Са хаьдда лоаца уйлаш мустафа ганижев

                СА ХАЬДДА ЛОАЦА УЙЛАШ Мустафа Ганижев

 1. Эггара дика хула гойтам ба-кха саго гойта даима хула дика, эздий уйлнца хилар долаш, саг хилар т1ерадоккхаш.
 2. Валарах еш йола уйла хул кортамукъаленга кхача хьожаш саг, догдара. Вала кийча хиларо кхоачаеш саг лай ца хила, цу кийчалоно к1алхьар хьалхьажа везар д1адоа-деш, нийсса б1архьажар дезара.
 3. Харцлеро лай хилар хьагойташ хъул, х1аьта кортаму-къа сага магац харцле.
 4. Кура хилар доаг1а шийг1а доаккхал дара, цунца 1овдал йолаш, иштта наха а доаш ца хеташ цох.
 5. Кхетам болча къонахчун тоъбоарам (норма) хул, цхьа доазув хинна, дика  г1улакхашка кхоачаш хуле.
 6. Наха шоашта ца довзара, маллаг1а хула дика, ца тешаш бус долача диках.
 7.  Нахага сонтал хиларга хьажжа дукха хул хьаькъа ца хилар а. Цудухьа шоаш ца кхетара, хулача диках т1ера хул теша.
 8. Саго хьаярга хьажжа хул саги дийнал (жизнь), цо дика йой дика хул, во йоай во хул, иштта саг хилар да, сага эша диккле (качество).
 9. Цхьане валар, кхычуна дунен т1а валар доаг1аш – 1адика ювца е салам дала дуне дуачо, веначу лаьтта дуаш.
 10. Хьаькъал хилара белгалонна бахьан хулаш дар, доаг1а сага из цахувцалу самукъален хула дийнал (жизнь) кхетадара.
 11. Саги вахара боарам хилац цуна  вахар д1охалца, хул из саго кхоачашдеш, чакхдакхарга хьажжа ший да доаг1ар..
 12. Наьха юкъарле толхаеш, наха балийна бувла наха хьакхоачар хул цанна, уж хьалха шоаш бовр, шоаш лаьрх1ар кхоачаш ца хулаш.
 13. Шийга харцоювцача метте хилац ч1оаг1аг1а саго луш дола жоп, догкхоардадеш йист ца хилаш мара.
 14. Фунаг1а-маллаг1а дувце а, бехказло е г1ерташ хилац саг, кхеравалача мара, хьагучадоалар хул, цун къизал.   
 15. Эггара ч1оаг1аданача доттаг1алах хьадоалар хул, эггара ч1оаг1а хул цабезам бар, саго шоашта юкъе.
16. Дика ч1аг1аданна хьаькъал дика духьаллатт харцона, цу дукха хьалдизачул дукха хина денна.
 17.  Наьха дош аз  хьаэцар хул, дар белгалдуча, сай уйла нийссаг1а д1айовзийта.
 18.  Цхьаккха кхоачашде уйла ца хинача хьаькъала дагалоацамах (цели), д1адовш хул массанахьа хила, х1аьта цхьаннахьа цахулаш 1е а.
  19. Эггара хьалхар белгало я наьха-юкъарлен дика оамалаш талхар, х1аьта цигар бакъдар д1адовра да из, хьана аьлча бакъдар хул-кха бухагахьа дилла, цу хьалхар д1адехар увттадеш саго, ше моча наха е маьхка даьна. Из да-кха сага Даьла на1алт хиналга.
20. Саги эггара боараме, маьхе хула нач1ал доадеш хул мекъало а, атто езаро а. Юххера ца1 доацаш вус из саг.
 21. Эггара пайдане хула х1ама да саг вахача, цу сага хар шийна кхоачамболаш хила, шийдар цо лартт1а леладара.
 22. Сага ха доаг1а д1адахьа хала е атта дар аьнна доацаш, из к1алхьарвалилга йоацача, вадда е ваха моттиг ца хулача хана.
 23. Къамаьлдар соцадеш е эздий хилар да-кха дикадар, цуна къамаьл тоаданна хилар белгало.
 24. Дагахьа 1омаьдр хул хьаькъал хилара, цхьа хознена, хилац цох бух ба ала т1ехьале а.
 25.  Къел хиларо-м д1акхоачавац саг ц1аьрматалга, из цунга д1акхоачавар хул дукха хьовкхам балар берката.
 26. Бокъонца, ц1анна саго ший хьа1омадаро маллаг1а довзарте (познание), хувц саги сакхетам а, саги оамалаш а.
 27. Дикан 1илма ца дайзача сага, маллаг1а кхыдола довзартено пайда бахьац, из зе ца дахье, иштта зуламе хула 1омадер зена хул. Массала саго дика лоч1къадар 1омадача, юххера из лаьце чуволаш хул.
 28. Тамашнеш хул сага из бунеца (природой) хулар да аьнна, дар ца довзара, х1аьта буне-1аламца ца хулаш уш тамашнеш.