Âåñü â Ñòðàíå áåññìåðòèÿ - Àáðîíêàõ

˜   Òåêñò • https://trueview.livejournal.com/284845.html
—————————————————————————



˜                Âåñü â Ñòðàíå áåññìåðòèÿ — Àáðîíêàõ




Ãîòñêèé ïèñàòåëü Èîðäàí (VI âåê í.ý.) â ñâîåì òðóäå «Î ïðîèñõîæäåíèè è äåÿíèè ãåòîâ», ïîä÷åðêèâàÿ ìîãóùåñòâî êîðîëÿ îñòãîòîâ Ãåðìàíàðèõà, êîòîðîãî îí âûäåëÿåò êàê «áëàãîðîäíåéøåãî èç Àìàëîâ», ïðèâîäèò ñïèñîê ïîêîðåííûõ «ñåâåðíûõ ïëåìåí» (arctoi gentes). Èîðäàí âûïèñûâàåò òðèíàäöàòü ñëîâ â âèíèòåëüíîì ïàäåæå: «Golthescytha Thiudos Inaunxis Vasinabroncas Merens Mordens Imniscaris Rogas Tadzans Athaul Navego Bubegenas Coldas». Ñðåäè íàçâàíèé: Thiudos «÷óäü», Vas «âåñü», Merens «ìåðÿ», Mordens «ìîðäâà».

Îòîæäåñòâëåíèåì ýòèõ ïëåìåí çàíèìàþòñÿ óæå ëåò òðèñòà, íî çàãàäêè äî ñèõ ïîð îñòàþòñÿ.

Ëàòèíñêèé òåêñò Èîðäàíà (Iord. 116, 117):

«Nam Gothorum rege Geberich rebus humanis excedente post temporis aliquod Hermanaricus nobilissimus Amalorum in regno successit, qui multas et bellicosissimas arctoi gentes perdomuit suisque parere legibus fecit quem merito nonnulli Alexandro Magno comparavere maiores, habebat si quidem quos domuerat Golthescytha Thiudos Inaunxis Vasinabroncas Merens Mordens Imniscaris Rogas Tadzans Athaul Navego Bubegenas Coldas».

Òðàäèöèîííî ïåðåâîäÿò òàê:

«Ïîñëå òîãî êàê êîðîëü ãîòîâ Ãåáåðèõ îòîø¸ë îò äåë ÷åëîâå÷åñêèõ, ÷åðåç íåêîòîðîå âðåìÿ íàñëåäîâàë êîðîëåâñòâî Ýðìàíàðèõ, áëàãîðîäíåéøèé èç Àìàëîâ, êîòîðûé ïîêîðèë ìíîãî âåñüìà âîèíñòâåííûõ ñåâåðíûõ ïëåì¸í è çàñòàâèë èõ ïîâèíîâàòüñÿ ñâîèì çàêîíàì. Íåìàëî äðåâíèõ ïèñàòåëåé ñðàâíèâàëè åãî ïî äîñòîèíñòâó ñ Àëåêñàíäðîì Âåëèêèì. Ïîêîðèë æå îí ïëåìåíà: ãîëüòåñêèôîâ (Golthescytha), òèóäîâ (Thiudos), èíàóíêñîâ (Inaunxis), âàñèíàáðîíêîâ (Vasinabroncas), ìåðåíñ (Merens), ìîðäåíñ (Mordens), èìíèñêàðîâ (Imniscaris), ðîãîâ (Rogas), òàäçàíñ (Tadzans), àòàóë (Athaul), íàâåãî (Navego), áóáåãåíîâ (Bubegenas), êîëäîâ (Coldas)».

Ïðåäëîæó òàêóþ ðàçáèâêó ëàòèíñêîãî òåêñòà:

«...habebat si quidem quos domuerat: Golthescytha, Thiudos In Aunxis, Vas in Abroncas, Merens, Mordens in Miscaris, Rogas Tadzans, Athaul, Navego, Bube genas, Coldas».

È ïåðåâîä:

«...Ïîêîðèë æå îí: ãîëÿäü, ïëåìåíà â Îëîíöå, âåñü â À<ì>áðîíêàõ, ìåðþ, ìîðäâó â Ìåùåðå...» è ò.ä.

Êòî æå òàêàÿ Âåñü â Àáðîíêàõ?

Ïîäñêàçêó íàì äàñò Àäàì Áðåìåíñêèé.

Àäàì Áðåìåíñêèé òàê ïèñàë î âåñè (âåïñàõ): «Â òåõ ìåñòàõ îáèòàþò àëàíû, èëè àëüáàíû, êîòîðûå íà èõ ñîáñòâåííîì ÿçûêå èìåíóþòñÿ âèççàìè, ïîñëåäíèå âåñüìà æåñòîêèå àìáðîíû è ðîæäàþòñÿ ñ ñåäûìè âîëîñàìè».

Âåñü ~ íåì. weiss ‘áåëûé, ñåäîé’, àëüáàíû ~ ëàò. albus ‘áåëûé, ñåäîé’. Àìáðîíû — áåññìåðòíûå. Äð.-ãðå÷. ambrosia — àìáðîçèÿ, ‘áåññìåðòèå’, ëàò. ambrosius — ‘áîæåñòâåííûé, áåññìåðòíûé; óìàù¸ííûé, ïàõíóùèé àìáðîçèåé’.

Êàê ñîîáùàþò ýíöèêëîïåäèè, ãèïåðáîðåè — ýòî íàðîä, æèâóùèé ïî òó ñòîðîíó ñåâåðíîãî âåòðà Áîðåÿ, êîòîðûé äóåò èç ïåùåð ñåâåðíûõ ãîð. Îíè ÿâëÿþòñÿ ñêàçî÷íûì íàðîäîì, êîòîðûé æèë â êàêîé-òî ðàéñêîé ñòðàíå, âå÷íî þíûé, íå çíàþùèé áîëåçíåé, íàñëàæäàþùèéñÿ íåïðåðûâàþùèìñÿ «ñâåòîì ñåðäöà». Îíè íå çíàëè âîéí è äàæå ññîð, íèêîãäà íå ïîïàäàëè ïîä ìùåíèå Íåìåçèäû è áûëè ïîñâÿùåíû áîãó Àïîëëîíó. Êàæäûé èç íèõ ìîã äîæèòü äî 1000 ëåò.

Âîïðîñ î òîì, êåì áûëè ãèïåðáîðåéöû, âîëíîâàë ëþäåé âî âñå âðåìåíà. ×òî æå ñîîáùàþò íàì äðåâíèå èñòî÷íèêè?

Ãåðîäîò (IV â. äî í.ý.) ñîîáùàåò, ÷òî ãèïåðáîðåè æèëè çà Ðèïåéñêèìè ãîðàìè, çà ñêèôàìè, ñåâåðíåå èõ. Ãðå÷åñêèé ãåîãðàô Ôåîïîíò (IV â. äî í.ý.) äàåò ñâåäåíèÿ î ãèïåðáîðåÿõ, î êîòîðûõ ïîëóáîã Ñèëåí ñîîáùàåò ôðèãèéñêîìó öàðþ Ìèñàäó âî âðåìÿ èõ áåñåäû: «Åâðîïà, Àçèÿ è Àôðèêà ÿâëÿëèñü îñòðîâàìè, îêðóæåííûìè ñî âñåõ ñòîðîí îêåàíîì. Âíå ýòîãî ìèðà åñòü åùå îñòðîâ ñî ìíîæåñòâîì æèòåëåé. Ìíîãî÷èñëåííàÿ àðìèÿ ýòîãî îñòðîâà (Àòëàíòèäû) ïîïûòàëàñü âòîðãíóòüñÿ â íàøè çåìëè, ïåðåïðàâèâøèñü ÷åðåç îêåàí. Îíè äîñòèãëè çåìëè ãèïåðáîðååâ, êîòîðûõ âñå ñ÷èòàëè ñàìûìè ñ÷àñòëèâûìè ëþäüìè ýòîé ÷àñòè ñóøè. Íî êîãäà çàâîåâàòåëè óâèäåëè, êàê æèâóò ãèïåðáîðåè (óêðûâøèåñÿ â ïåùåðàõ), îíè ñî÷ëè èõ òàêèìè íåñ÷àñòíûìè, ÷òî îòêàçàëèñü îò âñåõ ñâîèõ àãðåññèâíûõ íàìåðåíèé è âîçâðàòèëèñü äîìîé, çàêëþ÷èâ äðóæåñêèé äîãîâîð».

Äðåâíåðèìñêèé ó÷¸íûé Ïëèíèé Ñòàðøèé â ñâîåé «Åñòåñòâåííîé èñòîðèè» ïèñàë î ãèïåðáîðåÿõ ñëåäóþùåå: «Çà ýòèìè [Ðèïåéñêèìè — Âàëäàÿìè] ãîðàìè, ïî òó ñòîðîíó Àêâèëîíà, ñ÷àñòëèâûé íàðîä, êîòîðûé íàçûâàåòñÿ ãèïåðáîðåéöàìè, äîñòèãàåò âåñüìà ïðåêëîííûõ ëåò è ïðîñëàâëåí ÷óäåñíûìè ëåãåíäàìè. Âåðÿò, ÷òî òàì íàõîäÿòñÿ ïåòëè ìèðà è êðàéíèå ïðåäåëû îáðàùåíèÿ ñâåòèë. Ñîëíöå ñâåòèò òàì â òå÷åíèå ïîëóãîäà, è ýòî òîëüêî îäèí äåíü, êîãäà ñîëíöå íå ñêðûâàåòñÿ (êàê î òîì äóìàëè áû íåñâåäóùèå) îò âåñåííåãî ðàâíîäåíñòâèÿ äî îñåííåãî, ñâåòèëà òàì âîñõîäÿò òîëüêî îäíàæäû â ãîä ïðè ëåòíåì ñîëíöåñòîÿíèè, à çàõîäÿò òîëüêî ïðè çèìíåì. Ñòðàíà ýòà íàõîäèòñÿ âñÿ íà ñîëíöå, ñ áëàãîäàòíûì êëèìàòîì è ëèøåíà âñÿêîãî âðåäíîãî âåòðà. Äîìàìè äëÿ ýòèõ æèòåëåé ÿâëÿþòñÿ ðîùè, ëåñà; êóëüò Áîãîâ ñïðàâëÿåòñÿ îòäåëüíûìè ëþäüìè è âñåì îáùåñòâîì; òàì íåèçâåñòíû ðàçäîðû è âñÿêèå áîëåçíè. Ñìåðòü ïðèõîäèò òàì òîëüêî îò ïðåñûùåíèÿ æèçíüþ… Íåëüçÿ ñîìíåâàòüñÿ â ñóùåñòâîâàíèè ýòîãî íàðîäà».

 óäìóðòñêîì ÿçûêå øóäî — ‘ñ÷àñòëèâûé’, øóä — ‘ñ÷àñòüå’.

Êàê ñîîáùàåò «Äæàãôàð Òàðèõû», øóäöû — ýòî âåïñû è ìåðÿ, à Øóä — áóëãàðñêàÿ ãóáåðíèÿ ýïîõè I ýìèðàòà íà çåìëÿõ âåïñîâ è ìåðè.

---------------------

Àìáðîíû (ëàò. Ambrones), Àìâðîíû — êåëüòñêîå ïëåìÿ, êîòîðîå â ýïîõó âòîðæåíèÿ ãåðìàíñêèõ ïëåìåí êèìâðîâ è òåâòîíîâ ïðîæèâàëî íà òåððèòîðèè ñîâðåìåííîé Øâåéöàðèè. Àìâðîíû âìåñòå ñ äðóãèìè òðåìÿ çàïàäíîãåðìàíñêèìè íàðîäàìè: òåâòîíàìè, êèìâðàìè è òèãóðèíàìè, â 113 ãîäó äî Ðîæäåñòâà Õðèñòîâà è â ñëåäóþùèå ãîäû, øåñòü ðàç ðàçáèâàë ðèìñêèå âîéñêà è óãðîæàë ðèìñêîìó ãîñóäàðñòâó ïî òó ñòîðîíó Àëüï, òàê ÷òî åùå â ïîçäíåéøåå âðåìÿ èìÿ èõ ñðåäè ðèìëÿí ïðîèçíîñèëîñü ñ óæàñîì, ãäå ñîáñòâåííî æèëè àìáðîíû, ñ òî÷íîñòüþ íå îïðåäåëåíî.

Îá àìáðîíàõ óïîìèíàþò Ëèâèé (I. 68), Ñòðàáîí (4, ð.183), Ïëóòàðõ (Mar.), Åâòðîíèé (V, 1). Êîãäà íà÷àëàñü Êèìâðñêàÿ âîéíà, àìáðîíû æèëè â Ãåëüâåöèè, â ïðåäåëàõ íûíåøíåãî áåðíñêîãî êàíòîíà. Âìåñòå ñ äâóìÿ äðóãèìè ãåëüâåòñêèìè ïëåìåíàìè — òèãóðèíàìè (Tigurini) è òóãåíàìè (Tughenes) — îíè ïðèìêíóëè ê êèìâðàì è òåâòîíàì, ó÷àñòâîâàëè â èõ ãðàáåæàõ è îïóñòîøåíèÿõ, â èõ ïîáåäàõ íàä ðèìñêèìè âîéñêàìè. Îíè ðàçäåëèëè ñ òåâòîíàìè èõ ó÷àñòü â êðîâîïðîëèòíîé áèòâå ïðè Ýêñå (102 ãîä äî íàøåé ýðû). Ïîñëå òîé ïîáåäû Ìàðèÿ èìÿ àìáðîíîâ êàê íàðîäà èñ÷åçëî; èõ îñòàòêè áûëè, âåðîÿòíî, èñòðåáëåíû æèòåëÿìè Ãàëëèè èëè ñìåøàëèñü ñ äðóãèìè ïëåìåíàìè.

Íî ñàìî ñëîâî Ambro (Ambrones) ïåðåøëî â ÿçûê ðèìëÿí â çíà÷åíèè ðóãàòåëüñòâà — «ðàñïóòíûé ÷åëîâåê, íåãîäÿé», ñîãëàñíî îáúÿñíåíèþ Ôåñòà — «turpis vitae homines ambrones dicuntur».