Нахъ
Инсан гьаия гъамакве ихттадди, сили кIунулла инсанна духужуд къаларде адену ихталла, сибта мишебакьиблихьали. Сижудиляхху цIуб палтар чахужудбухужуб, чгIягъяль бахьужуб, ахъ-ахъщуб уй гьаидяй. Багьлал тгIякьлиль биникабхъун Каримищу актасабихул либ.
ПардукIужуд улбедиль, яра чуугъедиль тикстаттакьия ухахе синдиль. УкIухъалалдиль гьакIвичи вихехул киццулсав. Эххе тибакве силиль ахху, те ххамхха хIялякват бухубдикьле, тIгIуме нгIухъбе гьакIдакьи аквану, гъай гьаичIу вихехван ухуб киццулсав. “Се гIялямат бухи бикIулну ей, ча уйну йиштте, чинавдан ду, се бакьи пикрену йиштталла?” ибле пикре укIибсав.
АктасакьгIун, нгIухъбе тгIумалла усиб гьалччун винивекъибсав Карим нахълиль. “На сикIа агая сечIу бакьи ухилляда ибле” пикре сабеххулсаб или. Гьаквичи вихуласав, вгIя кабечIи вихуласав кьахха бусиб дикьле, гъай гьаи вихуласав, се бикьузибну. На ильттадиль винивекъиб табеле, баадагьла муссалщу кабиццул, гьазкавакьиб, къатта лакквикакьибсав.
Ле манзилля ухуккалалдиль “Ааба” укIул вгIяя кабечIиб” ххапле чисалгьунсав иль. Ухуккалалдиль пяхъяр букIул битул укIея, мгIигялциль чисалгьунсав. Салхъинзиб нахъла гьавалдиль буссахIатI ххамхха бухибидижиб савъя “Чинавдава, мицель ливалдава” ибле алава кьякьвитIунсав.
Те нахълив киссун ливал. “Сикабухая мужилья табагул бужибсаб” ибле, нахълиль виникулхъунзиб ахьалже кьякьчикиттунзив, ссахIарра багъиб бацI гьабулхъун вахтиже мишиль. Нахълиб кьеле элия щалал абихве налея, Каримли гьанлибал, сав хъайвидихъумутиль мутиль къаттаба щалал либалделля, ирилля вахт бихул. “Вагь, дгIярххе багъиб бужиб кьанну, кватте уссидва ду ибле” ахъицул кижибсав.
Муссе квикабчибзиб чагъли ххаххамукIибсав – нгIяхъигуб ккуле бухузиб сикIабха. “Вагь, дудилькIуну кьайде викаттищиб, ей ккуле чинал даквебачIева” укIул уукIухъунсав Карим. ВидгIахиб ккулилжиб нгIяхъ читтибсакъиб чагъ баччиб, бикIубсавну: се дуналла гIяламатну ейI Нахъла буккиля дикIе бухуб бгIульхIи либалаква.
Каримигуб сизибиль ахху ккуле либ викабищиб, бара сащаниб ужагъ тиб тесабильгун. ГIюнтIад каттищиб салтте ккулбея хид, усулла бикIне, итту яне каттищиб сижудиляхху кьалкьне тид. “Вагь, ная мужиквалаццивдаи ду?” - ибле, ухубатте нгIяхъицце къипчивикунсавну,иццечааххунсаб - ”Гьа, абхале мужиквала асаб”.
“Чина аччиб ухи биккулну ду? Се муссану ей? Яне сагъунне аккадва?
Ду абдал ухубдай, дуна абдал бухубли?” - укIул пикре укIумусса, уула гъайля тIама сабакьибсаб. “Гьаре чаиляхху сакьюн тибну, виникавхъилля, ихтаддиль бухая мгIягIне бикьуиль” уккул, виникавхъунсав нахълиль.
Нахъла буккиб салхъиннелихьалия, тталиба пакссиб гьамкIзиб гьанищилля дгIярххе. Бара укIея паргъатбухуб савъя, дуал адану, сакьюн уйя хибну ибле ужибсав Карим. Кьанбухубжуб алавжуд щималла уйиль, яра гIяяркьабеиль укIул, пикре укIул киццумусса, ххапле бикIицце пикре сабеххулсаб “Гьариква, итте хъилибжуб сибкIул тибва, дгIярхили висагъилля укIул гьаибзивде кьанну?
Сивхива, се ажийва букIул чиухул бухи кьанну, бумцIи ттабичива, улцце тамагьама дакьива? Налжиля кьеле щала дикаквал ваши ажиллясаб, чина гIукьунзивну, элийчIу гужле хьуне баччибзив инсан. Итте сакьунжубицциля сагъуннекIа бухая ччавалла багъадаже ужиб, ччавалла ттаввичиб гIяхсаб” ибле, хьуниже чивгьибсав, ча дакIвебикIуиль укIул.
Алаважуд мусне бара дикIе духубдикьле такабиццулсаб йили. Ттутме дикIельдикьле, сакьюн мутиль Каримли йиттажуд ттутме дахккубжуд аде. “Ахху гье, нахттажуд духиде, дудиль гIяхле ахтарде дакьаквал ухида” ибле синна синдиль укIе бикьул ужибсав.
Хьаиль тIаже хIясибле са 100-200 митр дикьле гьихъле даквидачIибсад гьу-эк инсанна къаларде. Чула гъайля тIама саттикьул, ляввачIибзив, сачIу гъай тиксабакьи ухубласав, бара бухая ххюлькуб игъулихьали талал. Саб ула къалардея тамашаллажуд, сижудилляху дикIе пурмалла палтар чилле сабъя.
ПалтарчIу гьаи гъамаква, бабкье ххамхха чгIянкIутIле, бабкьильжиб ккулбе чилле духибда.
I“Гьаре хихтте се уиль аххуну, ихттадди тевидижильтаб, титту бара тин гъулбащу вивижилля гьаре” ибле, кIукI вижиб, багьлал нахъла тиниджуд гъулбадде хухвинвидижибсав.
КIена сакьюнжуб уй Каримли тесабильгунсаб, сав ихттадди тевидильгуннасав. Багьлал, чула уччиб са-кIве гъайле бахьул актасабихулсаб итте. Гьибая Каримля укIильже сабехви мужиквала сабла. СиликIунулла ихтажуб уй сини те истуриялла китабицциб акважиля бахккубжуб аде.
Духъинжуд каттимхъужуд бикIля гъисъя, хвалажуд муцIуйтея гIяб кьапIачибанъя, хьайля алав кьукьуппажже кабагъун ккуле алавсабхун. БикIижид кьучме духужуд дакьиб кIве кIазчибанъя. Са хвалель юхузийля михъай виибищиб ккуле тиб чаабехул, хьаижиб гьегъесабхун кьукьуппащу кабагъун сал ккуллея бильганда.
ЙикIелля михъай битунне таквле де.ТгIюмажжид сечIу чахан сикабха чидле аде, ккуццинне хьуал. “Ча бухи биккулну ихтте? Кину чикаттгIухъужуби ссабну?”
Актасабхумутиль гIяхле бахккубсав Каримли ”Вагь, валлагь те истуриялла китабицциб бухужуб нахъла уйсабI АстапируллаI”
Тебидулхъунмуцтиль ихтацциль бишисабеттибзиб квгIяидиль укIе юххи бидигул бара бесулсаб Каримля. КIвильдиль квияннищал бишабсиб усуллижиб кабимхъул гьукла кьяцаиль, яра пурсиль тиксабакьи гъамаква.
ГIяярриб кахьуб нахъле виисакъул бухи. Хьуннацид чантуппе духужудъя хид къахъиже гьегъеахъиб. “Валлагь иял дамми тамашаллазиб ажи, тамашаллазиб муссана аккад, гьабильгвилля чачIу бихчибидажеллясаб” ибле аъвахъун Каримъя лив. “Валлагь ей мужиквала абхале, ду абдал ухубвихва, чгIягъяжуд сикабха тадааган ухубдаква”.
“ЩейтIунтеи яхле йиштте” ибле, сини дакIужуд кьулгьу-гIяльхIамъя каттильчIунсав, яхле бидихъуиль укIул. Бидахъиблясаб, тебидухъун нахъле бинбидухъунсаб на ильтте, вивижибзив Каримлъя тевидигаквал.
Мяшле чивсаттегъи вихехузивдикьле кижиб лив Карим гъулбаццив, бахьлал дгIюгIъя чисабатул савъя, улбадди тесабгунзибли виххи вихехул.
“Айгуле, сикIа бухая липпихул дуналла къакъизиб. ХхгIюле асаб ихтте, ххгIюле ихитта башилляде. Бишисабеттибзиб кквгIягI хIясибле, буццадди чгIяхбухакважуб уйсаб. Нахълиджуд мусса мусанаджуд ликне хIясибле, ужагъ хIясибле, яниб гIяхле дахъе хIирбихул либ ильтте. КьапIачибанте аттабал гуле бухилялсаб, кIазчибанте аба юссе бухи. Абхале ей нахъ са нахе кулпатла хъал аагулсаб. Йиштте бухужуб салттея липпухи биккулсаб алаважуд шумаццид”.
Свидетельство о публикации №223091600489