АТА ЮЙ

Тау эллерибизден биринде, уллу кенг арбазда, къалпагъын да сол къолуна алып, кюмюшбет чачын да жел тарай, бир эр киши сюеледи. Ёнчелеген этгенча, арбазны энине узунлугъуна да барды, сора бир жанындагъы юй аллына келди. Эшиги къаты этилип, терезелери ууалып. Ичине къарады, аллай зат кёрмеди, къулакъ салып тынгылады, жаланда аязны бир терезе бла кирип, экинчиси бла сызгърып ётген тауушу…
Танг сюелди алайда. Сора энишге ийилди, мурдор ташланы бирем-бирем уппа этди. Ёрге къобуп, юй къабыргъасын къучакълады. Кёлю толду, мудах болду. Тамагъына тугул тирелгенча, сёз айталмай, кёп турду. «Атам, анам, кечигиз», - дегенлей, эр кишини жилямукълары шорхадан баргъан суча тёгюлдюле.
Жюрек къарыусуз болду. Ол адам тынч-тынч чёкдю. Башын энишге ийип туруп, бираздан а, ёрге кётюрюлюп, арбазгъа къарады. Жилямукъла уа тёгюледиле, тёгюле… Сыйпамады. Жашау жолунда иги кесек сынаула кёрюп, барысына да тёзюп келген инсан бюгюн биринчи кере акъгъан кёз жашларындан уялмайды.
Аркъасын къабыргъагъа тиреп, мурса басхан кенг арбазгъа кёп къарады. Майна, алайда, кюн тууушда ата, ана – баппу бишире, чалгъы сап жона. Къубулчакъ келинчик арбаз сыйпай. Жаланаякъ жашчыгъ а, аязчыкъ бла эрише, арбазны тёгерегине чабады.
Къачан эди бу кёз аллына келген сурат? Тюнене, бирси кюн огъесе кёп жыл мындан алда? Да, къачан да болсун. Ол болгъанды да. Алай кетди да къалды. Узакъгъа, бек узакъгъа. Энди ызына бир да къайтмаз. Ай, не медет!.. Бир такъыйкъагъа окъуна къайтырча онгу болса эди аны. Ат сёзюне да тынгылап, анагъа да башын бир сылатып къайтса эди…
Къарылгъач чинала терезеле башларында уялада ёседиле. Къанат къатдырсала учадыла, кетедиле узакълагъа, жангы жерлеге. Бир башха жашау излейдиле. Хар инсанны да кеси жолу. Сора къаладыла атала-анала кеслери. Эрттен сайын чыгъып орамгъа къарайдыла энишге, келе болурму балам деп. Аны уа башха жол бийлегенди. Ата юйюнден узакъгъа элтип, иймейдиле ызына. Ана кёлю – баллада, бала кёлю уа…
Алай эте, озадыла айла, жылла. Неледиле ала? Жаланда бир такъыйкъа. Къалай кетгенлерин кёралмай окъуна къаласа. Бюгюн а къайтып келди биреу, ызына, ата юйюне, тыпырына. Танга ласы бла тенг хоразла къычырыучу, келинле къубула кириучю, жашчыкъла жортуучу, жайда къарылгъачла жырлаучу арбаз бош къалып турады. Таууш жокъ, таурух жокъ. Жаланда сиркиу желчик арбазны букъусун кётюреди.
Жарсыууна, къууанчына къайгъыра, тынгылай билген ата юйю сакълап турду аны. Бутакъдан юзюлген кюз арты чапыракъча, элле, жерле алыша, кёп айланды, жюрюдю. Ариуланы, игилени да кёрдю. Бай, бий да болду. Алай, ата юйюндеча, киши ангыламады, къууанчына къууанмады. Къайгъысына жарсып, ауругъан жюрегин жапсармады.
Энди уа келгенди бери. Ата жокъ, ана жокъ. Эгеч, къарындаш да бирер жолну сайлап кетгендиле: арлакъгъа, кенгнге. Ким тынгылар мында аны сёзюне?
Кёп сюелди узун бойлу, арыкъсуу эр киши алайда. Кезиу-кезиу къарады арбазгъа, юйге, журтха. Сора, къалпагъын да башына терен кийип: «Ким биледи, къачан? Алай къайтырма мен бери. Тиргизирме тыпырымда от. Тогъай-тогъай бурулуп чыгъар ожакъдан тютюн. Ары дери уа жокълай тур былайланы аязчыкъ», - деп, уллу-уллу атлап, арбаздан ашыгъышлы чыгъып кетди.
Жашау дегенинг алайды. Бирле – келедиле, бирле – кетедиле. Тёлюле бир бирлерин алышадыла. Жер башын кюн жылытхан къадар, къарангы кечени ай жарытхан къадар, кёк бийигинде жулдузла жылтырагъан къадар дуния къалыр дуниялай. Къайда кенгде, узакъда болсанг да, ата юйюнг кетмез жюрегингден, дайым чакъыргъанлай турур кесине.