***

Расул ХIямзатов акIубхIейчирад 100 дус дикили сари.
Дурхъаси МухIяммад Идбаг (С.ГI.С.) Меккализив Кьурайшла кьамлизив, гIярабла миллатла халкьлизивад акIубси сай. ЖугьутIуни, чула миллатлизивад ахIи, гIярабла халкьлизивад идбаг акIниличи бирхаэс хIебирули калунтири. Илди, идбаг чула миллатлизивад ахIекIубси виъниличил, бахъалгъунти, гьаннара баришбиубли ахIен.


Дагъистан чебяхIбирули далайикIуси поэт Расул ХIямзатов нушала ургав акIубли сай. Ил Дагъистанна дай уркIилизив, Хунзахла мякьлав ЦIадала шилизив, кIарахъала кьамлизив акIубли сай. Амма ил лебилра Дагъистанна, Кавказла, Россияла, лебилра дунъяла поэт сай.

 
Илала назмуртира лерилра дунъяла мезаначир, адамтазир адамдешра, ватIайчи дигира, марти дигайра черяхIдирули зайдикIули сари.
Ишдус Расул ХIямзатовла дус сабливан багьахъурхIели, илала хIурматбирули, чумал назму дарган мезличи шурдатурра. Марлира илди дарган мезличилра жагати назмурти детаурли сари.





   Къургъи
Гьанарули бирар наб багьадурти,
Дергъла майдайчибад чархIебухъунти,
КахIелунну илди цIяб гIянжилизиб,
Лебилра шурбухъун цIуба къургъачи.

Гьарахъ дусмазирван къургъи гьаннара,
Арцурли заклизир, ахъли жидикIар,
Илбагьандан бургар нуша пашманни,
Заки хIердикIулра гъайхIедикIули.

Урцар заклизиб къяй даим бамсурси,
Ихъуси бархIила хьанцI дирихьлизиб,
Ил къяйлизиб мер леб халал ахIенси,
Марли ил наб бургар, хIядурбарибси.

Лябкьян бархIи къургъала къяйлизив,
Урцус нура хьанцIли-цIябси заклизив,
Арцанван закивад ахъли жиикIус,
Дунъяличир нуни дархьдатуртази.








   АхIерабарая юлдашуни
Юлдаш-душмандешла багьа багьурли,
ГIяйибта виркьули бунагь чемайсид,
Юлдашличи гьими зимла-манзилла,
Чебахъес хьулмалхъад гьалакиубли.


Ургар хIела юлдаш пикрихIейкIули,
ХIу гьимукIахъили сай шакхIейкили,
ГIяйиб черихъули, чевверхи алли,
ГIур гьанра мабуршид гIяйибличила.


Духънара эскира дирулра нуша,
Аркьути дусмани, лерил бурхIнани,
Юлдашуни жявли бетихъахъулра,
Баргес юлдашуни камли дирулра.


Марси урчи хапли, кьяш бяхъяхъили,
Къардбухъалли рахли, гьачам ва гIурра,
Гьунчи бара гIяйиб, урчис мабирид,
Барсмабирид урчи гьалакиубли.


Тиладибирулра, Аллагь багьандан,
УрузмакIудая гIяхIтили диэс,
Юлдашуни бахъал биэс хIебирар,
МяхIкамдеш барая илди калахъес.


Ну цархIил тяхIярли хIерирусири,
Вайдешцун бургули малхIямдешлизиб.
Сецад юлдашуна ну вархьватурра?
Нуни сецад илди беткахъахъира?


Се-дигара биуб гIур гIямрулизиб,
Къияндешунира ахъира гьунчир,
Пашманнира гьанна биъхIебиули,
Юлдашуни нуни бетахъахъибти.



Милиглира гьанна хIуша чедаэс,
Юлдашуни муртрил ну дигахъути,
Гьачам хIушачивад ну чевхIерхурти,
Сен-саррил набчирад черхIедерхурти.
   
   
   









   Вавналара хIулби лер
Лерилра вавнала хIулби лер или,
Лебил дунъяличил жалухъес вирус,
ХIечира набчира хIердикIар или,
Дила бекIличибад хъя барес вирус.


Гьанбиркур сен сайрил, урла бурхIназив,
Риганайлис вавни дулцулри нуни,
Набчи хIердикIули илди дикIулри,
«Ил марли кахIелан»,- ил хIуни багьи.


НахIакь жиикIира, хIерли кайира,
ЛайдакIира вавни, илди кадикиб.
Гьарахъ хIердикIули илди дикIулри,
«ГIяйиб нушачибу хIела анцIкьила»?
   

Балагь шишимтазир нуша сархIели,
ГьархIебизни къиян дяхIдизурхIели,
Нуни чадаира вавни дисули,
Аръа маркаличил хIулби урзули.


Нуша аркьухIели декIардикили,
БегIтала ванзали гьунирдалтули,
Гьар журала вавни, багьи хIердикIар,
Бурги гьакIдирули нушаб гIеларад.


ГIебшнилизир унхъри хумарлихIели,
Кьялубачир кIари духъутIдиалли,
Вавни, хIебла бурхIни гьандиркахъули,
Гьарахъли хIердикIар пашман-шавлали.


Ахълизи дакIая дирххIедирхути,
Чедиулрав хIушаб линкIра дикIули,
Дирхули хIушачи лерилра вавни,
Сирилаб дурхIниван хIерсадикIули.


Нушачи хIердикIар ванзала вавни,
Ванаси хIерличил нушаб гъамтала,
Гьарахъси хIерличил итил дунъяла,
Даимлис ишабад арбякьунтала.

   
   

     ХIела хIулби
Чедаира хIулби гьарил тяхIярли,
Паргъатли яра, къукъу-лямцIхIели,
ДуцIрумла берхIиван шалалихIели,
ЦIяб-цIудар дугила дяхIцIи аурли.


Дубурла шараван умуси хIерли,
Нудбала удирад хIердикIухIели,
Духъян кьяпIикIуна дигIяндарили,
Муэрли ва гьанкIли кIапIдуцибхIели.


Чедаира илди дукаркIухIели,
Дамсурли пашманни хIердикIухIели,
Дила белкIла тугъи чедаибхIели.
Илдани арбухиб бези-багьладеш,
Гъузгъалди хIейубти дила гIямрула,
Ахмах, илдас даршна далайикIулра.




ХIябал сонета
- 1 -
Назмурти делчIунра Япониялизир,
Халаси заллизир, нешла мезличил,
- Селичила сарив? - Дигайличила.
- Сагали делчIен иб, - илдани набзи.


ДелчIунра назмурти кIарахъан мезли,
 - Селичилав? - Хьарбаиб Америкализиб.
 - Дигайличила сари, -  бедира жаваб.
Сагали делчIахъес тиладибариб.


Балулрив иргъулри, гьарил мезличир,
Назмурти нушала дигай-анцIкьила,
Савли чераргъили, хIу пишряхънила.


Наб гьаргбиуб бархьдеш, гьалаб хIергъуси,
Дигай дихьибтани дунъя бицIнила,
Нушаб гьанбиркулри, цархIил агара.

 
- 2 –
ХIела халкьла мезли буруси кьяйда,
Дигулра а, – Римлизиб тиладибариб.
ХIела у бурира бахъ гIядатласи,
Лебтанилра хIела, у, тикрарбариб.


Биэсра хIебирар – бикIулри набзи,
Лерилра мезлизиб ца уцун лебли,
УрхIмешуахIентив марли хIела мез?


Илдачил жаликIес вамсурли нуни,
Жаваб чарбарира, - хIела ца ули,
Лерил дугьбала мер, наб бурцу или.


- 3 –
Муэр ахIен ил, я къагъдеш ахIен,
Хабарла гIяламат, я дирихь ахIен.
ГIямрулис даимси дила децI саби,
АрахIебируси, ил дяхъи саби.


Сукъурли ва гIянцIли уус къянбачи,
ХIела дяхIцун диаб даим шалали,
Гьунира, бурхIнира, дила яшавра,
Калаб наб, гьардаим шаладирули.


ХIела мякьлав даим виэс багьандан,
Хъумартес далуйти ну хIядурлира,
Чардарес вирулра дунъяла хIуркIби.


Шишимтазив нуни ункъли балулра,
Дунъяличир нуни, хIу раргибсири,
Даимлис ишар хIу, реткахъахъири.


Рецензии