Лёгкi хлеб

Лёгкі хлеб

Тры гады працы ўчастковым тэрапеўтам пакінулі ў маёй памяці незгладжальны след. Заднім чыслом варта было б у думках падзякаваць кіраўніцтва Баранавіцкай гарадской бальніцы за своечасовы перавод на пасаду загадчыка тэрапеўтычнага аддзялення паліклінікі. А інакш мае графаманскія замашкі выліліся б у бясконцыя жыццёвыя гісторыі пад рубрыкай: “А яшчэ быў выпадак…”

Шчыра прызнаюся: мне ніколі не падабалася праца участковага тэрапеўта.

Па адной асноўнай прычыне – медыцынскае забяспячэнне дома. У самім словазлучэнні – выклік на дом, ёсць нейкая двухсэнсоўнасць. Асабліва для маладой жанчыны. Асабліва ў тыя, яшчэ дастаткова пурытанскія часы.

Старэйшае пакаленне дактароў ужывала больш карэктнае слова – візіт; у сярэдзіне васьмідзясятых гадоў наведванне ўрачом хворага дома называлася толькі выклікам.

Людзі сталага ўзроста выклікалі лекара на дом, калі сапраўды было неўмагату. Моладзь не цырымонілася, мяркуючы, што падобная тактыка: “я вельмі хворы, нават на прыём прыйсці не магу” – гарантыя атрымання лістка непрацаздольнасці.
 
Часткова колькасць выклікаў рэгулявалася невысокай забяспечанасцю насельніцтва сродкамі сувязі. Частка пацыентаў, дайшоўшы да тэлефона-аўтамата, знаходзіла ў сябе сілы працягнуць шлях і дабрацца да паліклінікі.

Давераны мне тэрапеўтычны ўчастак адносіўся да катэгорыі “машынных”; для наведвання хворых урачу выдзяляўся аўтотранспарт.

У адзін з восеньскіх (ці вясновых) дзён мне захацелася прадэманстраваць прыналежнасць да эліты сістэмы аховы здароўя; атрыманый вынік перасягнуў усе мае чаканні.

Ідэальнага крою цёмна-карычневае паліто балгарскай фірмы “Ріла”, капялюшык-таблетка (невялікі, невысокі круглы капялюшык без палёў з плоскім верхам – заўв. аўт.). Вобраз “лэдзі” давяршалі светла-бежавыя дэмісезонные боцікі з наборным абцасам і белым апушваннем.

У той дзень удача адвярнулася ад мяне. Я і раней ведала, што фартуна не вельмі-то спрыяе прыгажосці; мой задзірліва элегантны ўбор не пакідаў ніякіх шанцаў на поспех.

Прыйшоўшы ў паліклініку, даведалася, што транспарту сёння не будзе, усе машыны на тэхнічным абслугоўванні. У думках пажадала дабра і працвітання службе тэхнічнага забяспячэння гарадской бальніцы, якая сваечасова не апавясціла кіраўніцтва паліклінікі аб прафілактычным дні. Гарадскім транспартам з інтэрвалам руху аўтобуса сорак-пяцьдзясят хвілін адправілася на тэрытарыяльна аддалены ўчастак.

У той дзень у аказанні медыцынскай дапамогі меў патрэбу толькі адзін чалавек – работніца вытворчага баваўнянага аб’яднання.

Дабраўшыся да патрэбнага завулка, пайшла па цотным яго баку. Нумерацыя будынкаў пачыналася прыкладна з дзясятага дома. Тут і высветлілася, што патрэбны мне аб’ект размяшчаецца на супрацьлеглым баку завулка. Стан яго дарожнага пакрыцця нагадваў кадры серыялаў з жыцця расійскай, ды і не толькі расійскай, глыбінкі. Завулак аказаўся вельмі працяглым, яго заканчэнне не праглядалася; абысці каляіну “па сушы” не ўяўлялася магчымым.

Але да пацыенткі трэба было дабрацца. Спадзяючыся на свой спартовы вопыт (член зборнай інстытута па баскетболе), зрабіла спробу ў скачку пераадолець паласу перашкод.

На жаль, яна скончылася ганебна: я завязла ў гразевай жыжцы.

Сяк-так выбраўшыся з яе, крытычна аглядзела сябе.

Вартае жалю было відовішча! Захаваным застаўся толькі капялюшык. Згвазданае паліто, боты, якія прыйшлі ў непрыдатнасць, хуткі пераход са стану “лэдзі” у статус стажыраванай бамжыхі давяршылі маю гатоўнасць да дыялогу з пацыенткай.

Прайшоўшы ў дом, убачыла маладую дзяўчыну, якая ляжала ў ложку.

Хуценька дастаўшы з падпахавай упадзіны тэрмометр, “хворая” заявіла:

– Вось, з учорашняга вечара трымаецца такая тэмпература. Горла баліць, калоціць. Не змагла выйсці на працу ў першую змену!

Тэрмометр паказваў трыццаць восем з паловай градусаў па Цэльсіі.

Дзяўчына не магла схаваць радасці: з такой тэмпературай цела бальнічны лісток ёй быў забяспечаны.

Не адгадала: менавіта ў гэты дзень старэйшая медыцынская сястра паліклінікі выдала ўчастковым тэрапеўтам новыя тэрмометры.

– Ну, гэта Ваш тэрмометр паказвае такую высокую тэмпературу. Ён жа не праходзіў метралагічнай паверкі? Не? Тады паўторна вымераем тэмпературу паверанымі дзяржаўнымі градуснікамі!

Прапанаваў дзяўчыне распрануцца да пояса, змясціла два тэрмометра ў яе падпахі прыкладна на дзесяць хвілін. За гэты час я огледзела пацыентку, у тым ліку, на педыкулёз і каросту. Паглядзела суставы, вызначыла об’ём рухаў у іх.

Мае настаўнікі кафедры прапедэўтыкі ўнутраных хвароб Віцебскага медыцынскага ўніверсітэта, назіраючы за ходам агляду, ганарыліся б сваёй вучаніцай. Узорна, як мяне і вучылі, я правяла фізікальнае абследаванне, нягледзячы на некаторае супраціўленне пацыенткі:
 
– Але ў мяне ж тут не баліць!

– Трэба, так належыць аглядаць хворых!

Пасля агляду выняла тэрмометры, якія паказалі трыццаць шэсць і шэсць дзясятых і трыццаць шэсць і сем дзясятых градусаў.

Прыйшоў час выносіць вердыкт:

– Праведзенае абследаванне не выявіла ніякіх адхіленняў ад нормы ў стане Вашага здароўя. Паказанняў для выдачы лістка непрацаздольнасці няма.

Мажорны настрой пацыенткі імгненна змяніўся на мінорны:

– А што ж мне рабіць? Я сёння не выйшла на працу.

– Збірайцеся, яшчэ паспееце. Спазненне – гэта не прагул, прабачаць.
 
– І што, рэцэпту ніякага не выпішаце?

– Не, вядома! Лячыць здаровых людзей – злачынства!

Развітаўшыся, пайшла ў паліклініку. Ад бруду адмыцца было немагчыма, дапамагалі і ўчастковая медыцынская сястра, і санітарка. Паліто выратавала хімчыстка, а боты, якія прышлі ў нягоднасць, доўга нагадвалі мне пра “лёгкі хлеб” участковага лекара.

А ў той дом на завулку за тры гады маёй працы на ўчастку выклікаў больш не паступала.

***

У сувязі з гэтым прыгадаўся яшчэ адзін эпізод “пра прыгажосць” з жыцця ўчастковага тэрапеўта, артыстычна расказаны Янінай Сударавай (літаратурная апрацоўка аўтара).

 “Пасля завяршэння выканання візітаў на дом стаю я на аўтобусным прыпынку і заўважаю непадробленую цікавасць да маёй асобы з боку грамадзян, якія чакаюць прыходу грамадскага транспарту. Аб’ектам іх пільнай увагі быў мой новы чорны фетравы капялюш з шырокімі палямі. Вось, думаю, які малайчына муж, настаяў на пакупцы. Абавязкова сёння ўвечары яго падзякую.

Пад пастаянымі зацікаўленымі поглядамі я выпрастала спіну. Грудзі набылі прывабную форму; некалькі крокаў да дзверцаў аўтобуса, які падыйшоў, я прашла “лятучай паходкай”.

На эмацыйнам уздыме я прыйшла ў паліклініку, дзе першы ж сустрэты мною супрацоўнік спытаў:

– Яніна Іосіфаўна, а што гэта ў Вас на галаве?

– Новы капялюш, падораны мужам!

– Так-так, гэта зразумела. А што на капялюшы?

Прыйшлося зняць і агледзець падарунак мужа. На самым бачным месцы, дзе звычайна прымацоўваецца які-небудзь аксэсуар капелюша, красавалася вялізарная бялявая пляма. Птушка буйных памераў не даляцела да нейтральнай тэрыторыі, выбраўшы са мноства галаўных убораў элегантны капялюшык лекара”.

***

Праз тры гады мне прапанавалі загадванне тэрапеўтычным аддзяленнем паліклінікі. Я бы не пайшла, я проста пабегла б на гэтую пасаду, ратуючыся ад усіх “прывабнасцяў” участковай службы. Ды і муж, з якім я заўсёды раілася па пытаннях сваіх магчымых кадравых перамяшчэнняў, даў дабро:

– Ідзі, у цябе атрымаецца!

Атрымаецца-то атрымаецца. А як маладому ўрачу будаваць адносіны з лекарамі і медыцынскімі сёстрамі, узрост якіх удвая перавышаў мой уласны?

На дапамогу прыйшла Аляксандра Іванаўна Дзёміна, адзін з самых вопытных і дасведчаных дактароў аддзялення:

– Згаджайся, Нэла, мы цябе ніколі не падвядзем. А то дашлюць нам каго-небудзь чужога, каму ад гэтага лягчэй будзе!

– Ну, як жа я пайду! Мне самой яшчэ вучыцца ды вучыцца! Як жа я змагу пракансультаваць хворага з незразумелым дыягназам?

– Так, трэба табе тэрмінова з’ездзіць на курсы па экспертызе да Гіткінай Элеаноры Сямёнаўны. Вось яна і раскажа табе, што кансультуюць не пацыента, а лекара, калі ён самастойна не можа ўстанавіць дыягназ. А мы спачатку абаранім цябе ад такіх выпадкаў, я ўжо перагаварыла з усімі нашымі.

– Адзінае, – працягнула Аляксандра Іванаўна, – табе давядзецца ўзяць на сябе адмовы ў выдачы лісткоў непрацаздольнасці асабліва канфліктным пацыентам, якія прывыклі ўсе пытанні вырашаць на “высокім” узроўні – узроўні загадчыка аддзялення ці наместніка галоўнага ўрача.

Карыстаючыся выпадкам, я распавяла калегу аб апісаным вышэй першым вопыце адмовы ў выдачы бальнічнага лістка.

– Малайчына, – пахваліла Аляксандра Іванаўна, – перад тым, як адмовіць у выдачы экспертнага дакумента, неабходна правесці поўны агляд пацыента, у далейшым не будзе ніякіх прэтэнзій.

Натуральна, у прысутнасці трэціх асоб калега звярталася да мяне толькі на “Вы” і не дазваляла сабе ніякіх “Нэла”.

Мая папярэдніца, дасведчаны лекар Тамара Сяргееўна Каваленка, якая да таго часу дасягнула шасцідзяцігадовага узросту, сама прыняла рашэнне аб пакіданні службы. Тым не менш, перадача спраў здалася мне свайго роду іспытам. Дастаючы чарговы школьны сшытак з аналізам дзейнасці аддзялення, Тамара Сяргееўна дапытліва глядзела на мяне, як быццам пытаючы:

– Ну што, хопіць? Ці працягваць?

За гэтай працэдурай уважліва назірала старэйшая медыцынская сястра аддзялення. Унутраны голас мне падказваў:

– Чакаюць, што чым-небудзь выдам сваё хваляванне або засмучанне з нагоды такой вялікай колькасці сшыткаў, якія мне давядзецца весці.

Не дачакаліся. Атрымаўшы апошні канспект, з добра згуляным здзіўленнем, я ўдакладніла:

– І гэта – усё?!

Адным словам, прадстаўленне не атрымалася.
 
Праца ў якасці загадчыка аддзялення пачалася для мяне даволі руцінна. Адклаўшы “аналітычныя” сшыткі ў доўгую скрыню, прынялася за амбулаторныя карткі дыспансерных хворых. Правярала пяцьдзясят карт кожнага тэрапеўтычнага ўчастка; якасць іх вядзення разбірала без старонніх, у прысутнасці толькі ўчастковага доктара. На гэты “грамадзянскі” подзвіг сышло каля паўгода, пасля чаго патранат старэйшых таварышаў быў зняты. Калегі зразумелі, што са мной можна мець зносіны на роўных.

Я не выпадкова звярнула ўвагу чытачоў на ўзрост маёй папярэдніцы і самастойна прынятае ёю рашэнне аб сыходзе з займаемай пасады; для сучаснай сістэмы аховы здароўя краіны характэрны “сіндром незаменных” кіраўнікоў.

Мая інстытуцкая сяброўка Ірына, намеснік загадчыка Баранавіцкай гарадской паліклінікі нумар чатыры, так апісвае адносіны жанчыны з займаемай ёю пасадай:

Пасля пяцідзясяці  гадоў: “Хаця бы дапрацаваць да пенсіі!”

Пасля пяцідзясяці пяці: “Не, я яшчэ нічога, яшчэ папрацуем!”

Пасля шасцідзясяці: “Я нават і не ўяўляю, кім мяне можна замяніць!”