Iнструкцыя для капсульнiкау

Калі жывеш у капсуле, варта памятаць два моманты.

Першы: унутры можна рабіць для сябе што заўгодна, але з капсулы праз гэта не вызвалішся.

Другі: калі ўнутры не рабіць для сябе нічога, можна страціць сілы настолькі, што не вызвалішся адназначна.

Капсула – гэта тое, што сілы адбірае. Няважна, якім чынам. Няважна, ці праўдападобна яна маскіруе гэта зручнасцю і бяспекай. Капсула раўняецца палону. Палон раўняецца нязручнасці. Нязручнасць можна трываць толькі да той пары, пакуль яна не ператворыцца ў невыноснасць. А выносіць невыноснасць – шкодна.

Калі пасадзіць чалавека ў слоік і закруціць накрыўку, ён можа абсталяваць сабе там жытло, правесці вентыляцыю, паставіць кветку на працоўны стол і паліваць двойчы на тыдзень, набыць яркія фіранкі для настрою і прадумаць меню. Але застанецца чалавекам у слоіку.

Калі чалавек у слоіку вырашыць, што яму без патрэбы і меню, і фіранкі, што няма чаго мучыць кветку нароўні з сабою, што зарадку можна не рабіць, раз назаўсёды зачынены, і наогул у слоіках усе так жывуць... Тады нядзіўна, што паўсюль вырастаюць слоікавыя гарады, дзе не кожны дазволіць сабе нават вентыляцыю.

Дык аб чым я... Аб тым, што нельга хлусіць сабе (у першую чаргу сабе) і казаць, што табе добра там, дзе нядобра.

Зрэшты, гэта неадчувальнасць, а не хлусня.

Каб адсунуць руку ад агню, не патрабуецца розум. Рука адчувае, што ёй нядобра, і не стане трываць. А вось капсула вынаходзіць для свайго чалавека дзясяткі страхаў, каб ён гэты агонь цаніў і апраўдваў, пакуль той зжырае яго да касцей.

Хто сказаў, што ёсць жыццё без агню?
Дзе гарантыі, што не траплю з агню ды ў полымя, а адтуль – у магму?
Чаму не застацца ў звыклым агні?
Чаму агонь – гэта блага?

...Калісь была іншая капсула. У кожнага. Каляплодныя воды, цемра, цішыня і часам неназойлівыя гукавыя і тактыльныя прыкметы вонкавага свету. Бяспечна. Утульна. Спакойна. Дзеля чаго выходзіць з утульнасці? Няхай утульнасць будзе заўжды.

Але цябе вынялі, абцерлі, абгледзелі, абкружылі гучным сляпучым няўтульным светам і загадалі жыць. А як жыць? Лёгка сказаць. Бо складанасці прыходзяць разам са свядомым жыццём. Спачатку стаць сацыялізаваным, потым умелым, потым дарослым і самастойным – і ўсё гэта ледзь выносна, калі, у прынцыпе, і з жывата вылазіць не хацеў. Тым, хто хацеў, шанцуе. Хацеў – і вылазіў сам, па ўласным імкненні і разуменні, калі кожны рух у вонкавы свет становіцца навыкам. Навыкам жыць у гэтым свеце. Навыкам прарываць абалонкі ў пошуках лепшага.

Навык – ён на тое і навык, каб засвойвацца практыкай. Чым часцей адкладваеш тэлефон, тым цвярдзей вучышся абыходзіцца без яго. Чым часцей праходзіш скрозь абалонкі, тым болей бяспечнымі і меней фатальнымі яны выглядаюць.

Але, зноў жа, на любыя абалонкі патрэбны сілы. У чалавека ў слоіку, які жыве без вентыляцыі, сіл можа не быць. У яго кіслароднае галаданне. Гіпаксія. Таму рухі даюцца цяжэй, а зрок тунэльны. Таму, калі ціск абалонак выглядае празмерным, так моцна цягне назад, у каляплодныя воды, а можна пад коўдру з галавой. Скруціцца, схавацца, аддыхацца, пакуль высахнуць слёзы, не быць нікім, не вырастаць, не змагацца, не спрабаваць выжыць, успомніць, што выжываць не трэба, што можна паглядзець у высокае неба і магутныя дрэвы, што неабавязкова ўставаць і бегчы, што па сілах – намацаць апору і слацца па ёй парасткамі дзікага вінаграду, які ведае, што не можа сам, але можа пакрыху, пакуль ёсць куды абаперці кожны новы віток.

Унутраны вінаградны ствол не вырастае адразу. Ніякі ствол не вырастае адразу. Тым больш калі гіпаксія. І невыноснасць. І капсула.

Аднак вырастае праз час, калі ёсць паветра і сонца, зямля і вада. Каб трымацца ў зямлі і жвава бегчы вадою, каб ляцець разам з ветрам і гарэць нібы сонца.

Агнём, які дае жыццё, а не трымае ў палоне. Які прапальвае абалонкі наскрозь.

Калі жывеш у капсуле, варта памятаць два... не, адзін момант.

Калі ты ўнутры... жыві.


15.04–03.06.2025