Нохчийн мот

Мотт беро жималлехь гуондхьачара бийцарца т1еоьца ( Нана, Да, йиша, Ваша, Де а, Нена а йижарий, вежарий. « Тети к1орни ду иза», « Здорово братан», « Схьаверзахь брат», « Девочки шу х1ун деш ду» ишта кхи д1а а ца доху дешнаш).
 Кхиъан вохучу хенахь  адамо мотт б1аьргашца ч1аг1бо, масалла йурта, алие, туькан, киоскан, рекламан ц1еран-йоза нохчийн маттахь хила деза.
Царел массара а ч1ог1аниг а, ниц1къ болуш дерга а, берийна тохкуш йолу ц1ераш.
Иза ша дерриг а хьан ц1ийца лелаш  йолчу эритроциташ ( 99%  ша долчу ц1ийнах) эзар шерашкан д1адуьллуш ду. 
Бераш а, бакхийчара а, вовше ц1е мел йоккху эритроциташ адамийн неклиодни кислоташ сама йоху, ткъа хьан ц1е нохчийн маттахь кхетам болуш йацахь, хьан ойла а къоман амалан а, г1иллакх-г1уллакхан а, 1адаташна а т1и ца йоьрзу ( ца товжа).
Иза ша дерриг а коьрта ду нохчийн мотт ларбарна новкъахь.
Цул совнах, белхаца леладо тептарш ( делопроизводство) нохчийн маттахь  ца хилахь,  цуо а  дукха ч1ог1а ъиэшам  бо нохчийн мотт ц1ена бийцаран.