Джырла

КЪАРАЧАЙЫМ

Мийик тау башлада,
Терен ауушлада,
Минги Таугъа джырлa багъышлай,
Ариу, къызыл къанлы,
Ёхдем, тюзлюк джанлы,
Джашайса сен, джарыкъ Къарачай.

Орайда джырынгды,
Адамлыкъ сырынгды,
Адебинг тауунга тенг болуб,
Ой, ким насыб табар,
Тансыкълыгъын атар,
Сени джерлерингден кенг болуб?

Санга джыр айтама,
Узакъдан къайтама,
Джан джылыуунг кёлден кетмейин,
Кёзюм джарымайды,
Джюрек джылынмайды,
Сени нюр хауанга джетмейин.

Мийикде джашайса,
Мийикге къарайса,
Умутларынг кёкге джанаша,
Халал кёллю халкъым,
Джаша къуанч аллы,
Ариулугъунг джерге джараша.

1988. Черкесск.









ШАМ - КЪАРАЧАЙ

1.Къарлы тауланы ёмюрден келген иеси,
Ата джуртума махдау салайыкъ,
Джарыкълыкъны, чомартлыкъны тёреси,
Халкъыбыздан юлгю алайыкъ.

ЭЖИУЮ:
Къарачай!
Ёхдем нарт улланы  анасы,
Джигитлени, ётгюрлени – къаласы,
Шам – Къарачай, Нарт – Къарачай, ой!

2.Кёб ёмюрелени зорлукъну ууун сынадынг,
Алай тюрленмед таза джюрегинг,
Адамлыкъны  бузмагъанлай  сакъладынг,
Ёхдемленирча бюгюн миллетинг.

ЭЖИУЮ:

3.Бу Джер юсюнде джандет деген бар эсе,
Ол,  ата джуртум, Къарачайымды, ой,
Анга къуана, алгъышла айта, джыр эте,
Бюгюн этейик тауларыбызда той.

ЭЖИУЮ:









МАЛКЪАРЫМ

Минги Тауну этеклеринде,
Джандет кибик ариу джерледе,
Кюрен тарта къарлы тауларынг,
Джашайса сен, шамлы – Малкъарым!

Сенден кенгде  джюрек эзиле,
Санга джетсем кёлюм  кериле,
Солуу таба сенде санларым,
Сюйген джуртум, къарнаш Малкъарым!

Казим айтхан акъыл сёзлеринг,
Къайсын джайгъан фахму хурметинг,
Омар айтхан ариу джырларынг,
Хайран этед, ёхдем Малкъарым!

Къарачайда алгъыш айтыла,
Къарнаш Малкъарыма атала,
Эки джуртну эрке уланы –
"Шах" аталгъан, шамлы  Малкъарым!

Мийик тауларынг бла къараша,
Хар миллетге боюнг джараша,
Кенг джайыла махдау хапарынг,
Джашнай джаша, шамлы – Малкъарым!











ЭЛИМЕ

1.Тау Къарачайны кюн юлюшлю джерине,
Мен джыр айтама сюйген, ёсген элиме,
Эсге тюшюре ариу орамланы,
Келбетли, джарыкъ адамланы.

ЭЖИУЮ:
Мени туугъан элим,
Мени ёсген элим,
Джарыкъ кюнню тюбюнде,
Джаша, джашна ёмюрге,
Мени сюйген элим!

2.Ата юйюмча хар юйюрюнг, арбазынг,
Эт джуугъумча бютеу сени адамынг,
Сени тангларынг джашаууму джарыта,
Сени ауазынг  джырлата.

ЭЖИУЮ:

3.Сабий кюнюмю бешигин тебретдинг,
Ана тилими сёзюне юретдинг,
Атлам этдирдинг эркелете, ийнакълай,
Джолгъа чыгъардынг, алгъышлай.

ЭЖИУЮ:

4.Тау Къарачайны кюн юлюшлю джерине,
Мен джыр айтама, сюйген элим, сенге,
Чуакъ кюнюнге тюшмейин кёлекге,
Къуанчлы джаша ёмюрлеге.

ЭЖИУЮ:










КЕЧЕГИ ДЖЫР

1.Салкъын кече келгенди,
Ай джарыкъгъа бёлене,
Рахат солуу бергенди,
Мени туугъан джериме.

ЭЖИУЮ:
Джукъла, джаным, Къарачай,
Ай чыкъгъанды джылтырай,
Тауларынгы ийнакълай,
Джашауунгу алгъышлай.

2.Келинлеча къубула,
Джашил нызы терекле,
Дарийлеча къуюла,
Булбул джырлы чегетле.

ЭЖИУЮ:

3.Джулдузлу кёк нюр джана,
Джуаш Джерге къарайды,
Къобан сууунг, чайкъала,
Бешик джырла джырлайды.

ЭЖИУЮ:

4.Тау аязы, сагъая,
Къаяланы сылайды,
Акъ булутха таяна,
Минги тауунг джукълайды.

ЭЖИУЮ:
Джукъла, сен да, Къарачай,
Ай чыкъгъанды джылтырай,
Тауларынгы ийнакълай,
Джашауунгу алгъышлай.








ТЮШЛЕГЕ КЕТГЕН АНАЛА

1.Уллу гъаршны джоругъу алайды,
хар бир инсан кетед дуниядан,
Не бушуу да бир кюн таркъаяды,
джангыз ана кетмейд акъылдан.

Эжиую:
Сыйлы атны кюулеге салалла
джер юсюнде къалгъан балала,
Хар бир кюнде сизге таралалла
ой, тюшлеге кетген анала!

2.Ана деген тылпыу берген джанды,
ким билялыр аны багъасын?
Ой, ол затны адам ангылайды,
ёлюм джайса къара къанатын.

Эжиую:

3.Джашауунга ачы джайылады,
Сыйлы джанны ёлюм алгъанлай,
Не онглу да онгад, унугъады,
Джан – ананы джерге салгъанлай.

Эжиую:

4.Уллу гъаршны чархы тохдаусузду,
джазыу джиби – джанны бойнунда…
Ёлген ана – джулдуз учхунуду,
ким къысылыр аны къойнуна?!..

Эжиую:

1980. Терезе. 











АБЕЗЕК

1.Сейир той барады байрамда,
Халкъ басыныб уллу майданнга,
Къуанч тёгерекге джайыла,
Къарт да, джаш да тойгъа джыйыла.

Эжиую:
Ой, ой, ой, орайда,
Согъулады абезек,
Сюйгенлени тюбешдирген,
Джазыуланы бирлешдирген,
Ой, ой, субай абезек.

2.Доул джарылады, дангылдай,
Харс къалакъла къагъа чаркъылдай,
Къобуз согъулады керилиб,
Къарагъанны кёзю терилиб.

Эжиую:

3.Джашла келедиле къуйулуб,
Къызла турадыла буйугъуб,
Къол узатадыла, тартына,
Назик тура джашны къатына.

Эжиую:

4.Абезек барады айланчлы,
Миллет харс урады, къуанчлы,
Той тамада халкъгъа эскерте,
Тепсеу барыр джерни кенгерте.

Эжиую:

5.Къобуз "тёгерекни" согъады,
Тизгин тогъай болуб турады,
Хойнух кибик бара "тёгерек",
Джаш, къыз чалдыш къолгъа киререк.

Эжиую:

6.Тюз тепсеуню согъа къобузчу,
Тери "сазын" къагъа доулчу,
Къызла тизгин болуб тургъанлай,
Джашла чам джыйылыу къургъанлай.

Эжиую:

7.Экеу – экеу тепсеу башлайды,
Халкъ чам сёзге кесин бошлайды,
Истемейге бара уланла,
Джарыкъ харсны ура къалгъанла.

Эжиую:

8.Къобузчу "къобузну сындыра",
Той тамада чамны къыздыра,
Джарашыу къыз, джашны сездире,
«Текебёрк»  да халкъны бездире.

Эжиую:

9.Къарачайны тойу – сейирлик:
Абезеги – джууаш адеблик,
Тюз тепсеую – джюрек учургъан,
Истемейи – джанны джандыргъан.

Эжиую:

10.Къартла келгендиле кёрюрге,
Джаш тёлюге багъа берирге,
Аякъ алышларын сынаргъа,
Кюйеулюк, келинлик сайларгъа.

Эжиую:

11.Сейир той барады байрамда,
Халкъ басыныб уллу майданнга,
Миллет тёгерекге тизилиб,
Абезек барады сюзюлюб.

Эжиую:

Черкесск. КЧР.










КЕЧ КЕЛГЕН СЮЙМЕКЛИК

1.Ой, кеч келген сюймеклик,
Нек алдадынг джанымы,
Джаннган отха кийириб,
Суууй баргъан санымы,
Бош муратха терилте,
Армау эте ангымы,
Къач кюнюме келтире,
Озгъан джазгъы тангымы?

ЭЖИУЮ:
Неден?
Кёз джашлылла кёзлерим,
Келмейдиле сёзлерим,
Джарымайды джюрегим,
Неден?
Сенден!
Кёз джашлылла кёзлерим,
Келмейдиле сёзлерим,
Джарымайды джюрегим,
Сенден!


2.Ариу булбул, не кёрдюнг,
Кюрен тартхан кёзюмде,
Акъылынгы нек бёлдюнг,
Мени оюн сёзюме,
Къанатынгы нек ийдинг,
Ышыгъына чакъыра,
Джюрегиме нек тийдинг,
Джараларын ачдыра?

ЭЖИУЮ:


3.Къырау ургъан саныма,
Къатылалла джылларым,
Тартадыла аллына,
Къышха элтир джолларым,
Ой, кеч келген сюймеклик,
Джокъду санга мадарым,
Бу ёртенде кюймеклик,
Болур эди къадарым.

ЭЖИУЮ:








КЮЕУ ТОЙ

1.Къуанч барады Уллу - Къарачай элимде,
Миллет басына, тепси джасала, ой,
Къартла туралла къуанчлы юйню тёрюнде,
Джашла этелле эркин арбазда той.

ЭЖИУЮ:
Харс, джашла!
Кюеу келгенди къайын юйюне, ой,
Къарачай элде къуанч барады, орайда,
Кюеу чакъыргъан, кюеу чакъыргъан той.

2.Ариу къызчыкъла, гюлле кибик чакъгъанлай,
Тойну башында сюеледиле, ой,
Джигит уланла, илячин къанат къакъгъанлай,
От – истемейде учушадыла, ой.

ЭЖИУЮ:

3.Тукъум тамада алгъыш этеди арада,
«Амин» – дейдиле уллу, гитче да, ой,
Алгъыш аякъны аны къолундан алыргъа,
Кюеу чыгъады, кюеу чыгъады, ой.

ЭЖИУЮ:

4.Тийре келинле кюеуню  бёркюн алалла,
Джыйылгъан халкъ да хахай этеди, ой!
Кюеу дженгерле кюеуню башын джабалла,
Бир тенгни бёркюн кийдиредиле, ой!

ЭЖИУЮ:

5.Келинле бёркню сатар къайгъыгъа кирелле,
Чам, харх этиле, базарлыкъ бара, ой,
Кюеу джёнгерле аууз марданы берелле,
Бёрк алгъанланы разы этелле, ой!

ЭЖИУЮ:

6.Басыннган миллет кюеуден къарам алмайын,
Хар атламына багъа береди, ой!
Халкъын адети, тёреси бары,  къалмайын,
Бу чакъырыуда кёргюзтюледи, ой!

ЭЖИУЮ:

7.Бал аягъындан  ичеди миллет, алгъышлай,
Татлы чачылад сабий – балыкъгъа,  ой!
Кёк чартлагъанлай,  тери даурбаз къакъгъанлай,
Джангыдан къызад кюеу чакъыргъан той.
Къайтарыуу:

1986дж. Учкулан.











КЁЗБАУГЪА

1.Къачаннга деричи мени былай къыйнарыкъса,
Сюймегенлеге мени сёзюмю этдире,
Къачаннга деричи мени былай алдарыкъса,
Сюйген джюрегими кесинге термилте?

ЭЖИУЮ:
Къарагъанынг сайын,
Кёзлени къамата,
Ышаргъанынг сайын,
Джюрекни ойната.

2.Гинасыу кибиксе, кюнюнде джюз тюрленесе,
Тенг къызларымы кесинге джити къарата,
Бир - сууутаса, бирде уа  умут этдиресе,
Келир заманынгы ашыгъыб сакълата.

ЭЖИУЮ:

3.Сюймеклик дегеннге чыртда ийнанмаучан эдим,
Энди тамам ийнаннганма аны кючюне,
Кёзбау сыфатынг бла джюрегими терилтгенсе,
Бютеу джашаууму ойгъанса ичине.

ЭЖИУЮ:











ХАУЛЕ ДЖАШХА

1.Сен кесинги бек ариугъа санайса,
Башхалагъа уллу кёллю къарайса,
Омакъ чамла эштдиресе сен манга,
Ийнанмайма, ийнанмайма мен санга!

ЭЖИУЮ:
Сени кёзбау кёзлеринге къарасам,
Сени алдау сёзлеринге ийнансам,
Башхалача, сени ючюн  таралсам,
Аз сюймезенг сен!

2.Накъырданы окъа кибик чаласа,
Кёб джюрекге джалгъан умут саласа,
"Хауле джашха" чыгъаргъанса атынгы,
Туталмайын манга берген антынгы.

ЭЖИУЮ:

3.Бедерликге белги болгъан кёзлеринг,
Ётюрюкге ёлче болгъан сёзлеринг,
Энди мени джюрегиме джетмезле,
Сюер кибик, кюер кибик этмезле.

ЭЖИУЮ:









ТЮШЕМЕМИ ЭСИНГЕ?

1.Юйден чыгъыб тебрегенем кетерге,
"Джангылма" - деб чыкъгъан эдинг аллыма,
Къызгъан башым унамайын эштирге,
Кетген эдим джангылычлы джолума,
Башха джерде джангы насыб изледим,
Андады - деб сюймекликни кертиси,
Джылым келе ангыладым энди мен,
Сененг насыбымы иеси.

ЭЖИУЮ:
Джылыу бермей санаусуз баралла,
Сенсиз ётген мутхуз кюнлерим,
Джюрегиме ауурлукъ салалла,
Джоюлмагъан сезимлерим,
Джоюлмагъан сезимлерим.

2.Чыммакъ къардан къара чачынг агъарыб,
Къалгъан эдинг къуу - шуу болгъан арбазда,
Тохдамадым терслигиме сагъайыб,
Антлы болуб энди артха къайтмазгъа,
Дуниялада борч тёлеген бар эсе,
Терслигими бушуу бла тёледим,
Кече, кюн да кёз аллымдан кетмейле,
Джыламукъдан толгъан кёзлеринг.

ЭЖИУЮ:

3.Джан - нёгерим, тюшемиди эсинге,
Сезиуюнгю кёралмагъан джёнгеринг?
Джангы джылыу табалдымы кёлюнгде,
Мен сындыргъан таза джюрегинг?
Къаты джылла сорууларын соралла,
Джангызлыкъны ие этиб юйюме,
Сагъышларым такъырлыкъ салалла,
Бюгюлмеучю, ёхдем кёлюме.

ЭЖИУЮ:









ДЖАЗЫУУМ

Мен ахсынмайма,
Айыб салмайма,
Джазыу болур эд сенсиз джашаргъа,
Бетим джарымай,
Кёлюм джылынмай,
Башха адам бла юйюр къураргъа.

Джолда тюбесенг,
Кюнашхы берсенг,
Мыдах ышара, кёзюме къарай,
Джаным къыйнала,
Саным къыйыла,
Джол къояма мен,  артха туракълай.

Айт, не этейик,
Кимни терслейик,
Кимге айтайыкъ "болдунг"- деб "чырмау",
Бош сёзден къата,
Джюрек ачыта,
Озду да кетди насыблы джашау.

Кетген джылланы,
Терен ызлары,
Умутла кибик мутхузла бола,
Мен сенден кенгде,
Сен менден кенгде,
Джашау джолубуз чырмаудан тола.

Мен ахсынмайма,
Сокъуранмайма,
Джазыу болур эд сени сюерге,
Сёзюнгю излей,
Кёрюрге кюсей,
Бу дунияда ёмюр сюрюрге.








АТАМА КЮУ
(Семенланы  Джырчы Исмаилгъа)

Уллу алам чархын бурад сормайын,
Адам улу бойсунады бурмайын,
Ёлюм ачыу ийилтеди шартына,
Бир алгъанын къайтармайын артына.


Бу ачыуну мен да кёрдюм, сынадым,
Джан - атамы ёлгенине чыдадым,
Тар къабырда джатханына юрендим,
Ачы кюуню сёзлерине тиллендим.


Ата юйюм худжу къалыб, атылды,
Къуанч халым мыдахлыкъгъа батылды,
Джакъсыз болуб джангызлыкъда арыдым,
Ёксюзлюкню не болгъанын таныдым.


Туз джыламукъ кёз джингкими джабханлай,
Джаным ауруй хар бир тангым атханлай,
Ургъан джелде, къачхы талча, бюгюлдюм,
Насыб кюнню къайтырындан тюнгюлдюм.


«Атам» - десем ачы джарам ашлана,
«Атам» - десем джюрек ауруу башлана,
Ёхдем башым, онгсуз кибик ийиле,
Мыдах ангым сагъышлагъа кёмюле.


«Эл иеси» - деученелле атынга,
Багъа бере сени асыл шартынга,
Джыр джырласанг - алтын сынджыр тизгенлей,
Зикир этсенг - джюреклени эзгенлей.


Ёлгенинге джеталмадым, кенг къалыб,
Ахыр сёзню эшталмадым, кёл алыб,
Разылыгъынг башхаладан айтылды,
Кёзлериме морсул кюрен тартылды.


Къаты джашау санларынгы эмгенлей,
Хар кюнюнгде джарсыулагъа кёмгенлей,
Тюзлюк излей, тюзлюк сакълай, арымай,
Ёлюб кетдинг, джарлы атам, джарымай.


Ёлюм ачыу джюрегими джигинде,
Ёлюм джорукъ джашауму ичинде,
Манга къадар этеригин этгенди,
Джохар атам джер тереннге кетгенди.


Джылау этиб, джылау сени къайтармаз,
Бу ачыуум энди кёлден таркъаймаз,
Ёлюм ачыу хар кимге да джетерик,
Джер джюзюнден хар бир джан да кетерик.


Энди барды мыдахлыкъдан хапарым,
Джангыз тюшдед, атам, сени табарым,
Джангыз кёлдед энди сени джашарынг,
Джан садакъа, джан садакъа ашарынг.


Ёлюм – залим джыламукъну кёрмезди,
Къадар – залим артыкъ ёмюр бермезди,
Ачы джорукъ джазылгъанды аламда,
Анга тёзюу, аны чегиу – адамда.

20. 10.1981. Терезе.









ДЖУЛДУЗ

Сен джарыкъ джулдузса, кёзню къаматхан,
Ариу сыфатынга кёбню таралтхан,
Сен кёксюл хауада учуб барыучу,
Мен, сен джолукъмазлыкъ джангыз джолоучу.

Бир кюн тохдагъаненг, эсинги бёлюб,
Насыб сынатханенг нюрюнге кёмюб,
Учунуб чыкъгъанем сени аллынга,
Бойсундургъан эдинг джарыкъ халынга.

Алай, джарыкъ джулдуз, тансыкъенг кёкге,
Кёлюнг орналалмад бу ёзен бекге,
Джолунгдан къалалмай сен кетдинг ёрге,
Мен да джангыз къалдым бу мыдах джерде.

Насыб тамырланмад, азалды къуанч,
Мени джюрегиме къатылды къоранч,
Да,тилек этеме бар - деб, онгуна,
Нёгер болмасам да джарыкъ джолунга.

Джулдузгъа тюбеген джюрекден джарыр,
Джюреги джанмагъан джашаудан арыр,
Манга насыб болду, санга тюбедим,
Терсейген джашауда магъана кёрдюм.

Джазыу буйургъанды, джокъду ёкюнюу,
Сеничагъа болмаз джолдан бёлюнюу,
Сен джарыкъ джулдузса кёбню таралтхан,
Кенгден джарысанг да джукъланмай сакълан.










САНГА

Къуанч кюнлерим,
Садакъ учханлай,
Бушуу кюнлерим,
Бугъоу салгъанлай,
Сенсиз джырым да,
Тарыгъыу кюулей,
Сенсиз джашау да,
Кюрт юшютгенлей.


Джазыу буйурду,
Биз да бой салдыкъ,
Кенгликни джолун,
Сынай башладыкъ,
Сен аякъ алдынг,
Ызынга къарай,
Мен туракъладым,
Умутлу сакълай.


Алай узайдынг,
Мен да тебредим,
Джангызлыкъ джолда,
Башханы билдим,
Джашау нёгерим -
Дейди ол манга,
Джюрек а кюед,
Таралад санга.


Эсде тутама,
Шош къарамынгы,
Кёлден айтама,
Эски атынгы,
Ёмюр а барад,
Ёмюр а ётед,
Джарала сала,
Сагъыш этдиред.









КЪАРЫЛГЪАЧ

Джаз келечиси, ариу къарылгъач,
Джанымдан юлюш этейим,
Бизни тийреде сен уя салыб,
Аны, къуанч бла, кёрейим,
Не бла джетейим сени кёлюнге,
Не зат этейим сый бере,
Унутуб къоймай джангыз кюнюмде,
Келгенинг ючюн джыр эте.

Алгъышлай келдинг терек бачхама,
Таулагъа сары танг ата,
Къуат келтирдинг къуу арбазыма,
Учунур халны сыната,
Насыб унутхан мутхуз кюнюмю,
Танг джарыгъы бла джарытдынг,
Умутун кесген мыдах кёлюме,
Джангы насыбны танытдынг.

Сен къанат кердинг мутхуз кёгюмде,
Тот сезимлени уята,
Джарыкъ джырладынг къыйын кюнюмде,
Сылыт джюрекни ойната,
Кёлюмю кердинг, къанат керирлей,
Кёзюме джарыкъ урдура,
Кёр сагъышымы этдинг кетерлей
Тюрлю муратла къурдура.

Сюймеклик хауа келтирдинг манга,
Буз санларымы эрите,
Сабыр уятдынг бу сары тангда,
Джарыкъ джырынг бла терилте,
Ариу къарылгъач, кел тар юйюме,
Ёт тёрге, къанат джел эте,
Унутуб къоймай, джангыз кюнюмде,
Бош келмегенсе джыр эте.













НАРТ ДЖИГИТИМЕ

Мени келтиргенингде,
Джарыкъ отоу юйюнгде,
Сюймекликден айтханенг манга,
Энди сени сюйгенинг,
Ички бла тенглеринг…
Ой, джигитим не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?


Эртден сайын къарамынг,
Баш аурууну хапарын
Билдиреди таймайын манга,
Сёзлеримден къабына,
Кетиученсе абына…
Ой, джигитим, не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?


Сабийлеринг шыкъыртсыз,
Ата кёлден ышыкъсыз,
Къарамайса бурлуб манга,
Танг алада кетиучю,
Ашхам–къара келиучю…
Ой, джигитим, не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?


Сюймеклигинг кетдими?
Сокъураныу джетдими?
Бир айтсанг а, джашырмай, манга,
Болгъанмамы болумсуз?
Атлаймамы орунсуз?..
Ой, джигитим, не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?


Нарт – юзюкню  туугъаны,
Шам – Къарачай уланы,
Джарашмазлай бу асыл къаннга,
Аманлагъа ушарча,
Ала кибик джашарча…
Ой, джигитим, не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?


Къара чачынг агъарды,
Нюрлю бетинг саргъалды,
Тынгысызлай чыгъаса танга,
От къазанынг азыкъсыз,
Джарлы бийченг насыбсыз…
Ой джигитим, не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?


Мени келтиргенингде,
Джарыкъ отоу юйюнгде
Сюйдюргененг кесинги манга.
Сюеме да – сюймезча,
Кёреме да – кёрмезча…
Ой джигитим, не болду санга?
Нарт джигитим, не болду санга?











СЮЙГЕНЛЕНИ КЪАУГЪАСЫ
/Къарачай театрны концертине деб джазылгъан чам джыр/

Тиширыу:
Алан, мен санга айтама, сен эштемисе?
Аллынгда тургъанымы кёремисе?
Бу телевизор худжуну бир чачмасам,
Бу юйден башымы алыб бир къачмасам,
Тели болуб эл къозурукъ боллукъма,
Хоншулагъа сёзлюк болуб къаллыкъма.

Эркиши:
Тебрегенсе биягъы сен кемириб,
Бу юйде бир солур онг джокъду, керилиб:
Юйден чыкъсам «айландынг» - деб чабаса,
Юйде турсам «солудунг» – деб къабаса,
Айт, бийчехан, сен айтханны этейим,
Кет,  дей эсенг бусагъатлай кетейим.

Тиширыу:
Алай келиб сойланаса оруннга,
Бу худжуну джандыраса аллынгда,
Ашыкъ – бушукъ ашарыкъны джутаса,
Бурнунга да ол газетни тутаса,
Мен джарлы да урчукъ кибик бурулуб,
Кюн узуну юй джумушха сугъулуб.

Эркиши:
Юй джумушу тиширыугъа адетди,
Аны сюйюб тындырыргъа керекди,
Быллай бир нек ынгычхайса, билмейме,
Бир тиширыу былай этиб кёрмейме,
Аллах сизге буюргъанны этесе,
Аны ючюн не бюсюреу излейсе?

Тиширыу:
Санга келмей Келеметге барсам эд,
Ох, деб мийик юйлеринде турсам эд,
Ол мени инджитмез эди, сенича,
Муш – муш эте сойланмазед, телича,
Бал бла джаугъа батыб алай турурем,
Къундуз кибик сыйдам къатын болурем.

Эркиши:
Къайдам, Тейри, мен таныгъан Келемет,
Сени алай кызылууурт этермед,
Хурджунундан сом чыгъарыб кёрмейме,
Быллый бир нек тараласа, билмейме? -
Сюе эсенг, хатеринги этейим,
Къолум бла Келеметге элтейим.

Тиширыу:
Сен анга да уялмазса, къатыбет,
Алай этсенг ариу айтыр Келемет,
Къулакъ джанынг къызмай андан кетмезсе,
Энтда алай айтыр умут этмезсе,
Буучар кёрген къоян кибик болурса,
Къоркъуу бла, титиреуден толурса.

Эркиши:
Ха – ха, дерим, олмуд мени тюерик?!
Мени кибик бир асланнга тиерик?!
Сени алыб къачханымда не этди?
Таксисине къонуб, уруб ким кетди?
Сени сюйсе ол ызынгдан чабмазмед?
Джуугъунг бла сени алыб чыкъмазмед?

Тиширыу:
Да сенича бир антсызны билмезмед?
Алгъанынгы бермезинги кёрмезмед?
Аны ючюн кетген болур, баш алыб,
Мындан къачыб, кёзкёрмезге джол салыб,
Беш джыл тышда къалды, джарлы, къыйналыб,
Сен да анга кир  атаса къадалыб.

Эркиши:
Мыдых отча не джукъланмай, не джанмай,
Толу ашаб ашдан, суудан бир къанмай,
Къуру – «ачха», къуру – «байлыкъ» дегенлей,
Бир кийимин джылла бла кийгенлей,
Ол къызгъанчха барсанг «насыб» кёрюренг,
Бир чебген бла ёмюрюнгю джюрюренг.

Тиширыу:
Сен а уллу джасандырдынг, тойдурдунг,
Кюбюрюме накъут – налмаз къойдурдунг!..
Ол айлыгъынг ашха – суугъа джетмейин,
Къытлыкъ мухур кёзлеримден кетмейин,
Айланама ишден башым айланыб,
Сен лохбайгъа сабийле бла байланыб.
 
Эркиши:   
Къарайма да мен гюнахха киргенме,
Сени сюйреб санга азаб бергенме,
Гыбытлынгы юйю, къошу – къалады,
Бир ишексиз сени сакълаб турады,
Хайда, тебре, сюйгенинге элтейим,
Къолдан – къолгъа бериб алай кетейим.

Тиширыу:
Ай, бетинге къазан къара джагъыллыкъ,
Бедишлик – деб бютеу халкъгъа айтыллыкъ,
Сенде бет деб бир зат чыртда джокъмуду,
Бу тилинг да сюнгюмюдю, окъмуду,
Ол не сёздю, тюб эрнинги къабарыкъ,
Менсиз къалыб къуу тыбыргъа къарарыкъ?!

Эркиши:
Да не, быллай таралыугъа тёзалмай,
Мындан ары юй бийчеми юзалмай,
Алыб келдим, къуанч  табсын, дерикме,
Къол тутушуб, насыб тилеб берликме.
Мен, сенича, къатыджюрек болалмам,
Сюйгеними насыбындан тыялмам.

Тиширыу:
Ол джыгъышыу усталыкъгъа устады,
Сени билгинг – джукъу бла ашдады,
Эки силдем урушундан учарса,
Аслан сюрген, бёрю кибик, къачарса,
Ол кёблени намыс джолгъа салгъанды,
Энди сени бир салыры къалгъанды.

Эркиши:
Къайдам, тейри, дерс берилир ким болур?
Бир силдемден къобалмайын ким къалыр?
Сени ючюн сермешгенек, билеме,
Аны махдаб, энди мени эгеме,
Андан эсе баш иенги къыйнама,
Келеметни атын манга чайнама.

Тиширыу:
Сау он джылны дыгалас бла джашатдынг,
Тёрт санымы саулугъундан бошатдынг,
Санларымда къаргъа къабар этим джокъ,
Былай чыкъсам адам къарар бетим джок,
Сени манга табхан Хауа джер къабсын,
Аны къызы да менича кюн табсын.

Эркиши:
Этни юсюнден айтмасанг да боллукъ эд,
Мен кёргенли санларынгда эт джокъ эд,
Бет хапар да алай къолай тюл эди,
Мен алданнган ол ингичке бел эди,
Хауа джазыкъ санга аман этмегенд,
Менича джаш тыйыншлыгъа джетмегенд.

Тиширыу:
Ах, мен джарлы, сен уяллыкъ не барды?
Бу дунияда мен эштмеген не къалды?
Мени алдаб алгъанынгча алыннгын!
Мени къаргъыш тузагъыма салыннгын!
Тохда, сени мен къабынга джыяйым,
Болумунгу дуниягъа джаяйым!

Эркиши:
Тохда, бийче, тели болма, бери къайт!
Асланынгы нек сояся, шо бир айт?
Ол ыйыкъда пухну тараб бердим да?
Джаулугъунгу кергич бла кердим да?
Былтыр джазда ийнек саууб тургъаенем,
Бурунгу джыл бауну тюбюн къыргъанем.

Тиширыу:
Эртден сайын – ийнек саугъан,
Аны сюрюу джары къуугъан,
Сют къайнатхан, бышлакъ сыкъгъан,
Арбаз джыйгъан, кийиз къакъгъан,
Шхуур этген, сауут джуугъан,
Аш юйчюкню ичин джыйгъан,
Сабийлени дерсге ийген,
Итуу ургъан, тигиу тикген,
Букъу сюртген, юйню джыйгъан,
Эски джуугъан, кюннге джайгъан,
Сени ишге хазырлагъан –
Бий эр кибик джасандыргъан…
Къыйынларым тау кибик,
Эркишим а джау кибик!

Эркиши:
Былтыр халы чырмаучу да этдим да?
Мындан алгъа базаргъа да элтдим да?
Сабийлеге китапланы ким алды?
Аш юйчюкге джангы эшик ким салды?
Игиликни чырт кёрмеген бийчесе,
Къанымы да тюз суу кибик ичесе.

Тиширыу:
Менден кёрюб Аллахдан а табхаенг!
Менден кёрюб джанган кёсеу къабхаенг!

Эркиши:
Болдунг бийче, къыздынг, къуйдунг болгъанны…

Тиширыу:
Джылан урсун сени манга табханны!

Эркиши:
Келеметни сынар ючюн айтханем.

Тиширыу:
Кетгенимде ызыма нек къайтханем?!..

Эркиши:
Ариу бийчем, субай бийчем, кеч мени!

Тиширыу:
Самыр къабсын, самыр къабсын ма сени!

Эркиши:
Джохар бийчем, чинкебелим, кеч мени!

Тиширыу:
Къарнынг буруб чыкъгъын сен сау кечени!

Эркиши:
Сарычыгъым, баббаханым, кеч мени!

Тиширыу:
Ургъуй урсун, ургъуй урсун ма сени!

1989. Черкесск.















ДУНИЯ ХАУХДУ

Уллу кёллю, сени кёлюнг тауду,
Бараса сен онгсузланы эскермей,
Бу дуния барыбызгъа хаухду,
Бир джан къалмаз кёк ёлюмге тюбемей.



Уллу кёллю, сени джолунг кенгди,
Тар джоллула санга хурмет этерлей,
Алай, джерде адам бары тенгди,
Кёкбет ёлюм санларына тиерлей.


Уллу кёллю, заран джетген кибик,
Къалай болдунг кёрюрюнгю кёрмезлей,
Къадар сени ёлмез этген кибик,
Кёкбет ёлюм санларынга тиймезлей?


Уллу кёллю, эки кёзюнг ауду,
Джашайса сен ахыр кюнню эскермей,
Бу дуния барыбызгъа хаухду,
Бир джан къалмаз кёк ёлюмге тюбемей.

1990дж. Москва









УЯН
"Босагъа" деген сахна оюндан Лейляны джыры/

1.Кече къара  джабыуун,
Кёлтюрдю ёрге,
Джарыкъ тангны джылыуун,
Бошлады джерге.

Эжиую:
Кече атды къарыуун,
Сагъайгъанды анг,
Уян, уян, кёзджауум,
Джарыгъанды танг.

2.Кюн узуну ёмюрча,
Тансыкълыкъ берир,
Сен ишингден къайтырча,
Нюр ингир келир.

Эжиую:

3.Джюрегиме джанаргъа,
Джилтин салдынг сен,
Сени берген къадаргъа,
Къор болайым мен.

Эжиую:

1980.










МАРА ГАРА 

 
1.Къарачайда, Марада,
Айтыу, хапар  болурлай,
Барды  къайнар  бир гара
Ичген кючден толурлай.

Эжиую:
Орайда – райда,  Мара гара,
Машаллах,  Мара гара.


2.Къарачайгъа келгенни,
Мара гара кёрюнчю,
Къарачайны сюйгенни,
Мара гара сюйюнчю.

Эжиую:

3.Джашил джасау  ёзенни
Арасында олтурур,
Мара гара кёргенни
Сукъланыудан толтурур.

Эжиую:

4.Саусузгъа джан кирирлей
Бир сууу чыгъад джигинден,
Кёрген сейир этерлей
Бир нюр урад  ичинден.

Эжиую:

5.Тёгереги тау болуб,
Чегет бла къабланыб,
Джашил ёсюм ау болуб
Джан – джанындан джабланыб.

Эжиую:

6.Джери бир тау джатакъды,
Таурух тартыб хауасы,
Мара эли  айбатды,
Къуат бериб гарасы.

Эжиую:

7.Терек ёзден тамгъанлай,
Мара гара толады,
Бу гараны халына,
Халкъ тамаша болады.

Эжиую:

8.Мара эли  къалады,
Мара гара – белгиси,
Къонакъгъа джан салады,
Бу миллетни халиси.

Эжиую:

9.Мара эли байхынды,
Кенг ачылыб фатары,
Айтхылыкъды, джайгъынды,
Гарасыны хапары.

Эжиую:

10.Мара гара, тау гара,
Гараладан сайланнган,
Мара эли, шам – Мара,
Къарачайда айтылгъан.

Эжиую:









ТАНСЫГЪЫМ

Заман келген эди, араны бёлген эди,
Сени элтген эди менден узакъ,
Джангыз къалгъан эдим, армау болгъан эдим,
Арсарлыкъ басыб, джюрегим - тузакъ.

Эжиую:
Къалайладаса, кимле бласа?
Тансыгъым, хапар бер,
Къалайлада да, кимле бла да,
Тансыгъым, мени эскер.

Джелле сызгъыралла, боранла улуйдула,
Мыдахлыкъ салалла къуу - шуу юйюме,
Сенсиз ёксюзме мен, сенсиз джакъсызма мен,
Сенсиз джылыу табалмам  кёлюмде.

Эжиую:

Къарам кёбню кёрюр, джюрек бирни сюер,
Джангылыч бла терсге терилмез.
Сагъышларым - сенде, муратларым - сенде,
Джан джылыуум санга тюрленмез.

Эжиую:











АНГА

Кадар берген эди –
Сени кёрген эдим,
Къанат битгенлей джюрегим уча,
Кенгден келген эдинг,
Къуанч берген эдинг
Аулу кёзюмден тубанны чача.


Кюнлей тийген эдинг,
Джылыу берген эдинг,
Зор джашаудан талгъан джаныма,
Танглай атхан эдинг,
Ёрге тартхан эдинг,
Талпыу сала муал саныма.


Джангызса – дейдиле,
Сёз кёрюклейдиле,
Таныгъаным, шохум, джуукъ, тенг,
Ала не билсинле?..
«Кёрле» не кёрсюнле?..
Сен саулукъда  джангыз тюлме мен.


Узакъда къалсам да,
Сенсиз джашасам да,
Таныгъаным – насыб бериучю,
Тюшлериме кире,
Джашаргъа кюч бере,
Болдунг ёмюрюмю сюйюнчю.

Узакъ джерледесе,
Ауур ишледесе,
Да тюз болсун ёмюр узунунг,
Башха бла болсанг да,
Мени унутсанг да,
Джукъланма, джан, джарыкъ джулдузум.

1993.









ДЖАШЛЫГЪЫМ

Заманны эсгере,
Бу айлы кечеде,
Мыдах  макъам келди кёлюме,
Джылларым уллая,
Мугурлукъ сагъая,
Мен тилейме сенден,
Кетме, дейме, менден,
Ой, джаным, джашлыгъым,
Джашлыгъым, ой!


Анамы къарамы,
Атамы саламы,
Танг джулдузча джаннган заманым,
Кетдиле узакъгъа,
Салдыла тузакъгъа,
Чакъырама сени,
Атма,  дейме, мени,
Ой, джаным, джашлыгъым,
Джашлыгъым,  ой!


Кюнлерим тубанлы,
Джолларым боранлы,
Джашауум  тенгизни джыргъанлай,
Умутум азая,
Къуанчым таркъая,
Мен тилейме сенден,
Кетме, дейме, менден,
Ой, джаным, джашлыгъым,
Джашлыгъым,  ой!


Къайтмазлыкъ джашлыгъым,
Къоймазлыкъ къартлыгъым,
Джокъламаз болгъан  муратым,
Онгуму алдыла,
Джарсыугъа салдыла,
Чакъырама сени,
Атма, дейме, мени,
Ой, джаным, джашлыгъым,
Джашлыгъым,  ой!

1994.









КЁЛКЪАЛДЫ ДЖЫРЧЫКЪ

Тюнене санга тарала,
Джырда айта эм атынгы,
Бюгюн а, джаным къыйнала,
Артха береме антынгы.

Тюнене ариу сёзлеринг,
Сюймезликни да сюйдюре,
Бюгюн а мыдах кёзлеринг,
Джарсыу ёртенде кюйдюре.

Тюнене мени тилединг,
Джашау нёгерге, ёмюрге,
Бюгюн а мыдах тюбединг,
Адеб борчунгу тюберге.

Тюнене джарыкъ тангым  энг,
Бюгюн  а кюнню  батханы,
Тюнене джарыкъ джыр эдинг,
Бюгюн а – мыдах макъамы.

Тюнене санга тарала,
Джыргъа салгъан эм атынгы,
Бюгюн а, джаным къыйнала,
Артха береме антынгы.

1980. Москва.










ЧАМ ДЖЫРЧЫКЪ

Ой-хой-хой, багъалы болгъанса,
Джюрюйюшюнг – оюу салгъанлай,
Къарайма да, туура насыбдан толгъанса,
Марачы къызчыкъны алгъанлай.

Кёзлеринге кёксюл кёзлюкле салгъанса,
Къайынынг машина бергенли,
Ой-хой-хой, кюнтиймез болгъанса,
Гардошну татыуун билгенли.

Джасаныуунг – джанган, къарамынг – татранды,
Къуандыра болур табханынг,
Кёрюннгеннге кёре, тамам татыгъанды
Мара гардошчукъдан къабханынг.

Насыбынг бёлюнмей, къуанч бла джашагъын,
Толу болсун хазна машогунг,
Ауруу, палах кёрмей кёб джылны ашагъын
Сен, Мараны  семиз  гардошун!

1986. Черкесск. РФ.








ТАНСЫКЪЛЫКЪ ДЖЫР

Тансыкълыкъ ауруу джанымы эзе,
Джюрегим манга къайырылгъанды,
Да Джерде саудан ёлю бар эсе,
Ол, джуртундан айырылгъанды.


Эжиую:
Салам санга джуртум,
Салам санга халкъым,
Джокъламаз болдунг ызымдан,
Салам, санга джуртум,
Салам, санга халкъым,
Тыш джерде къалгъан къызынгдан!


Тюрклени джурту къарнашлыкъ этди,
Къолумдан келед, болумум барды,
Алай кёлюмден бир джылыу кетди,
Кюнлерим – мыдах, солуум  тарды.

Эжиую:

Джур, тур джашагъан эски къаяла,
Къаргъа бёленнген тик тау башлары,
Минги Тауумда – ёмюр гыйыла,
Чегетлерими нызы чачлары.

Эжиую:

Тансыкълыкъ ауруу синнгенди манга,
Тюшмейди атынг мыдах джырымдан,
Къурман – садагъа, джан – салам санга,
Тыш джерде къалгъан ёксюз къызынгдан.

Эжиую:

1999дж. Анталья/Тюркие.











ТЫШ ДЖЕРДЕ

Къар джаумайды, Эльванкентде, къар джаумайды,
Бу къара джер акъ къырпакъ бла джабылмайды,
Сынчыу тутхан джюрегим да тыналмайды...
Тансыкъма мен шам – джуртума,  Къарачайгъа.

Джукъаргъан кёл, кюнден – кюннге азар бола,
Джурт – тансыгъы  къарамыма мухур сала,
Хар озгъан кюн болумуму, онгну  ала...
Тансыкъма мен, шам – джуртума,  Къарачайгъа.

Ата джуртда тансыкъ – ауруу эсленмейди,
Джуртсуз болуу не болгъаны билинмейди,
Айрылыкъда кёзюм,  кёлюм сюйюнмейди...
Тансыкъма мен, шам – джуртума,  Къарачайгъа.

Бир къауумла тойгъан джерге худжум этер,
Бир къауум а туугъан джерге терен битер,
Ёзениме къайталмасам насыб кетер...
Тансыкъма мен, шам – джуртума,  Къарачайгъа.

Къар джаумайды, Эльванкентде, къар джаумайды,
Бу къара джер акъ къырпакъ бла джабылмайды,
Сынчыу тутхан джюрегим да тыналмайды...
Тансыкъма мен шам – джуртума,  Къарачайгъа.

2004. Эльванкент/Тюркие












ИСТЕМЕЙ
 
1.
Живет на свете гордый мой Кавказ,
О нем повсюду слышен славный сказ,
Живут здесь  братья, «горцы» их зовут, 
И «гордецами» их зовут.
Их песни звонки, словно эхо гор,
В их речи есть и пафос, и задор,
Гостю почтенье воздают,
Любовь и честь не предают,
А танцы их в полет зовут.

Припев:
Карачай – Балкар,  Абаза, 
Кабардин, Адыгей,
Выйди, брат, на танец гор, 
Играет истемей!

Черкес, Ахыска, Осетин,
Кумык, Чеченец, хей!
Выйди, брат, на танец гор, 
Играет истемей!

Ногай, Даргин, Абхаз, Авар,
Казак и Лакец, хей!
Выйди, брат, на танец гор,
Играет истемей!
 
2.
Здесь пролегают русла  бурных вод, 
И красотой пленяет горный свод,
Эльбрус стоит с двойною головой,
Как вечный страж земной.
Здесь  родники нарзанные журчат,
В лесах чинары древние шумят,
Здесь  птицы райские поют,
Душе усладу придают, 
И в край орлиный всех зовут.

Припев:

3.
Эльбрусский край высотной – высоты,
А братья горцы – гордой красоты,
Здесь  человечность, честь и добрый слог,
Превыше всех земных щедрот.
Здесь старикам почёт во все века,
И помощь слабым – горская черта,
Друзей тут  примут, всех, любя,
С врагом сразятся, не щадя, 
Такой, вот, нрав в «Краю Огня».

Припев:
1996.Турция/Денизли.











МАМОЧКА
(детская песня)

Самой лучшей на Земле,
Я тебя зову,
И на праздник, в Мамин День,
Песенку дарю.

Припев:
Мама моя, мамочка,
Хорошо с тобой,
Мама моя, мамочка,
Будь всегда со мной.

Ты, как ясно солнышко,
Ласкова, светла,
Как на небе звездочка,
Яркая одна.

Припев.

Я твой лучик маленький,
Научи светить,
Чтобы освещающим,
Мне на свете жить.

Припев.
2014.09.Беной-Ведено, Чечня.









ЭЛБРУССКИЙ ВАЛЬС
(Для отдыхающих санатория МВД  КБР
Написано по просьбе руководства,
для исполнителя Евгения Попцова.2002г.)

Пробил час расставания,
Даль позвала меня,
Кабардино-Балкария,
Не забуду тебя,
Здесь я встретил желанную,
Что как ты  хороша,
И горскою страстью,
Взбурлила душа.

Припев:
Я уезжаю надолго,
Но не пройдет никогда,
По Эльбрусу седому,
В сердце тоска.

Глаза милой заплаканы,
И каштаны шумят,
Рядом горы кавказские,
В снежных бурках стоят,
Благодарен твоей земле,
Не найду нужных слов
За то, что дала мне,
Такую любовь.

Припев:

Околдован тобою я,
Очарован, влюблен,
Неприступно  могучею,
Красотой ослеплен,
Кабардино – Балкария,
Край мечты и любви,
И снова к вершинам,
Ты нас позови.

Припев:

Не прощаюсь с тобою я,
Не расстанемся мы,
С небесами орлиными,
Край любви и мечты,
Кабардино-Балкария,
Не забудь этих дней,
И вечно влеки  нас,
Высью своей.

Припев:












ХУННСКИЙ  КАРАЧАЙ

В Домбай приезжай, мой друг,
В Архызе кунаком будь,
Взберись на Эльбрус величавый,
Смотри на Кавказ звездоглазый,
Воды Кубани узнай,
И этот загадочный край,
Тебя очарует собою,
И ты здесь,
            возродишься душою.


 ПРИПЕВ:
Есть на свете рай,
Это – мой край,
Это – Эльбрус двуглавый,
Хуннский Карачай.


Не медли, спеши, мой друг,
И к чуду причастным будь,
Ты в облаке утром проснешься,
Рукою к звезде прикоснешься,
Миру из сказки  дивясь,
И лес вековечный, сплетясь
Ветвями чинаров и елей
Увлечет
        в стан пугливых оленей.


 ПРИПЕВ:

В честь гостя дадут здесь пир,
Где в маске Теке сатир,
Шутками всех увлекая,
К танцам людей привлекая,
Будет смешить и шалить,
Тебе же придется испить
Из рога, с пшеничной бузою,
Поданный,
          стариком – тамадою.

ПРИПЕВ:

Величьем воспет Кавказ
Устами певцов не раз,
Острых вершин единенье,
Гордых орлов воспаренье,
Горных озер чистота…
И этой земли  красота,
Тебя очарует собою,
И ты здесь,
           возродишься душою.

ПРИПЕВ:












БАЙРАМ ДЖЫР

1.Джазгъы байрамны кюню келгенди
Уллу джуртуму джарыта,
Кёкню, джерни да тюрленидиргенди
Нюрю бла джашната.

Эжиую:
Байрам келгенди  ой, орайда
Къуанч бере халкъгъа,
Миллет джырлайды, миллет тепсейди
Сыйынмай кенг джуртха.

2.Чакъгъан табигъат кёз эркелете,
Хурмет джая кюн таякъла,
Къызыл гюллеча,  джел седирете
Къыб - къызыл байракъла.

Эжиую:

3.Сабий, уллу да тизгинле болуб
Баралла кенг орамлада,
Джандан багъалы ата джуртума
Салалла махдаула.

Эжиую:

4.Къарнаш миллетле джарыкъ джырлайла
Рахат джуртуму кенгинде,
Саулай дунияны алгъышлайдыла,
Джылы салам ие.

Эжиую:

Черкесск. 1987.






САГЪЫШ

1.
Бюгюн да кетди
Джангылыкъ бермей,
Кече да келди
Умутну кермей,
Джукъу къачарлай,
Сагъышлыд башым,
Тайды таярлай
Босагъа ташым.

Эжиую:
Ой, мурат – кенгде,
Болду къайтмаздан,
Кечем кетмезден,
Тангым атмаздан.

2.
Къараб – къараргъа
Джашлыгъым кетди,
Чачым агъара
Такъыркёл этди,
Саным талыучу,
Джюрек сынчыулу,
Башым ауруучу,
Кёлюм джарсыулу.

Эжиую:

3.
Къачым джетгенди
Тубан ау атыб,
Муал этгенди
Кёл абзыратыб,
Энди келликни
Сакълай тебрейим,
Къадар берликни
Къабыл кёрейим.

Эжиую:










КЪАРЫЛГЪАЧ

Джаз келечиси, ариу къарылгъач,
Джанымдан юлюш этейим,
Сени бла бирге бу ариу тангда,
Элтир джеринге кетейим,
Не бла джетейим сени кёлюнге,
Не зат этейим, сый бере,
Атыб къоймайын, джангыз кюнюмде
Келгенинг ючюн, джыр эте?


Алгъышлай келдинг терек бачхама,
Таулагъа чуакъ танг ата,
Къуат келтирдинг къуу арбазыма,
Тюгеннген кёлню уята,
Насыб унутхан мутхуз кюнюмю,
Сейир джарыкъ бла джарытдынг,
Ачыдан кюйген мыдах кёлюме,
Джангы муратны танытдынг.


Сюймеклик хауа келтирдинг манга,
Буз джюрегими эрите,
Сабыр уятдынг бу сары тангда,
Джарыкъ джырынг бла терилте,
Ариу къарылгъач, кел тар юйюме,
Ёт тёрге къанат джел эте,
Атыб къоймайын джангыз кюнюмде
Бош келмегенсе, джыр эте!












АЙЛЫ КЕЧЕ

Келчи, джаным, кенг орамгъа чыгъайыкъ,
Адамлагъа кёрюнейик, къарайыкъ,
Кимди? – дей да санга миллет къарасын,
Экибизни тенглешдириб сынасын.


Эжиую:
Бу айлы кече,
Бу байрам кече,
Джулдузлу кече,
Шагъатлыкъ эте.


Сен барырса онг джанымда, сёлеше,
Мен атларма,  атламынга келише,
Сен – джанымда, аслан кибик, шахлана,
Мен – къатынгда, наз бутакъча, назлана.

Эжиую:

Юйлениуге таукел болдукъ, биргелей,
Насыб келди, сыйлы къонакъ келгенлей,
Энди анга сый берейик, чарпытмай,
Муратланы, сезиулени абджытмай.

Эжиую:

Джашлыгъыбыз, джаз кюнюбюз кетгинчи,
Джюреклеге суукъ аяз джетгинчи,
Дунияны татыуундан татайыкъ,
Ёмюр джолгъа эркин атлам атайыкъ.

Эжиую:










ЛЕЙЛЯХАН
/Къарачай театрны артисти, Ёзден улу Махарны тилеги бла джазылгъан эди. Чам джыр./

1.Сюеме – дегененг,
Мени терилтгененг,
Ийнаннганем сёзюнге,
Сенсе джашауум, деб,
Сенсе джазыуум, деб,
Къарагъанем кёзюнге.

Эжиую:
Лейляхан!
Толуса сен хыйлядан,
Кёзлеринги сюзгенлей,
Джюреклени эзгенлей
Айланаса, Лейляхан!
Кёзлеринги сюзгенлей,
Джюреклени эзгенлей
Айланаса, Лейляхан!

2.Къачарма – дегененг,
Мени алдагъаненг,
Къачыра баргъан эдик,
Сен а къолну силке,
Самаркъаула эте,
Кюлкюден къатхан эдинг.

Эжиую:
Лейляхан!
Толуса сен хыйлядан,
Баш сенчадан къарай,
Тартынмайын, алай,
Харх этеенг, Лейляхан!
Баш сенчадан къарай,
Тартынмайын, алай,
Харх этеенг, Лейляхан!

3.Тохда, сени, бедер,
Аллай бир кюн джетер
Бу этгенинг къайтыргъа,
Къолгъа бир тюшерсе,
Сора юренирсе,
Сюйген джашны сыйларгъа.

Эжиую:
Лейляхан!
Толуса сен хыйлядан,
Ата юйде къалыб,
Джангызлыкъдан талыб,
Сен безгеенг джанынгдан,
Ата юйде къалыб,
Джангызлыкъдан талыб,
Сен безгеенг джанынгдан!

4.Къарт къыз болуб, онгуб,
Къакъ – къабыргъа болуб
Тургъанынгы кёрейим,
Аллах, бир эр  –  деб,
Болуму кёр – деб,
Тилегинги эштейим.

Эжиую:
Лейляхан!
Толуса сен хыйлядан,
Манга джалынырча,
Келечи салырча,
Болгъаединг, Лейляхан!
Манга джалынырча,
Келечи салырча,
Болгъаединг, Лейляхан!

5.Бу халинге кёре,
Излегенни тюрте,
Юйленмейин къалырса,
Ариулугъунг онга,
Агунда – къыз бола,
Къуу тыбыргъа къарарса.

Эжиую:
Лейляхан!
Толуса сен хыйлядан,
Бюгюн сен джулдузса,
Турсунмаучу къызса,
Тамбланг не болур, ойлан!
Бюгюн сен джулдузса,
Турсунмаучу къызса,
Тамбланг не болур, ойлан!













КЕЧЕ

1.
Къарангы кече
Чыммакъ къар джауад,
Джел, боран эте
Джерни агъартад,
Сагъышла кери
Тарталла мени,
Акъ къар тюшюред
Эсиме сени.

Эжиую:
Къатымда болуб
Къолумдан тутсанг,
Алгъынча толу
Насыб джашатсанг,
Суукъ къыш кече
Кюн тиер эди,
Багъалы тенгим
Сен келсенг эди.

2.
Алай джокъса сен,
Къар къаты джауад,
Къыйналгъан эсге
Сагъышла салад,
Озгъан заманны
Эсге тюшюре,
Мыдах къарайма
Буз терезеге.

Эжиую:
Сен кетген джолну
Боран сибире,
Къуу-шуу отоуну
Джелле кемире,
Мен сени сакълай,
Санга тарала,
Акъ къаргъа къарай,
Къарча агъара.

3.
Джаз келир джашнай,
Джайгъы кюн чыгъар,
Ёсюмню башлай
Табигъат чагъар,
Сен а келмезсе,
Кёзлеринг кюле,
Манга бермезсе
Чыкъ тюшген гюлле.

Эжиую:
Джюрегим такъыр,
Джан инджилгенлей,
Хар кюнюм – ахыр,
Къара кийгенлей,
Суукъ къыш кетмез,
Кюн тиймез энди,
Сени бла бирге
Джылыу ёлгенди.












Къарачай театрны «БИЙНЁГЕР» (Семенланы С.И.)  деген сахна оюнундан  джырла, кюуле


ДАЙЫМ
«Бийнёгерни кюую»

Кюн джылытмаз, Ай джарытмаз
Бу сенсиз Джерни,
Деу келсе да ачыб – ачмаз
Кешене – кёрню.

Бийнёгеринг ёлгенди – деб,
Хапар айтылды,
Чуакъ деген кёк – кёгюме
Булут тартылды.

Башыма ау атылмазлай
Юйюнге кирдим,
Акъ бетинги, танылмазлай,
Тюрлениб  кёрдюм.

Уу нёгеринг – парий  итинг
Улуудан алды,
Сен джерлемез тор аджиринг
Иесиз  къалды.

Шам анангы кёзлерини
Джашы тёгюлдю,
Дайымынгы джюрегини
Бези юзюлдю.

Джазыу насыб бермез болуб
Джалкъа къайырды,
Тейри мени сюймез болуб
Сенден айырды.

Сен татмазлыкъ кёгетими 
Бир башха татмаз,
Сен ачмазлыкъ къыз бетими
Башхасы ачмаз.

Сен джылытхан джюрегими
Башхагъа  бермем,
Сен орнатхан терегими
Мен чагъыб кёрмем.

Ёмюрюмю сакъласам да
Аллынга чабмам,
Сау дунияны ауласам да
Мен сени табмам.

Дайымынгы джазыкъ этме
Бу ёзен бекде,
Сакъла мени, учуб кетме,
Тогъузлу кёкге.













ГЕММА
«Дайымны кюую»

1.Дунияда ёлюм деген джашайды,
Адам джанны таймагъанлай марайды,
Бизге къадар этеригин этгенди –
Дайым-ариу дуниядан кетгенди.

Эжиую:
Ой, адамла, кюу – орайда айтылсын,
Мыдах хапар нарт юзюкге джайылсын,
Барысы да бери агъын этсинле,
Дайым – къызгъа олджан салам берсинле!

2.Тиширыула къыз беллигин тиксинле,
Эркишиле кешенесин тизсинле,
Тансыгъыны сол джанына салынсын,
Ау джаулугъу кешенеге тагъылсын.

Эжиую:

3.Учсуз гъаршда тюбешсинле экиси,
Ары элтиб сюймекликни белгисин,
Тогъузунчу Кёкде болсун джерлери,
Тейри къатда болсун алам тёрлери!

Эжиую:

4.Антларына керти къалгъан экиси,
Болгъандыла адам улну юлгюсю,
Экисине Тейри – эшик ачылсын,
Хапарлары ёмюрледе айтылсын.

Эжиую:

5.Джашла, къызла сюер чакъгъа келирле,
Тейри берген сюймекликге тюберле,
Сюйгенине кертилени  атлары,
Дайым бла Бийнегерлей айтылыр.

Эжиую:













АЗАЛНЫ ДЖЫРЫ

Мыдах этди, ариу Дайым, сайламай,
Мени таба кёзюн къыркъмай, къарамай,
Бийнёгерни менден ары кёргенди,
Ол хатхума кезлик кибик киргенди.

Хоншулукъда бир юй кибик джашадыкъ,
Сабийликде бирге оюн ойнадыкъ…
Дайым мени тансыгъым эд, таймазлай,
Арабызгъа суукъ кириб, тыймазлай.

Бийнёгерни шамы дженгди, ал алды,
Насыбыма бу тузакъны ол салды,
Умутуму умутсузлукъ этди ол,
Да, талмасын сермеш ючюн энди къол.

Тёзер къарыу къадар кёлге салмады,
Былай бла джашар онгум къалмады,
Къылыч этсин энди бизге оноуну –
Не – ёлейим, не – атайым «бугъоуну»!











ГАЛУА БЛА ХАЛКЪНЫ ДЖЫРЫ
«Сарын»

1.Эгиз бешик тебретгенем, «эгиз» – дей,
Кёлде къуанч толу болуб, тенгизлей,
Бешик джырда батырлыкъдан айтаем,
Акъылымда насыб къала къураем.

Эжиую:
Ой, Кёк – Тейри, тюзмю болду этгенинг –
Бир улуму тартыб алыб кетгенин,
Ол бирисин саусуз этиб атханынг,
Манга джашау эшиклени джабханынг?
Ийнанмайма, ийнанмайма мен санга,
Этиу бу – деб, этдинг ишни сен манга,
Мындан ары сары тангда табынмам,
Атынгы да мындан ары сагъынмам!

ГАЛУА:
2.Оджагъымы тютюн ызы дынг болду,
Дунияда болгъан таууш тын болду,
Бютеу этген муратларым сын болду –
Шам – улума таш кешене къын болду.

Эжиую:

3.Чыкъ тюшюрмей, джел къакъдырмай ёсдюрдюм,
Насыбларын кёрюр кюнге джетдирдим,
Алай, Джазыу мен сюйгенни сюймеди,
Тейри манга тилегими бермеди.
 
Эжиую:

4.Бир уланым, къауракъ бла бууулуб,
Экинчиси, ёлюм бла джутулуб,
Мен джарлы да кёр сагъышха батылыб,
Къалдым алай, къуу бутакълай, атылыб.

Эжиую:

5.Ой, джазыуум, санга кёлюм тар болду,
Мындар ары атлар джолум джар болду,
Андан эсе, ал мени да, кетейим,
Шам – улума джан – джандашлыкъ этейим.

Эжиую:

1-ЧИ ТИШИРЫУ:
Оу, Галуа, алай айтма, кёз – джауум!
Чамланмасын, Улу – Тейри…

2-ЧИ ТИШИРЫУ:
Нарт къауум
Анга къаршчы болмадыла ёмюрде,
Анга къаджау кёрюнмеди кёреде.

3-ЧИ ТИШИРЫУ:
Ах, ачыдан, акъыл хатын атханды,
Ёлюм – ачыу джан ёзекге батханды,
Аны ючюн сёзю ауур келеди,
Ачы чекген муну, бары, биледи.
Кёк – Тейри да аны халын сезмезми?
Ачыуундан сёлешгенин билмезми?

АХЛАУ:
Эй, Галуа, ангылайбыз халынгы,
Ачынг бла къаблагъанса джанынгы,
Алай, эс джый, Тейриге кёл къалдырма,
Джазыугъа да дертчи сыфат алдырма,
Хар джан кетер, кимсе къалмаз бу Джерде,
Тынгы табар хар бирибиз таш кёрде,
Ол асыры джашлай кетди, не медет,
Алай бизге «сабыр» дейди, нарт адет.
Эс джый, ана, Къушджетерге акъыл бёл,
Не да эт да, аны ючюн къатдыр бел,
Бу халынгдан анга заран тиймесин,
Бийнёгерни ауушханын билмесин.

4-ЧИ ТИШИРЫУ:
Сыйлы бийче, Галуабыз, джаныбыз,
Учду, кетди, деу уучубуз, джагъыбыз,
Барыбыз да ачыгъанбыз ачырлай,
Бетибизден джашау нюрю къачарлай,
Алай джашау джаны саугъа керекди,
Мындан ары этиллик зат – тилекди,
Табыннгычха барыбыз да барайыкъ,
Кёк – Тейриге тилек, махдау салайыкъ.

АХЛАУ:
Эгечибиз тюз айтады, адамла,
Бизге сынау салгъандыла аламла,
Ол сынауну тыйыншлыча ётейик,
Эс ташламай  адет – тёре этейик.

2-ЧИ ТИШИРЫУ:
Кешенеде саны турсун, къыйылмай,
Джаны учсун тогъуз кёкге, тыйылмай,
Джерге къайтыр джан болуб а сайлансын,
Этда туууб, кёк-нюрюне байлансын!

1-ЧИ ТИШИРЫУ:
Кел, Галуа, сен кючлюсе, билебиз,
Уллу ачыу джыкъгъанын да кёребиз,
Болур болду, не къычырыкъ этейик,
Ёлюм деген шартдан къайры кетейик?
Бузулмазлыкъ бу тёрени къабыл кёр,
Къайтмаз болду, келмез болду Бийнёгер,
Мынга тёзер кючню, эсни, барын джый,
Къушджетерни къадарына акъыл къый!








АХЛАУНУ ДЖЫРЫ

Джашау деген – дженгил саркъгъан илипин,
Инсан улу – келиб кетген бир мискин,
Нек джаратдынг? – деб кёб да сордум Тейриге,
Алай джуаб алалмадым кериге,
Тейри бизге ол тахсаны бермейди,
Акъылны да, билир кибик, кермейди,
Биз билялмаз затда болур себеби…
Тейри билир хар бир затны эсебин.

Нек эсе да джаратылдыкъ, джашайбыз,
Ёт, татлы да къатыш  бола ашайбыз,
Къайгъыны да, къуанчны да кёребиз,
Туууш, ёлюм адетни да билебиз,
Аны акъыл къабыл этмей турса да,
Анга къаршчы сезиу къайнаб, урса да,
Тёзмей болмаз… Барды аны себеби…
Тейри билир хар бир затны эсебин.


1994.
КЧР