Рузила далай

Гьайгьайра кIарахъала мезли назмурти лукIули машгьурси поэтесса ТубхIят Зургалова лерниличила нуни гьалабра балусири, амма ХIясайни ГIяппаевла ва ГIяйша Кьурбановала пагьмуртала шадлихъуначир даргантачил рахъ ралрикили чераибхIели, илала пагьмуличил гъамли тянишриэс пикрибарибсири. ТубхIят Зургалова Гъунибла районна Бацадализир акIубси сари. ДГУ-ла филологияла факультет таманбарили, Дагъиста жузала издательстволизир редакторли рузули сари, 2001-ибил дусличирад Россияла писательтала Союзла член, гIяхIцад назмуртала жузала автор сари. Илини КьахIаб Россолизивадси МяхIмудла уличилси премияра касили сари. Дагъиста литературализиб бузутани, илала пагьму кьиматлабирули, чула пикруми дурили сари, илала пагьмула чебкад гIилмуртала кандидатла диссертация бетерхурли саби.
Илала назмуртазир дила уркIиличирти пикруми даргира. Даргала бучIантани илдазир чула пикруми даргесра асубирар. Нуни дарган мезличи шурдатурли ТубхIятла чумал назму гьаладирхьулра.

ГьанкI детаур дурхIядеш

РиштIали хьулрикIира,
Начурби гъайдикIахъес,
ГIяхIбилзуси хабарла,
СихIрула унза абхьес.


Синкала дурхIя бахес
Чакар гурдали луги,
Илдала кIялгIялизи
Гьанна агара гьуни.


Арзили хьалли чурми,
Ретаэс дюймовочка,
Арцантира, чатIнира,
Ардашар рархьратурли.


Детаур дурхIядеш гьанкI,
Тамашадилзан гIямру,
Чина дикес диуба,
Мусисиртла хьулани?


ГIямру детаур хабар,
ХIерхесли лявбикIар бецI,
Вайнукьа саби гIяра,
ГьарахъбикIуцад вацIа,
ЦIакьли саби урехи.


Дила рурсбас


Рурсбала кIилалра, някъби дуцили,
Пахрули рицIили мякьлар рашулра,
ТиладирикIулра чевяхIсилизи,
МяхIкамбара дила, гIямрула умут.


КIелра дила берхIи, нурли ухути,
Илдала нурли ну шаларирулра,
Дугелицун бишаб илди бусахъес,
Бурушла алавси, нурла шаладеш.


КIелра набчил саби, дила дуклуми,
Илдачил гIямру наб, детаур арцни,
Дуклумала пяхIул кахIебикахъес,
Гьар бархIи рулгулра ЧевяхIсилизи.


КIилалра дунъя наб талихIла шала,
Дила жибхIни, даршдус кIелра калаба,
ГъаймабикIаб илдас гIелабад мухIли,
ХIермайкIуда хIулби, хIегахъес хIули.



Илдала някъби, някъли дуцилра,
Илдани ахIенрав нура руцибси?
Кьяшмачир тIашли ну, гьанна лернила,
Гьунар илдала саб, дила умутла.


ХIеблизир сагали пархрулхъахъуси,
Ну илдани сарра, дила вавнани,
БархIи нуша, цалис, итил агарси,
МабакIаб рулгулра, ну Аллагьлизи.


Цализиб бургулра, малхIямдеш нешла,
ХIерлизиб итилла, леб тIалабкардеш,
Кариасли набчи, гьуцIрулхъан ГIяйшат,
Дила хIурматбара, рикIар Райгьанат.


Илди чебаахъес кахIелун наб неш,
Бикалри илдала дурхIни чебаэс,
ХIерризес, мурили, ригахъес ТубхIят,
КIелра гуявтала, нешани багьес.


Сукни лябкьутала кьутIла тIамали,
УркIаили хапли, хабарагарли,
Валлагь хIейгахъира, абдалриубли,
ДекIаррикес бархIи набчи бакIили.
   

Гьуни гIяхIси биаб


ХIед гIелабад дила, уркIи арбякьун,
ХIела гьуни баргес, сен сайрил багьес,
Гьундури ва бурхIни - гIямрула мачни,
БархIили - мачили, гIурра вигIунри.


Зянкъдяхъядли набчи: «Ну лявкьулра эс»,
Гьарзабирар хъали, хабарлизибван,
Далайван зайбулхъан дила: «Баркалла!»,
«Гьуни гIяхIси биаб, хIерлира хIечи!»


ЧевяхIсилизи ну, даим рулгулра,
АхIераварахъес гьунчивси мурул,
КъардхIевхъахъес ил, увяхIхIейкахъес,
Гьалакти гIямрула уркурличивад.


БицIибси къянари унабурхIличи,
Гьунби гIяхIдиахъес гьалабирхьулра,
ХIечил камси манзил, калес дигули,
Унза кьяпIбарибмад улкьай ибхьулра.


Дуги-хIерилизив, чинав виадра,
Аллагь валхIелуси, хIед къаршимайаб,
Гьундурани нуша декIархIейрура,
АхIерли дихIулра, талихIла умхьни.


Рузила далай


Тамашала сарра дубурлан рузби,
Илкьяйда ну даим, пикририкIулра,
ХIулбала шалаван узби ахIерли,
ГIяйиб хIебирулра дубкIухIелира.


Излума руцили карихьаллира,
Узи гьаввакIалли рузи арилзан,
КьацI агарав? АнкIи, дукьа някъбазир,
Шин агав? Нургъби картIу держахъес.


Дубуртани луга, бархьси, марси бяркъ,
Нешанани рурсбас, кабирхьу ил дарс,
Наслулизив урши – челябкьла ва цIакь,
КIарахъан уршбала, кьяркьси саби дякь.


Халати бегIтала гIякьлу бихIули,
ХIердирехIе узби, дила ахIерти,
Шукру биаб уркIи, изахъес лерни,
ЦIакьти дигиличи, сарра лайикьти.


ГьархIеракIаслира пикримайкIуда,
Гьарахълира хIуша, сенрал балулра,
ХIейгулра набчила, кайгъна диркьули,
ХIуша агарли наб, бирар къиянни.


Гьанна мицIирлира… ГIямрула манзил
Дусмани кьантIбиру, декIардирура,
АхIерти узбачи, диги дихIулра,
УркIи изахъули, диалра декIли.   


Чебуркъалли рахли, бархьбатес дунъя,
ГIямрула дазулис, ахир бакIили,
Дила дай хъатлизир далтас анкIира,
Гажиннизир кавлан нургъбала шинра.


Кавказла арслан
ГIярзачи питнакарличив увяхIси сай (Имам Шамил)


Дусмази, дубуртази,
Хьарбиис ХIяжимурад,
Дила кIарахъала бецI,
Пахру ва уркIила децI.


Кьясдешли хIу вяхъири,
ХIякьикьат пашмансири,
Дубурти децIлизирри,
Имам цунухъунсири.


ХIера, вецIну кIира дус,
Къапланна кецIаванри,
Мушулвашес цIакьлири,
Зиланта чеввикIилри.


Дузаблизив гьалаври,
Уюнтазив вялхъяри,
Лишан бархьли чейгулри,
Хунзахла диркьаличир,
ХIурмат-кьимат ахълири.


КIелра шали дугаси,
Шушка сай бикIутири,
ХIела у гьанбушалри,
Душманти руржутири.


Урехили руржути,
Някъба лишан кахIейси,
ДяхIцIи ветаурсиван,
ХIярхIуби хIед чехIейги.


        2


«Дила наиб ва игит»,-
Имам хIед викIусири:
«Балагь чебарбукири,
Кавкили хIуни набчи,
Урши ГъазимяхIяммад.


Дигахъури уршиван,
Гьанна хIу ХIяжимурад,
Узи мезличи, мархуд,
Урехила ахIен Царь.
 

Дерцахъаба чевяхIси,
Питна биркьутазирад,
Имаматлизив хIури,
Игит машгьуртазивад.


Габ Аллагьли улкалис,
ХIугъунти наибуни,
ХIу кавшес гьалав урши,
Каршаси, ХIяжимурад».


Имамличил кьабулли,
Халкьли ахъдуциб шушкни,
Мезли биркьуси лезми,
Бархьси ахIен, хIебуръни.

    
         3


УрхIла мер-мусаличив,
ХIяжимурад улгулри,
«Дагъистан - дила гьалжан!
УркIичеввиран – Имам!


Аллагь икьалабара,
Чарварес Шамилличи,
Дубуртазир кархьис жан,
Дила ВатIан багьандан!»


Балгалис жаваб бакIиб,
Шамилли вакил вархьиб,
«Чевверхурра хIечивад!
Урши – хIура чевверхи!»


ЧархIевхъахъес ВатIайзи,
БебкIацун гьалабилзи,
Викиб къаплан тIимкьлизи,
Баргиб гьуни хIяблизи.


Вяхъили, гьунар камли,
Берубси миг, буцили,
- «Аллагь», - цIум иб илини,
«ХIуни уркIецIибара!»


         
       4


Халкь тамашабирули,
ХIярхIубала заблиув,
Ил делхъли улхъусири,
Душмантала дайлизив,
Гьанна ванзаличиври.


ВатIайзи аркьул гьунчиб,
БекI кабихьиб. Дигуси,
Урчира бархли алхун,
Нухала хIиллализиб.


Майорли иб: «Гьанбиркур,
Шушка савгъатбарили,
БекI гIяшхIебуцес хIейрус,
Нуни хIурматбирули.


Илдигъунти гIяхIгъубзни,
ГIур наб къаршихIебикиб», -
ХIяниубси майорли,
БекIличи уммайдариб.


БекI алъунси чарх булан,
Илдас урехилари.
Арсланна сабри бебкIа!
Верцахъа ЧевяхI Аллагь!


КьадархIебиуб имам,
Уршиливан кIапIуцес,
БелчIун хIела наибли,
Ясин сунени сунес.


Рецензии