Маленькая выпiвайка

Маленькая “выпівайка”

Восенню 1985 года адміністрацыя Баранавіцкай гарадской бальніцы, “добраахвотна-прымусова”, накіравала мяне на курсы павышэння кваліфікацыі ў Беларускі інстытут удасканалення ўрачоў. Паўтарамесячны цыкл перападрыхтоўкі быў прызначаны для старшынь урачэбна-кансультацыйных і ўрачэбна-працоўных экспертных камісій.

Сын Дзяніс пайшоў у першы клас; мне захацелася “ўвільнуць” ад паездкі. Спробы растлумачыць нежаданне ехаць сямейнымі абставінамі і нямэтавым накіраваннем загадчыка тэрапеўтычнага аддзялення паліклінікі на “старшынскія” курсы не ўвянчаліся поспехам. 

– На кафедры скажаце, што Вы – рэзерў кадраў на пасаду намесніка галоўнага ўрача па экспертызе часовай непрацаздольнасці, –  давала мне наказ “кадравіца”.
Рабіць няма чаго, прыйшлося ехаць.

Інтэрнат для курсантаў нічым не адрозніваўся ад тагачаснай студэнцкай “абшчагі”: пакоі на чатыры жыхара; на кожным паверсе  –  па дзве кухні, рукамыйніцы і туалета; душ – у сутарэнным памяшканні.

Слухачоў засялялі, як правіла, “па інтарэсах” – з адной групы. Маімі суседкамі аказаліся дзве жыхаркі Літвы і адна – Малдавіі. Усе яны, як і я, працавалі загадчыкамі тэрапеўтычных аддзяленняў гарадскіх паліклінік.

Ядвіга, шатэнка баскетбольнага росту, жыла ў Вільні; Вілтэ, стройная бландзінка сярэдняга росту – у невялікім літоўскім мястэчку Крэтынга; невысокая брунэтка Аўрыка – у Кішынёве; аўтар, уладальніца рудых валасоў, на пару сантыметраў ніжэй за Ядзю – у беларускіх Баранавічах.

Мы з дзяўчынкамі хутка знайшлі агульную мову – ёй аказалася руская. Разам рыхтавалі няхітрыя студэнцкія сняданкі-вячэры; наконт абедаў патурбавалася загадчык кафедры Гіткіна Леанора Сямёнаўна, прымацаваўшы курсантаў, за вельмі ўмераную плату, на забеспячэнне да харчаблока стацыянара навукова-даследчай лабараторыі экспертызы працаздольнасці і арганізацыі працы інвалідаў, на базе якой размяшчалася кафедра ўрачэбна-працоўнай экспертызы.
 
Кафедра, узначаленая Леанорай Сямёнаўнай, славілася на ўвесь Савецкі Саюз. Кніга прафесара Гіткінай Л.С. “Урачэбна-працоўная экспертыза”, выпушчаная ў 1981 годзе, стала настольнай для савецкіх дактароў.

На адным з першых заняткаў курсанты, якія прыехалі з розных куткоў неабсяжнай краіны, пацікавіліся ў прафесара, дзе можна набыць яе выданне, аналага якому няма ў Савецкім Саюзе?

– Нажаль, нідзе, невялікі тыраж хутка разышоўся, рыхтуецца другое выданне кнігі, –  адказала Леанора Сямёнаўна.

Пачаўшы лекцыю, прафесар звярнула ўвагу на курсанта, занятага вывучэннем жаночай паловы групы і разглядваннем уладкавання аўдыторыі.

– А Вы, калега, дарма не робіце паметак: згаданая тут кніга складзена пераважна з маіх дакладаў. Так што, уладальнікі выдання могуць толькі слухаць, а ўсім астатнім курсантам я рэкамендую канспектаваць маю лекцыю. Я упэўнена, што запісы будуць запатрабаваны ў вашай працы!

(Леанора Сямёнаўна мела рацыю: нягледзячы на наяўнасць у мяне кнігі, будучы намеснікам галоўнага ўрача па экспертызе часовай непрацаздольнасці, я часта звярталася да лекцыйнага матэрыялу).

 Супрацоўнікі кафедры, мякка кажучы, не прывіталі пропускі курсантамі заняткаў. Навучальным днём была і субота; з гэтай прычыны ў жыхароў саюзных рэспублік і аддаленых ад Мінска рэгіёнаў Савецкага Саюза не было магчымасці праведаць сваіх блізкіх.

За паўтара месяца Вілтэ і Аўрыка ні разу не выбраліся дадому. Гэта і зразумела: адлегласць да Крэтынгі – паўтысячы, да Кішынёва – амаль тысяча кіламетраў. Дзяўчынкі не былі замужам, дзяцей таксама не было, вось яны і заставаліся ў Мінску на “паўтара выхадных”.

Іншая справа – Ядвіга і я. Абедзве замужнія, дома “дзіцяняты плачуць”, адлегласць ад Мінска да Вільнюса – сто дзевяноста кіламетраў; ад Мінска да Баранавіч – сто сорак. Вось мы і ездзілі кожныя выхадныя; я – за выключэннем адных, прысвечаных калектыўнай паездцы ў Вільнюс-Тракай.

У пятніцу, напярэдадні ад’езду (у суботу было не да размоў: адразу ж пасля заняткаў, стрымгалоў, беглі на вакзал!), мы з Ядвігай абмяркоўвалі, што будзем гатаваць сваім блізкім. Вілтэ і Аўрыка ўважліва слухалі, выдатна ведаючы, што прыгатаваныя намі хатнія “смакоты” нядзельным вечарам будуць у Мінску.

Ініцыятарам апетытных размоў была, як правіла, я.

– А давайце я прыгатую бульбяныя зразы з мясам! – пачынала я пятніцкую “пропаведзь”.

– Не, лепш я зраблю цэпеліны, мае муж і сын іх вельмі любяць! Крыху пакіну ім, а астатнія забяру з сабой! – не згаджалася Ядвіга, самая старэйшая з нас.
Вілтэ і Аўрыке падтрымалі Ядзю; я падпарадкавалася большасці.

Вечарам наступнай пятніцы гастранамічную размову зноў пачала я:

– Дзяўчынкі, я куплю ў Баранавічах селядзец івасі, разбяру яго, прыеду, адварым бульбу, упрыгожым яе зялёным кропам і …

Ядвіга не дала мне магчымасці скончыць фразу:

– І зробім маленькую вы-пі-вай-ку!

– Што зробім, Ядзя? – пацікавілася Аўрыке.

– Вы-пі-вай-ку! Што тут незразумелага? – працягла, на прыбалтыйскі манер, адказала Ядвіга.

Вілтэ згодна заківала галавой: так-так, усё зразумела!

Ядзя, бачачы адабрэнне таваркі, пачала развіваць тэму:

– І потым, хто ж есць селядзец з бульбай?! Да салёнага селядца, салакі, кількі, належыць жытні хлеб з маслам, інакш навошта пераводзіць прадукты?! Добра, я прывязу яшчэ і барадзінскі хлеб, як вы яго тут называеце!

Я палічыла, што лепей – прамаўчаць.

Нядзельным вечарам дзяўчынкі сустрэлі мяне каля метро. Аднёсшы сумкі ў пакой інтэрната і разабраўшы іх (акрамя івасі, там было яшчэ шмат чаго смачнага), адправіліся сустракаць віленскую сяброўку: яе цягнік прыбываў праз сорак хвілін пасля прыходу маёй электрычкі.

Паспелі: сагнутая пад грузам дзвюх цяжкіх сумак, высокая постаць Ядзі адразу кідалася ў вочы; мы паспяшаліся на дапамогу.
 
Вызваліўшы прыяцельку ад ручной паклажы (мне дасталася адна з дзвюх непад’ёмных сумак; другую неслі Вілтэ і Аўрыке, напераменку мяняючы рукі), накіраваліся ў інтэрнат.

Прыцягнуўшы цяжкі баул у пакой, я сказала:

– Не хачу ні цэпелінаў, ні селядца, ні барадзінскага хлеба, ні “маленькіх вы-пі-ва-ек”!

Сяброўкі мяне не падтрымалі; Ядвіга пачала здабываць змесціва сваіх важкіх сумак. Стол хутка запоўніўся прадуктамі і мноствам дробных слоікаў-шклянак.
Дастаючы чарговы шкляны слоічак з-пад маянэзу, Ядзя прыгаворвала:

– Гэта – кубінскі ром, гэта – італьянскае віно, гэта – армянскі каньяк.

Затым Ядвіга выняла з баула высокія шклянкі цыліндрычнай формы, растлумачыўшы пры гэтым:

–  Шклянкі “колінз” для кактэйляў.

Былі яшчэ нейкія цытрусавыя, ваніль, карыца, молатая кава, шакаладныя цукеркі – усяго і не ўспомню.

Расставіўшы на стале прывезеныя слоікі-шклянкі, Ядвіга вымавіла:

– Дзяўчынкі, вы адпачывайце, я зараз усё прыгатую, мне дапамагаць не трэба!

 “Зараз” заняло прыкладна гадзіну. Ядзя запрасіла ўсіх да стала, упрыгожанага шарападобнымі свечкамі і рознакаляровымі сурвэткамі. Дапаўнялі гэтую кампазіцыю шакаладныя цукеркі, нарэзка апельсінаў-лімонаў, сыр і чатыры дзіўныя пасудзіны.

У запоўненых напалову цыліндрычных шклянках была вадкасць бурштынавага колеру з пагружанымі ў яе пластыкавымі трубачкамі; на краі шклянкі мацавалася долька цытрыны.

“Унутраны голас мне падказвае, што ў такую вытанчаную кампазіцыю ніяк не ўпісваецца салёная сардзіна івасі”, –  падумала я.
 
Нібы прачытаўшы мае думкі, Ядвіга сказала:

– А івасі мы заўтра з’ядзім, я і чорны хлеб прывезла!

За кактэйлямі і кавай мы прасядзелі ўвесь вечар, ведучы бясконцыя размовы аб жыцці: працы, сям’і, захапленнях, любімых кнігах і кінафільмах, акцёрах і спеваках.

Напрыканцы дзявочніка мы падзякавалі Ядвізе за ўладкаванае ёю свята, заўважыўшы пры гэтым, што падобныя вечарыны мы бачылі толькі ў заходніх кінафільмах.

А салёную сардзіну івасі мы з’елі на наступны дзень па ўсіх правілах літоўскага кулінарнага мастацтва: са сметанковым маслам і жытнім хлебам.

 P.S. Аб даўняй “маленькай выпівайцы” я ўспомніла ў 2018 годзе, падчас паездкі ў Чэхію, арганізаваную нашымі сынамі, Дзянісам і Паўлам. Ва Уроцлаве, прыйшоўшы ў кафэ паабедаць, я звярнула ўвагу на кампанію з трох дагледжаных пажылых жанчын, якія сядзелі за суседнім столікам. Пані, ведучы няспешную гутарку, зрэдку адпівалі чырвонае віно і каву, якія стаялі перад імі.