Мариец позывноян Нольдур патыр

«Мариец» позывноян Нольд;р патыр
Очерк

Российын Президентше Владимир Путин 2025-ше ийым 16 январьыште 28-ше номеран Указше дене Шочмо Элым аралышын идалыкше семын увертарен. Тидын л;меш п;тынь Россий мучко да тыгак Марий Элыштат ятыр мероприятийым эртараш палемдыме. Идалык мучко оборонно-массовый да гражданско-патриотический акций, боевой действийласе участник-влак дене вашлиймаш, Патырлык урок, экскурсий, выставке-влак, спорт та;асымаш, йоча лагерьлаште тематический смене-шамыч да молат лийыт. Тыгак кугу т;ткыш тачысе да Кугу Отечественный сарын геройжо-влакым шарныме л;меш мемориал ден обелиск-влаклан ойыралтеш.
Мемнан калык Шочмо элым аралаш кеч-могай татыште шогалын кертше патыр да л;ддым; е;же, чын патриотшо-влак дене эреак чапланен. Тидын шотышто ме поснак кызытат, СВО эртаралтме жапыште, тукым-влак коклаште к;рылтдым; кыл улмым шижшаш, элнан историйже дене кугешнышаш да илышыштым салтак порыс дене кылдыше геройна-влакым чапландарышаш улына. Боевой действий годым вуйыштым пыштыше але сусырген толшо да мемнан воктенак илыше ветеран-влакым мондышаш огынал, нуным пагалымынам ончыктыман. А сар тул ло;гаште вуйыштым пыштыше, мемнан кокла гыч кайыше-влакым эреак шарнен илыман.
Чыла тидын нерген Российын Президентше кодшо тылзе кыдалне эше ик гана ушештарен. «Кызыт мемнан пеш к;лешанлан шотлалтше задачына – Россий калыкын чапле й;лажым арален кодымаш да умбакыже пойдарымаш, Россий Федерацийын куатшым да авторитетшым пе;гыдемдымаш. Тений ме Кугу Се;ымашын 80-ше идалыкшым палемдена. Ик эн шучко тергымашым чытен лекше да мыланна поро ончыкылыкым п;леклыше ветеранна-влакын да п;тынь совет калыкын подвигышт нерген исторический шарнымашым арален кодышашлан ме чак чумыргышаш улына. Тачысе кечын Шочмо элын национальный интересшым, тыныслыкым да элнан ласка илышыжым аралымаште шогышо чыла е;лан вуйнам кумык савышаш улына...», – палемден Владимир Владимирович.
Элым аралыше салтак чолга, тале да л;ддым; лийшаш. Тудо чынже денак шке Шочмо элжым, шочмо кундемжым уло чон дене й;ратышаш. Тидланже эше школ гычак, самырык пагыт годымак элнан историйжым, культурыжым палыман да шымлен шогыман. Лач тыге гына айдеме ш;м-чонжо дене элна деке чакрак лиеш да ончылныжо шогышо задачым путырак раш умылаш т;;алеш. А Шочмо элым чынже денак й;ратыше айдеме к;леш жапыште тудым т;ткын аралаш эре ямде лиеш.
Л;мын эртаралтше сарзе операцийыш ушнышо-влак кокла гыч шукынжо лач тыгай кумылан, койыш-шоктышан, Шочмо элым й;ратыше патыр п;ръе; лийыныт да улыт. Нунын кокла гыч иктыже – СВО-шко шке кумылын кайыше да вийвал пагытыштыже вуйжым пыштыше герой – Василий Олегович Петров.   

Йоча пагыт
Василий Кужэ;ер район К;шыл Нольд;р ялеш 1986 ий 23 майыште шочын. Олег Васильевич ден Эльвира Александровна Петровмытын ешыштышт пытартыш, кумшо икшыве лийын. Еш оза салтак службым эртен толмекше 1981 ийыште Йошкар-Оласе совхоз-техникумым техник-механик специальность дене тунем пытарен да распределений почеш шочмо Кужэ;ер районышкыжак логалын. Пеш шке Лажд;р кундемышкак кайынеже улмаш да, туштыжо механикынат, инженерынат вакансийже лийын огыл, Олег деч 5-6 ийлан кугурак Нольд;р марий-шамычак Чебоксарысе да Оза;ысе ялозанлык институтым инженер-механиклан тунем толыныт. Тыге районысо ялозанлык управлений Чапаев л;меш колхозыш, Шой Ш;дымарийыш, техник-механиклан колтен. Туштак Эльвира л;ман чевер ;дыр самырык механикын чонжылан келшен шинчын да икмыняр жап гыч ешымат чумыреныт. Чапаев л;ман колхозышто идалык утларак пашам ыштымек, ялозанлык управленийын темлымыже почеш Олег Васильевич ш;мбел пелашыже дене шочмо К;шыл Нольд;р ялышкыже п;ртылеш да «Рассвет» колхозышто техник-механикланак пашам ышташ т;;алеш. Самырык ешыште йоча-влак кок ий почела шочыныт: кугурак Сергей эргышт 1982 ийыште шочшо, вара Таня 1984 ийыште ош т;няш толын да пытартышлан Вася. Изирак эрге иза-акаже почеш эркын дене чыла суртк;рг; сомыллан тунем шоген.
– Пеш сай, поро кумылан, мутым колыштшо эрге ыле, чыла пашам шуктен кертын, школыштат сайын гына тунемын, – каласкала Эльвира Александровна. – Воштылалын кутырмыже, ошкыл колтымыжо пеш келша ыле. Икшывына-влак вашла игылтынат, сыренат огытыл, келшен, икте-весылан полшен кушкыныт, эре келшенак иленыт.
Вася утларакше изаже дене пырля модаш коштын, моло йоча-влак дене иквереш Нольо э;ерыш й;штылашат воленыт. Кунамже эрдене я кастене колымат э;ыр дене кученыт. Изиже годсекак п;рт;сышт; лияш й;ратен, п;рт;сын сылнылыкшым ужын моштен.
– Яра жапна лийме годым уремыште модаш эре почешем коштеш ыле, – ойла Сергей изаже. – Модаш кайыме деч ончыч ача-авана могай суртк;рг; пашам пуэн коденыт, чыла шукташ тыршенна. Володя Малинин эн лишыл йолташем лийын, тудын Владик шольыжо, Сергей да Стасик тукым шольышт дене эре пырля модына, й;штылаш коштына ыле. Володя вараже Казаньысе танковый училищым пытарен, кызыт Хабаровскышто службым эрта.
Школыш каяш жап шумеке, Вася ваштареш пошкудо да тукым ч;ч;ж; лийше Игорьын ;дырж; Дина Горинова, вара к;шыл мучаш гыч Степан Смоленцев дене пырля шке ялысе т;;алтыш школышто тунемын. Малокомплектный школышто ик туныктышак кок классым туныктен. Икымше туныктышышт Эльвира Евгеньевна Ложкина лийын.
- Тыгеже школышто эреак сайын тунемын, нылытанжат аттестатыштыже кумыт-нылыт гына ыле, - рашемда Сергей изаже. - Кугу Лажд;р т;; общеобразовательный школышто Вася дене пырля Валя ден Галя Глушковамыт, Дина Березина, Снежанна Петрова, Анатолий Волков, Владимир Волков, Валентин Глушков, Денис Глушков, Дина Горинова тунемыныт. Степан Смоленцевше визымше классыш Марий Турек школыш каен. Класс вуйлатышышт Елена Григорьевна Якимова, вара шымше класс гыч Лилия Валентиновна Яковлева лийын. 2001 ийыште Вася луымшо классыш Й;лед;р кыдалаш школыш каен. Тушто класс вуйлатышышт самырык туныктышо Галина Арсентьевна Фоминых лийын. “Туныктышына пеш келша”, манеш ыле. Тудын деке классышт дене уналат коштыныт, шочмо кечыжлан, У ийлан, Туныктышын кечыжлан ч;чкыдын миен савырненыт...
2003 ийыште Василий Петров школым сайын гына тунем лектын. Школ директорлан тунам Зинаида Яковлевна Рыбакова ыштен, характеристикым пеш сайым возен. Тудо ийынак Марий радиомеханический техникумыш эн кугу конкурсан радиоаппаратостроений отделенийыш тунемаш пурен. Ялысе рвезе вигак вузыш тунемаш каяш ;рмалген ала-мо? Умбакыже садак 2006 ийыште Поволжский кугыжаныш технологический университетыш тунемаш пурен да радиосвязь, радиовещаний да телевидений шотышто инженерлан тунем лектын. Тунем лекмекыже тыгай специальность дене пашажат лийын огыл, сандене чо;ымаш пашам шукташ т;;алын. Тыгеже изиш ;рмалгымылан к;рак дыр, Сергей изажат кыдалаш школ деч вара институтыш тунемаш пурымо олмеш строительный техникумыш тунемаш каен. Кызытше кеч-могай чо;ымаш пашамат пеш чаплын шуктен кертеш, калыкыште манмыла, кид-йолжо чылаланат толеш.
– Вася чотак СВО-ш каяш пижын ыле, шогалтен шына керт, – ойла ачаже Олег Васильевич. – Армийышкыже срочный службыш тазалыкше, чынжым гын шинчаже удан ужмылан к;ра (косоглазие) налын огытыл. Изиже годым эмлаш чотак толашенна, но шинчажым верышке шынден кертын огытыл. Йошкар-Олаштат эмленыт, Чебоксарышкат, Казаньышкат коштыктенна. Кызытшат удан ужмыжлан к;ра СВО-ш налшаш огытыл ыле да, кок идалыкланак контрактым подписатлен. Медкомиссий годым окулистым ондален, эре ик шинчаже дене ончен ала-мо...

Еш э;ертыш
Моло каче семынак ешымат чумырен. Лачак пытартыш жапыште пелашыже э;ертыш лиймым чарнен. Тыгеже Василий 2011 ийыште Советский район Кужмарий ял гыч Анжела Чемоданова дене ушнен. Ондакше пеш сайын, манмыла, выче-выче гына иленыт. Эргышт Артём Васильевич (2012 ийыште шочын) ден Максим Васильевич Петров (2015 ийын шочшо) улыт.
– Йочашт деке пеш ш;ман ыле, яра жапыште эрге-влак дене пырля лияш тыршен,  нунат ачаже деке кумылан улыт ыле, уло ешыж дене ч;чкыдын ялыш толаш й;ратат ыле -  умбакыже ойла Олег Васильевич. - Кок эргыжын фотографийжым почылтман медальоныш  кок могырыш пижыктен, военный формым чийымеке пеленже  коштыктен. СВО-што улмыжо годым, очыни, йоча-влакшын фотографийжым ончалын шарналтен, кумылжат тодылалтын дыр.
Т;; шотышто Василийын ыштен налме оксашкыже ава капиталым ешарен, Йошкар-Олаште пачерымат налыныт.
- Вася чо;ымаш пашаш ;рдыж кундемлашкат коштеден, - ешара Олег Васильевич. - Шешкынаже шке ача-аважын мутыштым колыштшырак лийын…

Салтак Петр тукым
Туге шол, шочмо верым кажныже эн шергылан шотла, мокта, й;рата. Ялже деч ;рдыжт; илышыже – поснак. Ача-аван сурт-пече деч шергыже эше мо лийын кертеш – ала. Конешне, шочмо кундемысе кумда пасу да олык, лишыл чодырат, изи ма кугу э;ержат ш;м-чон пеленак улыт. Самырык годымжо шке шочмо вернан сылне п;рт;сшым, тудын шокшыжым лачымынак умылен огына мошто шол. Ийгот погымо семын гына шочмо верым чотак пагалаш, аклаш т;;алына. А м;ндыр кундемыште, ;рдыж велыште лиймеке, тудын дене та;астараш пижына...
Эшеже вет чонлан й;с; лийме годым, я куаныме татыште, ала-молан дыр йоча пагыт, шочмо кундем эре ушеш возыт. Чылажымат порын гына шарналтен колтет да адакат виет ешаралтмыла чучеш. Шочмо вер, шочмо мланде чынжымак илыш куатым пуышо, ;нарым ешарыше, й;ратымашым п;леклыше юзо виян. Тидын нергенак Вася ик гана веле огыл Сергей изаже дене чон почын мутланен. Шочмо кундемжым, К;шыл Нольд;р ялжым тудо чотак й;ратен. 
К;шыл Нольд;р Кужэ;ер районын эрвел-й;двел могырыштыжо верланен. Райр;д; мартен 38 ме;гым шотлат, пошкудо район Шернур посёлко мартен пасу корно дене лу километр утларак лиеш. Шке жапыштыже, 1935 ийыште, ала-кузе дыр теве тыге шотлен, район чекым шелыныт. В. М. Васильев л;меш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институтын 2021 ийыште савыктен лукмо «Марий Эл республикысе ола ден ял л;м-влак» книгаштыже Йошкар-Ола мартен 97 ме;гым шотлат.
К;шыл Нольд;р - кок уреман ял. Тореш урем л;манже к;чык урем, лу п;ртат уке. Весыже пеш кужу урем, ме;ге утлат шуйна. Тачысе кечылан кудло лишке сурт окналаште эрдене-кастене электротул волгалтеш.
Петровмыт тукым К;шыл Нольд;рышт; эн кугулан шотлалтеш. Фамилийже кугыжан армийыште коло ий утла служитлен да грамотылан тунем толшо салтак Петр деч каен, маныт. К;н Петр лиймыжым але кушеч Нольд;рыш толын лекмыжым кызыт ниг;ат каласен огеш керт. Ялысе шо;гые;, шке жапыштыже Чуваш ялозанлык институтым тунем лекше да умбакыже колхозышто вуйлатыме пашаште тыршыше Виктор Георгиевич Михеевын каласкалымыже почеш, салтак Петрын п;ртш; ялысе т;;алтыш школ воктене верланен улмаш. Левонтий л;ман эргыже да кок ;дырж; лийын. Левонтийжын Йыван эргыже лийын. Йыванын – Миклай ден Кавырля л;ман эргыже да ;дыр-шамыч. ;дыр-шамычше шке ялышкат, пошкудо яллашкат марлан лектыныт. Кавырляжын Сепан, Миклай, В;дыр, Марля да Сидр л;ман йочашт лийын. Кавырлян Миклайын, илен-толын Й;лед;р черкын пытартыш старостыжын, Андрий, Йогор, П;кла (Тумерсолаш, Бердинский тукымыш марлан лектын), Ольга, Марля, Ульяна да пытартышыже Васлий л;ман икшывыже лийын. Очеркнан геройжо Василий Петров - Кавырлян Миклай Васлийын уныкаже. Васлийжын, пеш ятыр жап, пенсийыш лекмешкыжак, К;шыл Нольд;р ялысе клуб вуйлатышын, вич шочшыжо улыт. Кугурак Нина ;дырж; Ежово техникум деч вара распределений почеш Кужэ;ер район Салтакъял селаш логалын, туштак Александр Никитин дене ешым чумырен. Олегше дене к;шн; изиш палдарышна. Зина, Зинаида Васильевна, Параньга район Элпанур школышто пенсийыш лекмешкыжак туныктен, тушанак ешым чумырен. Валя, Валентина Васильевна, Горький оласе архитектур институтым тунем толмекыже Маригажданпроектыште пенсий мартен тыршен. Женя, Евгений Васильевич, пеш ятыр жап Кужэ;ер районышто школ директорлан тырша. Ондак Кугу Лажд;р школым вуйлатен, 2006 ий гыч Й;лед;р кыдалаш школын директоржо.
К;шыл Нольд;рышт; Петров тукым гыч молыштым шотлаш гын, Якайсурт манме к;шыл мучаш велне Петров Кузьман Миклайын Витя эргыже ешыж дене ила. Кугурак Миша эргыже 25 ий утла Вооружённый Вий радамыште служитлен, кызыт ешыж дене Йошкар-Олаште лакемалтын. Тушеч ;лыл мучаш могырышкыла Геннадий Николаевич Петровын Владислав эргыжын суртшо. Ик п;рт гоч Ефрем Андреевич Петровын суртшо ыле, Олег эргыже ешыж дене илыш. Вара Василий Николаевич Петровын оралтыже, ваштарешыже Иван Герасимович Петровын суртшо, кызыт Галина пелашыже шкетак илен толаша, икшывыже-влак райр;дылаште ешышт дене илат. Воктеныже Евгений Васильевич Петровын суртшо. Умбакыже Эрик Ефремович, Вячеслав Захарович, Олег Васильевич Петровмытын сурт-оралтышт. Туштак, ;лыл мучашыште илыше Гориновмытат чын фамилийышт дене Петров лийшаш улыт ыле да, Сидор Петров кочашт коллективизаций жапыште кулаклан шотлен колтымо деч шылаш лийын, ватыжын фамилийжым налын Гориновыш савырнен. Тудын Микал эргыжат ачажын чын фамилийжым п;ртылтен огыл. Тыге Петр Михайлович ден Аркадий Михайловичын эргыштат Горинов фамилий дене коштыт. К;шыл Нольд;рышт; Петров фамилиянже, тушкак Гориновмытым ушаш гын, 12 суртышкат погынат. А п;тынь Петров тукымжо Нольд;рышт; эше чыла Смоленцев-шамыч, Ивановмыт, Бирюков, Малинин, Михеев, Андреев, Ложкин, Яковлев фамилиян-влак дене варналтыныт. Лачымын шотлаш гын, пел ялже, очыни, родо-тукым лийыт.
Петровмыт тукымысо п;ръе; кокла гыч, ийгот дене келшен толшыжо, Кугу Отечественный сарыште чыланат лийыныт, икмынярынже п;ртылынат огытыл. Теве Васян Василий кочажын кок кугурак изажат, Андрий ден Йогор, сар годым талын кредалыныт. Андрийже артиллерист лийын, сар корно дене Австрийын р;долаже Вена мартен миен шуын.  Йогоржо, кок икшыван ача, 1942 ийыште госпиталеш колен.

Шке кумылын СВО-ш
2023 ий 16 февральыште Вася дене пырля Кужэ;ер гыч эше коктын каеныт – тиде Сергей Иванов ден Дима Петухов. Димажын аваже Ш;дымарий гыч, а Сергейын ачаже Кужэ;ер посёлкыштак шочшо марий.
– 16 февральыште м;;гышт; Юмылан пелештен, Васям ачана дене пырля Параньга-Кужэ;ер корныш Руш Кугунур марте машина дене лукна, - каласкала Сергей изаже. - Тушко Сергей ден Дима автомашина дене кудал тольыч да икмыняр жап кутыркален шогылтна. Чылан м;;геш илыше п;ртылаш шоненыт, т;рл; мыскарам ойлыштыч, весела кумылан улыт ыле. Вара Васям шынден, кумытын Самарский областьыш кудальыч. Автомашина дене палыме йолташышт, Ш;дымарий ял гыч Анатолий Иванов, Самара областьысе Рощинский посёлкышто верланыше воинский часть марте на;гаен. 17 февральыште частьышкышт миен шуыныт. Сергей Ивановшо дене СВО-штат пырляк лийыныт, м;;гешыжат когыньыштым ик кечыштак конденыт.   
Кумытынат 2023 ий 17 февральыште 90600 номеран войсковой часть (“пятнашка”) дене контрактым подписатленыт. Вася армийыште служитлен огылат, туштак присягым приниматлен. Частьыштыже арня нарат лийын огытыл, взвод лишке контрактник-влак погынен шуктымеке, вигак чылаштымат ончыл линийыш колтеныт. 22 февральыште Ростов-на-Дону олашке самолёт дене чо;ештеныт, тушеч автобус дене Луганскыш да умбакыже воинский частьыш на;гаеныт. Вася армийыште служитлыдымыжлан к;ра т;;алтыш жапыште кокымшо оборонительный рубежыште лийын. Туштат чылт л;дыкшыдым; манаш огеш лий, т;рл; кугытан БПЛА, квадракоптер-шамыч эре чо;ештылыныт, тушманын артиллерийжат азапландарен. Колышо, сусыргышо-влакат лийыныт. Тидын нерген Вася шкежат телефон дене мутланыме годым каласкален.
Ондакше Сватово-Кремнная направленийыште лийыныт. Тушто икмыняр жап стрелоклан туныктеныт: ончыл линийыште шкем кузе кучаш к;лм; да т;рл; оружий дене писын да моштен кузе пайдаланышаш нерген кугу опытан контрактник-влак палдареныт, полигонышкат коштыктеныт, боевой слаживанийлан туныктеныт. Й;дым боевой дежурствыш коштыныт. Тыге кок тылзе наре эртен. Тудо жапыштак Вася «Оборонын кокымшо линийыштыже кийымем ок шу, штурмовой ротыш колташ йодам» манын рапортым возен. Рапортым огеш возо гын, моло-влак дене пырля умбакыжат оборонын кокымшо линийыштыже кодын кертеш ыле. Тидын нерген шкежат телефон дене мутланыме годым ик гана веле огыл тыге ойлен: «Мый тышке тылыште кияш толын омыл, ончылно лийнем». Тыге май т;;алтыште Васям штурмовой ротыш стрелок-штурмовиклан кусареныт. Октябрь марте эре гаяк ончыл линийыште лийын. Коклан тушеч ик жаплан лукмо годым БТР-ын наводчикшылан да пулемётчиклан тунемын.
- Вася ончыл линий гыч толмекыже эре йы;гыртен, а тушто улмыжо годым телефоным ч;ктен огыл: тушман тидым пеш чот эскерен, кушто улметым пеленговатлен кертын да ;мбакет дроным колтен се;ен, - каласкала Олег Васильевич. - Сандене, смартфонжат, проста телефонжат лийын гынат, эсогыл кнопканжымат чылт эрежак пеленже налын огыл. Тунам мый «Кузе ончыл линийыште, кузе, мом штурмоватленда, чылан п;ртылында мо?» манын йодыштам ыле. Ротышто, взводышто йомдарымашыже эре гаяк лийын, эсогыл шкеныштын 5-6 е;ан изи группыштыштат кунамже 2-3 штурмовик денат йомдареныт. Мутлан, ик гана рото ВСУ-н опорный пунктшым налаш каен, рото гыч взвод наре веле кодын, молышт «двухсотый» але «трехсотый» лийыныт. Й;н лийме годым нунымат эре шкенан позицийыш лукташак толашеныт.
- Пытартыш гана 2023 ий 14 декабрьыште кастене телефон дене мутланенна, - ешара Сергей изажат. - 12 декабрьыште сусырген, кидше эмганен улмаш. Мо лийынат манын йодмемлан «Ай, изишак кидем эмгатенам ыле», веле мане. Вара пырля служитлыше йолташыже тидын нерген тыге ойлен: опытшо уло, содыки кандаш тылзе утла ончыл линийыште лийын, снаряд чо;ештен толмым писын колын шуктенат, ончыл линийыште шагалрак жап улшо салтакым пызырен пыштен утараш манын, блиндаж гыч куржын лектын, окопыш т;рштен, тыгодым шкенжын шола кидше эмганен. Сусырым пидын Пантелеймоновка селаш, бригадын жаплан дислоцироватлалтме верыш, санчастьыш колтеныт.  Кок кече гыч, 14 декабрьыште, й;дым, м;;геш шке позицийыш п;ртылын. Тидын деч вара кыл й;ршешлан йомын.
Тылзе наре чыталтымеке, ача-аваже да Сергей изаже ешыже дене кертмышт семын Васям кычалаш т;;алыныт.
- 2024 ий 16 январьыште Вася верч азапланен илымына кокыте пайлалте, военком деч увер тольо: «Василий Олегович Петров пропал без вести 20 декабря 2023 года». Тыгай увер й;ршеш ойгандарыш, вуйышто п;рдаш т;;але: ала ушым йомдарен госпитальыште кия, ала пленыш логалын, йы;гыртен огеш керт, ала с;й пасушто кия, чот сусыргымеке ш;мж; кырымым чарнен - тидыже эн шучко, - кугун ш;лалтен каласкала Сергей изаже. - Тыге гынат,   Вася чонанак манын, але могай-гынат ;шан лийын...
Ончыл линийыште лийше салтак-влак кажне гана каналташ лекмышт годым у вургемым налын чиеныт. ;мбалне улшо вургемыштым мушкын чияш й;н да жапшат  лийын огыл. Южгунамже сутка веле канаш логалын, сандене лавыран вургемыштым чыла кудалтен коденыт. Йолчием денат тыгак. Чылажымат шке к;шеш налаш верештын. Мушкылташыже полевой мончаш пуреныт. Ке;ежымже э;ерыштат, памаш воктенат мушкылтыныт. Мончажым ч;чкыдынак «Баба яга» манме ялозанлыкыште кучылтшаш кугу дрон дене пудештарылыныт. Тидын нерген Вася шкежат каласкален.
- 2023 ий шошым да ке;еж т;;алтыште Васялан мыняр посылкым, бандерольым  колтенна, чыла миен шуын, - ойла Эльвира Александровна. - Т;;алтыш жапыште шуко вургемым, йолчиемым резинке кемге, ятыр молымат колтенна. Варажым “Нимат огеш к;л, мыйын чыла уло”, манеш ыле.

“Отважные” бригадын штурмовикше
Вася СВО-што кумдан палыме «пятнашкыште», т;рыснек контракт почеш службым эртыше салтак ден командир-влак гыч шогышо 15-ше отдельный гвардейский Александрийский мотострелковый (миротворческий) бригадыште (в/ч 90600), нуным тыгеже эше «Чёрные гусары»  манын л;мдат, служитлен. Чынжым гын, Россий Вооружённый Вийын «Центр» группышкыжо пурышо тиде бригадыште бандеровец-шамыч ваштареш кредалын. Ты л;мл; бригадын салтакше-влак ДНР-ыште Красный Лиман, Сватово-Кременной, Степовой да моло кундемлам укронацист-влак деч утарымаште поснак ойыртемалтыныт. 2023 ий ноябрьыште Россий Президентын Указше дене 15-ше бригадым Суворов орден дене наградитлыме. Тыгеже бригадын эрелан дислоцироватлалтме верже Самара область Волжский район Рощинский посёлкышто. Частьышкыже 2024 ий май т;;алтыште ачаже ден Сергей изаже кычал миеныт.
- Офицер-влак деч посна СВО-што ончыл линийыште лийше да госпиталь деч вара военно-врачебный комиссийым эртыше контрактник-шамыч дене мутланенна, - каласкала Сергей Васильевич Петров. - Коклашт гыч иктыже, Александр л;ман, кумло ийым эрталтыше п;ръе;, «Мариец” позывноян Василий Петровым паленам, шке жапыштыже ик ротышто, ик взводыштак лийынна», мане. Тудо шкеже 2023 ий 31декабрьыште ВСУ могырым тале артобстрел годым сусырген, тудо кечынак тылыш луктыныт, полевой госпитальыш, вараже Санкт-Петербургыш эмлалташ колтеныт. «Взводышто Вася моло салтак коклаште утыжым ойыртемалтын огыл. Ондакше стрелок-штурмовик лийын, вара штурмовой взводыштак пулемётчиклан пе;гыдемденыт» манын каласкалыш.
Сар корным пырля эртыше салтакын мутшо почеш, 2023 ий 31декабрьыште бандеровец-влак могырым тале артобстрел т;;алын. Тиде жапыште мемнан ончыл линийыште улшо салтак-влак блиндажышт гыч т;жваке лектыныт улмаш. Нуным ВСУ-н эскерыше дронжо ужын да пушко ден миномёт гыч л;йылташ т;;алыныт, дрон-камикадзеат толын керылтын. Взвод командир Андрей салтак-влаклан шке окоплашкышт каяш к;штен. Вася ден «Малой» позывноян Саня л;ман рвезе ондакше ик окопышто лийыныт, а воктенышт вес окопышто эше кумытын лийыныт. Тале л;йкалымаш т;;алмеке, писынрак шылаш лийын, саде Саня вес окопыш т;рштен. Тунамак нунын окопыш мине да эшеже артиллерий снаряд толын пудештын, чыла савыркален, урен пытарен. Нуно нылытынат коленыт, позицийыште Вася шкетын кодын. Мемнан оператор-влак вес окопышкат дрон-шамычын гранатым кышкымыштым ужыныт да Васямат колышылан шотленыт. Вася сусырген але контузитлалтын улмаш, очыни. Ик жап нимо семынат шкенжым палдарен огыл. Тидлан верчынак дыр тудымат колышылан шотленыт.
- Вараже Васям кычалмына годым тидын нерген мыланем Васян взводшо гыч Андрей «Ватсапыште» возен, - умбакыже каласкала Сергей изаже. - Тудыжо эше вес окопышто, Васямыт деч ше;гелнырак Леня л;ман рвезе дене лийын, чот л;йылтм; годым коктынат сусыргеныт, Андрейжын йолжо мине пудештме годым к;рылтын, но нуным луктын се;еныт. Васямыт деке миен кертын огытыл, пеш чот л;йылтыныт, дрон-шамыч эре гранытым кышкеныт. Саде Андрей ден Леняжат окоп деч ;рдыжкырак нушкын каен, й;д мартен пуше;ге йымалне киеныт. Икте-весылан полшен сусыр верыштым пидыныт, жгутым пыштеныт. Й;дым нуным санитар-влак эвакуироватленыт. Васян вес йолташыже «Тихий» позывноян Саша денат шуко мутланенна. Тудо “Мариец” деке п;ртылшаш улмаш, но сусыргышо-влакым лукмо годым шкежат сусырген. Эшеже батальоныштын штабше верланыме Красногоровка посёлкымат эре л;йкаленыт, дрон-шамыч чо;ештылыныт, гранатым кышкеныт. Тыге Вася ончыл позицийыште шкетын кодын. Полышым колташ толашеныт, но стрелок-влак миен шуын огытыл. Васям тыгак БТР денат лукнешт улмаш, но тудыжымат бандеровец-шамыч пудештареныт. Вара Васялан раций дене «Кертмет семын позиций гыч шке лекташ тырше» манын каласеныт.
Лекташыже толашен мо уке – тидым ынде ниг;ат раш каласен огеш керт, очыни. 2024 ий 1 январьыште укронацист-шамыч наступленийыш тарваненыт. Нунылан ончыко каяшышт Васян аралыме к;кшака чаракым ыштен. Ваштарешак толшышт ;мбаке «Мариец» чотак л;йылтын, боеприпас шотышто ч;дылыкым шижын огыл. Тыге Вася окруженийыш логалын гынат, позицийжым коден огыл. Очыни, тудын ик шоныш лийын: пленыш гына логалаш огыл. Тиде шоныш денак й;дымат малаш л;дын, векат, кажне уто й;клан, кыштыртатымашлан пеш т;тко лийын. «Мариецын» ончыл позицийым пе;гыдын кучымыжым мемнан оператор-влак беспилотник да квадракоптер дене эскереныт. Но лачымже тиде жапыште Вася кузе илен, мом чыташыже верештын – тидым таче ниг;ат каласен огеш керт, лач тогдаяш веле кодеш.
- Бригадын постоянный дислокаций верысе штабыште лийме годым офицер-влак Василий Петров тиде верыштырак кийышаш манын, картыште ончыктыльыч, - рашемда Олег Васильевич. - Нунак эше ик гана Васян позицийыште й;ршеш шкет кодмыжо да визымше январьыште тушто ондак чот пудешталтмаш, вара угыч ВСУ могырым артобстрел лийме нерген ойлышт.

Увер деч посна йомшо
Март тылзе мучаштырак Самара областьысе Волжский район Рощинский посёлко гыч (бригадын постоянный дислокаций верысе штабше) «Без вести пропал 20 декабря 2023 года при артобстреле» манын увертареныт ыле. Ала-мо шот дене боевой журналыш 20 декабрь манын возымо. Вара цинк колоткаш пыштен капшым кондымо годымат сопроводительный документ да колымыжо нерген свидетельствыште тиде датымак ончыктымо. Ача-аваже, иза-е;гаже тидын шотышто весымат палат.
- Тидын деч ончыч взвод командирже, оборонительный рубежыште, окопышто пырля лийше да сусыргымылан к;ра позиций гыч лукмо, Санкт-Петурбургысо госпитальыште эмлалтше йолташыже-влак дене «Одноклассники», «ВКонтакте», Телеграм-канал соцсетьлаште палыме лиймеке, ойленыт ыле: “Эше 2024 ий 1 январьыштат Вася позицийыште шкетын гына кодмыжо  нерген батальон штабыш раций дене увертарен, - каласкала Василийын Сергей изаже. – Ача-авана дене пырля Васям 2024 ийыште Рошто деч варарак кычалаш т;;ална.
Йолташыже-влакын каласкалымышт почеш, Авдеевка направленийыште Красногоровка посёлко деч касвелым кум километр наре ;рдыжтырак улшо к;кшакаште Васямытын позицийышт лийын. Нунын батальонышт гыч 7-ше да 9-ше ротышт тудо кундемыште оборонышто шоген. Моло подразделенийже тунам Авдеевка олам налаш наступленийыш тарваненыт. Авдеевка гыч Красногоровка могырыш украин нацист-шамыч ынышт тол манын, обороным кученыт. Васян 1 январьыште раций дене штабыш лекмыжым сусыргышо йолташыже-влакат пален налыныт. Нуныжо тунам пункт временной дислокацийыште лийыныт да госпитальыш колтымым вученыт.
- Кызытше ротыштышт Василийым палышыже кодынат огыл манаш лиеш, - ойла ачаже. - Тудым кычалме жапыштат шукынжо госпитальлаште лийыныт. Украин нацист-шамыч Красногоровка могырыш наступленийым т;;алыныт, сандене Васян кучымо эн ончыл позицийыш каяш бронетранспортёр але к;жг; бронян вес технике лийын огыл. Эшеже тудо верыш миномёт да кугу калибран пулемёт, моло орудийла гыч эре л;йылтыныт.
Васямытын шымше ротыжо передовой гыч 10 январьыште ротаций годым переформированийыш лектын. Вася лийын эн ончылно, тушман деч улыжат 200-300 метр коклаште, вашла чурийыштымат ужыныт, тидын нергенже Вася шкежак ойлен. Тудо кундемыште ятыр жап ик верыштыракак шогеныт, манмыла, наступлений-отступлений лийын огыл. Апрель-майыште веле наступлений т;;алын, 5-10 километрлан ончыко кайымеке гына Васян да икмыняр молынат капыштым луктыныт. Васян окопышто, пеленжак манаш лиеш, канде повязкан кок бандеровец киен. Нуныштым Вася ала л;ен пыштен але пудештарен, вет йолташыже-влакын да офицер-шамычын ойлымышт почеш, 5 январьыште “Мариецын” позицийыштыже пудешталтмым ужыныт, вара артобстрел т;;алын.
-“Ондакше молан лукташ лийын огыл?” манын йодмыланна “;мбачын дрон-шамыч чо;ештылыныт, артиллерий кассетный снаряд дене л;йылтыныт, лукташ й;н лийын огыл” маньыч штабысе офицер-влак, - ешарыш Олег Васильевич.
- Арнялан ик-кок гана бригадын штабышкыже статусшым пален налаш звонитлем але сообщенийым возем ыле, а Васян статусшо эре икте: «Пропал без вести» - каласкала Сергей Олегович. - Телеграм-каналыште утларакше «Сигнал» аккаунтан кокымшо армийын штаб пашае;же дене вашла возгаленна. Умбакыже икмыняр жап гыч, майыште, «Соболезнуем. Ваш брат Петров Василий Олегович героически погиб 1 января 2024 года при защите оборонительных рубежей» манын вашештышт. Частьше гыч Васян лийме верым тушман деч утарыме нерген уверым налмеке, адак ача дене штабыш йодмаш дене лекташ т;;ална. Вашмутыш эре иктак лийын. Пытартыш гана штабыш 2024 ий 20 майыште йодыш дене лектым. Эрлашыжым «Соболезнуем. Предположительно тело Петрова Василия Олеговича доставлено в военный морг города Ростова-на-Дону для опознания. Ждите звонка» манын вашештышт. Тиддеч ончычак ача ден аванан биоматериалыштым ДНК-м ышташ налыныт ыле. 23 майыште Вася 38 ийым темышаш ыле, а 24 майыште чынжымак Васян капшым верештме манын увертарышт. Тидын нергенак морг гыч цинк колотка дене капым колтымылан вуйын шогышо Владимир л;ман офицер (“направленец” маныт) опознаватлаш полышым йодын звонитлыш да увертарыш: пеленже улшо чыла документше Василий Олегович Петровын, жетонжо почешат тудак, пурла парняштыже возыман шергашыже уло . Тиддеч ончыч эше февральыштак моргыш Васян фотожым электронко дене колтенам ыле, тидын нерген каласышым. Тудо фотом ончалынат, адак йы;гыртыш: «Мый тиде рвезым пеш палем, - мане. - Сусыргымо деч ончыч ик ротышто Сватово ола воктене лийынна. Шуко т;рл; нергенат вашла мутланенна».
Тыгеже Олег Васильевич ден Сергей Васям кычалын шуко госпитальыш возеныт, фотожым эелктронко дене колтылыныт, ДНР, ЛНР, Ростов областьысе Минздрав гочын кычалыныт. Соцсетьлаште фотожым, к;чык биографийжым, особый приметыжым (каталтше п;йж;) шынденыт, кидыштыже тыгай шергаш лийшаш манынат ончыктеныт.
Пырля контрактым подписатлен кайыше Сергей Иванов дене ик кечынак, 6 июньышто капыштым Куженерыш конден шуктеныт. Ивановшым тудо кечынак тоеныт, шуко пачеран п;рт ончылныжо чеверласеныт. Васян цинк колоткажым Куженер моргышто, ритуальный услугын п;лемыштыже, ачаже ден Сергей изаже да Витя ч;ч;ж; тудынак капшым конденыт мо манын т;рыс рашемдаш лийын, почыктеныт содыки. Вет икмыняр вере, эсогыл Васян служитлыме 90600 войсковой частьыштат (тидын нерген частьын чатыштыже вашла возкалыме але мутланыме годым рашемдалтын), тыгеат лиеден: айдемым тоеныт пуйто, вара шкежак плен гыч толын лектын але тойымеке икмыняр жап гыч телефон дене йы;гыртен, «Мый госпитальыште улам» манын увертарен. «Мариецын» тынар ятыр жап чара верыште кийымыжлан к;ра капше гыч мо кодшыжым, мутат уке, палаш й;с; лийын, лачак катлыше п;йж; да ;п т;сш; гыч гына Васяк манын рашемденыт. Й;ра, Ростов-на-Дону оласе 1602 номеран военный клинический госпитальыште (моргышто) палыме йолташыже сайын бальзимироватлен колтен, колоткам почмекат уто пуш лийын огыл. Южыжын вет цинк колотка воктенат шогаш неле, садланак пачерышкат огыт пурто. Цинк колоткам петырымеке, Васям шке шочмо-кушмо ялышкыже К;шыл Нольд;рыш на;гаеныт. Марий й;ла почеш ик й;дым м;;гыштыж; шогыктеныт да эрлашынже, 2024 ий 7 июньышто, Й;лед;р ш;гареш курымешлан “малаш” пыштеныт.

Чеверласымаш
Украиныште эртаралтше специальный военный операцийыш шке кумылын кайыше да геройла вуйым пыштыше, Мужество орден дене палемдалтше штурмовик Василий Олегович Петровым шочмо суртшо гыч лукмо годым да ш;гар ;мбалныжат чеверласыме мутым шукын ойленыт.
Теве Кужэ;ер районын военный комиссарже подполковник Сергей Валентинович Цапков Василийын цинк колоткаже воктене тыге ойлен:
- Пагаламе Эльвира Александровна, Олег Васильевич, Марий Элын военный комиссарже да шке л;мем дене эргыдан сар гыч тыге п;ртылаш п;ралтмыжлан, Шочмо элна верч вуйжым пыштымыжлан пеш кугу чаманымашым каласем. Василий Российын чын эргыже семын элнан неле жапыштыже пе;гыдын салтак корным ойырен, кидыш саркуралым налын, Россий Федерацийын интересшым арален. Тыге ышташ кугу патырлык да л;ддымаш к;леш. Тудо герой, патыр салтак, элнан чын патриотшо семын районын Йошкар книгашкыже возалтын.
Таче мый тидымат палемден кодем: л;ддым; подвигым ыштымыжлан Василий Петровым Российын к;кш; наградыже дене палемдаш служитлыме воинский частьше гыч Обороно министерствыш представленийым колтеныт. Л;мын эртаралтше сарзе операций каен шога. Кужэ;ер район гыч 160 утла п;ръе; тиде операцийыште элнам аралыме порысым шукта. Чаманаш верештеш, землякна-влак тушто, мемнан тыныс илышнам аралышыла, вуйыштым пыштат. Таче ме Шочмо эллан ;шанле салтакшым, патриотым, ача-аважлан шерге икшывым, икшывыже-шамычлан й;ратыме ачам, Василий Олегович Петровым пытартыш корныш ужатена. Кийыме верет пушкыдо лийже, Кужэ;ер районын герой эргыже!
Кужэ;ер муниципал район администраций вуйлатышын заместительже Михаил Григорьевич Иванов тыге каласен:
- Таче ме герой землякна Василий Олегович Петров дене чеверласена. Тудын геройлыкшо доброволец семын чон ;жм; почеш л;мын эртаралтше сарзе операцийыш кайымыже годымак палдырнен. Тудо вес семынже кертынат огыл, вет изиже годсекак патриотизм ш;лышеш шуаралтын. Ме тудым эреак шарнаш да тудын подвигше нерген самырык тукымлан каласкалаш т;;алына. Тудо позицийыште шкетын кодын да икмыняр кече тушман ваштареш ялт шкет кредалын. Тидын нерген ме шарнышаш да молымат палдарышаш улына. Геройын подвигше мондалтшаш огыл. Район администраций л;м дене Василийын ача-аважлан, чыла родо-тукымжылан кугу чаманымашым каласем. Кийыме верже пушкыдо лийже…
“Й;лед;р ял шотан илем” муниципал кундемын администрацийжым вуйлатыше Татьяна Николаевна Чиркова:
- Тыгай рвезе эше, нылле ийымат шуктен огыл, илаш да илаш веле ыле, но бандеровец-шамыч герой землякнан самырык ;мыржым к;рлыныт. Тиде - нимо дене п;ртылташ лийдыме йомдарымаш. СВО-ш кайымыже годым, мутат уке, се;ымаш дене п;ртылаш шонен, но… Тыге п;ралтын улмаш, очыни. Администраций л;м дене Олег Васильевич ден Эльвира Александровналан, Сергей изаже, Татьяна акаже, нунын ешыштлан, чыла родо-тукымжылан, пошкудыжо-влаклан пеш кугу чаманымашым каласем.
Самырык воиным, патыр салтакым  пытартыш корныш ужатыме годым пеш й;с; к;леш мутым муашат. Кийыме верет пушкыдо лийже, Василий! Тыйын л;мет Й;лед;р ял шотан илем муниципал кундемын историешыже возалтеш. Ме тыйым эре шарнаш т;;алына…
Василийын ч;ч;ж;, Й;лед;р кыдалаш общеобразовательный школын директоржо Евгений Васильевич Петров:
- Пагалыме йолташ-влак, таче ме Шочмо элна верч вуйжым пыштыше мемнан й;ратыме шольына дене чеверласена. ;мырж; к;чык лийын, п;рымашыжат тудлан неле логалын. Школышто, Марий радиомеханический техникумышто, умбакыже Марий кугыжаныш технологический университетыште чот тыршен тунемын. Ондак радиоаппаратостроение дене техник, вара телевидений, радиовещаний да радиосвязьын инженерже специальностьым налын. Но налме специальностьшо дене паша вер лийын огыл, сандене чо;ымаш пашаште тыршен.
Василийын йолташыже-влак шукын лийыныт, тудым эре пагаленыт, вет тудо пеш кумылзак, полыш кидым шуялташ эре ямде лийын. Кок эрге икшывым й;ратен куштен. Шке кумылын элнан интересшым аралаш каен. Эре ончылно, передовойышто лийын. Идалык наре штурмовикын неле сомылжым шуктен, геройла кредалын. Й;лед;р кыдалаш школын коллективше, Й;лед;р ял шотан поселенийын депутатше-влак л;м дене ача-аважлан, иза-акажлан, нунын ешыштлан, чыла родо-тукымжылан, йолташыже-влаклан да ужаташ толшо чыла калыклан кугу чаманымашым каласем.
Василий Олегович мемнан шарнымаштына пе;гыде йолташ да герой семын эрелан кодеш. Школышто тунемше-влаклан Василий Петровын устан тунеммыже да ыштыме подвигше поро пример лиеш. Кийыме мландыже пушкыдо лийже!..
Василийын Й;лед;р кыдалаш школышто класс вуйлатышыже Галина Арсентьевна Фоминых:
- Василий 2003 ийыште школым тунем лекте. Тидлан ынде 21 ий эртен гынат, тачысе кече мартенат поро да весела кумылан, сайын гына тунемше, шыргыжалын ончалше рвезе семын шарналт кодын. Тудо омса воктенак, икымше парт коклаште шинчен. Пырля тунемше йолташыже-влак дене пе;гыде кылым кучен, полыш кидым шуялташ эре ямде лийын. Нигунамат шурген, ваштареш мутым пелештен огыл. Поро йолташ лийын, тудым чылан пагаленыт. Ушыштына, чоныштына Василий эре самырыкак кодеш – лач тидыже ала мемнам кузе гынат лыпландараш т;;алеш. Тачат теве пырля тунемше йолташыже-влак т;шкан пытартыш корныш ужаташ толыныт. А тидыже тудын могай лиймыжым огеш ончыкто мо? Палена: тудо подвигым ыштен илыш дене чеверласен. Вася мыланна эрелан пример лийын кодеш, ме тудын дене т;р лияш тыршаш т;;алына. Ача-аважлан, родо-тукымжылан, палымыже, йолташыже-влаклан пеш кугу чаманымашым каласем. Тек кийыме мландет пушкыдо лиеш, Василий, а чонет узьмакыште гына коштшо…
***
Чеверласыме годым икмыняр одноклассникше Василийым пеш поро кумылан ыле, калыкыште ойлымыла, пытартыш тувыржымат пуаш ямде лийын, манын шарналтышт. Васян йолташ-шамычшат шукын лийыныт. Весела, мыскарам ыштен моштышо да умылышо кумылан улмыжымат палемдышт. Спорт денат, утларакше куштылго атлетике дене кылым кучен, манын ойлышт. 
СВО-ш пырля кайыше да туштыжат пырляк лийше Сергей Ивановын пелашыже Валентина Иванова, ачаже Владимир Николаевич, аваже Людмила Васильевна л;мын Кужэ;ер гыч пытартыш корныш ужаташ толыныт. Ачаже, Владимир Николаевич, тыге палемдыш:
- Сергей ден Вася пырля ик вере лийыныт. Ик жапыштырак вуйышытым пыштеныт. Сергейжым 6 июньышто, кондымо кечынак мланде-авалан пуышна. А вет нуно сар гыч п;ртылмекышт ойыраш лийдыме йолташ семын эре пырля лияш шоненыт, да п;рымашышт тыге трук савырнен шинчын. Ик жап когыньыштымат увер деч посна йомшыланат шотленыт. Позицийышт гыч 20 майыште веле луктын кертыныт, ондакше окопышт укрофашист-влак деке лишне лийын...
СВО-што Вася Сергей Иванов дене пырлят фотографироватлалтыныт. “ВКонтакте” сетьыш Сергейын ватыже луктын. Вася шкеже фотом ышташ й;ратен огыл, фотожо шагал. “ВКонтакте” страницыштыже фотожо уло. 

Эре пырляк улмыла чучеш
Василийын годовойжым тений 5 январьыште ч;ктеныт. Тушкыжо родо-тукымжо, йолташыже-влак шукын погыненыт ыле. Визымше январьжым офицер-влакын каласкалымышт дене кылденыт. Кугу наградылан представленийыштыже тыге возалтын: «...По совокупности героических действий, личного мужества, а также проявленной самоотверженности при выполнении задач по защите Родины...»
Мужество орденжым Кужэ;ер район администраций вуйлатышын п;лемыштыже военком ден администраций вуйлатыше ача-аважлан кучыктеныт.
Кужэ;ер район гыч СВО-што вуйыштым пыштыше-влакын родо-тукымыштын чатышт уло: вашла тидым-тудым умылкалат, палыдымыштым палдарат да тулеч молат. Чылаже коло утла е; тушко ушненыт. А тыгеже вуйым пыштышыже шукын улыт. Теве Кугу Лажд;р кундем гыч гына куд е;ым СВО гыч цинк колоткаш пыштен конденыт. Тиде – К;шыл Нольд;р гыч Валерий Малинин ден Василий Петровым, Лажд;р гыч Игорь Романовым, Андрей Черновым да Станислав Михеевым, Марий Олма гыч Родион Волковым. К;ж; танкист, к;ж; связист, кудыжо Вася семын штурмовик лийыныт, тыгак моло подразделенийлашатат укронацист-шамыч вашта реш кредалыныт. Эше Изи Лажд;р гыч Родион Липатниковым идалык наре муын огыт керт, частьше гыч «Без вести пропал» манын извещенийым колтеныт. Тудат Василий семынак стрелок-штурмовик лийын.   
- Васяна ынде идалык утлат пеленна уке гынат, эре чоныштына илаш т;;алеш, эре пырляк улмыла чучеш, - шинчав;д й;ре ойла аваже Эльвира Александровна. - Уке лиймыже жапыште ала-молан чонемлан пеш й;с; ыле. Ч;чкыдын нимо укештак шорташат т;;алынам, черланенамат. Эре Юмо деч Васям арален шогымо нерген, илыше кодшо манын с;рваленам. Кызытат чонем эре ала-мом кычалеш, фотожым ончем да шортам, шортам да семынем тудын дене пуйто кутырем. Пеш кугу планже ыле. П;ртыл толам да тидым, тудым ыштем, манын ойлен. Эх-х!.. П;ралтын огыл. Передовойыш кайымыже годым изажлан “Мый ынде стрелок-штурмовик улам” манын кугешнен каласкален.
Василий Петров чынже денак чонжо дене эл верч й;лен. Шке к;чык ;мырыштыж; шке илышыжым гына огыл ончыко шынден, тукымжо, ача-аваже, йолташыже, пошкудыжо-влак, шочмо ял калык нергенат шонен. К;шыл Нольд;р ялын тунамсе старостаже Иван Герасимович Петров дене пырля тиде я тудо пашалан эн ондак пижын. Ойгыш логалше кажне е;лан полшаш тыршен. Теве оласе йолташыже Руслан «;мырем мучко тудым шарнаш т;;алам” манеш. Вася тунам шкежат т;шкагудышто веле илен гынат, пырля пашам ыштыше йолташыжым пеленже илаш пуртен, т;;алтыш жапыште шийвундо денат кертмыже семын полшен...
Тыгай неле жап толын гын, Шочмо элым аралаш кайыде огеш лий. Тидым раш умылен, Вася шке кумылын СВО-ш каен. Талын кредалын, геройла вуйжым пыштен. Пытартыш корныш ужатыме годым военкомын мутшо почеш, Василийым к;кш; наградылан темлыме улмаш, Мужество орден дене наградитленыт.
Василий Петров ынде мемнан деке нигунамат огеш тол, ок пелеште, огешат шыргыжал. Ача-аважлан, иза-акажлан курымашлык ойго гына кодын. Но мемнан чонышто тудо курымешлан улыжат 37 ияш гына, суксо гай волгыдо, поро, эре полыш кидым шуялташ ямде ача, эрге, шольо, пошкудо, сай йолташ лийын кодын.
Теве Александр Петров ч;ч;жын почеламутшо пуйто Вася л;мешак возалтын да ача-ава ш;млан кузе чучмым почын ончыкта:   
Т;ня шортеш

Пелй;д кава гычын т;сет коеш –
Ш;мемым к;рыштын илаш йодеш.
Тылат чонем пуэм, шижат, шонем, –
Лач п;ртыл м;;гышк;, шортеш суртем.

Пич й;дым колыштын, йыма чонем.
Мардеж окнам пера – толынат, шонем.
Уке улат да тый – пуста п;ртем.
Пырля лиймет шарнен, кошка омем.

Кумда пасуш лектам – т;сет ужнем.
Мардежым колыштын, й;кет колнем.
Тетла чонет шижде ом керт илен –
Мардеж-имнет на;гай пелен.

Ший тылзе сем почеш элнен мурем.
Яндар шинчат шарнен, илыде илем.
Ш;дыран каваш ончем – чонет ;жеш.
Кузе илаш ынде? Т;ня шортеш.
 
Кеч-могай жапыштат, акрет ожнат, Россий кугыжаныштат, Совет жапыштат виян п;ръе;-влакын вач;мбакышт кугу йодышым виктарен колтымаште, тыныслыкым да ласкалыкым аралымаште эре кугу ответственность возын. Тиде неле сомылым Шочмо элнан патыр эргыже-влак тачат шуктен шогат. Тидын нерген ончыкылык тукымлан Элна верч чын служитлыме, Россий калыкын кугу подвигше нерген историй чыным арален кодышаш улына. Тидлан к;рат 2025 ийым Шочмо элым аралышын идалыкше семын палемдыме. А мемнан марий салтак-влакын чоныштышт марий ш;лыш эре лийже, марий куат нунылан патыр к;рг; вийым пуыжо, Юмо эре арален шогыжо!