Доктар, пакуль дзякуй!

Доктар, пакуль дзякуй!

У дзевяностыя гады я працавала намеснікам галоўнага доктара па экспертызе часовай непрацаздольнасці Баранавіцкай гарадской бальніцы. Абласное медыцынскае начальства сваім загадам абавязала пазаштатнага эксперта горада праводзіць папярэдні адбор кандыдатаў на льготнае выдзяленне аўтатранспарту з ручным кіраваннем. Назваўшы Баранавічы “Куставым цэнтрам” і замацаваўшы за ім пяць найбліжэйшых раёнаў, кіраўніцтва абласной урачэбна-працоўнай экспертнай камісіі, у кампетэнцыю якой уваходзіла вызначэнне паказанняў  для забяспячэння інвалідаў спецыяльным транспартам, палегчыла сабе жыццё: частка прэтэндэнтаў, атрымаўшы адмову на этапе папярэдняга адбору, “адсявалася”. Ды і з самымі настойлівымі пацыентамі стала прасцей размаўляць:

– У Баранавічах ж растлумачылі, што ў Вас няма падстаў для вылучэння машыны з ручным кіраваннем!

На атрыманне бесплатнага транспартнага сродку маглі прэтэндаваць інваліды Вялікай Айчыннай вайны, інваліды баявых дзеянняў і ўдзельнікі Вялікай Айчыннай вайны, якія з’яўляюцца інвалідамі па агульным захворванні або працоўным калецтве. Для дадзенай катэгорыі грамадзян аўтатранспарт выдзяляўся бесплатна пры наяўнасці захворванняў, якія значна абцяжарваюць хадзьбу: цяжкія захворванні ног, сардэчна-сасудзістай або лёгачнай сістэмы.

Частка ўдзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны звярталіся да дактароў па пытанні атрымання спецыяльнага аўтатранспарту па ўласнай ініцыятыве; для іншай жа часткі заахвочвальным матывам сталі настойлівыя рэкамендацыі сваякоў, якія ўгаварылі ветэрана адстойваць свае “законныя правы”.

Па-рознаму паводзілі сябе ў кабінеце пасяджэнняў адборачнай камісіі прэтэндэнты на выдзяленне машыны з ручным кіраваннем.

Большасць, атрымаўшы адмову, казала:

– Я так і думаў, што машыну мне не дадуць, ды дзеці ўгаварылі схадзіць! Маўляў, за попыт не б’юць у нос…

Прадстаўнікі меншай паловы, эмацыйна нагадаўшы членам камісіі аб замярзанні іх у акопах і пралітай падчас вайны крыві, завяршалі гутарку аднатыпна – пагрозамі:

– Я буду ў міністэрства аховы здароўя скардзіцца, там знойдуць на вас управу!

Страшылі ветэраны: за трынаццаць гадоў маёй працы экспертам не было зарэгістравана ніводнай скаргі ў вышэйстаячыя органы галіновага ўпраўлення па пытанні забеспячэння аўтатранспартам.

У рэдкіх выпадках, пры наяўнасці якіх-небудзь сумневаў, баранавіцкія спецыялісты рэкамендавалі калегам з прымацаваных раёнаў накіраваць прэтэндэнта на атрыманне бясплатнага аўтатранспарту на кансультацыю абласной урачэбна-працоўнай экспертнай камісіі.

У кастрычніку 1994 года чарговае пасяджэнне Куставога цэнтра прайшло без якіх-небудзь эксцэсаў. Аглядзеўшы апошняга на той дзень ветэрана вайны, жыхара аднаго з прымацаваных раёнаў, я аб’явіла яму рашэнне камісіі:

– Іван Васільевіч, у цяперашні час у Вас няма паказанняў для вылучэння спецыяльнага аўтатранспарту.

Выслухаўшы заключэнне, пажылы мужчына перапытаў:

– Так што, мне машыну не выдзеляць?

– Не, не выдзеляць. У Вас ёсць захворванне ног, наяўнасць якога дае права на забяспячэнне грамадзяніна аўтамабілем з ручным кіраваннем, аднак у дадзены момант ёсць толькі пачатковыя праявы хваробы, – растлумачыла я становішча спраў ветэрану.

Іван Васільевіч перасеў з кушэткі на крэсла, якое стаяла ля стала старшыні камісіі; у яго руках з’явілася пяцідзесяцірублёвая купюра.

Трэба адзначыць, што 20 жніўня 1994 года ў Беларусі была праведзена дэнамінацыя беларускага рубля, якая прыбрала адзін нуль; гэта палягчала плацёжны абарот і надавала большую паўнавартасць нацыянальнай валюце.

Рука дапушчальнага хабарадаўца дрыжала ці то ад хвалявання, ці то ад нежадання раставацца з “вялізарнымі” грашыма. Свядомасць пажылога чалавека яшчэ не адаптавалася да новай наяўнасці: у яго ўяўленні гэта былі паўнаважкія савецкія грошы, прычым немалыя – мінімальная заработная плата ў СССР складала семдзесят рублёў; фактычна ж намінал банкноты ў руках ветэрана не перавышаў пяці савецкіх рублёў.

– Дохтарка, пашліце мяне на камісію ў Брэст, я Вам заплачу! – узмаліўся пацыент.

– Зараз жа прыбярыце грошы, а то я міліцыю выклікаю! – прыгразіла я мужчыну.
 
Пацыент, які падаваў хабар, хуценька і, як мне здалося, радасна, схаваў купюру ў кішэню. Кабінет ён не спяшаўся пакідаць, а седзячы насупраць, з просьбай глядзеў на мяне.

Маё сэрца здрыганулася:

– Добра, Іван Васільевіч, калі Вы настойваеце, то доктар, які Вас лечыць, аформіць накіраванне на абласную камісію. Толькі дарэмна Вы грошы змарнуеце на паездку – яе вынік будзе адмоўны, –  паведаміла я ветэрану.

– Так-так, адпраўце мяне ў Брэст, там ужо і сын дамовіўся.., –  пачаў было мужчына, але сваечасова спыніўся. – Доктар, пакуль дзякуй! – накіроўваючыся да дзвярэй, развітаўся ветэран вайны.

Літаральна на наступны дзень, аглядзеўшы пажылую жанчыну і вызначыўшы ў яе прыкметы ўстойлівай страты працаздольнасці, я парэкамендавала ўчастковаму тэрапеўту рыхтаваць дакументы для ўстанаўлення пацыентцы групы інваліднасці.
Перш, чым пакінуць кабінет, удзячная хворая па-змоўніцку вымавіла:

– Доктар, пакуль дзякуй!

Пасля сыходу пацыенткі гэтая абнадзейлівая фраза прагучала на пасяджэнні ўрачэбна-кансультацыйнай камісіі яшчэ два разы. У канцы працоўнага дня я звярнулася да Алены Свірыдавай, сакратару ВКК:

– Алена Барысаўна, Вам трэба завесці яшчэ адну ўліковую форму. Міністэрствам аховы здароўя яна не зацверджана, але будзе карысная ў нашай працы.

Алена, якая ўносіла чарговы запіс у журнал ВКК, уздыхнула, адарвала галаву ад папер і, без энтузіязму, спытала:

– Якую яшчэ форму? Нас жа нядаўна з міністэрства аховы здароўя правяралі, па вядзенні дакументацыі заўваг не было.

– А міністэрству і не трэба ведаць, што мы тут лічым! Вось колькі разоў Вы сёння чулі: “Доктар, пакуль дзякуй!”?

Лена задумалася, не ўлоўліваючы сувязі паміж прапанаванай ёй дадатковай нагрузкай і падзячнай фразай пацыентаў:

– Разы тры? Не, гэта сёння тры, а ўчора – адзін, так, па-мойму, – няўпэўнена адказала памочніца.

– Вось, усяго два дні прайшло, а Вы ўжо забыліся! А за тыдзень, месяц, квартал, год – хіба запомніш?! І як потым аналізаваць эфектыўнасць падзяк, колькі “пакуль дзякуй” і колькі “ужо дзякуй”? – наўмысна “завялася” я.

Алена, якая пачала пасмейвацца пры вымаўленні слоў “эфектыўнасць падзяк”, ужо смяялася адкрыта, зразумеўшы, што гэта мой чарговы жарт.

– Добра, я абавязкова завяду спецыяльны сшытачак для ўліку “Доктар, пакуль дзякуй!”. У мяне захаваўся стары сшытак у клетачку, за дзве капейкі, – пакорліва вымавіла Алена.

Прайшло амаль поўгода. У адзін з красавіцкіх дзён у кабінеце ВКК даволі часта гучала “уліковая” фраза; пасля заканчэння прыёму хворых я звярнулася да сваёй памочніцы:

– Лена, пара нам вывучыць рэзультатыўнасць вусных падзяк пацыентаў тыпу “Доктар, пакуль дзякуй!”.

Алена Барысаўна выняла са скрынкі стала тоненькі зеленаваты сшытак, дастала калькулятар і засяроджана пачала нешта падлічваць. Пераводзіла погляд у столь, варушыла вуснамі, нешта пазначала на лістку паперы, круціла ў руках аловак…

Я пачала чытаць атрыманы з абласнога ўпраўлення аховы здароўя дакумент; ад чытання тэксту мяне адцягнуў абыякавы голас сакратара ВКК. Нудным тонам скончанага бюракрата Алена вымавіла:

– Дэталёвы аналіз наяўнага матэрыялу паказаў, што ў ста адсотках выпадкаў вусныя падзякі ў адрас старшыні ўрачэбна-кансультацыйнай камісіі трансфармаваліся ў больш кароткую форму пажадання: “Доктар, пакуль!”

Мы з Ленай засмяяліся адначасова: перад “рахункаводам” ляжаў расчынены сшытак без адзінага запісу.

PS. Івану Васільевічу, аўтару шматабяцальнага выразу, Брэсцкая абласная ўрачэбна-працоўная экспертная камісія адмовіла ў забяспячэнні спецыяльным аўтатранпартам у сувязі з адсутнасцю паказанняў.