Сказка про ящериц на казахском языке

БІРІНШІ ТАРАУ

Бір кездері кесірткелер бол;ан. Ертеде олар ;;йры;сыз ;мір с;рген. Б;л ;те нашар болды. Кім кесіртке ;стаса, соны жеді.Біра; кенеттен б;л болды: ;;дай кесірткелерді аяп, оларды; жойылмайтынын айтты. ;;йры; оларды ;;т;арады. Міне, д;л осы с;тте жер шарында;ы барлы; кесірткелерді; ;;йры;ы ;сті.Содан бері былай болды: біреу кесіртке ;стаса, ;;йры;ын т;геді. Кесірткелер патшалар сия;ты ;мір с;рді. Жыртыл;ан ;;йры;ты; орнына жа;а ;;йры; ;седі.


ЕКІНШІ ТАРАУ

ВАРАН ТУРАЛЫ

Ш;лде оларды; е; з;лым туысы - Варан ;мір с;рді. Ол ;те ;лкен болды. Жаманды; жасады. Варан кесірткелерге ;ыз;анышпен ;арайды, ;йткені олар кішкентай еді. Оны; ;;мда зындандары болды. Онда к;птеген т;т;ындар болды.Олар кесірткелер болды. Оларды; барлы;ы бостанды;;а шы;у;а тырысты. Олар ;здерін ;алай ;;т;ару туралы ойлана бастады. А;ыры олар м;ны т;сінді. Олар ;ашып кетті. Олар монитор кесірткесін ;стай алатын батыл іздеуге шешім ;абылдады. Кесірткелер Мыс тауды; иесіне ж;гіріп барып, монитор кесірткесінен ;ашып ;;тылды; дейді.

"Варан ;уып кете ме деп ;ор;амыз. Ол бізді та;ы да жер астына апарады. Біз ;иналамыз! Бізді одан ;;т;ара к;р, ханым! ;тінемін!"

«Жарайды, мені; кітабымда сені ;;т;арамын деп жазыл;ан, оны ;алай аз;ыру;а болатынын ойланайы;».

Кесірткелер ойланып, ойланып, бір ой;а келді. Олар шешті.


;ШІН ТАРАУ

Олар ш;л дала;а ж;гіріп, монитор кесірткесіні; тесігіні; алдында т;рып, ай;айлай бастады. Монитор кесірткені естіп, сырт;а шы;ты. Ол ;анша кесіртке к;рді! Миллиондар! Ол кесірткелерді; со;ынан ж;гірді. Бір топ кесіртке ж;гіреді, асы;ыс.Міне, жа;ын ма;да;ы тау. Монитор кесірткесі де артта ;алмайды. ;ожайын к;реді: кесірткелер ж;гіріп келеді, ал монитор кесірткені оларды; артынан ж;гіреді. Кесірткелер ;;гірге ж;гірді. ;ожайын кесірткелерді ішке кіргізді, біра; монитор кесірткесі жо;.

Ол оны азаптай бастады:

"Сіз кесірткелерді неге т;рмеде ;стайсыз? Неге?"

Монитор кесіртке былай деп жауап берді:

«Мен си;ырландым, егер си;ырды сейілсе;, мен мейірімді боламын».

Оны; с;зінде бірде-бір а;и;ат с;з болмаса да, ханым о;ан сенді. Ол: «Мен сені ;шіремін», - деді. ж;не оны сипады. Ол кесірткеге айналып, ж;гірді. Бас;а кесірткелерді; б;рі оны; артынан ж;гірді.

Олар бір жерге ж;гіріп келіп, Варанны; к;;ілін т;сіру керек пе, жо; па, соны шеше бастады. Кейбіреулер: «И;» деп ай;айлады! Бас;алары: «Жо;» деп ай;айлады! Біра; ханым б;рін тыныштандырды. Ол былай деді:


"Біз Варан;а к;мектесуіміз керек! Ол сені т;рмеге отыр;ызса да, оны; си;ыры жойыл;ан болуы керек!" Хамелеон: «Барлы;ы жо;алмаса да, Варан мейірімді, ол жай си;ырлы», - деді.


Ж;йрік кесіртке: "Мен тез ж;гіріп, ;ашып кетсем де, мені; т;сім ;демі. Мен кішкентаймын. Мен жасырынамын, мен ба;ыттымын. Варанны; к;;ілін ;алдырмау керек, ;йтпесе ол бізді ;айтадан тартып алады. Ол ;немі ;тірік айтады".

Агама: "Мониторий кесіртке а;аштар;а ;рмелей алмайды, біра; мен аламын. Мен а;аш;а ;рмелеп шы;амын, ал монитор кесірткені ма;ан жетпейді" дейді.

Кесірткелер тал;ылап, тал;ылап, кері ;арай ж;гірді.

Жолда кесірткелер айтады:


"Не істедік? Олай етпеу керек! Монитор кесіртке бізді де, жануарларды да жейтінін білеміз. Біз сонда бол;ан кезде ол он екі кесірткіні жеп ;ойды. Ханшайым не деді? Тек оны ;;т;арар еді".


Кесірткелер ж;гіріп оралды, Варан оларды к;тіп т;рды. Варан олардан оны; к;;ілін ;алдыра ала ма деп с;рады. Кесірткелер: «Жо;!» – деді. Сосын Варан ашуланып, оларды т;рмеге ;айтарды. Кесірткелер ;ор;ып кетті, біра; т;рмеге жа;ында;ан кезде олар батыл болып, о;ан со;ыс жариялады.


Олар екі топ;а б;лініп, ш;птерді; пыша;тарын алып, оларды бір-біріне байлау;а кірісті, олар бір-біріне байлан;ан кезде Варан;а барды.

Варанны; ;лы болды, кішкентай монитор кесірткесі. Варан кішкентай монитор кесірткесіне:

«Балам, кесірткелерді алда;дар, олар мені мазаламасын».

Кішкентай монитор кесірткесі кесірткелерге ж;гіріп барып, Варанны; іскерлікпен кеткенін айтты. Кішкентай монитор кесірткіні ;рып-со;;ан кесірткелер, егер ол та;ы да ;асына келсе, тістеп алатынын айтты. Кішкентай мониторлы кесіртке Варан;а ша;ып, жыртыл;ан ж;не ;;йры;ы жо; оралды. Варан та; ;алып, оны; неге олай екенін с;рады.

Варанчик: «Кесірткелер мені тістеп, ;;йры;ымды тістеп алды», - деп жауап берді. Варан ашуланып, барлы; ш;лді ба;ылаушыларды кесірткелер деп атады. Ол к;туін ;тінді де, ;пкесі Жылан;а барды. Жылан: «Мен б;л кесірткелерді жеймін, сен жа;сы боласы;», - деді.

Монитор кесіртке риза болды. Ол ;айтып кетті. Монитор кесіртке риза болып оралды. Со;ыс басталды. Жылан жор;алап к;терілді. Ол кесірткелерге шабуыл жасай бастады. Кесірткелер алып кесірткелермен - монитор кесірткелерімен шай;асты. Жылан кесірткеге шабуыл жасады. Біра; кесіртке жыланны; таразысын ж;лып алды. Жылан кесірткелерге шабуыл жасап жат;анда, ол ;алай жала;аштанып ;ал;анын бай;амай ;алады. Ол ;оры;;анынан жор;алап кетіп ;алды.


Кесірткелер мониторлы; кесірткелерді ;;м;а к;міп тастады. Ж;не олар же;ді.

Кесірткелер ;атты ;уанды. Содан кейін монитор кесіртке ;;мнан шы;ып, мейірімділік с;рай бастады.

«Са;ан мейірім жо;, - деді кесірткелер, - кеті;дер!

Ал монитор кесіртке кетіп ;алды. Ал кесірткелер ;з ;мірін айта бастады.

Сары;;рса;: «Мен са;ан айтамын», – деді. Ж;не айта бастады.


"Он жыл б;рын мені ;стап алып, террариум;а ;ойды. Сосын мені жіберді".

Жасыл кесіртке ;з ;мірі туралы айтып берді. "Олар мені тауда ;стап алды. Тасты; жары;ына кептеліп ;алып, ;ашып кете алмадым. Мені ;атты ;ста;аны сонша, ;оз;ала алмай ;алдым. ;йге ;келіп, ;;рттай бастады. Бір к;ні та;ерте; мен ;ашып кеттім. Инкубатор;а кіріп, балапандарды жеп ;ойдым. Сосын мені жіберді".

Тею бала кезінде ;йде ;алай т;р;анын айтып берді.

Кесірткелер Мыс тауды; ;ожайынына ж;гірді. Олар о;ан Варанны; оны алда;анын айтты. Ханшайым олар;а ;йге ;айтуды б;йырды. Кесірткелер ;йлеріне ж;гірді. Оларды; балалары болды. А;, со;ыр ж;не т;ссіз. Жастар ;уанып, аттары кім екенін с;рады. Олар бас;алардан жасы нешеде екенін с;рай бастады. Кесірткелер ;;гірде ;мір с;рген. Онда кесірткелер к;п болды. Олар тау;а шы;ып, шуылдап ж;гірді. Кесірткелер с;йлей бастады.


Варан ;айтып келді. Та;ы да ;стай бастады, кесірткелерді ;стай бастады. Варан к;;ілді болды. Мыс тауды; ханымы м;ны біліп, кесірткелерді ша;ырады. Б;л насыбайг;лдер еді. Олар м;ны орындау;а тырысты. Олар кесірткелерді босатып, тез кету керек екенін айтты.

Иесі ;арыш;а ;шу керек екенін айтты. Кесірткелер зымыран ;;растыра бастады. Біра; олар м;ны істей алмады. А;ырында, олар оны салды. Олар ;шып кетті.

К;те т;ры;ыз! - деді Варан.

Ол монитор кесірткелері мен кішкентай монитор кесірткесі бар ;арыш кемесін жасады. Монитор кесіртке, кішкентай монитор кесірткесі ж;не монитор кесірткені кемеге кіріп, оларды; артынан ;шып кетті. Олар кесірткелерді Жерден 18250 ша;ырым ;ашы;ты;та ;уып жетті. Шабуыл жасап жат;анын к;рген кесірткелер Ай;а ;шып кетті. Олар скафандр киіп, ;ону;а кірісті.


Т;ртінші тарау

АЙДА;Ы КЕСІРТІКТЕР
T;rtin;i taraw

AYDA;I KESIRTIKTER


Кесірткелер Ай;а ;он;ан бойда Варан келді. Ол жерге ;онып, ;зіне ж;не мониторда;ы кесірткелерге скафандр киді. Ал со;ыс басталды. Кесірткелер мониторда;ы кесірткелерді; скафандрларын ;рлап алып, кері ;шып кетті. Варан да ;шып кетті.


БЕСІНШІ ТАРАУ

КЕСТІРТІТТЕРДІ; БИІ

Кесірткелер Жерге орал;анда, олар ойын ала;ын жасауды ;й;арды. Олар дым;ыл жер тауып, табандарымен тере; ;;гір ;азды. Содан кейін олар дым;ыл ;;мды шы;арды. Содан кейін олар барлы; кесірткелерді ша;ырып, билей бастады. Биден кейін Варан да келіп биледі.

АЛТЫНШЫ ТАРАУ

К;НДЕ

Биден кейін мониторлы; кесірткелер к;нге к;йіп жатты. Олар кесірткелерге кім шабуыл жасайтыны туралы дауласа бастады. Олар таласып, таласып, т;белесті. Ж;не олар кім к;п тістеген болса, сол кек алады деп шешті.

Олар со;ысты. Е; бірінші мониторлы кесіртке е; к;п тістеген болып шы;ты. Ол кесірткелерден кек алу;а барды. Ал кесірткелер к;нге ;ыздырынып жатты. Олар мониторда;ы кесірткелерден кім кек алатынын тал;ылады. Кім к;п тістеген болса, олар кек алады деп шешті.


Олар со;ысты. ;шінші кесіртке мониторда;ы кесірткелерден кек алу;а барады.

Олар етті б;ліспеген болып шы;ты.

Міне екеуі кездеседі. Олар ;рыса бастады. Кесіртке ;;м;а ;;іліп, Варан да солай істеді. Олар ;;мда ;атты со;ыс;аны сонша, ;;м ;шып кетті. Кесіртке Варанны; терісімен жор;алап шы;ты. Ал Варан? Бейшара! Ол жала;аш болып шы;ты. Ет пен с;йек. Варан кетіп ;алды.

Ол бас;алар;а барлы;ыны; ;алай бол;анын айтып берді. Монитор кесірткелер ашуланып, кесірткелерге со;ыс жариялады.

Ал кесіртке ;айтып келіп, барлы;ыны; ;алай бол;анын айтып берді. Кесірткелер батыл болып, мониторда;ы кесірткелерге со;ыс жариялады. Екі ;йір кездесіп, ;;м;а т;седі. Оларды; т;белескені сонша, ;;м жан-жа;та ;шады. Кесірткелер жор;алап шы;ып, ;йлеріне ;айтты. Монитор кесірткелер де жор;алап шы;ты. Барлы;ы жала;аш. Олар м;;айып ;йлеріне ;айтты.


ЖЕТІНШІ ТАРАУ

ЕКІ КЕЛТІРТІК

Агама мен епті кесіртке кездесті. Агама: ма;ан ;она;;а кел, дейді.

Кесіртке келді. Агама сонда тама; ;зірледі де:

«Отыр.» Ж;йрік кесіртке «Рахмет» деп отырып, тама;танып алды.

Ж;йрік кесіртке:

-Енді ма;ан кел.

Агама келді. Кесіртке: «Отыр», – деді. Агама отырды. Ж;йрік кесіртке оны; бояуына ;арап, ойланып ;алды.

Агама: «Не ойлап отырсы;?» деп с;рады.

«Мен сізді; бояуы;ыз;а ;арап т;рмын», - дейді епті кесіртке. «Мен де осындайды ;алаймын».

— Жарайды, — деді Агама. «Алмасамыз».

Олар ауыстырды. Терісі икемді кесірткеге д;л с;йкес келеді. Олар терілерді киіп, кейін оларды ;айтарды.



СЕГІЗІНШІ ТАРАУ

МЫС ТАУДЫ; ХАНШЫСЫ ТУРАЛЫ

Кесірткелер ш;лге ;арай ж;гірді. Неге екені белгісіз, ш;л дым;ыл болды. Олар кесірткені к;ріп, оны; неге дым;ыл екенін с;рады. Ол былай деп жауап берді:

"Дауыл б;лт ;келді, б;рі су астында ;алды. ;ш к;ннен кейін су ;;м;а сі;іп кетті, сонды;тан дым;ыл болды".

Кесірткелер ;йге м;;айып келді. Ханшайым оларды к;ріп:

«Неге сонша ;ай;ылысы;?»

«Е, ш;лді су басты, су ;;м;а сі;іп кетті, ;азір ол жерде дым;ыл».

Ханшайым айдала;а барып, ;олын б;л;ап еді, бірден ш;л кеуіп ;алды.

Кесірткелер ш;лге ж;гірді, ол жерде ;;р;а; болды. Олар достарымен с;йлесе бастады. Олар ханым;а ж;гіріп барып, б;рін айтып берді.


ТО;ЫЗЫНШЫ ТАРАУ

КЕСІРТІТТЕР МЕН ХАНШАЙ ТУРАЛЫ

Бір к;ні ханым жылап отырды. Кесірткелер ж;гіріп келіп, оны; неге жылап т;р;анын с;райды. Ханшайым бір жыл б;рын ;лген кесірткеге жаны ашитынын айтты. Кесірткелер Алтын Тауды; ;ожайынына ж;гірді. ;ожайын кесірткелерді тама;тандырып, суарып, олар;а неге ж;гіріп келгендерін с;рады. Кесірткелер о;ан не бол;анын айтып берді. Ханшайым: «Мен Мыс тауыны; ханымына к;мектесемін, ;йге ж;гіріп кел», - деді.

Кесірткелер ;йлеріне ж;гіріп келіп, ;ожайын;а Алтын Тауды; ;ожайыны келетінін айтады. Осылай дегеннен-а; б;рі жар;ырап, Мыс тауды; ханымыны; алдынан Алтын Тауды; Ханшайымы к;рінді.

— Не, апа, жылап т;рсыз ба? — деп с;рады ол.

«Мені; кесірткем ;лді, - деді ;ожайын, - мен жылап отырмын.

— Мен са;ан кесіртке беремін, — деді Алтын тауды; ханымы. «Мен са;ан ;о;ырау шаламын».

Ол кесірткіні ша;ырып, о;ан берді.


ОН ТАРАУ

КІРІСПЕ

Бір к;ні кесіртке су;а т;сіп кетті. Ол е; т;біне дейін ;шып, ж;гірді. Т;менгі жа;ында. Ол тритонмен кездесті. Кесіртке та; ;алып, оны; неге м;ндай ;;йры;ы бар екенін с;рады. Тритон м;ндай ;;йры;ты; ж;зу ;шін ;ажет екенін айтты. Ж;зу кезінде ;;йры; о;ан к;мектеседі. "Мен ;;йры;ымды б;л;аймын, ж;земін. Ал сені; ;;йры;ы; ;андай?"

«Ж;;а».

«Ал менікі ;алы;, сен олай ж;зе алмайсы;».

Б;л жерде кесіртке су;а батып бара жат;анын сезді. Ол бар к;шімен ж;зіп шы;у;а тырысты. Біра; ол алмады. Бейшара кесіртке су;а батып кетер еді, біра; тритон оны; ;;йры;ынан ;стап, жа;а;а ;арай ж;зіп кетті. Ол кесірткіні жа;а;а к;теріп, ж;зіп кетті.

Кесіртке оянып, ;йіне ж;гірді.


ОН БІРІНШІ ТАРАУ

СИНК ГЕККО


Бір к;ні т;нде кесіртке оянып, жар;ыра;ан к;здерін к;реді. Б;л геккон терісі еді. Кесіртке ;ор;ып кетіп, жарыл;ан жерге кіріп кетті. Геккон терісі былай деді:

«;оры;па!»

Кесіртке оны; ;асына келіп, оны; кім екенін с;рады. Кесіртке:

«Мені; атым Скинк Гекко».

Кесіртке аздап ;оры;ты, біра; ;зін таныстырды. Скинк геккон кесірткеге к;мек керек болса, ол: «Тері геккон!» деп ай;айлайтынын айтты. Ал геккон келер еді.

Олар ;;гірге кірді. Геккон кетіп ;алды, ал кесіртке шошып кетті. Ол адасып: «Ары; геккон!» деп ай;айлады. Ары; геккон ж;гіріп келіп, ж;гіріп, кесірткіні дала;а алып шы;ты. Ол геккон;а рахметін айтып, ;йіне ж;гірді.


ОН екінші тарау

;;РА;ТЫ КЕСТІРТІК

Кесіртке далада ж;гіріп келеді. Кенеттен кесіртке ш;;;ырдан шы;ып, о;ан шабуыл жасайды. Кесіртке ;ор;ып, ай;айлайды:

«Тері геккон!»

Скинк геккон ж;гіріп келіп, кесірткіні к;ріп, терісіні; с;р екенін бай;ады. Ал оны; мойнында плащ т;різді жалпа; жа;асы ісіп кетті.

Б;рыл;ан кесіртке ;ор;ып, кешірім с;рай бастады. Олар танысып, кесіртке Варанны; ;ызметшісі екенін айтты.

«Монитор кесіртке сені ша;ырып жатыр», - деді б;ріккен кесіртке.

Мен келемін, - деді кесіртке.

Ол жылтыр кесірткемен Варан;а барды. Варан ш;;;ырда отырды. Жасыл кесіртке жо; екен, оны тек сен ;ана босатса; болады деді.


ОН ;ШІН ТАРАУ

САЯХАТ

Кесіртке ж;гіріп барып жасыл кесірткені іздеді. Ол аш болды, то;тады, бірнеше ;ателерді ;стады, содан кейін ;айтадан жол;а шы;ты. Ол к;лге ж;гірді. Ол ж;зіп келе жат;ан тритонды к;рді. Ол ай;айлады:

«Ньют, мені к;лді; ар;ы бетіне апар!

- Жарайды, - деді тритон, - мені; ар;ама отыры;ыз.


Кесіртке тритонны; ар;асына отырды, ал тритон оны к;лді; ар;ы жа;ына апарды. Кесіртке тритон;а рахметін айтып, ж;гіре ж;нелді.

Ол ш;лге ж;гірді. Ол тауды к;ріп, о;ан кірді. Онда к;птеген кесірткелер ж;не осы тауды; иесі болды. ;ожайын кесірткені к;ріп, оны; сонша асы;ыс ;айда бара жат;анын с;райды. Кесіртке о;ан б;рін айтып берді. Ханшайым басын изеп:

"Кесірткені босату ;иын. Оны монитор кесірткені к;зетіп т;р. ;атты ашулы. Ол еш;ашан ;йы;тамайды, к;зетеді. ;й;ыда;ы ш;пті алып, монитор кесірткесіне жем беру керек. Сосын кесірткіні босатып алу;а болады".

Кесіртке зындан;а барып, ор ;азу;а кірісті. Ш;;;ыр ;азыл;ан кезде, кесіртке оны; ішіне кіріп, жо;ары ;арай ;азу;а кірісті.

Ал жасыл кесіртке ;;мны; неге жылжып бара жат;анына та; ;алады. Ол бірде;е шы;ып жат;анын к;реді ж;не ол сыны;тар;а ;;сайды. Кесіртке шы;ып, тез ж;гіру керек екенін айтты. Ол кесірткені ;стап, ш;;;ыр;а кірді. Олар шы;ып ж;гірді.

Олар к;лге ж;гірді, ал жасыл кесіртке ж;зуді білді. Ол былай деді:

«;;йры;ы;нан ;ста!

Кесіртке ;;йры;ынан ;стады, жасыл кесіртке су;а ж;гірді. Ол ж;зді, ал кесірткелер Варан;а ж;гірді. Варан кесірткіні марапаттап, ;йіне жіберді.


ОН т;ртінші тарау

;АЙТАРУ

Кесіртке ;йіне ;айтып, барлы;ына ;зіні; шытырман о;и;аларын айтып берді. Кесірткелер о;ан ;ыз;анышпен ;арай бастады. Олар кесірткені тергеп, тергеп еді, кесіртке: «Ма;ан келші, мыс тауды; ханымы!» деп ойлады.

-Сен мені ша;ырды; ба? — деп с;рады ол.

— И;, — деді кесіртке. «Мені кесірткелермен татуластыру!»

«Жа;сы!» - деді ;й иесі. "Мені ты;да;ыз. Сіз си;ырлы сусын ;шін еш;ашан жанжалдамайсыз. Біра; есі;ізде болсын: егер сіз ;з салма;ы;ыздан арты; массаны ішсе;із, сіз ш;л дала;а т;сесіз. Сіз з;лым ба;ылаушы кесірткемен бірге боласыз ж;не еш;ашан б;л жерге оралмайсыз!"

Осыны айтып, ;ыз;ылт т;сті с;йы;ты; толтырыл;ан б;телке ;алдырып, жо;алып кетті. Кесірткелер бір тамшысын т;сіріп, жалап жіберді. Олар бірден татуласып, б;рын;ыдай ;мір с;ре бастады. Біра; бір к;ні Варан олар;а шабуыл жасап, кесірткелерді ;;лды;;а сатты.


ОН БЕСІНШІ ТАРАУ

КЕСІРТКІЛЕР ХАНАЙЫМДЫ ;АЛАЙ ДЕГЕН

МЫС ТАУ Ж;НЕ ОЛАР МОНИТОРДЫ ;АЛАЙ БЕТТАСТЫРДЫ

Кесірткелер монитор кесірткесі ;шін ж;мыс істей бастады. Олар еште;е жеген жо;. Амалы таусыл;ан кесірткелер мыс тауды; ;ожайынына ;о;ырау шалуды ;й;арады. Кесірткелер ;ожайын туралы ойлады. Осыны ойла;ан бойда к;з алдынан бірде;е жар;ырап кетті. Олар к;рді: ;ожайын оларды; алдында т;р екен. Ол былай деді:


"Мен сені монитор кесірткесінен босатамын. О;ан мені; сусынымнан бір тамшы бер. Сосын сені жібереді". Кесірткелер монитор кесірткесіне си;ырлы сусын берді, ол мейірімді болды. Ол кесірткелерді жіберіп, ;йіне кетті.


ОН АЛТЫНШЫ ТАРАУ

СЦИНК ГЕККО МЕН КЕСІРТІТ

Scink Gecko кесірткемен бірге м;к ш;;;ырына ;оныстанды. Ол жерде ыл;алды болды. Кесіртке а;;а шы;ты. Миджаларды ;стап алып, ;йге ж;гірді. Аш геккон отырды да к;тті. К;тіп, к;тті, содан кейін ;зі а;;а шы;ты. Ол кесірткені; жо;алып кеткенін к;рді, оны; орнына еріндерін жалап, мониторлы кесіртке отыр.

";й, ;ар;ыс ат;ан жылан, кесірткіні жеп, жеп, ;уанып ;алды;! Ма;ан кесірткіні бер!"

«Мен са;ан бермеймін: ол мені; т;т;ында».

«Егер кесірткіні босатпаса;, мен сені тістеп ;лемін», - деді геккон.

«Ой, мені ;алай ;ор;ытты;! - деп к;лді монитор кесіртке. «Менімен к;рес, кім же;етінін к;реміз!»


Олар ;рыса бастады. Геккон монитор кесірткіні; табанын ж;лып жеп ;ойды. Геккон тойып, мониторда;ы кесірткіні бастады. Монитор кесірткесі ;ор;ып кетті. Ол кешірім с;рай бастады. Геккон монитор кесірткіні; екінші табанын жеп ;ойды. Монитор кесіртке ;аша бастады. Ол ;ашып кетті. Ал скинк геккон ;зіні; кесірткесін іздеуге шы;ты (кесіртке епті).


ОН ЖЕТІНШІ ТАРАУ

САЯХАТ

Тері геккон кесірткені іздеуге ж;гірді. Ол к;лді ж;зіп ;тіп, орман;а тап болды. Скинк геккон орман;а ж;гіріп барып, ш;лді к;рді. Біра; ;;мны; ысты; бол;аны сонша, геккон к;ле;кеге ж;гіріп барып, ;;м;а к;міліп ;алады.


ОН сегізінші тарау

Т;НГІ САЯХАТ

Т;н бат;анда геккон ;;мнан шы;ып кетті. (Та;;ы геккон - т;нгі жануар). Ол монитор кесірткесіні; ;йіне барды. Ол зындан;а к;терілді. Кесіртке к;рді: к;здері жар;ырап т;р. Ол гекконды таныды. Геккон кесірткеге жор;алап келіп, оны оятып:

"Тыныш! Монитор кесірткесі оянбай т;рып, тез ж;гірейік!"

Ал олар ;ашып кетті.

Олар геккон жор;алап шы;;ан жерге ;арай ж;гірді. Екеуі ;азып алды, геккон:

«Монитор кесірткесі бізді ;стамайды, оны; екі ая;ы жо;».

Олар ;;мда орман;а ж;гірді. Орманда олар жер астында ж;гірді. А;ыры олар ;здеріні; ш;;;ырларына кіріп, т;секке жатты.


ОН то;ызыншы тарау

Кішкентай АДАМ ;АЛАЙ КЕК АЛУДЫ ОЙЛАНЫП, ШЕШІМІН ;ЗГЕРТЕДІ

Екі айды; ішінде сауы;ып, ;;йры;ы шы;;ан кішкентай адам кесірткелерден кек алу;а бел буды. Ол мониторды; ;асына барып:

«Монитор кесіртке, мен кек аламын».

«ДДС;?» — деп с;рады монитор кесіртке.

«Кесірткелер». - деді кішкентай адам.

Кішкентай адам кесірткелерге барып, т;за; ;ойды.

– Жарайды, – деді ол, – сен мен ;шін билейсі;!


Кесірткелер серуенге шы;ты, кесіртке ;а;панды к;ріп, оны айналып ;тті. Барлы; кесірткелер ;а;пандарды айналып шы;а бастады. Ол жерге монитор кесірткесі келіп, барлы; ;а;пандарды; ашы; екенін к;рді. Ол ашуланып, бас;а монитор кесірткесіне телефон со;ып:

«К;мектесі;ізші, мен кесірткелерден кек ала алмаймын».

Бас;а монитор кесірткесі былай деді:

Бас;а монитор кесірткесі былай дейді:

«Ш;пті ал да, кесірткелерге жем бер, олар ;лгендей ;;лап кетеді!».

Монитор кесірткесі ;уанып ;алды. Ол монитор кесірткесіне ж;гірді, біра; браконьерлер оны ;стап алды. Олар оны солт;стіктегі ;ала;а, хайуанаттар ба;ына апарды. Монитор кесірткесі жылай бастады. Сосын тынышталып, ор ;азу;а кірісті. Ш;;;ыр ;азыл;ан кезде, монитор кесіртке ішке кіріп, ш;;;ырды ал;а ;арай бастады.

Оны; ту;ан жеріне жетуіне екі жыл уа;ыт кетті. Ол ;йге келгенде, ол ересек монитор кесіртке болды. Монитор кесірткесіні; ;кесі ;лын к;ріп, оны т;сіне ;арап таниды. Ж;не ол:

"Мен сені ;лді деп б;рыннан ойладым. Біра; енді ;айтып келді;, мен ;те ;уаныштымын. Енді кесірткелерден бірге кек аламыз".

Олар кесірткелерді; ;йіне барды, біра; кесірткелер кімні; монитор кесірткесі, кімні; кішкентай монитор кесірткесі екенін ажырата алмады. Олар ;ор;ып, кесірткелерді; ;йіне кірді. Ал монитор кесірткелер ;йлеріне ;айтты.

ЖИЫРМАСЫ ТАРАУ

;ЫС

;ыс. Барлы; жерде ;ар. Б;рі а;. ;ыс;ы ;й;ыда;ы кесірткелер. Біреуі ;;мны; арасынан шы;ып кетті. Сырт;а шы;ып, та; ;алды: б;рі а;! Ол кесірткіні оятып:

"Жо;ары;а шы;айы;! Ол жердегі ;арды; жар;ыра;анды;ы сонша, со;ыр боласы;!"

Кесірткелер жор;алап шы;ып, с;лулы;ты к;ріп, ;;лап кете жаздады. Айналасыны; б;рі жар;ырап т;р;аны сонша, олар к;н с;улесінде т;р;андай болды. Кесірткелер ;арды; д;мін тата бастады. Олар;а б;л ;намады. Біра; олар ішті. Осыдан кейін кесірткелер ;;м;а к;міліп, ;йы;тап ;алады.

ЖИЫРМА БІРІНШІ ТАРАУ

КЕРЕМЕТ К;БЕЛЕК

Бірде кесірткелер орманды аралап келе жатып, а;аш б;та;ында отыр;ан алып к;белекті к;рді. Кесірткелер кері ж;гіре бастады, біра; к;белек оларды то;татты. Ол былай деді:

"Менен ;оры;па. Мен к;белекпін. Мені; атым ;арлы;аш. Сені; аты; кім?"

«Мені; атым - Жылдам кесіртке, - деді бірінші кесіртке, ал оныкі Агама».

"Таныс;аныма ;уаныштымын. ;айдансы;? ;айда сонша асы;ыс бара жатырсы;?"

— Біз осы жа;тарданбыз,— деді екі кесіртке де. «Біз асы;паймыз, жаяу келеміз».

Кесірткелер ;ор;ып кетті, біра; олар ;ызы; болды.

«Сізді к;ргенде біз ;ор;ып кеттік, ;йткені сіз ;те ;лкен екенсіз. ;анаттары;ызда ;андай ;рнек бар екенін к;рсеті;із».

К;белек ;анаттарын жайып, кесірткелер ;демі ;рнекті к;рді. Сонда олар с;рады:

«;ш, ;тінемін. Біз сені; к;к аспан;а ;алай ;арайтыны;ды к;ргіміз келеді».

— Мені; ;шып кеткенімді ;алайсы; ба?

— Жо;. ;ш;ы;ыз келе ме? — деп с;рады к;белек.

Кесірткелер бір-біріне ;арады. Олар:

«Біз жасаймыз».

-Онда мені; ар;ама отыр.

Кесірткелер к;белекті; ар;асына к;терілді, ол ;шып кетті. ;андай ба;ыт! Кесірткелер ке;дікке та; ;алды. Олар таулардан, ормандардан ;шып, ш;лге жетті. К;белек оларды жерге ;ойды да, антенна;а ;зі тиіп, мыс тауды; иесі болды. Ханшайым былай деді:

«Мен сені ;она;;а ша;ырдым, к;белек кейпінде ауыстырдым, ма;ан ;она;;а кел».


ЖИЫРМА ЕКІНШІ ТАРАУ

;ОЛДАУ


Кесірткелер ке; зал;а кірді. Онда б;рі мыс болды. Ол жердегі еден шыны кесектерінен т;селген. Мысты; г;лдері мен жапыра;тары. Ал ;й иесіні; к;йлегі ;згеріп жатыр. Бірде шыныдай жар;ырап, бірде сирень, бірде ;ызыл, не м;лдір болып шы;ады. ;й иесі кесірткелерді ;стелге апарып:

«Отыр.»

Кесірткелер отырды, ал ;стелді; ;стінде тама; салын;ан раковиналарды; к;птігі сонша, алыстан ;араса; те;із т;біндей к;рінеді.

Олар раковиналарда;ы ;арды; д;мін тата бастады (ол желе ж;не ;ар;а ;;сайтын). Т;тті. Кесірткелер тойып жеп, ішіп, ;ожайынымен с;йлесіп, рахмет айтты. ;ожайын к;белекке айналып, кесірткелерді ;йіне алып кетті.


ЖИЫРМА ;ШІНШІ ТАРАУ

;АУІПТІ Г;Л

Кесірткелер еш;ашан г;л к;рмеген. Бір к;ні кесірткелер австралиялы; орманды аралап ж;рді. Олар саба;та ілулі т;р;ан та;;ажайып пішіндегі г;лді к;рді. Кесірткелер а;-та; болып, со;ан ;арап келді. Бір ;ызы; кесіртке г;лге ;олын тигізді. Біра; сауса;тары тиген бойда г;л оны ;стап алып, ш;;;ыр;а с;йреп апарды.

Г;л оны ;стап ал;анда, кесірткені; ;андай ай;айла;анын елестете алмайсыз! Оны алып кетті! Сосын кесірткелерді; жылай баста;аны сонша, жа;быр жауып т;р;андай болды. Олар:

— Келі;із, мыс тауды; ханымы, бізге к;мектесі;із!

Осыны ойла;ан бойда айналаны; б;рі жар;ырай бастады. Олар к;рді: ;ожайын т;рды. Ол с;рады:

"Неге сонша жылайсы;? Бір кесіртке;ді мына г;л алып кеткенін білемін. Мен оны залалсыздандырамын".

Ол ;олын б;л;ады - г;л ;урап ;алды. Ал оны; ішінен кесіртке шы;ты. Мыс тауды; иесін к;ріп ;уанып ;алды. Иесі оны алып кетті, барлы; жаралар жо;алып кетті. ;й иесі:

— Еште;еге м;рынды со;па!

Содан кейін ол жо;алып кетті. Ал кесірткелер бас;а г;лдерге ;арай ж;гірді.



ЖИЫрма т;ртінші тарау

;АНАТТЫ КЕСІРТІТ

Кесіртке ;анатты ;сті. ;ша бастады. Барлы; кесірткелер оларды серуенге шы;аруды ;тінді. Ал кесіртке келісті. Ол жатып ;алды да, ар;асына бір кесіртке отырды. Сосын кесірткені; ;анаты жайылып, аспан;а ;шып кетті.

М;ны естіген мыс тауды; иесі онымен бірге ;ш;ысы келеді. Ал мыстан тауды; иесі мейірімді си;ыршы еді. Ол кесірткеге айналып, ;анаттары да ;сті. Ол ;шып, ;анаты бар ;ожайын;а айналды.

Кесіртке ;ожайынды к;ріп, о;ан ;шып келді. Олар ;лемді к;ру ;шін ;шып кетті. Жарты са;атта олар д;ниені к;ріп, ;йлеріне ;шып кетті.



ЖИЫрма бесінші тарау

КЕШІРІ;ІЗ, ТУ;АН К;Н

Бір кесірткені; ту;ан к;ні басталды. Оны; есімі к;ніне барлы; кесірткелер жиналды. Мыстан тауды; иесі келді. Ол о;ан малахит ;орабын берді. Ол былай деді:

«Мына ж;шікке ;ам;ор бол, ал елдерде не болып жат;анын к;ргі; келсе, мына ж;шікті аш, сонда б;рін к;ресі;».

Осыны айтып ол жо;алып кетті. Ал кесіртке бас;а сыйлы;тарды ;абылдай бастады. Біра; барлы; сыйлы;тарды; ішіндегі е; ;ымбаты ;орап болды. Кесіртке таби;ат ;ажайыптарын тамашала;ысы келді. Ол ;орапты ашып, те;із т;бін к;рді. Онда балы;тар ж;зіп ж;рді. Ол ;орапты жауып ;йы;тап ;алды.


ЖИЫрма алтыншы тарау

Б;Л-АРАЛЫ

Кесіртке далада ж;гіріп ;тіп, таби;атта жо; ;лкен араны к;реді. Кесіртке ;ашып кетеді, ал оны; со;ынан ара ;шады. Ол ;шып бара жатып:

";оры;па, мен бамбармын. Ал сен кімсі;?"

"Мен кесірткемін. Сен ;айда т;расы;?"

«Мен ;яда т;рамын».

«Ал мен ш;;;ырда т;рамын».

— Ма;ан ;она;;а келі;із, — деді аралар.

Келесі к;ні кесіртке ;йді жинады. Ол б;рін пісіріп, араны к;тті. К;п ;замай аралар келді. Ол ш;;;ыр;а шы;ып, тама;ты к;рді. Ол ;уанып, жей бастады. Оны тілімен жеді. Б;рін жалап бол;ан со;:

«Ра;мет сізге!» - деп ;шып кетті.


ЖИЫРМА ЖЕТІНШІ ТАРАУ

МЕКТЕП

Жазда кесірткелер ;скенде мектепке баратын. Олар мектеп с;мкелерін алып кетті. Біра; бір кесірткені; жолы болмады. Орын жеткіліксіз болды. Сосын ол ренжіп, бас;а мектепке кетті. Біра; ол жа;та да ;абылданбады. Ал ол ;шінші мектепте о;и бастады.



ЖИЫрма сегізінші тарау

;зендегі шай;ас

Монитор кесірткелер кесірткелерге со;ыс жариялады. Олар дайындалып кетті. Олар орыс жерлерін жаулап ала бастады. Мониторлы; кесірткелер Ящеро-Рязань;а к;шті. Монитор кесірткелер ;аланы басып алып, оны; барлы; т;р;ындарын аман ;алдырды. Олар ;рі ;арай ж;рді. Сосын кесірткелер ты;ылып, тыныштала бастады. Монитор кесірткелері ;йлеріне ;айтты. Олар кесірткелерге еш;ашан шабуыл жасамау;а шешім ;абылдады.


ЖИЫрма то;ызыншы тарау

СИНК ГЕККО Ж;НЕ ОНЫ; ДОСЫ

Гекконны; досы болды. Содан кейін геккон о;ан оларды; кездесетін жерін айтты. Бірнеше к;ннен кейін геккон сол жерде пайда болды. Біра; оны; досы ;лі хабарсыз кеткен. Геккон оны екі са;ат бойы келісілген жерде к;тті, а;ыры ол бір апта бойы ;рып-со;;андай к;рінді. Неге екені белгісіз, ;;йры;ы жо; еді. Ол былай деді:


«Ма;ан не бол;анын тап.»

Геккон білмеймін деді, ал досы:

"Мен осында ж;гіріп келе жат;анымда монитор кесірткесі ма;ан шабуыл жасады. Біз т;белесе бастады;. Алдымен ол басымнан ;стап алды. Біра; мен тырнып т;рып аман ;алдым. С;йтіп, а;ыры ол мені; ;;йры;ымнан ;стап ал;анша ;рысты;. Оны; мені жеп жат;анын сезіп, бар дауысыммен ай;айладым да, ;;йры;ымды ла;тырып жібердім. Оны; ;;йры;ым осында ;алды."

Скинк геккон ойланып, мониторда;ы кесірткеден кек алу;а шешім ;абылдады. Досы оны бір жерге ша;ырды. Біра; геккон ;лі жо; еді. Міне, осылай болды.

Геккон осы жа;;а ж;гірді, о;ан монитор кесірткесі келді. Сол жерде досыны; ;;йры;ын шайнап отыр екен. Скинк геккон оны; ;стіне со;ты да, с;р мониторда;ы кесірткені; ;;йры;ын тамырына дейін тістей бастады! (Айту керек, монитор кесірткесі осы ертегіні; барлы; тарауларында с;р т;сті болды)


Монитор кесіртке ай;айлап, ж;гіріп кетті. Ал монитор кесірткіні; ;;йры;ы гекконда ;ыбырлап т;рды: ол оны т;ншы;тырып ;лтірмек болды! Геккон есін жо;алтып, ;ш са;аттан астам уа;ыт;а келмеді. Ол есін жи;анда, оны; ;;йры;ы ;лде;ашан дірілдеп т;р;аны сонша, егер м;ны біреу к;рсе, ;рейленіп бір жерге ;ашып кетер еді.
Монитор кесірткені; ;;йры;ы таудай ;лкен болды. Ж;не б;л жылан сия;ты к;рінді. Сонымен геккон монитор кесірткесінен кек алып, ;зі келісілген жерге барды.



ОТЫЗЫНШЫ ТАРАУ

ИНЖУ

Бірде кесірткелер сапар;а шы;ты. Жапыра;та. Біра; жапыра; батып, кесірткелер т;бінде ;алды. Кенет олар снарядты к;рді. Олар о;ан ;арай ж;гірді. Олар оны аша бастады. Олар м;ны істей алмады.

Кесірткелер шы;ып, ауасын ж;тып, кері ;айтты.

Олар м;ны ;айтадан жасау;а тырысты. Біра; олар алмады. А;ырында, олар (к;здерін ж;м;ан) барлы; суды; те;ізден шы;ып кеткенін ж;не мыс кенішіні; ;лі де ;;лап жат;анын к;рді. Ол ;;р;а; болып ;алды.

Кесірткелер ойлады: ;ожайын бізді есіне алды!

Олар осылай ойлай бергенде, б;рі кенет жар;ырай бастады. Олар ;ожайынны; осында, оларды; алдында т;р;анын к;рді.


«Мен са;ан мына ;абы;ты ашу;а к;мектесемін», - деді ол.

Ол ;олын б;л;ады - снаряд ашылды. Ал оны; ішінде - інжу-маржан. Ол ;рт;рлі шамдармен жар;ырап т;рды!

— Б;л інжу-маржан, — деді ;й иесі, — си;ыр, егер са;ан бір ба;ытсызды; болса, інжу-маржан;а ;арап, не айт.


Осы с;здермен ол жо;алып кетті. Ал кесірткелер інжу-маржан;а ;арай бастады. Ж;не олар сол жерде ;з к;ріністерін к;рді. Кейбір кесірткелер алтын т;сті, бас;алары изумруд болды. Кесірткелер ;уанып ;алды. Скинк геккон ;арап, оны; ;аншалы;ты ;демі екенін к;рді. Иесі інжу-маржан;а ;арап, к;рді: малахит ;сіп жатыр. Сонымен жасыл! Ол ;айтадан ;арады ж;не к;рді: малахит жа;сы. ;й иесі:


"Мен барамын! Мен ;анжы;амды тексеремін". Содан кейін ол жо;алып кетті.


ОТЫЗ БІРІНШІ ТАРАУ

МЫС ТАУ Ж;НЕ ТЕРІ ХАТЫСЫ

ГЕККО

Скинк гекконны; иесі оны ша;ырды. Ол оны емдей бастады. Ол ;з тауына шабуыл дайындалып жат;анын білмеді.

Б;лар туатарлар еді. Олар шабуыл жасап, тауды басып алу;а шешім ;абылдады. Ал ;й иесі гекконмен бірге ішіп-жеп отыр;ан. Ал туатарлар оны бай;амай а;дыды. Олар ;й иесіні; артына келіп, оны ;стап алды! Геккон есін жиып, шабуыл жаса;ысы келді. Біра; ;й иесіне жа;ында;анда, туатарлар ай;айлады:

«Та;ы бір ;адам, біз оны ж;лып аламыз!

Геккон жауап бермеді. Бір ;адам басты да... туатарлар ;ожайынды с;йреп бара жатыр екен! Кетіп бара жатып ;ожайын:

"Т;т;ында ж;ргенімде мен са;ан си;ырды беремін! Мені туатарлар патшалы;ынан ізде!"

Ханшайым жо;алып кетті. Геккон іздеуді бастау;а шешім ;абылдады.


ОТЫЗ ЕКІНШІ ТАРАУ

ІЗДЕУ Ж;НЕ... ХАНШЫ

Скинк геккон ;зіні; иесін іздеуге ж;гірді. Енді геккон кез келген жерде пайда болуы м;мкін. ;йткені, ;ожайын о;ан си;ырлы к;ш сыйла;ан! Геккон салбырап т;рып:

«Си;ырлы к;ш, мені туатара патшалы;ына апар!

Оны айта салысымен б;рі оны; алдына бірікті. Ал геккон ;ор;ып кетпей т;рып, сарайда болды. Геккон зындан;а т;сіп, ... ж;не ол не к;рді? Шынжырлы ;ожайын ;абыр;ада отырды. Ол ;те ба;ытты болды. Ол былай деді:

"Тыныш! Мені босат!"

Геккон айтты:

— К;ш, ;ожайынды босат!

;ожайын шынжырмен байлан;ан шынжырлар ша;;а айналды. ;ожайын шы;ып, геккон:

«К;ш, бізді Отан;а апар!

Оларды; алдында б;рі ;осылып, ;ожайын мен геккон ;ай;ы;а батты. Олар доп ішіп, геккон ;йіне кетті.