Азатлыкъ жоллагъа аталадан сёз

«Юйюм деген юйю тенгли таш кётюрюр»,
- Дейбиз тауда, таукел таудан ётдюрюр.

Мёчюланы Кязим/ Кязим Мечиев
Народный поэт Балкарии
****
Жигитлиги, ётю болгъан эр киши,
Айтханына узакъ, жууукъ къарагъан,
Эллилеге жарап тургъан хар иши,
 Къыйын кюнде къан чериуге баралгъан,

Аллай жашны эрлик болур нёгери,
Таукеллиги къая бузар, жол ачар.
 Уугъа чыкъса, бёрю тутар эгери,
 Халкъ тынчайыр, анга сабыр танг атар.

****

Батырлыкъ жютюд, къамача,
Къоркъакълыкъ - гумух, салтача.
 Батырлыкъ къорур журтунгу,
Къоркъакълыкъ кёмер отунгу.

Батырлыкъ - отлукъ ташчады,
Къоркъакълыкъ - жёге агъашча.
Адам болгъа итинебиз,
Эрликни андан сюебиз.
1900
****

Я, илляхий, асыл къушну
Туугъан агъачына къондур,
Уясына хата жетмей,
Аны жолун иги бол дур!

Я, илляхий, асыл къушну
Къанатларына къарыу бер!
Балаларын сау ёсдюрюп,
Бийик учаргъа сен жибер!
1902
****

Хаж къылыргъа атлансанг да, мал жыйып,
Къайтып келип, болгъан болсанг да шыйых,
Намазлыкъгъа тюйюп мангылайынгы,
Аллах бла бир этсенг да жанынгы,


Бу жашауну тирменлерин къурмасанг,
Адамлагъа къардаш болуп турмасанг,
Бары да бош, къыйынынга сууап аз,
 Дефтеринге ыразылыкъ жазылмаз.
 1904
****

Эр эл ючюн атланыр,
Жигитлиги махталыр.
Жашау чыракъ - жан тюйюл,
Жан чыгъар да, бет къалыр.

 Къоркъакъ - юйде сапланыр,
Сауут алмаз, айтмаз жыр.
Къыйын кюн аллайлагъа
Халкъ бош ышанып къалыр.
 1905
****

Халкъ насыбы къайдагъысын билсем эди,
 Мен, бутларымы ат этип, жетерем.
Арабызда къан ырхыла барсала да,
Жюрегими къайыкъ этип, ётерем!
1910, Мекка

****

Уугъа барсын, айлансын къазауатда,
Сермешсин жери ючюн жаннган отда,
Тау башына бийик чыгъып, ажашсын,
Суу тюбюне суу ташынлай да батсын.

Къыйын ишден арып келип, жукъласын,
Палах жетип, эшиклерин да къакъсын,
Барында да бир нёгери адамны:
Таукеллиги - алдамазлыкъ къадары.
1910

****
Къыйын кюн айтама сизге:
Жунчумагъыз керексизге.
Тёре болур терсге, тюзге,
Жол берилмесин бетсизге.

 Жашаудан умут юзмейик,
 Зулму кишеннге тюшмейик,
Тюзлюкге жолну ишлейик,
Адамча жашай билейик.
1916
****