Шэршань

У маём дзяцінстве любімай забаўкай целяханскай дзятвы ўвесну і ўлетку было купанне ў Агінскім канале. Наконт абутку ніхто не затлумляўся: накіроўваючыся да вадаёма, мы пераходзілі невялікі ўчастак шашэйнай дарогі, а пасля яе, да самага канала, ішлі басанож па сакавітай ярка-зялёнай траве.

Падчас летніх канікулаў пасля заканчэння другога курса медыцынскага інстытута, я ўспомніла дзіцячыя адчуванні ад прагулак па траве і, вырашыўшы страсянуць даўніной, дакладней, дзяцінствам, адправілася на канал басанож.

Удачліва пераадолеўшы палову шляху, ўявіла сабе, як акунуся ў прахалодную ваду, як нырну, як паплыву …

Раптам правую нагу працяў востры рэзкі боль: ад нечаканасці я ўскрыкнула.

– Напэўна, наступіла на аскепак шкла або цвік, – падумала я, сядаючы на траву, каб аглядзець месца паразы.

На падэшвенным баку ступні крыві не было; у яе сярэдзіне хутка пачала з’яўляцца чырвоная шчыльная пляма.

– Трэба вяртацца дадому, відаць, аса ўкусіла. Толькі ўжо балюча вельмі, бо мяне і раней восы кусалі, тады былі зусім іншыя адчуванні.

Уважліва прыглядзеўшыся да сцежкі, па якой я ішла, убачыла ў траве буйную осу незвычайнай афарбоўкі: чырванавата-карычневая галава з дробнымі жоўтымі плямамі і карычнева-чорнымі вусікамі-антэнамі; брушка – палосы аранжавага і чорнага колеру, якія чаргуюцца.
 
– Значыць, гэта не звычайная аса, а шэршань, – вырашыла я і накульгваючы, накіравалася дадому.

Шэршні (лац. – Vespa) – род грамадскіх вос, для прадстаўнікоў якога характэрны буйныя памеры; некаторыя віды маюць даўжыню да 55 мм. Жыве на тэрыторыі Еўропы, Азіі і ў некаторых рэгіёнах Паўночнай Амерыкі. Еўрапейскі жэршань часта лічыцца агрэсіўным і небяспечным; на самой справе, ён не больш небяспечны, чым звычайны вос і ўжывае джала толькі ў якасці самаабароны.

– Усё правільна, калі б я не наступіла на шэршня, то і ён не крануў бы мяне. А так у яго не было выбару! – разважала я ў дарозе.

Дома я апрацавала месца ўкуса ёдам, прыклала да ступні холад і прыняўшы таблетку дымэдролу, прылегла. Паспеўшы падумаць, што павінна быць млоснасць, уздым тэмпературы і галаўны боль (аб гэтым казала мама), заснула.

Некалькімі гадамі пазней, вывучаючы таксікалогію, я даведалася, што яд шэршня шматкампанентны, ён змяшчае ацэтылхалін і гістамін, якія выклікаюць алергічную рэакцыю: пашырэнне перыферычных сасудаў, запавольванне сардэчных скарачэнняў і рэзкае зніжэнне артэрыяльнага ціску.

Недасведчанаму лягчэй жывецца: не ведаючы аб усіх наступствах укусу шэршня, я двойчы ў дзень прымала дымэдрол у тэрапеўтычных дозах …  і спала. Прачнуўшыся, разглядала сваю правую нагу, якая прыняла выгляд невялікай калоны, падобнай на канечнасць слана.

Праўда, перад “сыходам у спячку”, я палічыла частату пульса і матуліным танометрам вымерала артэрыяльны ціск: паказчыкі сардэчнай дзейнасці былі ў межах нормы.

Лячэнне з выяўленымі праявамі пабочнага дзеяння дымэдролу – дрымотнасцю, доўжылася каля тыдня; месца ўкусу яшчэ доўгі час рэагавала на цеплавыя раздражняльнікі.

З таго часу, ідучы босымі нагамі па траве хатняга падворка ці пляжу, я ўважліва ўглядаюся ў натуральнае зялёнае пакрыццё зямлі: не наступіць бы яшчэ раз на небяспечную казурку!