Йаздархочун некъа верзар

Со 2008–чу шарахь школера дIаваьлла Гуьмсерачу Кадиров Ахьмад-Хьажин цIарахчу «Путь» цIе йолчу типографе редакторан балха вахара, Куршлойн кIоштан «Машар» газетан редактор волчу Кацаев Сайд-Хьасанан рекомендацица. Сайд-Хьасанах лаьцна довха дош ала догIу. Цо баьстира суна хьалха со студент волуш дуьйна безабелла йаздархочун, журналистан, поэзин белхан некъ. Дуьххьара суна цу балхаца вуозавала гIо динарг, Мескар – Эвлан вахархо, нохчийн халкъан поэт, йаздархо, публицист волу Хатуев Iабдал-Хьамид вара, иза Шелан кIоштан «Зама» газетан литотделан куьйгалхо волчу хенахь. Дала гечдойла цунна, иза дIакъаьстира вайх 2011-г1а шарахь, кхолламан (январь) беттан 17-гIачу дийнахь. Оццу шарахь, цу дийнахь, нисделлера со сайн хьомсарчу ненах валар а. Суна шалха чов йина де дара иза. Дахаро йечу чевнаша сан кхоллараллехьа болу безаман лаам эвсара бохуш дIаоьхура зама. Ткъа коллараллехь заздакха гIо дира суна 2004-г1а шарахь дуьйна Кацаев Сайд-Хьасана «Машар» газети тIехь зорбане вохуш. Иштта сан йозанаш зорбане дахар шайна тIелецира Барзанукаев Ахьмада «Аргун» газета техь, Борхаджиев Хожа-Бауддис «Гумс» газета тIехь, Абдуллаев Лечас «Даймохк» газета тIехь. Дала гечдойла цунна, ша дийна волуш Джанаралиев Iимрана «СтелаIад» журналехь сан берашна, Даймохк бовзарна лерина йозанаш зорбане дохуш. Цаьрца йохье бевлла Минкаилов Эльбруса «Орга» журнал тIехь, Ахмадов Мусас «Вайнах» журналехь зорбане вохуш, вовзийтира со махкахошна.  Дела реза хилийла царна массарна, суна къаналлехь, марзонца синхьаам беш, къахьега некъ битарна. Йаздархочун корматалла сан мел ледара  йелахь, сан дог эцна цара массара, къаьсттина Хатуев Iабдал-Хьамида, Кацаев Сайд-Хьасана. Цундела йазйира аса Сайд-Хьасанан кхоллараллехь лаьцна пхеа декъехь талламан эссе «Iай кхетта малх». Iабдал-Хьамидан кхоллараллех лаьцна бу болийна лаьтташ иштта болх, Дала пурба лахь иза чекхбаккха хьожур ву. Кадиров Ахьмад-Хьажин цIарахчу «Путь» типографехь деа шарахь болх бира аса. Кхузахь вовшахтуьйхира аса сайн байтийн дуьххьарлера книга «Кханенах догйовха». Иза сайн хоржахь арахийцира аса 2009 шарахь, Хатуев Iабдал-Хьамида книгин мужат суьрташца куц-кеп нисйира, рецензи йазйеш сан кхоллараллех лаьцна. Цул тIаьхьа гочйира аса Омар Хаййаман «Рубайат», Дагестанан динан урхаллин белхало, Iеламстаг волчу, Куромухьаммад-Хьажин оьрсийн маттахь йолу книга «Заблуждения ваххабитов в шариатских вопросах» нохчийн матте йоккхуш. Оцу типографехь бевзира дуккха мехкан Iеламнах: Ибуев Рамзан, Шахидов Адам, Тевсиев Бай-Iела, Хитанаев Мохьмад, Хашханов Ваха, Магамадов Сулейман, Тазабаев Мохьмад, Алиев Ахьмад, Илесов Iарби, Истамулов Хьасайн, Бициев Султан, Абубакаров Мохьмад. Цу кертахь дуккха дешна нах хуьлура богIуш, боьлхуш, массеран цIераш хIинца дага ца йогIу. Оцу типографехь дукха брошюраш арахийцира бусалба динах, Элчанан (I.с.с.) хьадисех, весетех, асхьабийн дахарех лаьцна. Уьш маьхза дIайоькъура гIаланийн урамашкахь, базаршкахь, адам гуллучу кхечу меттигашкахь, оцу гIулкхана балха далийначу хьуьжаршкахь дешначу кегийчу наха, шайна хьалха бевлла Iеламнах болуш. Вайн къомана бусалба дин шуьйра довзийтарехь мехала болх бара иза, и брошюраш шайга кхаьчначара йоьшуш хиллехь-м муххале. Делахь, царах цхьаболчара йешча, боккха кхиам хир болуш  гIуллакх дара и, нохчийн къам бусалба дин кIорггера довзаре кхачор долуш. Гуьмсерчу Ахьмад-Хьажин цIарах йолчу «Путь» типографехь вовшахкхетта дукхах болу Iеламнах къорггера бусалба дин девзаш, иза доггах леладеш, нохчийн оьздангалла йолуш, нохчоллица адамалла долуш нах бара. Цундела, царах бIаьрг бузар кхаьчна, баханчу безамо суна дагатесира, царах лаьцна луцаш  дахар. Уьш тхо Iуьйренца балхахь вовшахкхетча дIаолура ас цаьрга маршала хоттучу суьртахь.

               



            IЕЛАМ НАКЪОСТАШНА ДАЬХНА ЛУЦАШ

Ислам-динан Iилманан шовданийн кортошка, шайн хаарийн беркатах йуьзна сурийлаш нахана хьалха хIиттон, цаьрца муъмин адамийн бусалба дине йолу синхьогалла Iабон меттан говзаллий, аьхналлий йелла, холкъалахь къахьега Дала къастийна, х1ай декъаллой,
дIаиэцийша соьгара салам-маршалла!
2
Дала Шен цIеначу динан Iилманан бошмашкахь, шайн цIарах башх-башха синтарш кхиош, царна тIе латийначу стоьмашца адамийн ийман нисдан хе хIиттийна, бусалба вежарий, шуьга ду сан даггара, шу дезарх дуьзна салам!
                3
Бусалба дине болу безам, къоман нохчолла ца дойтуш, иза лардан хьуьнар, деналла кхаьчначу дайн тIаьхьенаш, вархIедайн оьзда гIиллакхаш сих, цIийх доьлла, Далла, Элчанна (I.с.с.), устазашна муьтIахь долу бусалба вежарий, ду шуьга сан моз санна мерза, шовда санна цIена, шу Деле декъала дар доьху салам-маршалла!
4
Ша чIогIа шуна везарна, Дала Шен динан кIоргенаш йовза, йаста  хьекъал, кхетам, собар делла, эхартан зовкхаш лоьхучу нахана ийманан некъан къилба къастош, халкъ нисдан аьтту бина, сан бусалба вежарий, сан литтина деши санна долу, салам-маршалла ду шуьга!
5
Безачу мархин беттан бехкамаш шайн хьехамашкахь ларбар шаьш  нахана ма-хьеххара, Дала мацаллица, хьогаллица, меттан, бIаьргийн, лергийн, ойланийн цIеналлица нислуш, чекхдовла хьуьнар, собар лойла шуна, суна, вайн къомана, сан хьомсара, бусалба вежарий! Ишттачу дехаран доIица кхайкий вай цхьаьний Кхинхетамечу Деле!
6
Бусалба динан бакъонна тIехь халкъ нисдар доккхачу жоьпаллин болх бу вай Кхобуш-Кхиочу Далла гергахь. Оцу белхан некъахь нах нисбаран кхаж шуьга кховдийна Дала карарчу хенахь. Махьшаран майданахь Кхоьллинчо вай гулдинчу дийнахь, барт хаттам боцуш, Элчанца (1.с.с.) йалсамане хьавсочу декъаллойн тобаах тохийла вай цхьаьний эхартан охIланашца, лараме бусалба вежарий!

7
Дешел, детел деза, ц1ена, мехала долу бусалба Iилманан дешнаш, жовхIарийн хазна шена чохь йолчу нохчийн матте гочдеш, аш халкъалахь даржочу ийман-оьздангаллин мах, оьзарза сов боккхуш, Дала Шен къинхетамах йуьзна совгIатан мулк йала кечбинчу къонахийн декъахь гIовттадойла шу, шуьца цхьаьна со, бусалба вежарий, цхьа шеко йоцуш, догIур долчу къемата дийнахь!
8
Делера диканех Iаьбна вац цхьа дуьненах къаьсташ, Iабаран кхачонан дац къастийна доза. Шун похIма кхиадойла Дала денна доккхуьйтуш, чомехь стом латош долу, заза. Сан хьомсара вежарий, шун эхартан хIусам нисйойла Дала Фирдаус цIе йолчу йалсаманехь, Сийдолчу Элчанца (1.с.с.) цхьаьна!
9
Нахалахь диканна, вонна само йелла, цхьаболчарна–хазахетарца,
кхечарна–догдастарца бала байбар кхачош. Сингаттам баьллачунна орцанца тIекхача, вон дицдеш, верасийн дог ир-кара хIотто ницкъ белла, Дала аьхна, кIеда мотт, лерг хьостучу Iаьнаран марзонца дечу къамелан говзалла йелла, хIай хьомсара бусалба вежарий, дIаэцийша кху маьлхан Iуьйренца соьгара ховхаллин доза доцу баркаллин ларамца кхелина салам !
                10
Бусалба дин марздаран экамчу некъахь, там-товр шайна ца лоьхуш, кху беза-сийлахьчу баттахь, исламан Iилманца нехан дог-ойла дин дезаран марзонах йузуш, къахьегар шайна тIелаьцна, де – буьйса тем боцуш токхуш, самонах догIмаш шайн дуьзна, хIай бусалба вежарий, схьаэцийша шайн гIийлачу, заьIапчу вешера, шу дезаран марзоно довхачу бIаьрхих дуьзна, салам-маршалла!
                11
Нохчийн къоман гIиллакх-оьздангаллин, бусалба динан бехкамийн, бакъонийн, мехаллийн дозанаш чохь халкъ нисдан, шайн дахаран масаллийн гайтамашца собар, деналла, эхь-бехк лардеш, дуьненах Iеха ца луш, Дала шайна йеллачу корматаллина йукъйихкина, шайна дуьненан там лехар д1атесна долу, хIай бусалба вежарий, шух воккхаверца ас шайга луш долу салам-маршалла, эцийша д1а!
12
Дала Мухьаммад-пайхамаран (I.с.с.) муъджизат дина, накхармозашка доккхуьйтуш долу дарбане моз санна, синошна дарба деш, адамийн дегнаш Iесачу ойланех дIацIанлуш, ийманан беркатах дузуш, тIеоьцийла халкъо, аша тешаран лаккхарчу барамехь исламан серло гучу йоккхуш, шайгахь къеггина гойтуш йолу динан мехаллаш! Дала йуьхкIай лелийтийла шу дуьненахь, эхартахь, сан дагна гергара бусалба вежарий!
                14
Аша нохчийн матте дерзош зорбане дохучу жайнашна чуйохкучу синхаамийн алонан йовхоно, уьш доьшуш болчу мискачу нехан дегнаш чохь гIаттайойла Дела везаран цкъа йовр йоцу цIе. Оцу цIеран сирлачу нуьро шу, шу дезаш берш, шуна безнарш а Везачу Дала барт хаттар доцуш, ткъа хаттахь, мелла иза байбина, Фирдаус йалсаманехь Элчанца (1.с.с.) цхьаьна тохийла вай, лараме бусалба вежарий!
                15
БIаьстенца дебаш гIаьттинчу гIа-бецо къагош, кхелина кху лаьттан Iалам санна, вайн Нана-Нохчийчохь шун исбаьхьачу ислам-динан жайнаша биначу тIеIаткъамо, нехан ийман тодеш, цIанйиначу ойланийн, гIиллакх– оьздангаллин мехаллийн барамехь Дала йал, мулк луш совгIаташ дойла шуна бохучу до1анашца йу-кх сан дог-ойла х1ора т1едог1учу денца, лараме бусалба веэарий!
                16
Нохчийн къоман гIиллакх-оьздангаллин беза, мехала муохь,  дахаран халонаш дIакхехьа аьтту беш, зеразакъ хилла лаьттина вайн нохчийн къоман мотт. Дуьненан рицкъанаш тIетоьттуш долчу кхечу къаьмнийн меттанийн меха ца хеташ; лайн амалшка хьаьвзинчу декъазчу таьхьенан тобанах тешна битий; кхачабелла дIа ма байталаш йа бийцаран кеп нохчийн йолуш, хийрачух дIа ма эйталаш; вайн дайша, йоьIабIаьрг санна, ларбина нохчийн мотт, хIай тIекхуьуш йолу Нохчоллех, Ийманах къаста йиш йоцу, нохчийн къоман орамах дозалла даран йукъйихкина къонахий, бусалба вежарий! Шух доьзна ду шуна, нохчийн меттан оьмар маьлхан дуьне мел лаьтта йахйар. ХIара сан тIаьххьара шайга деш долу весет кхочуш дан хьовсалаш, сан деган йовхонан верасаш!
17
Йуха-йуха дечу хIумано–марздалар кхуллу, марзделларг ца дуьтуш диллина дIакхехьаро–шера 1еминарг амале дерзадо. Ткъа денна дIакхоьхьуш йолчу амало кхуллуш ду Iадат йа гIиллакх. Дала Шен Элчанна (I.с.с.) марздина исламан адамаллин оьзда гIиллакхаш, Iадаташ тIаьхенна марздинчех дойла вай, сан доцуш йиш йоцу, дагах ийна бусалба вежарий!