Ударнiк камунiстычнай працы

Ударнік камуністычнай працы

У васьмідзесятыя гады мінулага стагоддзя ў арганізацыях аховы здароўя Савецкага Саюза, у склад якіх уваходзілі паліклініка і стацыянар, практыкавалася сістэма чаргавання дактароў. Як мяняліся месцамі працы лекары іншых спецыяльнасцяў, не ведаю, а вось участковыя тэрапеўты на тры месяцы пераходзілі ў адно з стацыянарных аддзяленняў аб’яднанай лячэбнай установы; у паліклініцы іх замянялі бальнічныя лекары-ардынатары.

Ідэя была нядрэнная: участковы тэрапеўт абнаўляў забытыя інстытуцкія веды, а стацыянарны доктар спускаўся са свайго “медычнага бальнічнага Алімпу” і апускаўся ў рэаліі жыцця прадстаўнікоў першаснага звяна аховы здароўя: беспамерныя амбулаторныя прыёмы і візіты на дом па абгрунтаваных і надуманых падставах.

Справядлівасці дзяля скажу, што гэтая практыка ва ўмовах Баранавіцкай гарадской бальніцы аказалася “усечанай”: амбулаторны доктар пераходзіў у стацыянар, а бальнічны лекар пад усялякімі падставамі заставаўся на сваім працоўным месцы. Пагатоў, што адміністрацыя аб’яднання заплюшчвала вочы на гэтыя вольнасці.

Я адпрацавала амаль тры гады ўчастковым тэрапеўтам, калі калега, участковы лекар размешчанага побач з маім тэрапеўтычнага ўчастка, па графіку павінна была перайсці ў стацыянар. Аднак хвароба перашкодзіла ёй выканаць загад галоўнага лекара; у якасці замены часова непрацаздольнага доктара загадчык аддзялення абрала мяне.

Уласна, я не была супраць: праца ў адну змену, няма неабходнасці турбавацца, што сына не забяруць з дзіцячага садка. У памяці яшчэ захаваліся добрыя ўспаміны трохгадовай даўнасці аб праходжанні інтэрнатуры ў рэўматалагічным аддзяленні бальніцы, а таксама аб павольным рытме працы лекара стацыянара.

Але … два суседніх аддаленых тэрапеўтычных участка заставаліся без лекара. Кіраўнік аддзялення была вялікім дыпламатам і змагла пераканаць мяне “пакінуць за сабой” выкананне візітаў на дом да жыхароў даручанага мне ўчастка.

– Пасля працы перайду праз чыгуначны мост, выйду да Цэнтральнага вакзала – і адразу ж пачынаецца тэрыторыя ўчастка. Ды і лета, некаторыя лекары ў адпачынках, а тут яшчэ хвароба Марыі Пятроўны! Трэба выручаць, - падумала я і дала згоду.

Меў рацыю ірландскі класік Оскар Уайльд: “Ні адна добрая справа не застанецца беспакараннай”. Ужо да канца першага тыдня медыцынскія рэгістратары сталі перадаваць мне звесткі для візітаў на дом да жыхароў суседняга ўчастка, спасылаючыся на распараджэнне загадчыка аддзялення.

Абодва ўчасткі ўяўлялі сабой тэрыторыю прыватнага сектара ўскраіны горада з колькасцю насельніцтва больш за сем тысяч чалавек; арыенціровачная шырыня аб’яднанага зямельнага раёна – каля паўтара кіламетра, а даўжыня – амаль пяць кіламетраў.

Я рабіла выгляд, што не заўважаю паступовага пашырэння межаў даручанага мне тэрапеўтычнага ўчастка. Выклікаў на дом было няшмат: жыхары ўскраіны горада, выхадцы з вёсак Баранавіцкага раёна, не збалаваныя лекарскай увагай, звярталіся да медыкаў толькі пры сур’ёзных недамаганнях.

Да таго ж, большай частцы насельніцтва было не да лекараў: на невялікіх прысядзібных участках раслі “свае” агародніна і зеляніна, якія патрабавалі пастаяннага догляду. А яшчэ збор дзікарослых ягад і грыбоў, ці да лекараў?! Так і абходзіліся нядаўнія вяскоўцы без медыцынскай дапамогі да глыбокай восені, да завяршэння ўсіх сельскагаспадарчых і нарыхтоўчых работ.

 У адзін ліпеньскі дзень медыцынскія рэгістратары паліклінікі перадалі мне па тэлефоне звесткі аб выкліках на дом: два на “маім” і адзін – на суседнім. Пасля заканчэння працы ў стацыянары я спачатку наведала “сваіх” пацыентаў; у іх былі дыягнасціраваны вострыя рэспіраторныя вірусныя інфекцыі з гіпертэрмічным сіндромам – тэмпература цела ў хворых перавышала 38 градусаў. Прызначыўшы лячэнне і выпісаўшы вызваленне ад працы, адправілася на суседні ўчастак.

Наогул-то, два суседніх участка былі “машыннымі” – для візітаў на дом лекару дадаваўся транспартны сродак, які часам даводзілася чакаць гадзіну, а то і больш. Каб не быць прывязанай да санітарнага аўтамабіля, на час працы ў стацыянары я адмовілася ад яго, маўляў, мне блізка, толькі праз мост перайсці.

Жылы будынак пацыенткі, якая мела патрэбу ў аказанні медыцынскай дапамогі дома, размяшчаўся ў двух з паловай кіламетрах ад мяжы даручанага мне ўчастка.

Увайшоўшы ў дом, я пачула стогны.

– Дрэнна, відаць, хворай, калі яна так стогне. Чаму ж яна або сваякі не выклікалі “Хуткую дапамогу”? – устрывожылася я.

Мяне сустрэў немалады мужчына, на выгляд прыкладна гадоў сямідзесяці. Ён правёў мяне да хворай, якая, ледзь адказаўшы на прывітанне, працягвала стагнаць.

– Ы-ы-ы, – манатонна, на адной ноце, не перарывалася пажылая жанчына.

Мне ўдалося ўклініцца ў аднастайныя “спевы” пакутніцы, задаўшы ёй пытанне:

– Што Вас турбуе?

Перапыніўшы на імгненне выкананне сваёй арыгінальнай партыі, пакутніца адказала:

– Нешта мне недабрыцца, дахтурка!

Мае ўдакладненні, што азначае “недабрыцца” і што турбуе пажылую пацыентку, суправаджаліся манатонным вакалам бабулькі: ы-ы-ы …

Не атрымаўшы дакладнага адказу, у чым менавіта выяўляецца “недабрыня”, я папрасіла пацыентку распрануцца для агляду.

Агаленню спадарожнічала ўсё тое ж падгалоссе: ы-ы-ы …

Прыклаўшы стэтаскоп да грудзей, я папрасіла пажылую жанчыну памаўчаць, каб праслухаць і аглядзець яе.

Амаль хвіліну пацыентка маўчала; падчас пальпацыі жывата і агляду касцява-мышачнай сістэмы “ы-ы-ы …” аднавіліся.

Стану здароўя “хворай” маглі б пазайздросціць многія маладыя людзі: я не знайшла ніякіх адхіленняў у працы сардэчна-сасудзістай сістэмы, органаў стрававання і апорна-рухальнага апарата.

З улікам дадзенай абставіны, я палічыла магчымым задаць пацыентцы пытанне, якое не давала мне спакою апошнюю чвэрць гадзіны:

– Ніна Іванаўна, а чаму Вы ўвесь час стогнеце?

– Бо мне так лепей! – адказала ўяўная хворая.

– А муж? Як ён трывае Ваша пастаяннае … мыканне (я ледзь стрымалася, каб не сказаць слова ныццё)? – пацікавілася я.

– А што мужык, ён глухі, нічога не чуе! – грэбліва махнула пажылая жанчына ў бок мужа, які маўкліва стаяў.

Перад сыходам я дала фармальныя рэкамендацыі па рэжыму харчавання, адпачынку і працы, ніколькі не сумняваючыся, што наконт “працы” можна было і не казаць: гаспадарчымі справамі ў гэтым доме відавочна займаўся мужчына.

“Ы-ы-ы …” доўга яшчэ суправаджала мяне пасля сыходу з хаты і, як дакучлівая і прыліплівая песня або мелодыя, не давала магчымасці ў думках пераключыцца на іншыя тэмы.

Падышоўшы да аўтобуснага прыпынку, успомніла выраз блізкай сваячкі, якое яна ўжыла бы ў дадзенай сітуацыі:

– Бо ёй ёсць за кім хварэць!

На наступны дзень мая дапамога на хаце спатрэбілася толькі аднаму чалавеку – усё той жа Ніне Іванаўне.

Ідучы на візіт, узяла пад сумнеў якасць майго ўчорашняга агляду, можа, я чагосьці недаглядзела?

Увайшоўшы ў дом, убачыла бабульку, якая праходжвалася па хаце, суправаджаючы мацыён ужо знаёмым “ы-ы-ы …”.

Павітаўшыся з “хворай”, я спытала:

– Ніна Іванаўна, а што сёння ў Вас здарылася?

– Нічога дахтурка не здарылася, ўсё добра! – з усмешкай адказала пацыентка.

– А навошта ж Вы, калі “ўсё добра”, вызвалі лекара на дом, бо не блізкі свет да Вас ісці па такой спякоце?! – з дрэнна схаваным раздражненнем, спытала я.

– Я хацела пацікавіцца, якое яечка мне лепш з’есці: крутое або ўсмятку? – ніколькі не збянтэжыўшыся, адказала прыхільніца здаровага харчавання.

Стрымаўшы свае эмоцыі, я адказала, што лепш усмятку.

Выслухаўшы мой адказ, бабуля кіўнула галавой і зацягнула сваю бясконцую песню “ы-ы-ы …”.

Развітваючыся, я зірнула на гаротнага мужа эгаісткі. Ён развёў рукамі, маўляў, а што я магу зрабіць?

Жаласны выгляд пажылага чалавека нагадаў мне галоўнага героя аднаго з твораў А.С.Пушкіна – “Казка пра рыбака і рыбку”.

– Наўрад ці што-небудзь зменіцца ў жыцці пакутніка: шкодная старая як папіхала, так і будзе яго папіхаць. Ён, а не яна, апынуўся ля разбітага карыта, – разважала я, ідучы да аўтобуснага прыпынку.

Памяць назойліва аднаўляла “ы-ы-ы …”.

– За два дні – усяго паўгадзіны зносін з аматаркай арыгінальных “спеваў”, а забыцца аб дакучлівым хныканні ніяк не атрымліваецца, насланнё нейкае! А калі слухаць “пявунню” гадамі, то тут і да спецыялізаванай клінікі недалёка! – прыкідвала я.

Сустрэчны пешаход павітаўся са мной; я ўжо знаходзілася на тэрыторыі даручанага мне ўчастка. Адказаўшы мужчыне, пацікавілася здароўем і запрасіла на прыём у верасні; ён знаходзіўся на дыспансерным уліку ў тэрапеўта.

 Пасля размовы з пацыентам у памяці аднавілася “ы-ы-ы …”; гэта спрыяла злавеснаму адкрыццю:

– Цяпер я пачынаю разумець, чаму муж, які доўга пражывае ў шлюбе, як і галоўны герой фільма Пьетра Джэрмі, вырашаецца на “Развод па-італьянскі”, думаючы аб нелюбай жонцы: “Прасцей забіць”.

Унутраны голас запрацівіўся такім пачварным думкам прадстаўніка самай гуманнай прафесіі; я паспрабавала пераключыцца на іншую тэму.

Працяглая хада садзейнічала ўзнікненню яшчэ адной маёй высновы:

– А ці заўсёды медыцынская дапамога павінна быць бясплатнай? У двух апошніх выпадках не было ні найменшых падстаў не толькі для выкліку лекара на дом, але і для візіту ў паліклініку!

Дэталёва абдумаць палажэнне аб укараненні платных медыцынскіх паслуг мне перашкодзіў аўтобус, які пад’ехаў да прыпынку.

Праз паўгода ў паліклініцы ва ўрачыстай абстаноўцы мне ўручылі Значок “Ударнік камуністычнай працы”.

– Добра, што я тады ні з кім не падзялілася сваімі крамольнымі думкамі аб платнай медыцыне, – падумала я, “прымаючы на грудзь” адметны знак. – А то які ж з мяне атрымаўся б “ударнік”, калі я замахнулася на самае святое – бясплатную і даступную медыцынскую дапамогу працаўнікам?!

P.S. Успомніла я гэтую гісторыю, разбіраючы нядаўна змесціва сваіх шматлікіх скрыначак і скарбонак для ўпрыгожванняў; у адной з іх захоўвалася мая першая працоўная ўзнагарода – Значок “Ударнік камуністычнай працы”.