Урх1мешуах1енти някьишличил
Нушала газетала бузерила шалубазибад ца саби, машгьурти даргантачила, илди акIубти дусмачил, бурхIначил бархбасахъи, сагали даргантази гьанбуршни.
ГIябдуллагь МяхIяммадович ГIябдуряхIманов акIубхIейчирад 120 дус дикниличила белкIахъес редакцияли хъарбарибсири.
Илала биографияличила камти баянти лер П.Кь.БяхIяндовани дуракаибси «Дагъиста тарихлизиб дарганти» бикIуси жузлизир.
Илаб белкIи саби: «ЧебяхIси ВатIа дергъла бутIакьянчи, машгьурси художник, И.Репинна уличилси РСФСР-ла премияла Лауреат, РСФСР-ла урибси художник. 1960-1970-ибти дусмазив мерла промышленностьла Министерстволизив бекIливиубси художникла къуллукъуни дузахъуси, СССР-ла Верховный Советла депутат».
Наб илдицун баянти камти сари или гьанбикиб ва гIяхIцадхIи умцIули ГIябдуллагь Шапиевич Шахаевла 2002-ибил дуслизиб кабизахъурси педагогикала гIилмуртала кандидатла гIилмула хIянчилизир ГI.М.ГIябдуряхIмановличила цархIилтира баянти даргира. ГI.Ш.Шахаевли, ГIябдуллагь ГIябдуряхIманов дурхIнас бяркъ бедлугухIели гIибратли виэси, пасихIси ва ахъти устадешла адамван гьанушили сай.
«ГIябдуллагь МяхIяммадович ГIябдуряхIманов 1904-ибил дуслизив, мургьи-арцла устала хъалибарглизив акIубси сай. Илала дудеш Дагъистайзивцун ахIенну, лебилра Кавказлизивра машгьурси мургьи-арцла уста сайри. Цайли-цаси уршилизи, дудешли санигIятла лерилра дигIяндешуни дагьахъур.
ВецIал дус виубхIейчивад урши мурталра дудешла мякьлав вирусири ва арцла бутIализибад тамашала, жагаси секIал секьяйда бетарулил хIерикIусири. Илис виштIахIейчивад суратикIес дигахъусири ва хIулбани чебаибси някъбани суратбирусири: адамти, мицIираг, жагати вава-кьар. Ил гIярабла мез руркъуси мадрасализив учIусири, Кьуръайзиб биалли мицIирти секIал суратдарес къадагъабарибси саби, ил багьандан халатачил илала пикруми цахIедиуб, илис чузиб мицIирдеш агарти някьиш суратдирес чебиркулри. ИлхIели, хала дудеш ГIябдуллагьличи арвашусири, илра машгьурси мургьи-арцла уста сайри. Вахъ дигахъуси уршила уршила урхIмешуахIенси пагьму иргъули, хала дудешли ил сунес дигутигъунти суратуни дирахъес валтусири.
Амма «жамигIятла пикруми» чедидикиб, кагъарла кIапIиличир урцIрала, хъябличи диршути рахажунала, кулхмала, тIулкмала суратуни имцIали дакIудирулри.
Устнани пикри бяхIчиаибсири, суратуназирти урхIмешуахIенти някьиш имцIаливан гьаб-убла индияланталайчи мешули диъниличи, ил биалли, уршила халати устадешлис бикьрили бетарулри», - илкьяйда белкIи сай ГI.Шахаевли сунела хIянчилизиб.
ГI.ГIябдуряхIмановла жагьхIелила ва ургарти дусмачила баянти, Интернетла гьарзаси авлахъличир, гIяхIцадхIи умцIули даргира: «ГI.ГIябдуряхIманов, Кубачила гIяхIтигъунти устнала насихIятличи лехIяхъили, 1928 ибил дуслизив, художественное училищелизи учIес керхес пикрибарили Москвализи арякьун. Училищелизи керхес бетхIеур, рабфаклизиб шинна хозяйствола инженерла багьуди касиб. 1930 ибил дуслизив Дагъистайзи чарухъун. Шимазиб белкIес-белчIес балути адамти камлири, ГI.ГIябдуряхIманов Дахадаевла районна школабала инспектор ветаур. Илав 1930-ли ибти дусмазив халкьлис багьуди бедлугнилизив сархибдешуначил узули калун. ЧебяхIси ВатIа дергъ бехIбихьибхIели, 1941 ибил дусла октябрьличив ил Кавказла фронтлизив ургъулри. Илини «Малая Земля»-личиб кабикибси дергълизир бутIакьяндеш дариб. Илав кIина вяхъиб, 1943 ибил дусла апрельличи бикайчи «Малая земля»-личив калун, гIур тыллизи госпитальлизи арукиб. АравиубхIели танкабала десантла гIярмиялизив Пруссиялизив ургъули калун, Кенигсбергла удиб кабикибси дергълизирра ГIябдуллагь ГIябдуряхмановли бутIакьяндеш дарибтири.
Лерилра дергъла дусмазиб Кубачила устнала дуруб кисализиб сунечил барх бихусири, акьуси замана бикибхIели някълизи дикибти тутиярла тIалхIяналичи дурубличил някьиш алъутири. Кагъарлизир сунела юлдашунала суратуни дирутири, къиянти бурхIназибра искусство иличил барх бирусири.
Кубачи, ГIябдуллагь ГIябдуряхIманов «Гъабзадеш багьандан» бикIути кIел медаль михъирличи даршили чарухъун.
Дургъбас гIеларти дусмазив Дахадаевла районнизив ахъти къуллукъуначив узули калун, амма илгъуна санигIят илис гIяхIбилзули ахIенри.
1953 ибил дуслизив Кубачи чарухъун, ва кубачилантани дирути ваяхIлис хасдарили Индияла, Иранна някьишла хьулчиличир, сагати някьиш алкIахъес вехIихьиб. Илини пикридарибти някьишличил, бегIлара бурибти Кубачила устнани сагати ваяхI далкьарахъулри.
1958 ибил дуслизиб Брюссельлизиб халкьани-ургабси «Человек и прогресс» бикIуси выставка бетерхур. Илаб СССР-ла сархибдешунала халаси экспозиция лебри. Павильонна ца бутIализир мерладиубти Дагъиста устнала хIянчурби выставкала мургьила медальличи лайикьдикибтири. Илдала ургаб лебри ГI.ГIябдуряхIмановла чягъир картIес хасбарибси цIуба-арцла сервиз. Сервизличи бахъал хIербикIутани пикри бяхIчиаибсири ва жармала медальличи лайикьбикибсири.
Илала гIергъи, ГI.ГIябдуряхIмановли дахъал ваяхIлис сагати някьишла суратуни гьаладихьиб, ва Кубачила комбинатли илдала хьулчиличир дахъал сагати ваяхI дуракайэс бехIбихьиб.
1960 ибил дуслизиб ВДНХ-лизиб Дагъиста искусствола декада бетурхулри, илар ГI.ГIябдуряхIмановли дарибти эскизуни хIясибли, комбинатла устнани далкьаахъурти 20-цад хIянчи гьаладихьилри, ва хIербикIутани илдас ахъси кьимат бедлугулри».
ГIергъити баянтира ГI.Ш.Шахаевла гIилмула хIянчилизирад касибти сари: «ГI.ГIябдуряхIмановли дахъал журабала хьунул адамтас хасдарибти, жагати матяхI дарили виънилизиб сегъуналра тамашадеш агара. Иличирли, Кубачила устнани дирути секIал жагати ва дахъал журала детаур, ГIярбукIла мургьи-арцла устадеш ва искусство цархIил ва ахъси даражаличи дурадухъун.
1958 ибил дуслизив ГI.М.ГIябдуряхIманов Дагъиста мерла промышленностьла Министерствола бекIливиубси художникли катур. Сунени бузахъуси къуллукъ хIясибли Унцукульла, Гоцатльла ва цархIилтира мургьи-арцла устначил ГI.ГIябдуряхIманов къаршииркулри, ихтилатикIулри, устадеш гIерисулри, иличирли устадеш гьатIира чеахъдикIулри».
ГIябдуллагь ГIябдуряхIмановла пагьмула къел Калининградлизир «Царицыно»-лизирра даргира. 2023 ибил дусла декабрьла 22-личибад февральла 25-личи бикайчи Калининградла областьла янтарьла музейлизиб «Жагадеш баргес умцIули» бикIуси мургьи-арцла устнала ваяхIла экспозиция гьалабихьили саби. Выставкаличир СССР-ла бурибти мургьи-арцла устнани дарибти 300-цад ваяхI гьаладихьили сари, илдала ургаб ГIябдуллагь МяхIяммадович ГIябдуряхIмановли барибси, дебали жагаси «Делхъ» бикIуси кьямра леб.
ХIера, илкьяйда чула някъбани акIахъубти жагадешунани, художникуни чеалкIутала гьанбикуназиб мицIирли кавлахъули саби.
Искусство бубкIуси ахIен, ил мурталра гьалабяхI башуси ва жагабикIуси саби. Сагати жагадешуни алкIахъути жагьилти художникуни гьалабла устначибад чедибикес абзбикIули гьатIира гIяхIти устни ва художникуни бетарути саби.
Даргантани биалли, чула асилти уршбачила хъумартес асухIебирар. «Замана» газета ил бяхIчибизлизиб гьар бархIи бузули саби.
Свидетельство о публикации №224102401264