Распранайцеся!

Распранайцеся!

Паходжанне выраза “Панядзелак – дзень цяжкі” мае дзве версіі. Па адной з іх, абарот мовы ўзыходзіць да язычніцкіх забабонаў: панядзелак – дзень Месяца, апекуна чарадзейства, чараўніцтва і вядзьмарства. Таму чалавек, які пачынаў справу ў панядзелак, рызыкаваў сутыкнуцца з супрацьдзеяннем чарадзеяў.
 
 Па іншай трактоўцы, павер’е заснавана на тым, што, паводле Бібліі, Бог, стварыўшы свет, пасля шасці дзён тварэння, паўтараў: “І гэта было добра”. Толькі пасля стварэння панядзелка, Богам не была вымаўлена гэтая фраза.

Распаўсюджванне хрысціянства ў межах сучаснай Беларусі пачалося даволі рана. Гэтаму спрыяла тое, што яшчэ ў дзевятым-дзесятым стагоддзях продкі беларусаў: крывічы, дрыгавічы і радзімічы – кантактавалі з варагамі і гандлёвымі людзьмі, якія выкарыстоўвалі знакаміты шлях “з вараг (Скандынавія) у грэкі (Візантыя)”, па рэках Заходняя Дзвіна і Днепр. Сярод гэтых людзей сустракаліся хрысціяне, якія неслі звесткі пра ўваскрослага Бога і збавіцеля Ісуса Хрыста.

Тысячагадовая гісторыя распаўсюджвання хрысціянства на тэрыторыі цяперашняй Беларусі дае падставы на існаванне, нараўне з язычніцкай, боскай тэорыі паходжання афарызму.

Працуючы ў гарадской сістэме аховы здароўя, я не задавалася пытаннем, чаму “панядзелак – дзень цяжкі”, і не вылучала яго сярод другіх дзён тыдня.
 
Перайшоўшы ў раённую сістэму аховы здароўя, усё часцей задумвалася, якая з дзвюх варыяцый, апісаных вышэй, мае права на жыццё?

Падумаць над паходжаннем афарызму мяне прымусіў рэгламент працы раённага выканаўчага камітэта. Штотыдзень, у панядзелак раніцай, праводзіліся апаратныя нарады з удзелам загадчыкаў аддзелаў выканкама і кіраўнікоў раённых служб.
Парадак дня кароткага пасяджэння ўключаў адно-два бягучых пытання і раздзел “Рознае”. Вось менавіта гэтай, завяршальнай, часткі нарады больш за ўсё і баяліся прысутныя: у старшыні раённага выканкама маглі з’явіцца зусім нечаканыя пытанні.

Для абмеркавання планавых пытанняў засядацелі ўзбройваліся  інфармацыяй, загадзя падрыхтаванай спецыялістамі адпаведнага профілю падведамаснага аддзела або ўстановы.

 Па заканчэнні разгляду асноўнай тэматыкі пасяджэння, зносіны старшыні выканкама і  кіраўнікоў служб нагадвалі, яшчэ неіснуючую, гульню: “Угадай пытанне!”.
Кіраўнік рэгіёна называў імя і імя па бацьку “ахвяры” і абвяшчаў прадмет абмеркавання, пазначаны ў сваім кандуіце. Паднімаючыся з месца, “адказчык” нават прыблізна не ведаў, што зацікавіць старшыню выканкама ў гэты раз?

Тэмы для абмеркавання ў раздзеле “Рознае” назапашваліся на працягу тыдня. Кіраўнікі Баранавіцкага раёна, Добыш Аляксей Фёдаравіч і яго пераемнік, Язубец Мікалай Мяфодзьевіч, аддавалі перавагу выяздному, а не кабінетнаму стылю працы. Дэталёва знаёмячыся з працай сельгаспрадпрыемстваў і ўстаноў бюджэтнай сферы, яны выяўлялі недагляды і хібнасці ў рабоце служб. Ды яшчэ інфармацыя  “неабыякавых” грамадзян, у тым ліку кіраўнікоў калгасаў-саўгасаў, аб “непарадках” ў якой-небудзь галіне народнай гаспадаркі.

Вартая павагі далікатнасць старшыняў выканкама, з якімі мне пашчасціла працаваць. Яны ніколі ў шырокім коле не абмяркоўвалі прафесіяналізм медыкаў і педагогаў. Для гэтых мэт існаваў кабінет кіраўніка рэгіёну, у якім начальнік выказваў прэтэнзіі да працы ўстаноў аховы здароўя і адукацыі, пакідаючы за галоўным лекарам або галоўным настаўнікам раёна права агучыць свой пункт гледжання на праблему, якая абмяркоўваецца.

У тую раніцу я разважала, хто сёння будзе да мяне прыхільны: вешчуны ці адэпты хрысціянства? Калі апошнія, то ўсё будзе добра! А калі чарадзеі –  дык будуць “біць”! Не ў прамым, зразумела, разуменні гэтага слова, аднак нічога добрага чакаць не даводзіцца!

Для такіх дрэнных прадчуванняў былі прычыны. Інжынерная служба раённай медыцыны не выканала ў поўным аб’ёме і ва ўстаноўленыя тэрміны пастаўку дроў і торфабрыкету на некаторыя фельчарска-акушэрскія пункты, якія не мелі цэнтральнага ацяплення.

Акрамя таго, у нядзелю ўвечары, у вёсцы Т., памерла двухмесячнае дзіця, прычына смерці якога, да правядзення даследавання цела, была незразумела.

Перад  пачаткам апаратнай нарады, у думках рыхтуючыся да другой часткі пасяджэння, нялёгкай гутаркі сам-насам з Аляксеем Фёдаравічам, я зайшла ў прыёмную старшыні выканкама. Па  даўняй традыцыі, у ёй пакідалі верхняе адзенне “прышлыя”, якія не з’яўляліся работнікамі выканкама.
 
 Пасля прывітання я пацікавілася ў сакратара кіраўніка раёна, Наталлі Анатольеўны Крупенчанка, апошнімі навінамі. Безуважліва слухаючы яе, усё разважала над атрыманай інфармацыяй аб дзіцячай смяротнасці.

У гэты час у прыёмную зайшла Станіслава Іванаўна (імя зменена), галоўны бухгалтар выканкама. Ледзь прывітаўшыся, яна, як заўсёды, пачала распавядаць мне пра свае хваробы. Не было неабходнасці ўнікаць у іх: патокі бессістэмных нараканняў рахункавода на здароўе я чула ўжо шматкроць.

Станіслава Іванаўна, “выплюхнуўшы” на мяне ўсе медыцынскія тэрміны, вядомыя ёй, пацікавілася:

– Нэлі Гаўрылаўна, можа мне папіць гэты прэпарат (біялагічна актыўны дадатак), які зараз рэкламуюць у тэлевізары?

Спачатку я стойка трымалася і адказвала на зададзеныя пытанні прыкладна так:
– Я не з’яўляюся прыхільнікам ужывання біялагічна актыўных дадаткаў.

– Лепш бы Вам, Станіслава Іванаўна, пасля сядзячай працы, гадзінку па вячэрнім горадзе пагуляць!

– А Вы паменш тэлевізар глядзіце, там нічога добрага, акрамя старых савецкіх фільмаў, не паказваюць! Пачытайце кнігі, лепш за ўсё – рускую класіку!

У раніцу майго дапушчальнага “збіцця” на апаратнай нарадзе, у галоўнага бухгалтара з’явілася новая “фішка”: на тэлебачанні запусцілі “свежы” ролік, які рэкламаваў чарговую харчовую дабаўку.
 
З палаючымі вачыма – вось яно, выратаванне ад усіх хвароб! – Станіслава Іванаўна накіравалася да мяне. У чарговы раз коратка нагадаўшы мне аб сваіх “больках”, перайшла да справы:

– Нэлі Гаўрылаўна, учора па тэлевізары казалі, што гэтыя лекі (назва “цудадзейнага прэпарата”) дапамагаюць пры ўсіх хваробах! Што Вы мне параіце? Можа, папіць курсам?

Раптам мая памяць аднавіла даўно забытую мініяцюру з рэпертуару кавээншчыкаў сямідзесятых гадоў:

– Калі надыходзіць мяжа цярплівасці?

– Калі ў чалавека, які сядзіць на гарачай пліце, закіпае ў роце сліна!

У тое ж імгненне ў мяне ўзнікла адчуванне, што зараз са мной адбудецца нешта падобнае. Роўным голасам я вымавіла:

– Распранайцеся!

– Як распранацца, Нэлі Гаўрылаўна?!

– Да пояса, Станіслава Іванаўна!

– У сэнсе?!

– У самым прамым! Распранайцеся да пояса!

– Што, прама ў прыёмнай?

– Зразумела! Вы ж тут, ў прыёмнай, хочаце атрымаць кансультацыю? А прызначэнне лячэння без агляду пацыента – гэта прафанацыя прафесіі лекара, я ніколі сабе гэтага не дазваляю!

Наталля Анатольеўна пачала паціху хіхікаць, верагодна, уявіўшы сабе карціну, незвычайную для дзяржаўнай установы.

Галоўны бухгалтар, фыркнуўшы: “Вы ўсё жартуеце!”, пакінула памяшканне; з падобнымі пытаннямі яна больш да мяне не звярталася.

У той дзень мне спрыялі “светлыя сілы”: іншыя галіны народнай гаспадаркі падрыхтаваліся да зімовага ацяпляльнага сезона значна горш, чым медыкі; мяне не паднялі для “адгадвання пытання”.

Падчас пасяджэння раённы педыятр адправіла мне СМС-паведамленне аб выніках анатаміравання дзіцяці: смерць адбылася ад некіруемых прычын, прыроджанага недахопу развіцця.

У кабінеце кіраўніка раёна я данесла да ведама Аляксея Фёдаравіча інфармацыю, атрыманую ад спецыяліста-педыятра. Завяршыўшы паведамленне, паскардзілася, што апарат ультрагукавога даследавання раённай паліклінікі састарэлы і надзвычай складана выявіць у цяжарнай жанчыны падобную ўнутрывантробную паталогію развіцця плоду.

Добыш А.Ф., дзяржаўны чалавек, выслухаўшы мяне, зрабіў нейкія пазнакі ў запісной кніжцы; набыць дарагое абсталяванне са сродкаў раённага бюджэту не ўяўлялася магчымым. Аляксей Фёдаравіч, аднак, знайшоў выйсце: пасля наведвання Прэзідэнтам Беларусі Баранавіцкага раёну, Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка “падараваў” медыкам сучасны апарат ультрагукавога даследавання.

Я мела неасцярожнасць распавесці малодшаму сыну, Паўлу, эпізод аб маёй прапанове бухгалтару распрануцца ў “кабінетах улады”. Ён павесяліўся, уявіўшы сабе іншае развіццё сітуацыі: безумоўнае выкананне пацыенткай рэкамендацый доктара побач з працоўным месцам кіраўніка раёна.

Прайшоў час, я даўно забылася пра гэтую падзею, ды Паша мне нагадаў.
 
Па сакрэтнай класіфікацыі камп’ютаршчыкаў, я стаўлюся да катэгорыі “чайнікаў” (калі ж быць гранічна аб’ектыўнай, то – “самавараў”).

Мой камп’ютар ненашмат маладзейшы за мяне і перыядычна выкідвае фортэлі: па сваім меркаванні падкрэслівае тоўстай пункцірнай чорнай лініяй нейкую думку, упадабаную яму; з’ядае абзац тэксту, са зместам якога катэгарычна не згодны; часта патрабуе змяніць карыстальніка.

Калі ўпершыню думаючая машына вызначылася самастойнасцю, я патэлефанавала Паўлу, спецыялісту па камп’ютарнай тэхніцы. Ужываючы адмысловыя, “прафесійныя” тэрміны і звароты гаворкі (“у тэксце з’явіліся нейкія “тоўстыя” пункціры, а калі я зраблю так, то ён – так!”), я распавяла сыну аб узніклай праблеме.

Павел некалькі хвілін слухаў маю “зразумелую і выразную” прамову, задаючы наводныя пытанні. Затым далікатна пакашляў і вымавіў:

– Мама, памятаеш, ты мне распавядала пра бухгалтара-жанчыну, якая хацела атрымаць медычную кансультацыю ў прыёмнай старшыні выканкама, без папярэдняга агляду?

– Так, памятаю, а пры чым тут гэта?!

– Ведаеш, мама, я таксама не магу завочна ўстанавіць дыягназ “хвораму” камп’ютару!

Я здзівілася знаходлівасці сына і, засмяяўшыся, паклала трубку.

Вярнуўшыся да камп’ютара, не выявіла непаладак у яго працы. Верагодна, ноутбук пачуў заключную фразу, сказаную сынам:

– Мама, я прыеду праз два дні і разбяруся з ім!

Разумная машына правільна адрэагавала на слова “разбяруся”.