Дархьти х1укмурти кьабулдирули

ЖамигIятла гIямрулизиб гьарил шайчибад бахълис гIибратлибиэсти адамтачила макьалаби нушала газетализир, камли ахIи, дурадулхъули дирар. Юристла санигIятла байрамла бархIилис хасбарили, дахъал дусмазив прокурорли, Халкьла судьяли узули калунси КьярбачIимахьилизивадси ГIяхIил МяхIяммадович МяхIяммадовличила бурес пикрибарира.


КьярбачIимахьила школализир ну ручIуси замана ГIяхIил МяхIяммадович ДГУ-ла тарихла факультет таманбарили, шантала дурхIнас мурхьти багьудлуми дедлугуси мугIяллим сайри. Илала дурсрачир тарихла шайчир набзи кертIибти дагьри къаркъализир мурхьли алъунти някьишгъунти детаур. Шуибил класслизиб руркъуси гьаб-убла заманала тарихла (История древнего мира), Египетличила, Вавилонничила, Грецияличила, гьаб-убла Римличила, гIурра дахъал цархIилтира тарихла баянти, итхIели школализиб кабирхьуси СССР-ла улкала тарих, жузачи хъархIейхъули, дила дагьрилизир минадиубли даимлис калун ва гIямрулизир чуйнара багаладиуб. Тарихла дурсрачирра ГIяхIил МяхIяммадовичли наб мурталра шула кьиматуни кадалтутири. ГIур Кубачила школализиб белчIуди даимбарибхIелира, тарихла дурсрачир нуни шулаби сарри кайсути. ГIяхIил МяхIяммадовичли кабихьибси тарихла шайчибси дагьрила хьулчи, сецад чедила ахъли чебицIахъалра, гардхIебухъесли белшунсири.


ГI.МяхIяммадович школализив учительлира узулри, жамигIятла гIямрулизирра, гьарил шайчирад, бутIакьяндеш дирулри, хъалибарглизиб биштIати дурхIнира лебри. Биалра, ил Саратовлизибси юридический институтлизи заочно учIес керхур, ва чебяхIси даражала кIиибил багьуди касес пикрибариб.


Юридический институтлизив учIули левалли, ГIяхIил МяхIяммадович СССР—ла генеральный прокуратурала Комитетли акIахъубси законти дузахъни ахтардибируси кьукьялизи керхахъурсири. Узбекистайзир итхIели гьаргдиубти, бамба дашахънила шайчир дуунти законтала дазурби ахтардидарахъес бамбала дело (хлопковое дело) абхьибсири. СССР-лизибра, дунъяличибра бархли машгьурбиубти юристуни Гдлян ва Ивановличил варх, чумал дус Узбекистайзив узули калунсири.


ГI.МяхIяммадовла багьудлуми улкалис итхIели илар  хIяжатдикибтири. Школализив чеввикIибси учитель виалра, юристла санигIятра илини гьатIира чекайзурли бяркъур ва гIяйиб-хатIа агарли бузахъули калун.


Бамбала дело гьаргбарили бекIбиубли гIергъи, ил Дахадаевла районна прокуратурала следовательли узули калун. ГIур иличи районна прокурорла къуллукъуни хъардариб.


Илавра ГIяхIил МяхIяммадович, дуги-хIери хIейкIули, узусири. Гьарил бируси хIукму чебетаахъили ахтардибирухIели, документуначил бархбасунси хIянчили, халаси замана тIалаббирулри. Районна духIнар хIукуматла законти дузахъниличи ил мурталра чекайзурсири.


Хайдакьла районна прокурорли узахъес шурватурхIели, гIяхIцад дусмазиб хIукуматла законти дузахъниличи хIеруди даимбариб. Прокуратурализивад Къаякентла районна халкьла судьяла къуллукъличи шурухъун. Бузерила вягIда таманбиубхIели, сунела къуллукъличи ил сагали виркIусири. ГIяхIцад дусмазив Халкьла судьяли узули калун.


ГIяхIил МяхIяммадович МяхIяммадов РСФСР-ла халкьла багьудила отличник, Россияла Федерацияла урибси юристла умачи лайикьикибси сай. Закон бархьли бузахънилизир диахъубти сархибдешуни багьандан, дахъал дусмазиб барибси хIялалси хIянчи багьандан, Дагъистан Республикала БекIли тарих белкIунси, дурхъаси сягIятличил шабагъатлаварибси сай. Шантала ургаб, сай узули калунти мер-мусаличиб, сунела юлдашунала, балу-бирхутала ургаб халаси хIурмат сархибси сай.


Ахъти къуллукъуначив узули калун виалра, илини шанти-тухумтачилси бархбас къябхIебердахъиб, шантала мукърачив, шадлихъуначив, муръа-балгIяличив бегIла гьалав тIашкалзули вирар, жагаси чархара бурили, мекъла агьлу разибирахъу, децIлизивсилис уркIи-уркIилабад гIяхIси дев бурили паргъатирахъу. Сунела гъамтала, юлдашунала къушумлизиб, гIяш-гIяшли бяхъили чугурра жагаси далай бучIа.


Сартан бецIра хIяв бецIра,
Цаван хIисабмадирид,
Сартан бецIли унц бурцу,
ХIяв бецIли дабруг буга.

Гъабзара, вай гъабзара
Цаван пикримабирид.
Гъабзали гьунар сарху,
Вай гъабзали мез диру.


Илди, ГIяхIил МяхIяммадовичла далуйтазирад дила уркIиличир калунти, дугьби сари. Юлдашунани, ГIяхIил МяхIяммадовичли назмурти лукIниличилара балуси саби. Поэзияличи ил вахъ тIалабкарли хIерикIухIели ургар, сунела назмуртала жуз дуракаэс хьулхIевхъун. Амма илис гьарли-марси поэзия дигахъу ва кьиматлабарес бала. ГIяхIил  МяхIяммадович дахъал жузи делчIунси, гIякьлучевси, рухIлизив давлачевси адам сай. Илгъуна адамлис урус мезли «интеллектуал» ирули бирар. Илдигъунти адамтази делчIахъес ва кьиматладарахъес багьандан, поэзиялизив ва прозализив чекайзурли узес лайикьси саби. Рахли нуни белкIунси белчIалли, секьяйда кьабулбаресара или пикрирулхъули рирус, илини кабатурси кьимат бархьси биъни риштIахIейчибад балуси саби.


ХIу вахъ гIяхIсири, ГIяхIил,
Узили, узикьарли,
ВегIла шанни, тухумли,
Хъалибарглис дудешли,
Юлдашунас юлдашли,
ХIянчиличив вархкьяли,
Къушумла тямадали,
ЧеалкIутас гIибратли,
ХIервараби Аллагьли,
Хьулани гьардилзули,
Вигахъути, валути,
ХIед баркалла бикIули.


Муртрил илди тугъи нуни ГIяхIил МяхIяммадовичлис багъишладарибтири, гьанна, иличила лукIухIели гьандикиб.


Уркарахъир хIердирути дусмазир ГIяхIил МяхIяммадовичлара нушалара хъалибаргуни уркIбазир дигиличил хIердиубра. ГIяхIил МяхIяммадовичла, илала гIямрула рархкья Барият Рабадановнала хъалибарг гIибратлати сабливан дила уркIили кьабулбарибси саби. ГIяхIил МяхIяммадович, мурталра хIянчилизи вархили, хъа дурав вирусири, Барият Рабадановнас муруйчи разиагарли риэс сабабти лерри, хъалибаргличила къайгъни иличи хъарлири, амма ГIяхIил МяхIяммадовичла уркIила малхIямдешли ва гьарзадешли, дурхIналара илдала нешлара уркIи иргънили, хъалибаргла бархбасуни савлила берхIиван ванали, аязси закван умули, вавнала халаван жагали калун.
Илини Барият Рабадановнас бучIули нуни бакьибси далайра гьанбушес пикрибарира.


Дила гьалжанла чатIа,
Дила хIяжла мукьара,
Мургьи дила Барият,
Дила дурхIнала аба.


Илала гьар-чинабалра бахъал юлдашуни лебти саби, илдазибад бахъалгъунти илдала хъалибаргла юлдашуни саби, ГIяхIил МяхIяммадовичли, гIела витIхIекIили лебилра сунечи хъули жибирули вирар, Барият илдас рузиван дяхIшалали гьунириур, хъулир мурталра ибгибти, умути хъали-цIа, баршили хIядурси, хурегунани бицIибси кьумур дирар.


Барият Рабадановна КьярбачIимахьила школализир учительницали, Уркарахъир дурхIнала анхъла заведующаяли рузули калун.


ГIяхIси юрист, яра цархIил санигIятлизив гIяхIси хIянчизар виэс багьандан, гьаланачи уркIи шаласи, гIяхIси адамли виэс гIягIниси саби. ГIяхIил МяхIяммадовичли, сай гIяхIсили чеваахъес багьандан, сегъуналра къиян кабирхьуси ахIенри. Илкьяйда бируси виалри, мурт-биалра сай левсигъунали гьаргвири. УркIилизиб лебтасалра гIяхIдеш булгули, бахълис сунела уркIилизиб мер бургули вирар илини. Сунела челукьути лерли диалра, илди чизилра хIедагьахъурли, дунъя ряхIятбирули, жагабирули гIямру дуркIули сай.
ГIергъиси замана, хIянчиличивад арякьи пенсияличив сай. Мурталраван, жамигIятла, юлдашунала гIямрулизив чараагарли гIягIнили сай.


ГIяхIил МяхIяммадовичлис ва Барият Рабадановнас лебилра заманализир арати гIямру дулгулра. Илдала хъалибаргла лерилра гIяхIти пикруми гьардизурли дигулра. ГIяхIил МяхIяммадович, сунени дахъал дусмазиб бузахъули калунси, гьалабван шалгIеббухъунси юристла санигIятла Байрамла бархIиличил мубаракирулра.
 


Рецензии