Чамадан

Чамадан

Знаёмы будаўнік Пятровіч. 
Які неяк калісьці рабіў мне невялікі рамонт у кватэры. 

Патэлефанаваў. 
- Мне з калегамі замовілі рамонт у сталінцы, каля,- ён  зрабіў паўзу, - кінатэатра Мір. 
Гаспадар памёр і наказалі проста, усё што ёсць у кватэры знесці на сметнік у кантэйнеры. 
Я ведаю, ты цікавішся заблытанымі гісторыямі. 
Мы ўсе знеслі, мэблю, шмат старых кніг, адзенне і склалі ўсё ля кантэйнераў. 
Але пры разборцы антрэсоляў мы натыкнуліся на стары чамадан. 
У ім паперы, старыя фатаграфіі. Па-мойму бабіна з кінастужкай або магнітны стужкай. Вельмі старыя.  Нейкі скрутак. 
Падумаў, табе будзе цікава.

Адклаўшы справы я рынуўся ў горад.  Праслізнуўшы арку ў змрочным доме, тармазнуў ля пад'езда.   Побач, ля сметніцы ўжзьвох вошкаліся пахкія жабракі
- Добры дзень, панове, мне паведамілі. Тут шмат рэчаў цікавых выкінулі раніцай. 
- дык то раніцай. Усе расцягнулі нашы, вопратку кнігі, мэблю хтосьці на фургоне прыехаў і забраў, заліковая мэбля, дакладна кажу, дарэвалюцыйная, такой цяпер не робяць. 

Я падняўся на апошні паверх.  Дзверы адчыніў знаёмы, увесь запэцканы ў фарбу і пыл. 
- Вось, забірай і працягнуў мне ў рукі важкі чамадан пацёртай шэрай скуры з металічнымі вугламі, якія цьмяна бліснулі пад святлом старадаўняй жарандолі. 
Забірай усё.  Я не паглядзеў уважліва. Нейкая дакументацыя.  Паперы напісаныя ад рукі.  Усё тваё. 

Нядзелю  я прысвяціў чамадану. 
Лісты аказаліся не адпраўленымі.  Чытанне іх адклаў на пазней. Пачак жоўтых старонак перацягнутых аборкай. Пачытаў...
Гэта былі даносы. 

На пісьменнікаў, паэтаў, мастакоў.  Я чытаў, слёзы засцілалі мне вочы.  Занадта знаёмыя з дзяцінства прозвішчы трапляліся. 
Я ўжо ведаў якая доля іх спасцігла. 

Ноч расстраляных паэтаў. 

Жахлівае сведчанне апынулася ў мяне на
руках.
Разгарнуўшы скрутак, выявіў пінжак з бурымі плямамі. З укладзенай паперкай.  Вопіс. Пінжак.  Колер. Фасон.  Дата, 3 ліпеня 1942 года.   Уладальнік.  Іван Дамінікавіч Луцэвіч.


Папярэдне зтэлефанаваўшыся, з цвёрдымі намерамі давесці гэтую справу да грамадскасці , я паехаў на Беларусьфільм, на студыю, з вечара патэлефанаваўшы і выклаўшы просьбу знаёмаму гукарэжысёру. Інэсі.
Хуценька агледзеўшы стужку, яна выдала. Добра  захавалася. Agfa, нямецкая. Мусіць захоўвалася ў нармалёвых умовах. Магчыма атрымаецца нешта выцягнуць.

Зарадзіўшы стужку ў магнітафона, скрозь фон мы пачулі доўгую размову трох чалавек. Мужчынскія галасы. Спярша здалося, што гэта гутарка. Але паступова да нас даходзіла. Гэта допыт. Двое пераходзілі на крык. Адзін голас манатонна адказваў.
Зноў гучалі знаёмыя прозвішчы. І цвёрды адказ незнаёмца. Не. Не быў. Не ўдзельнічаў. Гэта хлусня. Вы карыстаецеся пустымі фактамі. Гэты не мог такога сказаць.

Потым мы з Інэсай доўга палілі , абмяркоўвалі пачутае.

Удома, расклаўшы змесціва чамадану на стале ў кухні. Я наліў сабе шклянку гарэлкі.
Што рабіць далей з такім жахлівым скарбам я не ведаў.
Часы вярталіся нядобрыя.
 
Раніцай , я склаў усе ў чамадан і схаваў на антрэсолі.

У краіне надыходзіў двадцаты год.

Праз тыдзень мне патэлефанавалі. Нумар не вызначыўся. Голас быў жаночы, роўны, без інтанацыі.
- Вы ўладальнік чамадану?
- Прабачце?
- Чамадан. Скураны. Металічныя вуглы. Вопіс. Пінжак. Луцэвіч.
Я маўчаў.
- Мы прапануем вазвярнуць матэрыялы. Яны не прызначаныя для публічнага распаўсюджвання.
- Хто вы?
- Мы-архіў.
Сувязь абарвалася.

Я паехаў да Інэсы. Студыя была зачынена. На дзвярах аб'ява: Рамонт. Уваход забаронены.
Я паспрабаваў датэлефанавацца, нумар быў недаступны.
Вечарам, вярнуўшыся дадому, я выявіў, што знік чамадан. Антрэсолі былі пустыя. Пыл на паліцы не парушаны. Замок у кватэру неўзламаны.

Я патэлефанаваў Пятровічу. Ён не адказаў. Праз дзень яго нумар перастаў існаваць.

Мяне апанавала паніка і я пачаў шукаць сляды. У інтэрнэце нічога. Ні Луцэвіча, ні лістоў, ні допыту. Як быццам усё было выдумана.

Я паехаў да дому каля кінатэатра Мір. Пад'езд закалочаны. На дзвярах шыльда: Небяспека  абвальвання.
У сярэдзіне самотная цішыня.

Я вярнуўся да хаты . На кухонным стале жаўцела маленькая цыдулька.
 Без капэрты ,без подпісу.

"Ты не павінен быў адчыняць чамадан.
Ты стаў носьбітам.
Цяпер ты - частка архіву".
Я спаліў цыдульку. Але пах паперы застаўся ў кватэры надоўга.

З тых часоў я не сплю. Час пайшоў інакш. Я прачынаюся ўначы ад жахлівых сноў.  Часам я чую галасы, мужчынскія, роўныя. Яны задаюць пытанні. Я адказваю. Манатонна. Як той голас, са старой стужкі.
Я не ведаю, хто я цяпер. Але я захоўваю. Я не распавядаю. Я не публікую.

Я ёсць чамаданам.