Къарачай театрны Бийнёгер деген оюнундан джырла

ДАЙЫМ
«Бийнёгерни кюую»

Кюн джылытмаз, Ай джарытмаз
Бу сенсиз Джерни,
Деу келсе да ачыб – ачмаз
Кешене – кёрню.

Бийнёгеринг ёлгенди – деб,
Хапар айтылды,
Чуакъ деген кёк – кёгюме
Булут тартылды.

Башыма ау атылмазлай
Юйюнге кирдим,
Акъ бетинги, танылмазлай,
Тюрлениб  кёрдюм.

Уу нёгеринг – парий  итинг
Улуудан алды,
Сен джерлемез тор аджиринг
Иесиз  къалды.

Шам анангы кёзлерини
Джашы тёгюлдю,
Дайымынгы джюрегини
Бези юзюлдю.

Джазыу насыб бермез болуб
Джалкъа къайырды,
Тейри мени сюймез болуб
Сенден айырды.

Сен татмазлыкъ кёгетими 
Бир башха татмаз,
Сен ачмазлыкъ къыз бетими
Башхасы ачмаз.

Сен джылытхан джюрегими
Башхагъа  бермем,
Сен орнатхан терегими
Мен чагъыб кёрмем.

Ёмюрюмю сакъласам да
Аллынга чабмам,
Сау дунияны ауласам да
Мен сени табмам.

Дайымынгы джазыкъ этме
Бу ёзен бекде,
Сакъла мени, учуб кетме,
Тогъузлу кёкге.













ГЕММА
«Дайымны кюую»

1.Дунияда ёлюм деген джашайды,
Адам джанны таймагъанлай марайды,
Бизге къадар этеригин этгенди –
Дайым-ариу дуниядан кетгенди.

Эжиую:
Ой, адамла, кюу – орайда айтылсын,
Мыдах хапар нарт юзюкге джайылсын,
Барысы да бери агъын этсинле,
Дайым – къызгъа олджан салам берсинле!

2.Тиширыула къыз беллигин тиксинле,
Эркишиле кешенесин тизсинле,
Тансыгъыны сол джанына салынсын,
Ау джаулугъу кешенеге тагъылсын.

Эжиую:

3.Учсуз гъаршда тюбешсинле экиси,
Ары элтиб сюймекликни белгисин,
Тогъузунчу Кёкде болсун джерлери,
Тейри къатда болсун алам тёрлери!

Эжиую:

4.Антларына керти къалгъан экиси,
Болгъандыла адам улну юлгюсю,
Экисине Тейри – эшик ачылсын,
Хапарлары ёмюрледе айтылсын.

Эжиую:

5.Джашла, къызла сюер чакъгъа джетерле,
Тейри берген сюймекликге тюберле,
Антларына кертилени  атлары,
Дайым бла Бийнегерлей айтылыр.

Эжиую:













АЗАЛНЫ ДЖЫРЫ

Мыдах этди, ариу Дайым, сайламай,
Мени таба кёзюн къыркъмай, къарамай,
Бийнёгерни менден ары кёргенди,
Ол хатхума кезлик кибик киргенди.

Хоншулукъда бир юй кибик джашадыкъ,
Сабийликде бирге оюн ойнадыкъ…
Дайым мени тансыгъым эд, таймазлай,
Арабызгъа суукъ кириб, тыймазлай.

Бийнёгерни шамы дженгди, ал алды,
Насыбыма бу тузакъны ол салды,
Умутуму умутсузлукъ этди ол,
Да, талмасын сермеш ючюн энди къол.

Тёзер къарыу къадар кёлге салмады,
Былай бла джашар онгум къалмады,
Къылыч этсин энди бизге оноуну –
Не – ёлейим, не – атайым «бугъоуну»!











ГАЛУА БЛА ХАЛКЪНЫ ДЖЫРЫ
«Сарын»

1.Эгиз бешик тебретгенем, «эгиз» – дей,
Кёлде къуанч толу болуб, тенгизлей,
Бешик джырда батырлыкъдан айтаем,
Акъылымда насыб къала къураем.

Эжиую:
Ой, Кёк – Тейри, тюзмю болду этгенинг –
Бир улуму тартыб алыб кетгенин,
Ол бирисин саусуз этиб атханынг,
Манга джашау эшиклени джабханынг?
Ийнанмайма, ийнанмайма мен санга,
Этиу бу – деб, этдинг ишни сен манга,
Мындан ары сары тангда табынмам,
Атынгы да мындан ары сагъынмам!

ГАЛУА:
2.Оджагъымы тютюн ызы дынг болду,
Дунияда болгъан таууш тын болду,
Бютеу этген муратларым сын болду –
Шам – улума таш кешене къын болду.

Эжиую:

3.Чыкъ тюшюрмей, джел къакъдырмай ёсдюрдюм,
Насыбларын кёрюр кюнге джетдирдим,
Алай, Джазыу мен сюйгенни сюймеди,
Тейри манга тилегими бермеди.
 
Эжиую:

4.Бир уланым, къауракъ бла бууулуб,
Экинчиси, ёлюм бла джутулуб,
Мен джарлы да кёр сагъышха батылыб,
Къалдым алай, къуу бутакълай, атылыб.

Эжиую:

5.Ой, джазыуум, санга кёлюм тар болду,
Мындар ары атлар джолум джар болду,
Андан эсе, ал мени да, кетейим,
Шам – улума джан – джандашлыкъ этейим.

Эжиую:

1-ЧИ ТИШИРЫУ:
Оу, Галуа, алай айтма, кёз – джауум!
Чамланмасын, Улу – Тейри…

2-ЧИ ТИШИРЫУ:
Нарт къауум
Анга къаршчы болмадыла ёмюрде,
Анга къаджау кёрюнмеди кёреде.

3-ЧИ ТИШИРЫУ:
Ах, ачыдан, акъыл хатын атханды,
Ёлюм – ачыу джан ёзекге батханды,
Аны ючюн сёзю ауур келеди,
Ачы чекген муну, бары, биледи.
Кёк – Тейри да аны халын сезмезми?
Ачыуундан сёлешгенин билмезми?

АХЛАУ:
Эй, Галуа, ангылайбыз халынгы,
Ачынг бла къаблагъанса джанынгы,
Алай, эс джый, Тейриге кёл къалдырма,
Джазыугъа да дертчи сыфат алдырма,
Хар джан кетер, кимсе къалмаз бу Джерде,
Тынгы табар хар бирибиз таш кёрде,
Ол асыры джашлай кетди, не медет,
Алай бизге «сабыр» дейди, нарт адет.
Эс джый, ана, Къушджетерге акъыл бёл,
Не да эт да, аны ючюн къатдыр бел,
Бу халынгдан анга заран тиймесин,
Бийнёгерни ауушханын билмесин.

4-ЧИ ТИШИРЫУ:
Сыйлы бийче, Галуабыз, джаныбыз,
Учду, кетди, деу уучубуз, джагъыбыз,
Барыбыз да ачыгъанбыз ачырлай,
Бетибизден джашау нюрю къачарлай,
Алай джашау джаны саугъа керекди,
Мындан ары этиллик зат – тилекди,
Табыннгычха барыбыз да барайыкъ,
Кёк – Тейриге тилек, махдау салайыкъ.

АХЛАУ:
Эгечибиз тюз айтады, адамла,
Бизге сынау салгъандыла аламла,
Ол сынауну тыйыншлыча ётейик,
Эс ташламай  адет – тёре этейик.

2-ЧИ ТИШИРЫУ:
Кешенеде саны турсун, къыйылмай,
Джаны учсун тогъуз кёкге, тыйылмай,
Джерге къайтыр джан болуб а сайлансын,
Этда туууб, кёк-нюрюне байлансын!

1-ЧИ ТИШИРЫУ:
Кел, Галуа, сен кючлюсе, билебиз,
Уллу ачыу джыкъгъанын да кёребиз,
Болур болду, не къычырыкъ этейик,
Ёлюм деген шартдан къайры кетейик?
Бузулмазлыкъ бу тёрени къабыл кёр,
Къайтмаз болду, келмез болду Бийнёгер,
Мынга тёзер кючню, эсни, барын джый,
Къушджетерни къадарына акъыл къый!








АХЛАУНУ ДЖЫРЫ

Джашау деген – дженгил саркъгъан илипин,
Инсан улу – келиб кетген бир мискин,
Нек джаратдынг? – деб кёб да сордум Тейриге,
Алай джуаб алалмадым кериге,
Тейри бизге ол тахсаны бермейди,
Акъылны да, билир кибик, кермейди,
Биз билялмаз затда болур себеби…
Тейри билир хар бир затны эсебин.

Нек эсе да джаратылдыкъ, джашайбыз,
Ёт, татлы да къатыш  бола ашайбыз,
Къайгъыны да, къуанчны да кёребиз,
Тууш, ёлюм адетни да билебиз,
Аны акъыл къабыл этмей турса да,
Анга къаршчы сезиу къайнаб урса да,
Тёзмей болмаз… Барды аны себеби…
Тейри билир хар бир затны эсебин.


1994.
КЧР