Литературный лезги ч1ал хуьн

Литературный лезги ч1ал хуьн
Эхиримжи йисара лезги латературный ч1алак хкуьрзавайбур , адан дибдин къанунар ч1урзавайбур, лексика дегишариз алахъзавай ревизионистар гзаф жезва. Гьинай я абур, вужар я? Гьа чи арадай, жуван лезгияр! Чпин т1варар машгьуриз к1анзавай ксар. Ихьтинбур лап дегь заманайрани хьайиди я. Вичин т1вар инсаниятдин тарихда тада лагьана, Герострат лугьудай сада дуьньядин ирид аламатдин имаратрикай садаз, Артемидадин миск1индиз ц1ай янай. Гила чи геростатри чи хайи литратурный ч1ал барбат1зава.
Са кьве йис вилик жегьилрин арадай ихьтин к1амаш суал ардал атанай: крокодилдиз лезгидалди вуч лугьуда? На лугьуди, дуьньяда авай кьван зат1ариз, гьайванриз чи ч1ала вири т1варар ава. Гзафбур к1еве гьатна, муаллимрини сада садавай хабар кьаз хьана. И суал школада бегьемсузвилелди к1елайбурун арада чк1ана. За абуруз къарши суал гана: лезгидиз гьина акурди я крокодил? Ваз ам акунани? Я тахьайт1а, лезгийри Египетда авай Нил вац1ай крокодилар балугъар хьиз кьаз хкизвани?Я чи вац1арани вирера абур хьайиди яни? Ваъ.Авачиз хьайила, чна гьи ч1алай гьа гаф къачунват1ани, ам чна лезгиламишна.И суал са арада квахьна.
Гила мад ц1ийи суал: Жанавур лезги гаф туш, адаз гьик1 лугьуда? Мад за къарши суал эцигзава: школада к1елдайла вун гьи мергина авай,лексикадин тарсар чир тавурдай ваз гилани туьнбуьгь къвезва.Адаз са гьинай ят1ани ван хьанва БАЦ! гафунин. Чаз ам фад чизвайди я, келлегуьз. Анжах ам литературный ч1алан гаф туш,нугъатдин гаф я. Жанавурдиз лезгидалди жанавур лугьуда.Дагъустандин са бязи ч1аларани жанавур, азнавур гафар ава. Ихьтин ихтилатрикай низ хийир ава? За винидихъ лагьай геростратриз. Ч!ал пунай акъудиз к1анзавай ва чеб машгьур ийиз к1анзавай угърашриз. Масак1а завай лугьуз жезвач.
Зи рик1ел са ихьтин вакъиа хтана.Жегьил вахтунда за гьикаяяр ва повестар «Коммунист» газетдиз ва «Дагъустандин литература» журналдиз ракъурзавай. Са юкъуз журналдин редактор МежидГьажиева заз эверна ва зи вилик зи гьикая эцигна, хабар кьуна: ламу вуч лагьай гаф я? За жаваб гана, ам хъуьт1уьз аялар авахьдай зат1 я ,маса чкайра алерар лугьуда. Ада зав и гаф туьхк1ур хъийиз туна ва и гаф мад гьи хуьрера ават1а чира лагьана. Зун школадиз хтайла( ина 10 хуьряй аялри к1елзавай ва муаллимри к1валахзавай) за хабарар кьуна. Заз чир хьайивал, са чи хуьрелай гъейри и гаф са хуьрени ишлемишзавачир. Пакад юкъуз Кьасумхуьрел фена, телефондай за Межид муаллимдивай багъишламишун т1алабна. Вучиз за и агьвалат рик1ел хкизва? Са бязибуру ик1 са хуьре лугьузвай гаф литературный ч1алаз гъиз алахъзава. Им тахсиркарвал я. И вакъиадилай кьулухъ зун гьар са гафунив муъаятвилелди згеч1из хьана.
Мад са зиян гузвай кар. Гужуналди чи хайи ч1алаз, гуя алпан ч1алай я лугьуз, садазни тийижир гафар гъизва. Гьаким Къурбан Дагъустандин халкьдин писатель, алим яз машгьур я, адаз чна гьуьрметни ийизвайди я. Мад вуч к1анзава и касдиз? Икьван ч1авалди писателриз ада зарияр лугьузвай, гила кирамар авуна. Бес вучиз идаз лугьудай кас авач,бесрай ,ч1ал кьац1урмир. Дуьньядин вири ч1алар вилик фидайла, чаз и касди агъзур йисан кьулухъ эверзава. Лезги ч1ал авайни гьа девирда? Шумуд тайифа авай Алпан уьлкведа? Лезгийрин т1вар авайни?
Суалар генани гзаф жеда, амма са хийирни жедач. Къе чи ч1алак, адан лексикадик ва я грамматикадик нубатсуз, чеб пешекарар тушир ксари хкуьрунар акъвазарна к1анда. Чин кьун тавуна гьар садан т1вар кьаз беябурна к1анда. Ахьтин алимрилай школада ц1уд йисуз тарсар гайи муаллимдиз гзаф чизва, амма абур вучиз ят1ани кисна акъванава. Заз гзафбуру сайтрай хъсан келимаяр лугьузва, анжах ихьтин мярекатра рахаз к1анзавач.
Чи ч1ал чи халкьди хуьда, манийвал ийизвайбур гьик хьайит1ани квахьда. Сагърай лезги халкь, садазни яб тагана вичин рекье аваз физвай.

Нажмудин Шихнабиев, писатель.