія падраздзяленні і падраздзяленні, якія падтрымліваюць профільную сеткавую мадэль, павінны быць ўзаемна ўвязаныя так, каб у кіраванні прадпрыемствам дасягаліся найвышэйшыя паказчыкі эфектыўнасці яго дзейнасці, зададзеныя ў "Стратэгіі прадпрыемства".

Менавіта жыццёва заможнае рашэнне на практыцы гэтых пытанняў спараджае кіравальнасць прадпрыемства як замкнёнай сістэмы структурным спосабам.
Алгарытміка кіравання прадпрыемствам ўключае ў сябе рашэнне двух задач:
- кіраванне узаемадзеяннем прадпрыемствы з знешняй асяроддзем у аспектах: эканомікі, грамадскіх адносін, экалогіі (здароўя біяцэнозаў па месцы дзейнасці прадпрыемства, а у шэрагу выпадкаў і па месцы спажывання вырабленай ім прадукцыі);
= кіраванне працэсамі адпаведна місіі прадпрыемства(праектаваннем новых узораў прадукцыі і распрацоўкай тэхналогій, вытворчасцю і т.п.).
Што тычыцца місіі прадпрыемства, то працэсы якiя рэалізуюць яе большай часткай могуць быць прадстаўлены ў выглядзе профільна-сеткавай альбо "пакета" профільных сеткавых мадэляў, калі прадпрыемства адначасова ажыццяўляе некалькі відаў дзейнасці*. Профільная сеткавая мадэль, якая адпавядае кожнаму з відаў дзейнасці, павінна быць інтэграваная (ўключана як кампанента) у блок-схему алгарытмікі кіравання прадпрыемствам.

* У прыватнасці, калі прадпрыемства займаецца распрацоўкай узораў нейкай прадукцыі на перспектыву і вядзе масавую вытворчасць прадукцыі, распрацаванай у мінулым, то пакет профільных сеткавых мадэляў будзе ўключаць у сябе дзве сеткавыя мадэлі:
- распрацоўка новага гатунак прадукцыі, доследная вытворчасць у забеспячэнне распрацовак, выпрабавальны комплекс;
= запатрабаванае масавая вытворчасць.
Пры гэтым асабліва неабходна падкрэсліць, што доследная вытворчасць павінна быць адасоблена ад масавага, паколькі ў выпадку выкарыстання дасведчанымi і масавымi вытворчасцямi адных і тых жа вытворчых магутнасцяў непазбежныя іх узаемныя перашкоды, абумоўленыя дрэннfq прадказальнасцю вынікаў праектна-канструктарскай дзейнасці і вынікаў выпрабаванняў дасведчаных узораў. У большасці выпадкаў такога
структурнага зліцця дасведчанага і масавага ў вытворчасці - масавае вытворчасць тармозіць дослед аж да поўнай страты эфектыўнасці праектна-канструктарскіх і доследна-выпрабавальных работ. Г.зн. масавае камерцыйнае вытворчасць не можа абслугоўваць патрэбы праектна-канструктарскіх работ, хоць доследная вытворчасць пры пэўных умовах, калі ў сілу розных прычын яго магутнасці не загружаныя, можа аказваць дапамогу масавай камерцыйнай вытворчасці, павышаючы эфектыўнасць прадпрыемства ў цэлым.

Паколькі прынцыпы размежавання рубяжамі дыскрэтнага кантролю паслядоўных крокаў у алгарытме кіравання прадпрыемствам і работ у складзе профільнай сеткавай мадэлі адны і тыя ж, то такая блок-схема паўстае як аснова для размеркавання функцыянальнай нагрузкі паміж спецыялізаванымі падраздзяленнямі прадпрыемства і адпаведна-службовых паўнамоцтв іх кіраўнікоў.
Г. зн. у аснове пабудовы працаздольнай аргштатнай структуры прадпрыемства як інструмента кіравання ляжыць прынцып дыскрэтнага кантролю па факце "выканана - не выканана».
Забеспячэнне працаздольнасці сістэмы дыскрэтнага кантролю ў працэсе кіравання прадпрыемствам на аснове аднаасобнай персанальнай адказнасці пры пабудове аргштатнай структуры прадпрыемства ў адпаведнасці з блок-схемай алгарытмікі кіравання дзейнасцю з уключанай у яе профільнай сеткавай мадэллю патрабуе:
1. Каб у кампетэнцыі кожнага структурнага падраздзялення — і адпаведна ў адзінаасобнай персанальнай адказнасці начальнікаў падраздзяленняў - знаходзіліся фрагменты праекта (работы ў цэлым),
- пачынаючы ад мяжы дыскрэтнага кантролю па факце "выканана - не выканана", на якім праца (або які складае яе фрагмент) прымаецца разглядаемым падраздзяленнем (альбо кіраўніком) да далейшага выканання,
- і завяршаючы мяжой дыскрэтнага кантролю, на якім выкананы фрагмент працы перадаецца наступным выканаўцам у ланцужку тэхналагічнай пераемнасці этапаў (або заказчыку - для этапу, завяршальнай працу ў цэлы);
Іншымі словамі пераход працы ад аднаго выканаўца да іншага, інакш як на рубяжы дыскрэтнай кантролю па факце "выканана - не выканана" — недапушчальны, паколькі ўяўляў бы сабой грубую сістэмную кіраўнічую ошибку*.
2. Каб у блок-схеме алгарытмікі кіравання не было фрагментаў:
-  За якія не адказвае ніхто. Калі гэта адбываецца, то кіраваць такімі працамі і
адказваць за іх прыходзіцца альбо адміністрацыі фірмы (дырэктарату) непасрэдна; альбо яны кіруюцца выпадкова прызначанымі людзьмі па рэшткавым прынцыпе ў вольны ад асноўнай працы час; альбо яны застаюцца некіравальнымі, што высвятляецца раптам і здольна прывесці да краху справа (праект) у цэлым;
- За якія як бы на роўных** адказваюць некалькі службовых асоб адначасова, што непазбежна спараджае кіраўніцкі непрымальную сумесь з поўнай бесклапотнасцью, блытаніны і кругавой парукі з мэтай прызначэння вінаватых з ліку недатычных і ня здольных даць эфектыўны адпор ўзвядзенню на іх напрасліны.

* Гаворка ідзе не аб надзвычайных сітуацыях, а пра нармальным працэсе
кіраванне.
** Тут абарот прамовы "як бы" паказвае на нерэальнасць калектыўнах клопату і адказнасці розных людзей на роўных. У жыцці "адказнасць як бы на роўных" ўяўляе сабой калектыўную бесклапотнасць, якая наносіць шкоду справе, пра што і кажа прыказка «У сямі нянек — дзіця без воку».

3.Калі ж праца ў рэчаіснасці такая, што патрабуе адначасовага ўдзелу ў ёй некалькіх функцыянальна спецыялізаваных адміністрацый на не падначаленых адзін аднаму падраздзяленняў, то ў дачыненні да гэтай працы павінен быць загадзя прызначаны адказны адзінаначальнік - каардынатар, якому неабходна прадаставіць адпаведныя паўнамоцтвы ў дачыненні да ўздзеяння на кіраўнікоў датычных да працы падраздзяленняў у ходзе яе выканання. Такім каардынатарам працы можа быць прызначаны хтосьці з кіраўнікоў падраздзяленняў якiя супрацоўнічаюць, альбо іншы чалавек, які валодае неабходнымі ведамі і навыкамі для каардынацыі дзейнасці падраздзяленняў пры ажыццяўленні такога роду работ(робат?).

Аднак магчымасць эфектыўнай рэалізацыі прынцыпу адзінаначалля і спадарожнай яму адзінаасобнай персанальнай адказнасці на справе ў сітуацыях такога роду абумоўлена маральна-этычна, паколькі нават алгарытмічна бездакорная Арганізацыя кіравання (у сэнсе размеркавання абавязкаў і адказнасці) можа быць перакуленая неадпаведнасцю маральнасці і этыкі людзей патрэбам справы.
Парушэнне выкладзеных вышэй прынцыпаў пабудовы аргштатнай структуры "з нуля" ў рэальна існуючых структурах, заданне метралагічна незаможных кантрольных паказчыкаў і мноства нікчэмных для арганізацыі кіраўнiкоў "кантрольных" паказчыкаў кіраўніча і тэхналагічна некампетэнтнымі цягнуць за сабой страту праектам ўласцівай кіравальнасці аж да поўнага яго краху.
Акрамя таго неабходна разумець, што: працуюць не оргштатные структуры самі па сабе, а працуюць канкрэтныя людзі з іх асаблівасцямі на аснове больш ці менш адэкватных місіях прадпрыемстваў у аргштатных структур.
Гэта азначае, што можна намаляваць блок-схему алгарытму кіравання прадпрыемствам, і пабудаваць на яе аснове бездакорную аргштатную структуру, але калі няма кадраў, здольных выконваць службовыя абавязкі адпаведна функцыянальнай нагрузцы падраздзяленняў, то аргштатная структура апынецца неадэкватнай канкрэтыцы абставінаў, і прадпрыемства на яе аснове працаваць не зможа.
Як было адзначана ў раздзеле 7.1, мастацтва кіравання ўключае ў сябе размеркаванне персанальнай аднаасобнай адказнасці за фрагменты праекта і праект у цэлым сярод яго ўдзельнікаў. Для знаходжання жыццёва заможных адказаў на пытанні, пастаўленыя ў пачатку гэтага падзелу, да размеркавання персанальнай адзінаасобнай адказнасці, службовых абавязкаў і паўнамоцтваў кіраўнікоў падраздзяленняў прадпрыемства неабходна падыходзіць, пачынаючы ня ад аргштатной структуры, якая ужо неяк склалася на прадпрыемстве або абранай у якасці ўзору для пераймання*, а да аргштатной структуры - для забеспячэння яе адпаведнасці патрабаванням цяперашняга часу і агляднай перспектывы - неабходна ісці двума шляхамі АДНАЧАСОВА, суадносячыся з поўнай функцыяй кіравання справай, пачынаючы:
- ад пабудовы профільнай сеткавай мадэлі і інтэграцыі яе ў блок-схему кіравання прадпрыемствам, у аснове чаго ляжыць выяўленне межаў дыскрэтнага кантролю па факце «выканана — не выканана» і узаемасувязяў іх адзін з адным,
- ад кандыдатур якія існуюць на занятых пасадах кіраўнікоў падраздзяленняў (перш за ўсё) у меркаванай аргштатной структуре.

* На большасці прадпрыемстваў постсавецкай Расіі - якая склалася "натуральна-гістарычна" больш ці менш мэтазгодна ў адносінах да справы альбо перакручанай у гады рэформаў барацьбой адміністратараў-марадзёраў у "камандзе" за падтрыманне і змяненне паміж імі "балансу сіл".

Недахоп кадраў, што часта спадарожнічае стварэнню новых прадпрыемстваў і рэарганізацыі ранейшых на аснове ўкаранення новых тэхналогій, будзе змушаць да аб'яднання пад уладай аднаго прафесіянала, якому дасведчаны адпаведныя фрагменты агульнай справы, некалькі функцыянальна-спецыялізаваных падраздзяленняў, якія пры адсутнасці дэфіцыту кадраў павінны былі б працаваць пад кіраўніцтвам розных людзей.
І натуральна, што пасля пабудовы мэтазгоднай працаздольнай аргштатнай структуры неабходна ў далейшым падтрымліваць ўзаемную адпаведнасць у сістэме "справа, якой
жыве прадпрыемства, — профільная сеткавая мадэль i людзі —
поўная функцыя кіравання-аргштатная структуры".
Фармальна-працэдурна арганізаванае ўжыванне апарата сеткавага планавання для пабудовы аргштатных структур "з нуля " - не абавязкова, тым не менш яго веданне і разуменне узаемасувязяў з ДОТУ кіраўнікам неабходна, паколькі дазваляе будаваць "з нуля" працаздольныя аргштатныя структуры і дыягнаставаць аргштатныя структуры якiя ўжо склаліся з мэтай выяўлення і ліквідацыі ў іх памылак і павышэння іх эфектыўнасці.
Аднак у кіраванні прадпрыемствам на аснове сеткавых мадэляў ёсць дзве дрэнна фармальна ўзаемна звязаныя праблемы, без вырашэння якіх па адносінах да канкрэтнага прадпрыемства або пэўнага праекту прымяненне апарата сеткавага планавання, акрамя шкоды, нічога не можа прынесці:
- па-першае, неабходна знайсці тую ступень дэталізацыі, якая забяспечвае рашэнне задач планавання, кантролю і кіравання на кожным іерархічным узроўні ў структуры прадпрыемства і яго падраздзяленнях на аснове сеткавых мадэляў, не абцяжарваючы пры гэтым супрацоўнікаў зборам і апрацоўкай нікчэмнай для кіравання інфармацыі;
= па-другое, пры абранай ступені дэталёвасці неабходна забяспечыць метралагічную заможнасць усіх без выключэння задаваных і кантрольных паказчыкаў усякага
плана работ ва ўсім мностве ўзаемна звязаных сеткава-мадэльнага руху.
Адпаведна сказанага аб магчымасцях сеткавых мадэляў в ўпраўленні прадпрыемствам пабудова сістэмы ўнутрыфірмовага планавання (а роўна яе аднаўленне) павінна грунтавацца на засваенні сеткавых метадаў і наданні метралагічнай заможнасці сеткавым мадэлям дзейнасці канкрэтнага прадпрыемства і яго падраздзяленняў.
Толькі пры такім падыходзе да пабудовы сістэмы ўнутрыфірмовага планавання прадпрыемства будзе здольна эфектыўна кіравацца на аснове сеткавых мадэляў тады, калі кан'юнктура рынку непазбежна і жорстка запатрабуе гранічна дасягальных і здавалася б «залімітавых» паказчыкаў эфектыўнасці дзейнасці.
Сказанае ў гэтым раздзеле дастасавальна не толькі да прадпрыемства*, але і да арганізацыі дзяржаўнай улады.

* Зноска перакладчыка. Вышэйсказанае дастасавальна не толькі ад прадпрыемства да дзяржавы, але і па шляху ад прадпрыемства да Сям'і.