Фоли ачибу гариб Мардикорон Драма

  Мардикорон.  (Фоли аљибу ѓариб.)
Драма.

   Иштироккунандагон:
Басбї.
Фолбин.
     Салим. 
Шодї.
Ањмад.
Рањмат.
Маша.
     Стас.
               
   Воќеањо дар чанд љойи сахна сурат мегиранд. Ороиши сањна шартї буда,  дар як гўшаи пешсањна хонаи фолбин, дар байни сањна   љангал, њавлию  хонаи шањрвандони Россия воќеъ шудааст.Бо иваз кардани яке аз љузъиёт сањна дигар мешавад.
   
Пешсањна.
Фолбин бо амалу гапзании хосаи худ ба фолбинї шурўъ мекунад. Дар наздаш як та;ораи пуроб. Занњо дар навбат истодаанд.
Фолбин. Биёед, бахтатонро санљед! Њар касе ки зан,ё шавњар, падар, ё модар, хоњар,ё бародаршро дидан хоњад, марњамат,биёяду бубинад.
   
     Басбї пеш меояд.

   Басбї. Ана ин дута тухми мурѓ тасаддуќи саратон. Отаи бачањоя бинед, њоло дар куљо бошад.
   Фолбин. Хуб. Ба гапи ман неву ба илми ман бовар кунед. Бо дурбини ман нигоњ кунед. Бисмиллоњир рањмонир рањим. Дасти ман не, дасти  хушдоманам… (Фол мекушояд.) Мебинї? Њо,  ана, дар байни дарахтњо  се кас хона месозанд.
  Басбї.И-е, бо як либоси тунук дар њавои зимистон  хунук намехўранд?
Фолбин.Ња, хаёлат мардикорї осон шуд? Парво накун, онњо кайњо одат кардаанд. Барои дили ту  шуда тин ба тин љамъ мекунанду шикамсерї хўрок њам намехўранд.
   Басбї. Чаро ќоматашон хам? Як сараша мебардошт, ки рўяша медидам…
   Фолбин. Мумкин не. Дигарон њам диданашон мумкин…
   Басбї.Ягон зани номањрам набинад мегўед?
Фолбин.Э, сода. Занњо бинанд-набинанд, ањамият надорад. Гап дар љои дигар. Ана, бин…

     Дар миёнљои сањна амалиёт сар мешавад.
 
     Намоиши 1.         
Рањмату Шодї то миён хам, сар набардошта ќадам мезананд.
Шодї. Ба ту чї шуд,?
Рањмат. Њељ чиз не.
Шодї. Барои чї ин хел кузала–кузала рањ мегардї?
Рањмат. Њамин хел одат шудааст. Рўзи дароз, ки даруни обу лой дуќат шуда љунбуљўл мекунем, баъди кор њам  миёна рост карда наметавонем.
Шодї. Эњтиёт бикун, ту њоло љавон.
Рањмат. Буз ба гўсфанд хандидааст мегўянд, Дар кори ман, дар њаќиќат, рўзи дароз хам шудан даркор. Вале ту фаќат рост истода кор мекунї. Чаро миёни ту њам рост нест?
Шодї. Эњ. љўраљон, то бегоња миёнам росту, њамин, ки  бегоњї кора тамом карда дар давоми рўз чанд пул кор карданама њисоб мекунам, беихтиёр миёнам  дуќат мешавад..
Рањмат. Аз мо ибрат гиред, намешавад? Майдабозї карда намешинем. Њаррўзаю њарњафтаина, њатто  њармоња њам неву, якбора баъди тамом кардани бино … ммм…  якуним њазор доллар мегирам!
Шодї. Худо зиёд кунад. Вале насиб гуфтан даркор.
Рањмат. Мешавад. Ин ќадар аз таги дил љон канда кор карданам боњамин  маќсад, ки дилаш ба мо гарм шуда зиёдтар танга партояд.
Шодї. Э, агар дар Тољикистонљони худамон њамин хел миёна хам карда, мењнат мекардем, сутуни хонаамон аз тилло мешуд.
Рањмат. Ман  њам дар Тољикистон  ягон бор  миёнама хам намекардам.Вале дар инља маљбурем. Њељ гап не,  соњиби пули бисёр шуда бармегардем.
Шодї. Ман ба як чизи дигар њайронам: ман дар фикри онам, ки ба ватан баргардему яке миёнамон рост нашавад, чї кор мекунем?
Рањмат. Порсол зимистон рафта будам. Ба хоки ватан пой мондаму миёнам рост шуд, вале  ваќте ки пулњо аз киса шамол барин бемалол баромадан гирифтанду дар давоми ду моњ ба киса ягон танга надаромад,  миёнам дуќат неву чорќат  шуд. Дигар ягон ќувва ќоматама рост карда натавонисту боз ба ин тараф баргаштам.
Шодї. Полундра!  Милиса!
Њарду  миёнњоро рост карда  гурехта пинњон мешаванд. Шоазим  пеш меояд.
Рањмат. Њељ кас нест-ку. Девона?
Шодї. Як получудес кардем. Мебахшї.
Рањмат. Полу чудеса барои ман кардї. Худат барои чй гурехтї?
Шодї. Сабилмонда Милисая номаша гирифтаму гурехтани туро дида, ба дилам вањм даромаду. Боз дар њаќиќат милиса наомада бошад, гуфта талхакаф шудаму гурехтанамро нафањмида мондам. Мебахшї, Шоазимљон.
Рањмат. Хељ гап не, ака.  Бар ивазаш  ќомататон рост шуд!
Шодї. Э, номи шуми милисаро шунавам, дар гўр њам ќоматам рост мешавад!

Боз ќоматашон хам шуда баромада мераванд.
 
  Пешсањна.

Идомаи фолкушої.  Басбй ва фолбин.

 Басбй. Боз камтараки дигар  бинам…
 Фолбин. Бепулаш њамин  ќадар мешавад. Следующий!
 Басбї. Акќаллан фањмам, ки  аз корфармо пулро мегирад ё не? Ман куртаи нав харам,ё не?
 Фолбин. Хуб. Ана, бин…
 Басбї. И-и-и-и, дар њамин оњан хоб мекунанд?
 Фолбин. Ња, ту гумон кардї,ки дар мењмонхонаи панљситорадор зиндагї мекунанд?

    Идомаи намоиши 1.
   
    Рањмат ва Шодї ба назди бошишгоњи худ мерасанд.

  Рањмат. Хонаро баъди ягон њафта сохта тамом мекунем. Та-мом! Ака, шумо њамаи пулњоятонрор тамом кардед,  вале ман њамаашро дар кисаи хўљаин захира карда нигоњ  доштам.Якбора якуним њазор доллара мегираму рост ба ќишлоќам меравам!
   Шодї. Кошки, додар.
  Рањмат. Ана, худи хўљаин меояд. Хандон-хандон меояд, љунбон-љунбон меояд. Бо пули калон меояд..
   
  Стас  меояд.  Ќавоќаш овезон.
 
Стас. Дуруд ба бекорхўљањо...Кор чатоќ. Милиса омада рейд мегузарондааст. Шумо дар ќайди хонањо нестед. Љона каљ кунед.
Рањмат. Э. Стаси азиз, ягон њафтаина  кор мондааст. Милисањота як бало бикун.
Стас. Бо кори давлат шўхї накунед. Зудтар худатона гум кунед. Ман аз барои шумо шуда худама ба таги љанљол мондан намехоњам.Мана ба шумо пул барои харидани билети самолёт. Баъди панљ даќиќа ман шуморо дар ин љо набинам.
  Рањмат. А…Мммм….Мабла;и боќимондаро њам дињед, майлаш меравем.
  Стас. Мабла;и боќимонда баъди будшавии бино мешавад. Вале шумо кора нимкора мондед…
  Рањмат. Стасљон. Милисањо ёру ошноњои худат-ку…
  Стас. Милиса –намояндаи  давлат аст бо давлат шўхї намекунанд!  Ба ту љавоб…
  Рањмат. Кори бинои ту тамом шудагї њисоб аст.Чор панљ рўзи дигар сабр кунанд, чунон харгурез мекунам, ки дуву дубора ин
тарафњоро пушти сарам нахоњад дид.
  Стас.Ман барои гапи бисёр ваќт надорам. Милиса, ки омад, аз њамин пул њам мемонї. Зудтар харата њай кун…
  Рањмат. Мана талхакаф накун. Пулама те…
  Стас. Худата ба девонагї назан. Ќариб як сол аз њисоби ман  хўрдї. Бин, фарбењ шуда рафтї.Љои хобат  буд. Њамин харољотро њисоб
кунї,  аз њаќи корат зиёд мешавад.
  Рањмат.Ин аз рўи адолат нест, Стас.
  Стас. Ба дањонат нигоњ карда гап зан. Фаромўш накун, ки ту кистї.Як мусофири дарбадари бе њуљљат, аз  ман не, аз одамони атроф
тарс.
  Рањмат.Стас, биё, шўхиатро мон, маро талхакаф мекунї…Мо созишнома доштем, ваъдањои зиёд дода будї, вале иљро накардї,
майлаш. Аќаллан њаќи корама те.
  Стас. Канї  созишнома? Канї мўњру имзояш? Ман умуман туро намешиносам. Агар девонагї кунї, рост ба девонахона мефиристамат.
Якравї кунї, ба роњ медарорандат.
  Рањмат.Ту, Стас. Маро девона мекунї…
  Стас. Гўш кун, аблањ, њо ана милиса, худат роњата ёфта халос шав. Ман рафтам. Агар номи мана гирифтї, аз зиндагї умед накун.
 
    Стас бошаст меравад.
 
  Рањмат. Ин чї бало буд?
  Шодї. Стас рост мегўяд. Ту ягон њуљљати созишномаи мўњру имзогузошта надорї. Барои њамин ба ягон кас арзу дод карда
наметавонї. Зудтар рафтан даркор. Аљаб нест, ки милисаро њам худаш ташкил карда бошад.
  Рањмат. Охир вай мегуфт, ки созишнома лозим нест.
  Шодї. Ман аз аввал гуфта будам, ки ба ягон ваъда бовар накун.Барои њамин, ки фиреб нахўрам, илтиљо кардам, ки њаќи кори
њарњафтаинаамро дињад. Рафтем…
  Рањмат. Биё, пеши як њамќишлоќии мо меравем. Номаш Салимбой. Вай ба мо ёрї медињад.
  Шодї. Рафтем. Аз хирс мўе гуфтаанд…

Дўстон бору анљоми на чандон зиёди худро гирифта зуд ;айб мезананд.

  Пешсањна.
Идомаи фолбинї.
Басбї. Бечорањо. Њолашон вазнин будаасту, мо гумон кардеи, ки онњо самбўса хўрда мегарданд. Пеши Салимбой меравем гуфтанд? Салим ёрї медода боршад? Ку давомаша бин, ањволашон чї шуд?
Фолбин. Дасти ман не, дасти хушдоманам…. (Фол мекушояд,)

Намоиши 2.
Шом. Яке аз њучрањои кашшоќонаи муњољирони мењнатии тољик дарРоссия—контейнери барои роњи оњан таъиншуда.Ањмад, Рањмат, Шодї, ки дар як контейнер зиндагї мекунанд,хастањолона ба «хона» бармегарданд ва  њар кадом аз пайи кори муќаррариашон мешаванд.

  Ањмад. Ман мўзаамро ямоќ кунам. Шикоф шудааст. Њамин рўз поям  ях кард.
  Рањмат. Ман хўрок мепазам. (Халтачаи пиёзу картошкаро мегирад.)
  Шодй. Ман  печкаро гарм мекунам. Имшаб њаво хунуктар мешавад.
  Рањмат. Эњ, картошка тамом шудааст-ку? Гўшт њафтаи гузашта тамом шуда буд.
  Ањмад. Маошњоро баъди як њафта медињанд. Аз магазин ќарз гирем?
  Рањмат. Не, лозим нест. Бе ин њам ќарзи соли аввал гирифтаамонро канда наметавонем, бо ин худамонро бо дасти худамон мебандем. Ваќти бозгашт њам наздик мерасад.
  Шодї.Ња, ман њам бетоќатона моњи сентябрро интизор. Се сол боз дар хона набудам. Лекин ваќт  тез  мегузараду  кисањо суст пур мешавад.
    Ањмад. Гузаштани ваќтро намефањмї, ё чи тавр  пур нашудани кисаро?
Шодї.Њарсеро.Эњ, ба ватан расем, маросими падару модар, тўйи писарро мегузаронаму ана баъд ба бањри Ќайроќќум рафта,  муддао офтоб хўрда гарм мешавам. Офтоби  Тољикистона ёд кардаам.
Рањмат. Ман, ки ба хона расидам, аввал зани нав мегираму…
Шодї. Заб кор мекардаї. Ба зани худат чї шудааст. Бечора баумед хонаву дарата ќаравулї карда, бачањота калон карда истодааст, ки ту барои рўзгузаронї чор танга кор карда меорї.
Рањмат. Э, як орзу кардем-да. Занам мемонад, ки ман ба ягон каси дигар аќаллан нигоњ кунам?  Пулњои коркардагима ба вай месупораму боз чапасар гашта меоям. Љойи мо њаминља. Салим як  корфармои хуби серпул  ёфта дињад, шудан мегирад.
Ањмад. Ман бошам, рост мераваму пули созишномаи  дусолаи  институтро  супорида диплома мехарам! Ана баъд…ана баъд…боз ба њамин љо меоям.
Шодї. Не,љўрањо, нашуд. Бо ин рафторамон бењбудие шуданаш мушкил. Агар медонистам, ки дар ѓарибї ба сад бало гирифтор мешавему чор тангаи ёфтагимона ба сад аждањо таќсим кардан лозим меояд, њељ ваќт ба мардикорї намеомадам.
Ањмад. Э, љўраљон, Рањмат рост мегўяд: аз ва;—ва;и зану аз нолиши доимии хушдоману, аз љанљоли њамсояву ташвишњои рўзгор  њаминља бењтар аст.
  Рањмат. Ин чаќ-чаќњо на;зу,  вале имшаб дили гушна чи тавр хоб мекунем?
  Ањмад. Мисли ду шаби гузашта-да!
  Шодї. Ёфтам, љўрањо !  Имрўз—сеюми май!
  Рањмат.Хайр чї, пагоњ—чоруми май. Аз ин шикамат сер шуд?
  Шодї. Не, нафањмидед. Гап дар сари он, ки имрўз – Зодрўзи Салим. Вай ваъда карда буд,  ки дар зодрўзаш якта гўсфандча ќурбонї мекунад. Вай одами пулдор, корфармо, дасташ мерасад. Њамин соатњо барои тафтиши мо меояд. Мегўем, ки гўсфанд лозим нест, якта хўроки шом ташкил кунад, мешавад.
  Рањмат. Э, бовар кардї? Вай фаќат ваъда медињад. Аммо хелеву боз андакак мумсик.
  Шодї. Як њила кунем, зуд ба хотираш мерасад.  Гўш кунед.

Маслињат мекунанд ва мераванд. Мусиќии хатар,вале дар шакли  мазњакавї.
Гарангона дар њолати ширакайф  Салим меояд.Хонадоронро мељўяд.
Салим. Ња, дастангињотон дар дањонатон! Саѓерањо, куљоед?
   Се мард нињонї  аз се тараф меоянд. Салими ширакайф  аз мастй ањамият намедињад. Дўстон нохост ба сари Салим халта андохта,баста  ба замин мехобонанд. Воњимаангез амр мекунанд.
    Шодї. Занед!
    Рањмат. Мурдаи ин дарди сар мешавад. Бењтараш худаш  ќоил  шавад.
    Салим. Шумо аз ман чї мехоњед?
    Шодї. Ќоил  шав, то  имрўз бояд кадом ваъдаатро иљро мекардї?
    Салим .Шумо кистед? Одамњои Саид њастед?
    Шодї. Братка, инља савола мо медињем!
  Салим.Маълум, ки шуморо Саид фиристодааст. Ман ўро њурмат мекунам. Мо бо вай созишнома дорем. Ман ба як њисоб агенти вай њастам. Шумо хато карда маро доштаед.
   Шодї  ( бо ханда).Чї ин ќадар дод мезанї, ваъдахилоф? Мо ба як саволчаамон љавоб мехоњем.
   Салим. Аз ман чї мехоњед?
   Ањмад. Бояд ба ваъдаат вафо кунї. Росташа гўй, имрўз ба кї чи ваъда дода будї?
   Салим.Ман ба њељ кас ваъда надодаам…
   Шодї. Дидед, бо ин гап задан бефоида. Занед ин хел одами фиребгара.
   Ањмад.Истед, акаи  командир, ба ёдаш биёрем. Ба фикрам, аз тарс фаромўш кардааст. Як ба хотират биёр, Салимбой, имрўз, сеюми май, ба се марди бузург се ваъда дода будї. Вай чї ваъда буд? Ва чаро ваъдааатро иљро намекунї?
   Салим. Ба ман рањм кунед…Ин айби ман не. Ман танњо кор намекунам. Аз ман вобаста нест.
Хама механданд.
   Шодї. Не, ин ваъда фаќат аз худат вобаста буд. Ку, ба ёд биёр…Чаро  аз бевафоии ту имшаб се кас бояд гушна хоб кунанд?
   Салим. Чй кор  кунам? Маслињат барваќт шуда буд: Ман ба хўљаин ваъда дода будам, ки  аз Тољикистон сад нафара бо фанду фиреб оварда ба вай  месупораму хўљаин ба ман барои  њар  кадомашон саддолларй медињад. Ним сол кор мефармоему пулашонро намедињем. Гап дар бораи пули  Рањмат бошад, хўљаин ба ман фаќат чорякашро дод. Вале ин њаќи  худи ман. Охир ман њам ба умед ин корњоро мекунам. Охир ман њам бала-чаќа дорам..
    Њама аз суханони Салим ба њайрат меоянд. Рањмат ба ;азаб омада мушт гирењ мекунад. Вале дигаронўро   бо имову ишора ором кардан мехоњанд.

   Рањмат (бо њайрат).Чї гуфтї!?
   Ањмад. Саросема нашав, командир.  Ба фикрам, њоло гуноњњои ин бисёр.
   Шодї. Ин гуноњи андак нест. Аммо  ту бо номи Худову Расул ќасам хўрда будї…
   Салим.Ња, шумо Карими гунга мегўед. Нав ба  ёдам  омад: ман ба вай ваъда дода будам,ки   барои сињат кардани карии модарзодиаш ба Россия меораму гўши нав мешинонем. Вале маќсад—ба ташкилкунандагонии дастаи гадоњои  кўчагард фурўхтани вай буд. Бовар кунед. Ман аз пули њармоњаи ў фаќат сад доллараша мегирам, њаштсад доллараша хўљаин мегирад. Боќимондааш ба хўроку љойи хобу кандани карзи  барои чиртаи самолёт гирифтааш меравад.
   Шодї. Ана гап дар куљо! Боз ба кадом гуноњат бояд ќоил шавї? Ту гуфта метавонї, ки чаро маоши Ањмади лумби сиппа—сињат  ин ќадар кам? Ўро чй хел фанду фиреб кардї?
   Салим. Айби худаш: сад  бор гуфта будам, ки  њуљљатњота тахт бикун, шиносномата ба ќайд мон, вале вай аз ўњдаи ин кор набаромад, аз ман хоњиш кард, ки одам ****. Ман маљбур  ба хўљаин мурољиат кардам. Вай аз њисоби пули кораш ќарз дода кора буд кард, ман фаќат панљоњ долларакаша доля гирифтам. Охир ман  њам бала-чаќа дорам, ба њамин умед гаштаам.
  Шодї. Эњња… Росташа гўй, њаќи маоши Ањмад  бояд чї ќадар бошад?
  Салим. Худаш медонад:  панљсад доллар. Бе каму кост, тин ба тин мегирад.
  Ањмад. Оњ, беинсоф-е, аз дусад доллар зиёд намедињаду…
  Шодї(ишора мекунад, ки хомўш бошад). Њоло ист…
 Рањмат. Салимбой, наѓз, ки ба њамааш ќоил шуда истодаї. Акнун росташро гўй, 22 нафар занњои њалолу покизаи ноњияро љамъ карда, пули бисёре ваъда дода, овардї, онњо куљо шуданд?
  Салим. Онњо…кор мекунанд. Худашон намудњои корро интихоб кардаанд. Дањташона дар  сехи консерва ба кор мондем, шашташона дар сехи пивобарорї, боќимондаашон дар хонањои бойбоњо ходим шудаанд.
Шодї. Онњоро чандпулї фурўхтї? Љойи аслии кори онњо дар куљост?
Салим. Бовар кунед, ин айби ман не. Маро дигарон фиреб доданд. Ба ман кори хуби серпул  гуфта буданд. Вале баъд онњоро ба корњои вазнин маљбур карданд. Росташа гўям, ман як кори савоб кардам. Дар ин љо гуфтанд, ки занњои чаќкони корбудкун даркор. Дар он љо занњо бисёр илтимос карданд, ки ягон кор ёфта дињам. Ман онњоро бо њам шинос кардам. Тамом.
Ањмад. Њмм, чї тавр шуд, ки барои фурўхтани занњо пул нагирифтї?
Салим. Њољат набуд—барои  њар  кадомашон панљоњдолларї мукофотпулї доданд.…
Шодї.Њељ бовариам намеояд, ки барои занњо ин ќадар пул гирифтї…
Салим. Хайр, ана… яксаду панљоњ долларї гирифтам. Вале ин њаќи хизмат.
Ањмад. Худоё, тавба. Ин гапњоро ба гўшам мешунидаму вале бовар намекарпдам, афсона њисоб мекардам…Мо бо кињо сарукор дорем-а? Инро ба дор кашем, кам аст…
Шодї. Ту, аблањро чї маљбур кард, ки ба њамдиёрон хиёнат кунї?
Салим. Ба ман рањм кунед. Дар аввал мисли бисёрињо нохост аз бойбачањои инља ќарздор шуда мондам. Баъд барои кандани ќарз маљбур карданд, ки ба трасса бароям, як муддат бо кашонидани нашъа маш;ул шудам, вале корам омад накард, ќарзам боз зиёдтар шуд. Баъд бойбачањо талаб карданд, ки агар аз Тољикистон коргар  оварда ба онњо арзонак фурўшам, аз сари њар коргар ба ман њаќ медињанд. Ин як кори  муќаррарї аст,љиноят нест. Маро озод кунед. Мо бо Саидљон дастакї салом мекунем.
Шодї. Ту њам  барои  Саид  кор мекунї, њам барои бойбачањои мањаллї?
Салим. Зиндагї маљбур мекунад.
Шодї. Ту дар њаќќи Шодї чї хиёнате кардї, ки њељ аз ќарз баромада наметавонад?
Салим.Њељ  чиз…
Ањмад.Росташро гўй!!!  Корда гир. Гўш ба ин одами бефањм чї даркор?
Салим.Не,не. Истед, њамаашро мегўям
Шодї. Фаќат росташро гўй.
Салим. Шодиро гапи худаш ба бало гирифтор карду бесаводиаш: ман ба вай фањмонда будам, ки дар ин љо дењќонй мушкил, вале бовар накард. Кишту кори якбора бист гектар заминро ба гардан гирифт. Ба хўљаин  љуссаи пурќуввати кориаш маъќул шуда, зуд  розигй дод. Хўљаин медонист, ки дар шароити мо бодиринг намешавад, вале думоња харољоти замину маоши Шодиро дод. Баъди он, ки бодирингчањоро сармо зад, њамаашро њамчун ќарз ба гардани Шодй партофту ўро ба кори сохтмон гузаронд. Акнун Шодї 70 фоизи њаќи корашро ба њисоби ќарз мегузаронад, вале барои кандани ќарзаш боз камаш се сол бояд бо музди камакак кори бисёре иљро кунад. Ман барои миёнаравиам камтарак њаќ мегирам.
 Шодї  ( тоќат накарда, ўро муште мезанад).  Оњ, номард! Оњ, масхарабоз!
  Рањмат. Исто, девона! Худатро ба даст  гир!
  Ањмад. Охир мо як шўхї карданї  будем…    
 
   Дўстон бо ором кардани Шодї маш;ул мешаванд. Дар ин байн Салим андак њушёр шуда халтаро аз сараш мегирад.
Салим. Эњња, ана гап дар куљо?!  Ман ба шумо некї карда, љойи кор ёфта, ризќу рўзї додаму шумо бо ман масхарабозй мекунед!?
Ањмад. Мо як њазл карданї шудем. Охир имрўз зодрўзи ту аст. Ту як гўсфанд ваъда карда будї. Мо  хостем як њазл кунему бо ин роњ ваъдаатро ба ёдат  биёрем…
Салим.Баъди ин њазли хунук, гўсфанд он тараф, кайки бадани шуморо њам хун намекунам!
Шодї. Баъди фош шудани ин ќадар корњои нопокат ман умуман бо ту аз як дастурхон нон намехўрам! Туро фош карда, дар байни њамдиёрон шарманда  кардан лозим, ки дигар ба фиреби ту гирифтор нашаванд!
 Рањмат. Ман њам дигар бо ту сари як дастурхон нишастан намехохам…
 Салим. Фањмо. Ман њам ќасам хўрда будам, ки ба  одамњои ќишлоќи Кулўхи гирдак ёрї намедињам. Вале ту, Рањматбой, илтимос кардї, ки ба љўраат ёрї расонам. Дар ёдат  њаст?
 Рањмат. Ња, фаромўш накардаам.
 Салим. Офарин. Ба ту чй шуд, ки ба гапи ин  даромадї? Намедонї, ки ќулўхи гирдакињо њељ ваќт ба кулўхиростакињо дўст намешаванд? Ношукрбанда њастанд ! Охир то дирўз шумо тамоман бекор будед  њамин даромадро њам надоштед-ку?
 Ањмад. Рост, рост.
 Салим. Хуб, аз њамин соат ба њамаатон љавоб, на ман шуморо мешиносам, на шумо маро. Бигузор ба доди шумо Шодиќул расанд!
 Ањмад ва  Рањмат. Мебахшй, мо як њазл карданї шудем…Мо бе пул куљо меравем?
 Рањмат. Шиносномаамон дар ќайд нест, милиса дорад, чї кор мекунем?
 Салим. Корам чї? Ана ин ќањрамони майдона гўед, ёрї дињад. Воќеан,  як кори на;з ёфта будам. Ба шумо доданї будам. Вале афсўс…
 Рањмат. Аз гуноњамон гузар.
Салим. Хуб, вале ба як шарт: агар дастони ин аблањро баста  ба ман дињед, аз гуноњатон гузашта, он корро ба шумо медињам. Набошад, худи њозир шуморо ба милиса месупорам. Ё бењтараш, бачањои худамро љеѓ мезанам, ки љазоятонро дињанд.
Шодї. Ба гапи ин бовар накунед, боз шуморо фиреб медињад!
Ањмад. Уф…Мегўянд, ки лаклака рафтанаша чї мебинї, омаданаша бин. Мо ба умед аз хона баромадем. Њама дороимона сарф карда билети самолёт харидем, ќарздор шудем. Агар боз ду даст дар бинй равем, намешавад…Њама  ба умеди пули  мардикории мо…
Рањмат. Хонагињои мо њам  баумед њастанд. Писарњои хурдиро хатнатўй кардан даркор,  писари калониро ба донишгоњ дохил кардан лозим.
Салим. Марњамат, даступойи ин мардака бандед, ризќи шуморо ёфта додан тани ман..
Ањмад. Охир ин чї хел мепавад? Мо нону намаки якдигарро хўрдаем…
   Салим. Ман њељ  касро маљбур намекунам. Вале медонам, ки шумо илољи дигар надоред. Шумо бояд
сињату саломат, дар ваќту соаташ, бо кисањои пур ба хона баргардед.
  Рањмат.Биё, бо асабњои мо бозї накун… Ин кори намешудагї. Љиноят…
  Салим. Ихтиёратон. Аздусар, ман њозир як  ишорат кунам, њамаи шуморо барои њуљљат надоштан милиса ба мањбас мебарад. Ин
барои санљиши дўстиву садоќати шумост.
   Ањмад. Эх, худољон, чї кор кунам? Ман дар ин мулки мусофирї дигар на ягон шинос дорам, на ягон љойи дилпурї.Чї кор кунам?
   Рањмат. Ту ба љойи мо мешудї, чи кор мекардї, Шодї?

Шодї худаш дасташро медорад.
 Шодї. Бандед. Медонам, ба шумо мушкил. Барои ман шуда, худро азоб надињед.
Мусиќии махсус. Дўстон дасти  Шодиро мебанданд.
Салим. Хеле хуб. Акнун ба диќќати шумо арз кунам, ки вай љойи кори хуб фаќат якта. Барои вай маълумоти бухгалтерї њам даркор. Яъне барои њардуятон мувофиќ, махсусан ба Рањматбой. Вале рафтори имрўзаи Рањмат ба ман хеле маъќул нашуд. Аз ту ин хел умед надоштам, љўра. Ту, Ањмадбой, умуман, одами хуб њастї, вале душмании инњо ба ту њам таъсир кардааст. Афсўс , ки аз рўйхати дўстони љониам худат худатро хат задї. Вале як хизмат кунї, фикрамро дигар мекунам: дастони љўраат Рањматро  баста ба ман супорй, њамон љойро ба ту мебахшам. 
Мусиќии махсус. Рањмат дасташро дароз мекунад,
  Рањмат. Роњи дигар нест. Дасти маро банд.
  Ањмад. Уф   
  Салим. Офарин. Муаллим ана њамин хел боаќл мешавад.
Ањмад. Зиндагї маљбур мекунад, ки доно шавї…  (Мебандад.)
Салим. Чи хел шуморо ањмаќ кардан осон аст:  њисси мањалчигї, њисси бахилї, њирси ба як луќмаи калонтар соњиб шудан худаш даступои шуморо гўсфандвор баста ба пеши мо, гургњо мепартояд!
Ањмад. Мо худамонро бо дасти худамон мебандем.
Шодї. Дар таърих чунин њодисањо буданд: бо амри як истилогари хориљї дањ тољики бечораи гаранг дастони якдигарро баста  ба дасти ў супорида буданд.
Салим. Шумо акнун љазои њаќиќиро мебинед. Дастони  туро акаи Ањмадбой, худакам танњо мебандам. 
Ањмад. Хўш…Баъд чї?
Салим. Баъд чї мешавад? (Ќамчини афтодаро мегирад ва амр мекунад.) Рост ба милисахона бурда ба дасти Колян месупорам. Ба пеш! Ба милисахона!          
  Ањмад. Ба њаќќи њамсоягиву њамдењагї, ин фикри бемаъниро мон.
  Салим.  Ба касе ки сирри маро медонад, боварї надорам.
  Ањмад. Мо боз дар тўю маъракањои дења бо њам мешинем.
Салим. Ман  дар маъракањо пешгузар будам ва мемонам, лекин шумо дигар  рўи дењаву њамдиёронро намебинед, дар як гўшаи љангал ѓуломвор хизмат карда мегардед ва дигар  танњо маъракњои мањбасро обод мекугнед. Ё дар мањбас умр мегузаронед, ё дар ягон заводчаи зеризаминї. Њоло гапи маро мешикастагї аз очааш таваллуд нашудааст. Пеш дароед.
Ањмад. Шайтона пеш кун, Салимбой. Мо ба умед омадаем, њамшањрї њастем, хешу табор њастем. Шайтона пеш кун. Майлаш, мо ба њељ кас ягон калима гап намезанем. Мон? Ки мо ромона аз ин љо баромада равем.
Салим. Рафтем, рафтем.
Шодї.  Агар роњи кор фанду фиреб бошад, осон будааст, ин аз дасти њамаамон меояд.
   Салим. Фиреб кунед, агар тавонед.Вале акнун ба ин њам дер кардед.
     Шодї бо њилае дастони худро мекушояд.
    Шодї. Не, ба ин њељ ваќт дер намешавад.
   Салим. Чи хел? Дасти ту кушода аст?
    Шодї. Ман дар спецназ хизмат карда будам. Кушодани банди чигил ба ман мушкил нест. Вале акнун њамаи  шумо эњтиёт шавед. Њама дўстии шумо дар забон будааст. Акнун агар ба дастам афтед, чунон кунам, уи халосгар зор шавї. Шумо њам акнун ба ман душмани љонї шудед. Шумо њам аз ѓазаби одами мазлдум њтиёт шавед.
Рањмат. Ман њам акнун пўстамро иваз мекунам. 
Ањмад. Бисмилло гўед. Куфр нагўед, сарбози лашкари шайтон нашавед.
Салим. Тавонед—дар намонед. Вале барои ин њам доногї даркор, њунар даркор. Ба ман шумо баробар шуда наметавонед. Алвидоъ.
     Дўстони собиќ ба чор тараф парешон мешаванд.

 Пешсањна.               
Идомаи сањнаи фолбинї.
Басбї. Ана Салимбой чи хел одам будааст! Отаи гўдакои ман њам гўсола барин зуд бовар карда ба фанду фиребаш афтодааст. Биё, бинем, ки баъди ин љанљол њолашон чї шуд?
Фолбин. Хуб шудааст. Дасти ман не, дасти хушдоманам. Райњонпарї, мадад…
Фол мебинад.
               
    Намоиши 3.
    Як гўшаи љангал.   Рањмат ва  Салим.

Салим.  Ана, хўљаин, овардам… Шаш нафар коргари зўр, боњунар, чаќќон, корбудкун.
Рахмат. Хеле хуб. Ана ин барои хизматат..200 доллар…
Салим. Рањмат…
Рахмат. Минбаъд кор кардани ту шарт нест, њамчун бригадири онњо моњона мегирї.
Салим. Рањмат, хўљаин…
Рахмат. Корро, ќи тамом кардед, дар охири мавсим пули калон мегирї.
Салим.. Њазор рањмат, хўчаин…
Рахмат. Дар ёд дорї, ки миёнарави пешинаро барои чї аз кор гирифта будам?
Салим. Барои танбалї, бепарвої, бењунарї, хунукназарї.
Рахмат. Офарин. Кора сахт гиред. Шумо бо поезд омадед, баъди мавсим, њамаатон соњиби мошин шуда бо мошинњои худатон бармегардед.
Салим.. Њазор рањмат, хўљаин.
 
     Салим бо сари хаму миёни хам сањнаро як бор чарх зада бармегардад, сулфа мекунад. Маълум, ки  монда шудааст. Рањмат  ба њоли ў механдад.

Рахмат  Ња, алфасанак, чаро миёнат хам шуд? Поезд зад, ё самолёт?
Салим. Аз дасти кор шуд, хўљаин. Шароити кор вазнин, љойи хобамон нам будааст, мо ањамият надода, шаба шаб нагуфтему рўза рўз, њамаамон њамин хел миёндард шудем.
Рахмат Ба ман одамњои солими корбудкун даркор буданд. Ин хел беморонро ба сарам мезанам?
Салим. Хўљаин, мо кора буд кардем. Худатон дидед-ку?
Рахмат Салим. Дидам. Њамааш брак.
Салим. Њамин, ки маоша гирифтем, ќоматамон худ аз худ рост мешавад.
Рањмат. Кадом маош? Чї хел маош?
Салим. Хўљаин, ноумед накунед, маоши ваъдагиатона дињед, ман  онњоро аз хонаву дар, зану фарзандашон људо карда овардам, расо њашт моњ кор карданд. Њаќи корашонро дињед…
Рахмат. Коратон брак. Барои брак њељ чиз намедињанд.
Салим. Хўљаин, соли гузашта айнан њамин хел шуда буд, шумо роњбаладу бригадири моро гунањгор карда будед, ки аз ўњдаи кор набаромад, имрўз киро гунањгор мекунед?
Рахмат. Туи ландањурро.
Салим. Чї хел? Ман њама кора буд кардам.
Рахмат. Ман њам њама кора буд кардам. Њарчанд, ки сифати коратон маъќул нест, 80 фоизи њаќатонро додам.
Салим.. Кай? Ба кї додед?
Рањмат. Ба ту. Боз ба кї мешуд?
Салим. Хўљаин,  ба ман њељ чиз надодед. Маро инфаркт накунед.
Рахмат. Ту ба фикрам, дилкасал нею, сарвайрон њастї. Аз назарам гум шав.
Салим. Њаќи кори гурўњи моро дињед, дигар пайи пои маро намебинед.
Рахмат. Гапа бисёр накун. Туро милиса кофта гаштааст, депортация мешавї.Бачањои аз Тољикистон овардаи худат њам туро мељўянд, агар ****д, реза-реза мекунанд.
Салим. Барои чї?
Рахмат. Ман ба онњо гуфтам, ки корро ту дўлоб кардї,
Салим. Э, не-е…
Рањмат Гуфтам, ки пули бачањоро гирифта хўрдї,
Салим. Э, не-е….
Рахмат.Гуфтам, ки њамаашро дар ќимор бой додї.
Салим. Э, не-е…
Рахмат. Ња-е. Худата аз назарам гум кун. Натавонї, ба милиса мегўям, худаш  депортация карда  гирифта мебарад.
Салим. Шумо фикр намекунед, ки корхонаи шумо соли дигар бекоргар мемонад, дар ин шароити вазнини корхонаи шумо дигар ягон кас розї намешавад. Ин фанду фиреби шумо њам такрор шуд, дигар ягон кас ба шумо бовар намекунад.
Рахмат. Аз ин љињат парво накун. Ин амали ман аллакай дувоздањ сол боз давом дорад. Аз байни коргарони овардаат имсол Њасанро интихоб кардам. Њасан ваъда кард. ки соли оянда понздањ коргари нав мелорад.
Салим. Чї хел!? Порсол маро интихоб карда гуфтед, ки њама айб дар сари бригадири порсола аст, Њарчанд, баъдтар фањмидем, ки вай ягон гуноњ надоштааст. Имсол Њасанро фиреб кардед, ки айб дар сари ман аст, соли дигар чи  кор мекунед?
Рахмат. Мегўем, ки айб дар сари Њасан аст, гуноња ба сари вай мепартоему боз ба як галлуи дигар панљсад доллар медињем, соли дигараш мурда мурда боз бист коргари дигар ёфта меорад. То ваќте ки соддањо њастанд, худашон бо дасти худашон њамшањриву хешу таборашонро ба хотири пули бисёр ёфтан ;улом карда овардан мегиранду деги майитшати мо љўшидан мегирад,  Фањмидї? Акнун харата њай кун. Аздусар, ба гапи ман гўш мекунанд, на ба ту. Чунки ман ба Њасан чорсад доллар дода њамаашро ана њамин хел фањмондам.
Салим. Наход соддагии мо тамом нашавад. Вой, дилам,…Вой сарам…
Рањмат. Ту маро шинохтї?
Салим. Шумо… Ту ..Рањмат?
Рањмат. Дидї, бо фанду фиреб њамеша ба њама чиз соњиб шудан мумкин. Фанду фиреб аз дасти њар кас меояд. Акнун аз назарам гум шав! 
Салим. Оњ, чї рўзи  шум аст имрўз…
 
 Нолишкунон меравад.

      Пешсањна.
Басбї. Ќандата зан Рањматбой. Боб кардї Салима. Хубат шуд, Салим. Аз ин бадтарат кунад. Ањволи отаи гўдакои  чї шуда бошад? Фолата кушо, шўи мана ёфта те.
Фолбин. Хуб, ба гапи ман не, ба илми ман бовар кунед… Дасти ман не, дасти хушдоманам…(Фол мебинад.)
Басбї. Вий…Њамин мўйсафед  мисли шўи ман аст-е…      
       Дар байн лавњаи дигар шурўъ мешавад.
   
       Намоиши 4.             
Як гўшаи бозор. Ањмад бо  риши  расида, либосаш кўњна шудааст. Маша дар як кунљи бозор пиржки ва нону булка  мефурўшад

Ањмад . Худо аз љойи набудагї дод. Бори як англиса бурдаму вай дањ доллар њадя кард. Ана акнун шикама сер кардан мумкин. Якбора чорта хлеб мехарам. Тезтар гирам,ки милиса набинад. Мммм… (Пулро ба даст гирифта ба фурўшанда Маша наздик мешавад.) Дэвушка, почему хлеб?
Маша. Как почему? Хлеб как хлеб.
Ањмад. Дэвушка…Почему хлеб?
Маша. Какое твоё дело? Хлебом торгуюсь.
Ањмад (бо зорї). Дэвушкаљон, почему хлеб?
Маша. Он какой-то ненормальный. Иди отсюда., а то милицию позову.
Ањмад. Не,не, милиса нету-њай… Ба фикрам, боз ѓалат кардам. Ким-чизи дигар гуфтан даркор буд. Ња, дэвушка, зачем хлем?
Маша. Чего ты хочешь вообще? Может быть тебе нужен хлеб? Мужик,  хо-чешь по-ку-пать х-леб?
Ањмад. Ња-ња,  њова, њова. Почему хлеб?
Маша. А, может быть хочешь спросить почём хлеб?
Ањмад. Њова, њова., девушкаљон.
Маша . По пять рублей. Только надо разменять твои доллары… На русские рубли.
Ањмад . Чи мега и бачањалок? Худо гира забондонии мана. Ин чї мега, бачањо?
Маша. Разменять надо. Понял? Раз-мен-ять.
Ањмад. Ин чї мега? ( Назди тамошобинон омада аз онњо мепурсад.) Гапи њамина перевод кунед… (Тамошобинон ба ў мефањмонанд.) Э, як чизи оддї будааст-ку? Њозир мераваму ќоил мекунам. (Назди Маша бармегардад.)
Маша. Ну… Разменял доллар?
Ањмад. Нет- у-ю…Э, да… ё
Маша. Ну, разменял же доллары свои? Что тебе надо!? Ну, говори!
Ањмад.  Да, да, девушкаљон… Раздевайтесь…
Маша. Что-о-о!!?
Ањмад.  Раз-де-вай-тесь… Зачем хлеб?
Маша. Иди отсюда, дурак несчасный! На тебе!.
Ањмад.. Охир, ман чї гуфтам? Раздевайтесь мегўям..
Маша. Вон отсюда!
         
Маша пойпўшашро гирифта ба сари Ањмад  зада пеш карда мебарорад.
 
 Пешсањна.
 
 Идомаи фолкушої.

Басбї. И-и-ї, барои чї шўякми бечораи мана зада пеш кард?
Фолбин. Охир, забона надонад, душвор-да.
Басбї. Гуфтам-а, дар ваќташ хон, ањамаият намедод. Хайр, лдавомаша бинем, чї шуд?

    Намоиши 5.
 
Як идора. Ањмад ва Стас сўњбат мекунанд.

Ањмад. Ман њама илму њунарњоро медонам, дута диплом дорам.Як кори хуб ёфта дињед.
Стас. Мебинем. (Њуљљатњоро мебинад.) Дуруст. Дипломатон дута.
Ањмад. Э, шумо намедонед, ки ман кї њастам? Абераи Сино-- Авицена! Набераи Хайём --Хайям! Ман худам ќариб доктори илми математика! Дањ ангуштам њунар!
Стас. .Хуб. Месанљем.Мо ба дипломњо камубеш шубња дорем. Ду карат бисту панљ чанд мешавад?
Ањмад. Эњ сабил… Њамаашро медонистаму ана њаминаша нагузашта будем…Љанг буд, охир. Мефањмї--Вайна, вайна!…  Кам хондем… Ёфтам… Ана ин љавобаш…

     Ањмад як пули панљоњрублї медињад.

Стас. Ња, фањмидам. Ду карат бисту панљ як панљоњсума …Ин љавобатон ќабул. Акнун љавони хуб, гўед, ки Ќонуни Нйутон  чист?
Ањмад. Ќонуни Ньютон... Боз инаш чї бало буд. Э, якбора ба љавоби њама саволњоятон ана ин њазорсўмаро гиреду ба кор ќабул кунеду монед…
Стас. Фањмо. Шумо ин диплома чи хел ба даст овардед?
Ањмад. Бо пул дохил шудам, бо пул имтињонњои љориро супоридам. Барои њамин мардикорї кардам. Охир бо диплом кори серпул ёфтан мумкин.
Стас. Мумкин, агар дониш њам дошта бошед. Компютерро медонед?
Ањмад. Калкулятора мегўед? Пул бошад, бо чиликам њисоб мекунам.
Стас. Кадом намуди техникаро медонед?
Ањмад. По-2, А-4. Яъне ду пои худам, баъд пояму аробаи дучарха.
Стас. Кадом забони хориљиро медонеед?
Ањмад. Ман фаќат  як  забона медонам. Ана.. (забонашро мебарорад).
 Стас.Уф. Аќаллан забони тољикиро медонед ? Метавонистем чун тарљумон ба кор гирем.
Ањмад. Аз синфи нўњум дар ин тарафњо мегардам. Аз куљо забони тољикиро ёд гирам?
Стас. Фањмо. Ба шумо фаќат як вазифа мемонад: хазонрўбии рўи њавлї.Марњамат!…
Ањмад. Ин чи хел мешавад?  Маоши хазрнрўб кам…
 Стас. Хазонрўбї кори сердаромаду боифтихор мебуд, њаргиз ба ту намерасид!
Ањмад. Уф… Ман ку ин панди њаётиро фањмидам, аммо дар поезди навбатї боз дањ амакбачаю холабачањои ман омада истодаанд. Онњо аз  хамаи ин бехабаранд, њама як фикр доранд--ба Россия, ки рафтем, пулњои тапа --тайёрак ќатор истодаанду худакашон рост ба кисаамон медароянд.
Стас. Камбудии хамаи шумо, дар њамин аст. Гумон мекунанд, ки дар Россия пулро корида мондаанду онњо дарав мекунанд. Вале ин њам мусаллам аст, ки шахси боњунар, соњиби касбу ихтисосњои љиддї  харгиз хор намешавад.
 Ањмад. Не, Ман ба ин розї не. Саломат бошї.

Ањмад баромада меравад.


Пешсањна.
Идомаи фолкушої.

Басбї. Рост мегўяд отаи гўдако. Мо њам дар инља баумед. Бо пули љорўбкашї кадом як кори мо буд мешавад? Ку, давомаша бинем….
 
    Намоиши 6.
Гўшаи бозор. Ањмади бењолу рангпарида меояд.
Ањмад. Дилам гушна. Ду рўз боз дами гарм нахўрдаам. Худољон, шайтона пеш кун,ноумед накун… Эх, ягон кас аќаллан ягон кори оддї њам мефармуд, аќаллан ису-усу давида гарм мешудам..(Ањмад ин тараф—он тарафи бозорро мегардад. Ба ў касе ањамият намедињад.)Ањмад. Барои тиљорат кардан андак пул даркор. Барои пул ёфтан ягон касбу кори аниќ даркор. Ман на пул дораму на ягон касб. Худо љони Товуса маст кунад, маро ба ин тарафњо барои чї  равон кард?… Работать ест? …Спасибо…
Њама дўкондорон ўро меронанд. Маша дар даст як сабадча пирошки меояд.
   Маша. Пирожки! Берите пирожки!
   Ањмад. Работать есть?
   Маша. Мужик! (Хурмаашро назди Ањмад мегузорад.) Присмотри за ним, я сейчас приду.
Ањмад.Э, њазор спасибо…Ё Оллоњ, њазорон шукр… Дар ин љо њам одамони барањм будаанд. Дар ваќти гушнагї пирошки њам баррабирён аст. Гир, Самадбой…
Пирожкињоро њарисона хўрдан мегирад. Маша омада аз ин рафтори ў њайрон мемонад.
Маша. Что это такое!? Убери руки  от  моих  пирожек!

Ањмад бо  як дасташ сабадчаро дошта, бо дасти дигараш пирожкињоро ба дањон андохтан мегирад. Зоњиран дар сабадча дигар пирожки намондааст.
   
Маша. Ой, что ты делаешь!? Как так можно!? (Ту чї кор кардї?)
   Ањмад. Њазор спасибо! Харашо пирашка!
   Маша. Милиция! Меня обокрали!  (Милиса! Маро ѓорат карданд!)
   
    Милисионер Стас меояд.
 
   Стас. Спокойно, граждане. В чём дело.? (Ором шавед. Чї шуд?)
   Маша. Я на минуту отвернулась, а он съел все мои пирожки. Мне не с чем поехать обратно в деревню. (Як дам бехабар мондам, ки њама пирожкињои маро паќќос хўрд. Ман дигар пкле надорпам, ки ба дења баргардам.)
  Стас. Он, что насильно взял? (Чи, маљбуран кашида гирифт?)
  Маша (андак ором шуда). Ммм… Да нет, вроде.. Сама отдала…чтобы присмотрел…Ммм…Гўё ки не…Ман ба дасташ додам…ки нигоњ карда истад.)
    Стас. А он взял, да съел? (Вай бошад, гирифту хўрд?)
    Маша. Получается так. (Њамин тавр шуда монд.)
    Стас. Ну, мужик, сколько у тебя денег?  (Оббо,  мард, чанд пул дорї?
    Ањмад. Денги -- нету-ай. Нету. (Пул надоам. Нест)
    Стас. Откуда ты? (Аз куљої ту?
    Ањмад. Таљикистана… (Аз Тољикистон.)
    Стас. А, там я служил.  Хорошие края. (Ман дар о тараф хизмат кардам. Мулки хуб аст.)
    Ањмад. Таљикистан—хорошо. (Хуб аст Тољикистон, хуб аст.)
     Стас. Понятно. Я наблюдал, что два—три дня  дней уже он торчится здесь. Работёнку ищет.(Фањмо. Ман мушоњида мекунам, ки аллакай ду-се рўз боз вай дар ин љо бекор мегардад. Кор мељўяд.)
    Маша. Пусть отдаёт деньги за пирожки. (Пули пирожкињоро ёфта дињад, тамом вассалом.)
 Стас. Слушай, Маша. Я тебя понимаю. Но и ты пойми: нету у него ни денег, ни занятий, ни работы, и язык не подвешанный. Не зарегистрирован в милиции и прописки не имеет Поэтому, если бы он попал другому милиционеру, депортировал бы он его. Но ты пригляни: работяга мужичок. Поможет тебе в хозяйстве, и компенсирует тебе за твои пирожки. От того, что я накажу этого малого, не будет никакой пользы тебе. (Гўш кун, Маша. Туро мефањмам, вале инро њам фањм: касбу коре надорад, чандон забондарозу дилёб нест,  Дар ќайди ягон љой нест, бинобар ин, ба дасти  ягон милиционери дигар афтад, фавран депортация мекунанд. Вале бин, ќувваи љисмониаш бад нест. Ба ту дар кори хољагиат ёрї мерасонаду пули пирожкињоятро  мебарорад. Аз он, ки ман ба ин  ландањур ягон љазо медињам, ба ту ягон фоида нест.)
Маша. И вправду, мне нужен был работник, чтоб урожай собирал. (Рости гап, ба ман як мардикоре  даркор буд, ки њама картошкањои маро чинда дињад.
 Стас.Ну и отлично. (Олиљаноб.)
Маша. Но сможет ли он? (Ин кор аз дасташ  меомада бошад?)
Стас. Я отслужил в Таджикистане. Трудолюбивый народ. И сельское хозяйство знают хорошо. Но ты прокорми его сначала как следует. А то сама получишь наказание. (Ман дар Тољикистон хизмат карда будам.Мардуми мењнатї. Дењќониро хуб медонанд. Вале шикамашро сер карда кор фармо.  Набошад, ба худат љазо медињам.)
Маша.  Слушаюсь, товарищ капитан.( Хуб шудааст, рафиќ капитан.)
Стас. Придержи его у себя на два-три дня. Может быть поищу джля него какую нибудь работенку. Тогда и сам заберу его. ( Ду –се рўз дар хонаат нигоњ дор. Барояш ягон кори мувофиќ ёвам, худам рафта меорам.)
Маша. Есть,товарищ капитан.( Итоат, рафиќ капитан..)
Пешсањна.
   Идомаи фолкушої.

Басбї.Вий, шўи ман дар хонаи вай бева чї кор мекунад? Акнун чанд сол дар пеши вай меистад? Феълаша медонам, Як маъќул шавад, сад сол њам истодан мегирад.
Фолбин. Намедонам.
Басбї.Чї хел намедонї? Фол кушо. Ту бояд њама чиза донї, Ягон хунукї-пунукї кардан даркор. Боз нашавад, ки аз њама чиз монам? Тезтар фол кушо.
Фолбин. Парињои ман монда шудаанд…
Басбї. Ана ин дањсўмая барои рўзи мабодо руст карда монда будам. Садќаи сари отаи гўдако. Гиру фол кушо…
Фолбин. Уф…Дасти ман не, дасти хушдоманам…(Фол мекушояд.)
   Идомаи намоиши 6.
Як гўшаи анбор дар њавлии Маша. Самад як халта картошкаро оварда холї мекунад. Маша хўрок меорад.
Маша. На сегодня хватит. Иди, кашу ешь. А то капитан будет наказывать меня. (Барои имрўз  кифоя. Биё, шўла хўр. Бо з дар балои капитан намонам.)
Ањмад За что? (Барои чї?)
Маша. За эксплуатацию, использование рабского труда. (Барои истисмор, мехѓуломона.)
Ањмад. Эта дела не дела. Њамагї десит ќопча…мишок сабрала. Нав соат адинацит. (Ин кор барои ман кор нест.Њамагї дањ халта картошка чиндам. Нав  соат 11 шудааст.) Ищо дела буду делат….
Маша. Хватит. Завтра продолжим.( Бас аст. Давомаш пагоњ.)               

Шўла мехўранд. Стас меояд.
  Стас. Маша,  где твой пленник? ( Бандиат дар куљост?)
  Маша.  Заходите товарищ капитан. (Биёед, рафиќ капитан.)
Стас. Ух ты, сильно эксплуатируешь трудового народа…За твои та 4 пирожков!? Знаешь, за эксплуатацию рабского труда какое наказание тебя ожидает? ( Эњња. сахт кор мефармої. Бар ивази чор пирожкиат љабри зиёд мекунї. Барои  маљбурї кор фармудани муњољири мењнатї  ќонун љазо  медињад?)
Ањмад. Не,не. Не она, я сама хочу делать дело.Для меня это дело не дело. (Не,не, ман худам мењнат кардан мехоњам. Барои ман ин ягон мушкилї надорад.)
Стас. Ого, уже говорить научился. Хорошо. Ну, пойдём? ( Оњњо, забонро њам каму беш ёд гирифтаї. Хайр, меравем?)
Ањмад. Хўљаини хона чї мегуфта бошад? Хозяйка чо говорит?
Маша. Стас, ты знаешь, мне нужен постоянный домработник.Все мужики ушли в город, и я хочу туда же, но не могу оставлять больную мать. Мы договорились, что он соберёт урожай, и я отдам ему десятую часть. Продаёт их на рынке,ещё долю получит. Не буду его обижать. Честное пионерское… ( медонї, ба ман як коргари доимї даркор.  Аксари мардњо ба шањр рафтаанд. Худам њам рафтанї, вале модарамро партофта рафта наметавонам. Мо маслињат кардем, ки њамаи картошкањоро оњиста-оњиста чиндатамом кунад, дањяки картошкаро ба љои маош медињам. Дар бозор савдо мекунаду боз њаќи савдояшро мегирад. Хафа шудан намемонам. Ќасами пионерї  мехўрам…)
Стас. Я не против. Но если вдруг придут за проверкой документов, ему не добрствовать.(Ба ман фарќ надорад, вале ягон кас барои тафтиши њуљљатњо ояд, ѓам доданаш мумкин.)
Маша. Во-первых, в такую даль никто не заглянет. Во-вторых, если обязательно прописать в домовой, я не против. Ты только подмигни своей паспортистке. (Аввалаш ин, ки ба ин дењоти дурдаст касе барои тафтиши ин намеояд.Дуюм,агар барои ин кас  ба дафтари хона номнавис кардан њатмї бошад. Ман розї њастам, ки ба ќайд гиред.Њамин кори савобро
Шумо ба гардан мегирифтед, то осмон ризо мешудам.)
Стас. И на это я согласен Но что думает он? (Ман розї. Вале ин кас чї мегўянд?)
Маша. Он согласен. Если не верите, спросите самого. (Ин кас розї. Не. Бовар накунед, аз худашон пурсед…)
Ањмад. Акаи капитан, ман барои мардикорї омадам. Маќсади ман барои таъмини рўзгорам пул кор карда бурдан. Њафт моњ боз дар Россия меградаму ба љои пул кор кардан якбора ќарздор шудам. Аз хона барои  ба сафар баромадан пул ќарз гирифта будам. Аздусар ягон кори таъин надорам.Агар картошкањои Машаро чинда савдо карда њисобї кунем, дар давоми ягон моњ пули ќарзам мебарояд. Шумо розї бошед, ягон моњ дар њамин љо кор кунам…
Стас. Хорошо, но если проверят паспортный режим…(Ман розї, вале агар ягон кас њуљљатњоро тафтиш кунад, ѓам медињад.)
Маша. Я согласна прописать его у себя в домовой книге. (Ман розї њастам, ки дар дафтари хонаам ба ќайд гиред. Дигар  чї лозим?)
Стас. Гм…Капитально взялась за дело, Маша. Смотри там…(Њмм…Сахт гирифтаї, Маша, оќибаташ бахайр шавад…)
Маша. Шинед, рафиќ капитан. Ба ин муносибат якќадањї бардоштан лозим.
Стас. Ну, мужик, бало будї. Ладно, выпьем. (Хайр, мебардорем.)               
Маша. Пожалуйтесь. ( Лутф кунед.)

Њама паси миз менишинанд. Ањмад ба њама шароб мерезад.

  Ањмад.  За настоящую дружбу! (Барои дўстии њаќиќї.).
  Стас.  За вашу искреннюю дружбу. (Барои дўстии самимии шумо.)
Маша. За вас, товарищ капитан. Вы нашли для меня и хорошего работника, и доброго друга. (Барои шумо, рафиќ капитан. Ки ба ман њам мардикори хуб, њам дусти мењрубон, ёфта додед…)
Ањмад. Да, друг, спасибо вам. Вы делали большое добро.  Моя  голова на небе дошла…(Бале, дўстам, рањмат ба шумо… Шумо хидмати калон кардед, сари ман ба осмон расид.)
Стас. Хуб ба ман љавоб.

Стас меравад.

   Пешсањна.

  Басбї. И-е, ваймилисаи гўл  куљо рафт? Чаро отаи гўдакоя набурд?
  Фолбин. Намедонам. Фолкушоии имрўза тамом.
  Басбї. Давомаша фол бин, дугона, розї мекунам.


     Идомаи намоиши  6.
 
 Њавлии Маша. Чанде аз байн гузаштааст. Рањмат  меояд.

  Рањмат. Хозяин! Кто нибуд  ест? Хозяин…
   
   Ањмад мебарояд.

  Ањмад. Овозат шинос менамояд.
  Рањмат  И-е, ба фикрам, тољики худамон-ку? Ассалому алайкум. Аз куљої?
  Ањмад. Аз Тољикистон, љўраљон. Хуш омадї.
  Рањмат. Гуфтанд, ки дар ин тараф картошка бисёр Ин моли кист?
  Ањмад. Моли худам. Дар инљо зиндагї мекунам.
  Рањмат. Чи хел на;з, чўраљон! Чих ел наѓз!. Биё, бў кашамат… Ватана ёд кардам…
  Ањмад Оњ, дили ман њам гум мезанад.
  Рањмат. Ман картошкахар. Кўтара мехарам. Чанд тонна бор дорї?
  Ањмад. Бењисоб, камаш се мошин мешавад.
  Рањмат. Ба хотири њамшањригиамон њамаша худам мехарам. Рафтем.
  Ањмад. Дар куљо савдо мекунї, ки дар ин шањрча ба касе картошка даркор нест.
  Рањмат. Э,љўра? Мо савдогария дар мактабаш хогндагї. Дар як шањрчаи  калонтар, вай аз инља панљсад километр дур,  нархи картошка ду баробар ќимат. Хоњї, њамроњ мебарем…
  Ањмад. Не. Ман ваќти зиёд надорам. Њамин , борама савдо кунам, ба ватан бармегардам, ќарзи ќаволая кандам,дигар барои рањпулї маблаѓ ёвам, меравам…Ёд кардам ватана. Ду сол мешавад, ки бо ягон њамшањриамон дучор нашуда будам. Ин шањрча  аз ободињои калон хеле дур афтодааст.
Рањмат. Њозир, ман ба шэфамон як сим занам.. Ало, гамар љуба. Тут земляка нашол. Картошка у него. Три машина. Не надо? Знаю, нам нужен лук. Но земляка надо поддержать. Да он, бедный, не может организовать своё дело. Ну, ради друга… Спасибо …(Салом. Њамшањриамро ёфтам. Картиошка доштааст. Се мошин. Даркор нест? Медонам, ки ба мо пиёз даркор. Лекин њамшањриамонро дастгирї кардан даркор. Вай, бечора, кори савдоро намедонад, рањи кора намедонад…Ташаккур.) Тамол, љўраонљон, масъалаи ту њал шуд.
Ањмад. Биё, хона даро, як зиёфат кунам туро…
Рањмат. Ягон ваќти дигар. Ман саросема…
Ањмад. Не,не. Даро. Маша, у нас гость.
Рањмат. Хуб, аввал бор бинем, маслињат кунем…аат њамин: Гап якта, љўра, Нўњ мошин бор доштаї. Ман њамагї се мошина киро карда метавонам. Се мошинаша мебараму баъди ду рўз бармегардам. Ин дафъа њама боќимондаи бората мебараму якбора пулаша меорам. Чака парто.
  Ањмад. Намедонам. Ман  савдоро намедонам. Маша чї мегуфта бошад?
Рањмат. Мардак шуда гапи зана мепурсї?
  Ањмад. Охир замин њам, мол њам сару савдои ман њам аз хисоби вай аст.
  Рањмат. Вай хурсанд мешавад, ки ту харидори наѓз ёфта, молаша  бо барваќтї  савдо кардї.Ман њамшањрї гуфта бори туро харида истодаам. Набошад, дар бозор чї бисёр?—картошка. Чанд пул  арзонтар њам гирифтанам мумкин аст.
  Ањмад. Гапат љон дораду…
 Рањмат.Ту ба вай фањмон, вай розї мешавад.Ё худат розї нестї?
  Ањмад.Не-юууу…
  Рањмат. Фањмо. Ту ба ман боварї надорї? Э, девона, ман ба хотири кори савоб мекунам. Набошад, на картошка ба ман даркор асту на пули картошка…Дар шањри Сартаг номи Рањмат-бойбачая пурсї, њар як саги кўча њам мешиносад. Ту як бор баъдтар рафта дову даскаи мана бин, баъд чї гуфтаната мефањмї. Э, ман туро худам гирифта ба ватан мебарам.
Ањмад. Хуб, хуб. Ман Машаро розї мекунам.
 
 Ањмад ба хона даромад. Рањмат  ба андешга фурў меравад.
 
Рањмат. Ња, худо ки дињад, намепурсад, ки бачаи кистї…Хеле содда менамояд… Ба ман ана њамин соддагиаш маъќул шуд…
   
Пешсањна.
Идомаи фолбинї дар хонаи фолбин.
Басбї. Дидї, ба њар њол, њамшањрї њамшањрї аст…Бале, Рањматбой. Хеш-хеш аст, бегона—саги девона.Худат шўи манна гирифта наёрї, вайњамроњи њамон бева истодан мегирад. Бале, Рањматбой.
Фолбин. Вий…Бин. Давомаша бин.

   Идомаи намоиши 6. 

  Субњи рўзи дигар. Маша ва Ањмад њайрони кори шуда нишастаанд.Ањмад мактубчаро мехонад.
 
   Овози Рањмат. Дасти мана бастаната ман дар ду дунё фаромўш намекунам. Рањмат…»
Ањмад. Ана гап дар куљо будааст. Чи хел ман  нашинохтам?
Маша. Всё унёс.Так ловко играл, что мы отдали ему  всю картошку. Как он изливался языком? А как я могу поверить после этого тебе? Значит у вас одно на языке и другое на уме? (Чи ќадар ќаллоб буддаст, бо дасти худамон хама картошкаамонро додем. Ба хушзабонї сармона гаранг кард. Вале ман акнун чї тавр ба худи ту бовар кунам? Пас, дар забони шумо як гап асту, дар таги дили шумо тамоман чизи дигар аст?)
Ањмад. Я этого марадёра обязательно найду и накажу. ( Ман вай муттањамро њатман меёбам, ва ба љазо мерасонам.)
Маша. Ищи ветра в поле. Это бесполезно. Если и найдёшь, убьёт он тебя и глаз не моргнёт. Знаю я таких. (Кори бењуда. Вай туро аз дур бинад, мегурезад… Ёбї њам туро кушта мепартояду мижжааш хам намехўрад.) Лучше оставайся здесь, и паши поле. Заработай отпущенные на ветер деньги. (Бењтараш инљо бимон, картошка кору рањпулї ёв.)
Ањмад. И всё же я должен уйти. Оставаться здесь не могу, не могу смотреть на тебя послее этого. Сердце.. Тебя стесняюсь…(  Ба њар њол ман бояд равам…Дар инља истам. Дилам бухс мекунад, аз ту шарм медорам.)
Маша. Да что ты…
Ањмад. Прости меня, Маша Прости за моего земляка…(Маро бубахш, Маша. Гуноњи њамшањрии маро бубахш…)
Маша А я ещё подумала…может быть мы поженились бы…(Дар фикри он будам, ки шояд мо никоњ кунему…)
Ањмад. Ты хороший женщина…Но там мои дети ждут  меня… Прости меня. (Ту зани хуб њастї…Вале маро кўдакон интизор. Маро бубахш.)
    Пешсањна.
   Давоми фолкушої дар хонаи фолбин. Басбї ва фолбин.
    
   Басбї. Бовар карда наметавонам. Доимо мегуфтанд, ки дар унља њамшањрињоямон њастанд, онњо дастгирї мекунанд. Канї њамшањрињои козерамон?
  Фолбин. Ман чї донам? Вазифаи ман—фол дидан. Ана як фоли дигар мекушоем барои њамшањрињоямон. Дасти ман не, дасти хушдоманам…Райњон-парї, мадад…

   
 Намоиши 7.

Як гўшаи бозор. Шодї бо кару фар нишастааст. Ањмад меояд.

Ањмад. Ассалому алайкум…
Шодї. Њмм… Хизмат…
Ањмад. Ассалому алайкум! Ман аз Тољикистон!
   Шодї .Аз куљош?
Ањмад.. Ака, ман аз Тољикистон!
Шодї.Аз куљои Тољикистон?
Ањмад. Аз љигараш!
Шодї. Афсўс.
Ањмад. Чаро афсўс, хўљаин?
Шодї Охир ман аз шушаш  мешавам.
Ањмад. Фарќаш  чї, хўчаин, мо  аз як дара њастем, аз як ватан њастем, дар мусофират шуморо дидан барои ман хушбахтї  аст.
Шодї. Хайр, шуд, «Соњибватан». Ватан-ку бе ту барин «шуши» касалаш њам шудан мегирад, лекин ту аз ман чї мехоњї?
Ањмад. Рости гап, ман мусофир шудам. Кор мекобам. Як ёрї дињед…
Шодї. Аз ана њамин гапа сар кардан даркор буд.  Кори ту мегуфтагиро надорам.
Ањмад. Аќаллан барои ёфтани љои хоб кумак мекардед. Гуфтанд, ки шумо чанд контейнерро барои љойи хоби њамватанњо иљора гирифтаед. Як љои хоб…
Шодї. Љой хоб дар контейнер танњо барои  мањаллаи «шуши» Тољикистон. Баъд ин, ки барои љойхоб хизмати сахт кардан даркор.
Ањмад. Мефањмам, хўљаин, ман ба њар хизмат тайёрам.
Шодї. Њмм.  Барои туро хизмат фармудан аввал санљидан даркор.
Ањмад. Санљед, хўљаин.
Шодї. Ќоидањои мо сахт, медонї?
Ахмад. Кадом ќоидањо?
Шодї.Ќоидањои њаммањаллањои мо сахт. Агар фањманд, ки ту аз ќишлоќи «љигарї» њастї, ба ман гап мерасад. Ту бояд аслатро пинњон кунї.
Ањмад. Хўљаин, ман шофиёр будам, ба бисёр «шуши» њо хизмат расонида будам.
Шодї. Њамаи он гапњо имрўз афсона шуданд. Ќоидањои имрўза сахт. Дар як мазор мањаллањои њар дењаро  људо кардаанд. Медонї, парерўз чї  шуд? Мурдаи як љигарии бесоњиби бекафана тасодуфан, нафањмида дар гўристони шушињо љой додаанд, баъди фањмидан, маљбур кардаанд, ки кабрро канда майитро ба мазори љигарињо бурда гўронанд.  Мефањмї?!
Ањмад. Њабар надоштам. Охир, ин кори хуб нест, бо ин рўњия мо обод намешавем…
Шодї. Њељ ваќт обод намешавем. Хайр, майлаш, барои дўстии мањалњо, барои туро ба кор гирифтан ба ту супориши санљишї медињам. Ана ин як мошин борро ба ин суро;а бар, њаќи хизматата медињанд.
Ањмад. Њазор рањмат, хўљаин. Ташаккур.
 
         Меравад ва зуд бармегардад.

Шодї Њм? Боз чї лозим?
Ањмад. Бора бурдам, боз хоњиш карданд,  ба ду љои дигар бор бурдам, вале пула надоданд.
Шодї. Хайр, чї?
Ањмад. Њамон њаќи хизмата медодед…
Шодї. Ман ба ту ягон хел њаќ ваъда накардаам.
Ањмад. Шўхї накунед, амакї. Ман дар рању рў ќарздор њам шудам, ба милисањо маљбуран љарима додам.
Шодї. Аз милисањо квитанция биёр. 
Ањмад. Э, акаљон, кадом милиса барои чойчаќаи гирифтааш  гувоњнома медињад?
Шодї. Пас, ту њунари борбариро надорї.
Ањмад. Акаљон, инсоф кунед, њар кас њам чунин чойчаќа медод,вале худам тамоман бепул мондам, љойи хоб надорам, ќарзам ба ду њазор рубл расид….
Шодї. Њой љигарзода, инља  љойи гуманитаркадињї нест! Майлаш, рўзи Иди Ќурбон биё, як чиз--ним чиз садаќа мекунам. Товба, ин ќадар гадоњо бисёр шудаанд.
Ањмад. Аз худо тарсед, ака маро кидат накунед. Як моњам гузашт, кўдакњо гушна…
Шодї. Коля, калўши ин бачаи «љигариро» пеш мону дафъаш бикун!
Ањмад. Пеш мондани калўши ман шарт нест. Пулама медодед, калўшшама худам пўшида мерафтам…Кошки барваќттар медонистам, ки шумо мањалчию бепарво њастед…
Шодї. Ёдат њаст? Дастони маро баста будї. Анна акнун фањмидї, ки хиёнатиба дўст чї сазо меорад?
Ањмад. Ман гуноњ надоштам. Ман маљбур шудам…Ман гумроњ Будам…Ман афсўс мехўрам…
Шодї. Инаш кори ту. Акнун аз назарам гумм шав.
Ањмад. То кай мо бо дасти худамон ба поямон теша мезанем?
      Ман аз бегонагон њаргиз нанолам,
      Ки бо ман њарчи кард, он ошно кард.
Шодї. Љазои хиёнаткорњо њамин.
Ањмад.Маљбурам ба хизмати дигархела дар ѓарибї тан дињам….  (Меравад.)

      
 Пешсањна..

Дар хонаи фолбин фолбинї давом дорад.

   Басбї. Э, вой-е. Гўед, ки давомаш чї шуд?
   Фолбин. Бењтараш, давом надињем…
   Басбї. Не, не. Ман бояд донам, ки оќибати кор чї мешавад…
Фолбин. Дилат ганда мешавад
   Басбї. Майлаш, хонам сўхт: пулакои аз картошка ёфтагиам сўхт, њама фиреб медихњанд. Дигар чизаш монд? Акнун њар зањре ки чашиданї бошад, чашидан мегирам.
   Фолбин.Уф… Дасти ман не, дасти хушдоманам…( Боз фол мекушояд.)

Намоиши 8.         
    Хонаи  зани таннози ба Маша монанд  дар Россия. Стас ва Наташа.
  Стас. Не, намешавад. Минбаъд ту њам асота ба рўшної зану дурустакак канда гир. То кай ин мусофирњои бенаво ману туро фиреб медињанд? Некї ба касе бикун, ки ќадри некиро донад.
  Маша. Ман аллакай наѓз медонам, ки чи кунам. Ба ман  Боз се гаранги дигар даркор… Њозир панљта шуд, вале кам…Дуташ гурехта рафт… Боз якта гаранги тамоман гарангаша биёр…Чао.
  Стас. Хуб. (Меравад.)
    Шодї  меояд. Дар дасташ як халта меваю сабзавот, араќу об.
  Шодї.Ана, љонакам, овардам.
  Маша. Чаро кам?
  Шодї. Уф. Кам не. Ду кило себ. Ду ангур. Чор кило мандарин…
  Маша. Шуд. Њисобот нате. Айб аст. Њамсояњо шунаванд, чї мегўянд?
  Шодї.Охир кам аст гуфтї…
  Маша.Шўи аввалаам аз њар мева дањкилої меовард! Ба хотири ишќи ту шуда, аз вай даст кашидам. Агар мефањмидам, ки ин ќадар мумсик њастї, умуман ба хонаам роњ намедодам. Боќимондаи маошат канї? Зудтар болои миз гузор.
Шодї. Шаб наметиянд. Ирим дорад. Хосият надорад…
Маша.Медонам ирими туро. Дар рўи миз мон, ба дастам нате. Агар њозир кашида нагирам, то пагоњ ѓайб мезананд. Зудтар, зудтар.
Шодї.Ана, гир.
Маша. Аз даруни кисаи эзорат њам барор. Аз кисаи таги пайпоќат њам барор. Ман  даруну беруни туро мисли нурњои рентгенї наѓзакак мебинам.Бењтараш, пинњон накуну худат бароварда те.

   Маша њама либосу пойафзоли Шовалиро чаппаю роста карда пулашро мегирад.

Шодї.Тамом шуд.Ба зану кўдакњо камтар равон карданї будам. Намондї.
Маша. Чї, ту мана дигар наѓз намебинї?
Шодї. Наѓз  мебинаму, ба вай бечорањои дар Тољикистон партгофта омадаам  љабр…
Маша. Ба вай «бечорањо» фањмон, ки ту њозир бо пули ман зиндагї мекунї, дар хонаву дари ман зиндагї мекуни, барои он, ки ба назди онњо сињату саломат равї, бояд аввал ќарзи маро канї.
Шодї.Фањмонда будам. Вале гап дар сари он, ки ќарзи ту њељ  тамом намешавад.
Маша.Ношукрї накун. Ман фоизи фоидаро тамоман  кам мондаам.
Шодї. Медонаму… Ман ба чизи дигар њайронам:  шабу рўз кор мекунам, њамааш ба фоидаи ту меравад, ба худам ќариб њељ чиз намемонад, вале ќарзи ту торафт зиёдтар мешавад..
Маша.Кам кор мекунї.
Шодї. Не, ман шабурўз мезанаму…
Маша. Њељ надидем , на шабу на рўзата надидам.Фаќат хўру хобата мебинам.
Шодї. Э,  Наташаљон, биё, як њисоб карда бароем.
Маша. Хуб.Њисоб  бикун. Се сол пеш омада будї. Дусад доллар пули роњро ќарз гирифта равон кардї. Боз як моњи дигар пули љойи хобу хўроката ман додам: 150 доллар шуд. Барои љойи кори нава «шушта» бо ин бањона дили корфарморо ёфтан палав пухта худої додї:  боз панчоњ доллари дигар сарф шуд. Баъд ба ман ошиќ шудию камтараки дигар барои тўя харљ кардї.Воќеан,  99 фоизи  харољоти тўйро ман худам муњайё кардам. Ту њамагї сад долларак сарф кардию халос. Љамъ—600 доллари рољеъулнаќд шуд.
Шодї. Азизам, охир маоши ду моњи аввалам  ин маблаѓро мепўшонд-ку?
Маша. Пули кирояи квартираро фаромўш кардї?  Ман аз ту садта неву  50 доллар  мегирам.
Шодї. Бо вуљуди ин, хеле пул љамъ мешавад.
Маша..Хўроки њаррўзаатро њисоб намекунї? Медонї, ту ландањур њар моњ  ба чанд пул хўрок мехўрї? Аз  дусаду панљоњ то сесад, не, то чорасад  доллар!
Шодї. Э, не-е. Наход, ки ман њамин ќадар пурхўр бошам?
Маша. Хўроки маро њам ба њисоб намегирї? Ё мехоњї, ки маро дигарњо хўронанд? Майлаш, шавњарї кардан ба ту душвор шуда бошад, гап зан. Ман дар кўча намондаам. Як эълон кунам, боз садта мардикори галлу пайдо мешавад. Ин дафъа кўшиш мекунам,ки ту барин мумсикаша нагирам.
Шодї. Не гап дар сари ин неву…Ба як чизи дигар њайронам.
Маша.Њоло ба бисёр чизњо њайрон мешавї. Хайр. Чї будааст боиси њайронии ту?
Шодї. Дина ба ошхонаи ту даромадаму барои ташнагиро шикастан  дута мандарин пурсидам. Аз њамон пакете, ки парерўз ба ту  худам оварда будам, пешхизмат як донаашро доду  пулашро ба њисоби дафтарчаи ман навишт. Охир ин чи тавр мешудааст? Меваро худам меорам, ба ту, занљонаки азизам медињам. Ту онро ба ошхона месупорї ва мудири ошхона мандарини овардаи маро дубора ба ман мефурўшад. Инро чї хел фањмидан мумкин?
Маша.Маълум, ки дипломата харидаї. Чизаш нофањмо ба ту?
Шодї. Худам харида оварда  ба ту-занљонакам дињаму боз аз ту бо пулам  харам?
Маша. Хар. Чаро бепул медодаам?
Шодї. Охир, ту зани азизи ман њастї. Ман дар хонаи занам зиндагї мекунаму барои хона иљорапулї медињам, аз хонаи занам, ки аз масолењи овардаи худам хўрок мепазанд, хўрок хўрда  пул медињам. ?  Яъне ки як чиза ман ду бор мехарам: як бор аз бозор, дуюм бор аз хонаи худлам. Инаша илми ман ќабул карда наметавонад.
Маша. Охир, ин ба њисоби ќалин меравад.
Шодї. Ќалин? Чї хел  ќалин
Маша. Ту барои  занат ба падарарўсат чанд пул ќалин дода будї? Ба чанд пул хонаву дар, кињиту пињит харида будї? Бепул ба ин хонаву дар, бепул ба ман барин зан—ба як зани чор кас медидагї соњиб шудию боз ношукрї мекунї?
  Шодї. Ња, нав фањмидам, ки …
  Маша. Чиро фањмидї?
Шодї. Фањмидам, ки хато кардам. Ба ќаболаи ќарзие даромада мондам, ки як умр аз  ин ќарзу аз ин ишќи бемаъниву аз ин мусофирату мардикории ѓуломона халос шуда наметавонам.
Маша. Ња, бача,хаёлат зангирї дар шањри мардум осон шуд?
Шодї. Биё, шартномаро дигар мекунем. Зану шавњариамон бекор. Ман фаќат барои пули ќарзамро баргардондан ба ту  пул медињам. Шиносномаи маро те, ман дар љои дигар кор ёфтам.
Маша. Вањ-вањ-вањ! Тарсондї!  Олиљаноб! Аз имшаб дар тањхона рафта хоб мекунї. Як каси серпул хонаи иљора кофта гаштааст. Шиносномаатро  бошад,  дигар дар хоби шабат мебинй. Ин ду. Сеюмаш њамин, ки то ќарзата накнї, ѓуломи њалќабаргўши ман шуда, хизмат карда гаштан мегирї! Фањмидї? Ё зада-зада фањмонанд?
Шодї. Чорумаш њам њаст?
Маша. Њаст! Як рўз араќхурия бас кунаму як оббозї кунаму ба лабам сурхї молам, њар як мардикори тољик зани дуюм карда мегирад.Ана, имшаб боз як тољики дигари гаранга овардаанд.Номаш Салим будааст. Ба љойи ту  шавњар мешавад. Ту  имшаб ба мо њамчун бародархонди ман  хизмат мекунї: Мана таъриф мекунї, ошпазиама, дилкушодии мана, софдилиама чунон васф мекунї, ки ба дилу љон ошиќ шуда маро њамин шаб ба занї ќабул кунад.
  Шодї. Чй хел!??
  Маша. Ана њамин хел. Хаёлат фаќат ту доно њастї?
  Шодї.Ман ба вай мегўям,  ки  пояша гирифта гурезаду ба доми ту наафтад.
  Маша.Девона, бар ивазаш вай,Шоњбек, ба ту хизмат мерасонад,ту бошї, зудтар ќарзата меканї. Фарќаш њамин, ки дар тањхона хоб мекунї.
  Шодї. Дар куљое хоб накунам, њамшањриамро  аз ин балои охирзамон огоњ мекунам.
  Маша. Њоло њамин хел? Ман нисфи ќарзњои туро хат заданї будам.Нисфи боќимондаи ќарзатро ба гардани њамшањрии Туву шавњаршавандаи нави ман задании Будам. Хайр, нахоњї, ихтиёрат. Худат то охири умр азоб кашида барои ман кор мекунї.
  Шодї. Ту рост  мегўї, ки ќарзама мебахшї?
  Маша. Агар  ба ман содиќона хизмат кунї, чаро набахшам? Даст медињем?
  Шодї.Уффф…Мехоњам зудтар пеши зану фарзандон равам. Вале њамшањриамонро ба банди бало гирифтор кардан намехохам.
  Маша. Ња, ё не!?
  Шодї. Ња,ња.  (Бо дили нохоњам даст медињад.)
  Маша.Ана ин гапи дигар. Дили шумо.мусофирони мењнатиро ман намедонистам, ким-кайњо хору зор мешудам.Рафтем, домоди нава пешвоз гирем. Аз се гаранг якта гарангтаринаша интихоб мекунем, ки мисли ту баъди ду сол неву аќаллан баъди панљ сол њушёр шавад! Рафтем!

   Шодии   моту мањбутшударо кашола карда мебарад.

     Пешсањна.
   
   Идомаи фолбинї.

Басбї. Худам рафта отаи кўдакома халос карда наёрам, намешавад.
Фолбин. Маслињат намедињам.
Басбї. Барои чї?
Фолбин. Парињои ман ба сафари ту розї нестанд. Мегўянд, ки пушаймон мешавї.
Басбї. Барои чї охир?
Фолбин. Мехоњї  донї, ки таќдири ту чї мешавад?
Басбї. Мехоњам. Ку, як фол кушо….
    Фолбин. Дасти ман не, дасти хушдоманам… (Фол мекушояд.). Эњња, кори ту чатоќ. Ба об нигоњ накун, ба њо ана он тараф нигар.
 
Намоиши  9.
Аз як тарафи сањна Салим ва меоянд.
Салим. Аз аввал ба ту гуфта будам, ки ба назар гир. Хоњишманди кори мо зиёду на њама тоќат карда метавонанд. Ин кори вазнин, вале серпул. Дар як рўз панљоњ доллар кор карда метавонї, вале кори вазнин.Ту чї гуфта будї? (Масхараомез.) «Ман ба њама вазниниаш розї, фаќат серпул шавам, мешавад. Орзуњои зиёде дорам», гуфта будї. Фаромўш кардї?
  Басбї. Не-ю…Ман нафањмидам, ки… (Рўяша мепўшад.)
  Салим. Чиро нафањмидї?
 Басбї. Ман  гумон кардам, ки ба одамњои дуруст хизмат мерасонем, хизмати расмї мерасонем, вале дар инљо корњои… айб њам будааст. Одамњои бемаънй њам бисёр. Хатто мисли пешхизмат ба онњо хўрок њам барам, ѓам медињанд. Ман ба инаш розї нестам. Ман одами оиладор, кўдакдор…
  Салим.. Фањмо. Барваќттар гуфтан даркор буд.
  Басбї. Њуљљатњоямро дињед, ман меравам.
  Салим.Рањмат. То љое ки ман хабар дорам, ба ту дар шањри мо дигар ягон кори мувофиќ нест.
  Басбї. Майлаш, ман тамоман ба шањри худамон бармегардам.
  Салим. Хестї, ки хобї. Њаќи зањмати мо, пули ќарзи барои билети самолёт, либосу ороиш, љойи хобу хўрокаи думоња гирифтаатро очакалонат медињад?
Басбї.Ман мехоњам зудтар ба  хонаам баргардам, бачаякама ёд кардам
Салим. Марњамат. Пули љамъшударо бо фоизаш баргардон, баъд чор тарафат ќибла.
Басбї. Бовар кунед, аз дасти ман ин хел кори шумо мегуфтагї намебарояд. Ман наметавонам. Дар  ин љо нигоњ доштани ман ќарзи мана зиёдтар мекунад.
Салим. Њи-њи-њи,маќсади мо њамин,ки њељ ваќт аз ќарз халос нашавї! Вале барои  ту як кори дигар меёбем: ту барои ин гурўњ хурок тайёр мекунї. Шустушўи дегу табаќ, либосу рўйљойи кўрпањо, нигоњубини хонањо дар гардани ту. Вале аз маошат баъди тарњи  њаќќи хўрок ва љойи хобат фаќат понздањдолларї боќй мемонад. Ана њамин ба њисоби ќарзи мо меравад. Хулласи калон,  як  солу ёздањ моњ хидмат кунї, пули ќарзат адо мешавад. Агар аз тањти дил хизмат кунї,  ба њаќќи худо, барои бозгаштат њамчун мукофотпулї билети  самолёт  мехарам. О КЕЙ?
Басбї. Майлашу… Шиносномаамро дињед…
Салим. Шиносномаатро њам баъди адои ќарз мегирї, пулу пайсаатро њам. Рафтем, ки аз фикрам  нагардам.  Бо сўњбати нодаркори ту банд шуда аз дањ доллар мондам. Рафтем…
Аз дасташ кашола карда мебарад.
       
     Пешсањна.
Идомаи фолкушої. Басбї ва фолбин.

Басбї.  Рости гап, ман ба хориљаи дур рафтанї. Як фол бин, ки оќибати кори ман чї мешавад?
Фолбин. Хайр, ба ман фарќ надорад. Дасти ман не, дасти хушдоманам. Райњонпарї, мадад…
   
   Намоиши   10.
Ровї--духтар ва Ёвар--Бойбача меоянд.

Салим. Бале духтарам. Биё, туро  «ууппї» кунам, то ки нозирон ба мо бовар кунанд… (Мебўсад.) Биё, духтарам, боз як бори дигар…
 Басбї. Истед. Њељ кас нест-ку. Ба кї намоиш доданї њастед?
   Салим.  Ба худам маќул шуд...
Басбї. Чиїї?
Салим. Ммм…Гуфтанї будам, ки …Машќ зарар надорад.
Басбї. Њамаи постњоро гузаштем. Бењтараш, фикри ёфтани кора кунем.
Салим. Љои корат маълум: дар хонаи як бойбачаи араб.
Басбї. Ташаккур. Хайр, ман рафтам.
Салим. И-е,  њаќи мо љї мешавад?
Басбї. Хаќи шуморо аз пули корам бармегардонам.
Салим. Тамом?
Басбї. Маслињат њамин хел буд-ку?
Салим. Хайр. Майлаш.Ман ба ту маъќул не-я?
Басбї. Намефањмам. Ман барои коркуниву пулёбї омадаам….
Салим. Ња, ин хел гўй?Майлаш, рав, кора сар бикун. Вазифата медонї?
Басбї. Пешхизмати тарабхона.
Салим. Не. То пешин дар замини  бойбача кор мекунї,баъди пешин дар о;ил молбонї.
 Басбї. Не, маслињат ин хел набуд-ку?
 Салим. Гапи хона ба бозор рост наомад.Маслињат дигар шуд.
 Басбї. Амакї, хизмати шумо то ба ин љо расонидани ман буд, вай тамом шуд. Ба шумо ташаккур, акнун ба ман њуљљатњоямро дињед, ман худам кори хубе меёбам.
Салим. Не. Ин њуљљатњо ќалбакї. Вале мо бо вай бойбача созишнома дорем, агар ўро гўш накунї, вай ба полис мерасонад, туро бадар;а мекунанд, аз њамин даромад њам мемонї, боз ќарздор мешавї. Барои њамин, бе на;маи зиёдатї, ба пеш!
Басбї. Уф, чї илољ?  (Басбї  меравад ва нолишкунон  бармегардад.
Салим. Ња, боз чї бало зад?
Басбї.Та;о, вай бойбобо маро пеши бойбобои дигарї рав мегўяд.
Салим. Ња, маълум ки туро бо ќарзат ба каси дигар фурўхтааст. Акнун ќарзат зиёдтар шуд. Акнун ду соли дигар барои кандани ќарзат бояд кор кунї.
Басбї. Не, не! Намехоњам. Маро ба Тољикистон баргардонед.
Салим. Хестї, ки хобї.Аввал пули ќарзи мана ёфта медињї, баъд ихтиёрат.
Басбї.Чї хел ќарзи шуморо канам, ки њуљчате надорам?
Салим.  Ман ба ту мефањмонам: ана дар ин хонача мешинї, ман ба ту… клиент меёбам…
Басбї. Ровї. Не, не. Маро ба ватан баргардонед! Ёрї дињед!
Салим. Ту дигар ин гапњоро хоб мебинї….
   
            Пешсањна.
Хотимаи фолкушої дар хонаи фолбин. Басба фолбин.

Басбї.Не, не, не. Ман ин хел пешомадро намехоњам.
Фолбин. Нахоњї, не. Њељ кас туро маљбур накардааст.
Басбї. Њама фанду њама фиребу њама найранг. Љумъа Ќуддус рост мегуфтааст: мо як ба фиребу найранг одат кунем, дасти ростамон дасти чапамона фиреб мекунажду чашми чапамон чашми ростамона.
Фолбин. Љумъа Ќуддус: Вай дар умраш марлдикордааст? Фанду фиреби мардикорона дар Расия аз куљо медонад:
Басбї. Вай чашми њамабин дорад Бо чашми нависанда мебинад, дарк мекунад, њаёти моро менависаду чун оина аз рўбарўямон нишон медињад ва ба мо сабаќ медињад
Фолбин. Мисли мо фолбинї мекунад, гўй. Вазифањоямон як будааст.
Басбї. Хайр, ту фол бин, ки ман ягон ваќт отаи бачањоя мебинам, ё не?
Фолбин. Не, фолбинї имрўз бас. Ким-чи хел фолњоям ба худам маъќул не. Як коса дўѓ буд, њамаи ин дурўѓ буд. Аслан, ин як фол аст. Илоњи омин, њама  одамњои ба мардикорї рафта соќу саломат ба ватан баргашта, ёфтагишона ба тўйњояшон сарф  кунанд, ба фанду фиреби бегонањо гирифтор нашаванд, худињоя фиреб накунанд. аз ќарзи ќавола дар мусофират паноњ ****д, хамин намоишномаи мо њам барои осон шудани мушкилоти кори шумо, тинљиву осудагии рўзгори шумо хизмат кунад.  Омин!  Оллоњ Акбар!
   
                Парда.               
                2005с.