верх1ел г1инизла шин держес
ЗягIипси, гьести гIямрула хьунул адамлис, дуцIрумла замана хIурхъла дяхIи гьанбикили, илала тухумти, гIулухъа уршби, урчиличи мурдали дяхIила хIурхъличи баибтири, иларад дяхIили дицIили бидонти хибтири. ДяхIи хIебацIахъес, нушала холодильниклизи кабирхьусири. Иларад касили, чумал кьулса дяхIила, зягIипсилизи деркахъес дихутири.
Илкьяйда, зягIипси мурталра сунес кункдеш бихуси секIайчила пикриикIар, ну биалли, итира, тухтуртазирадра, дармунтазирадра урухкIусира, зягIиприкасли, гьанкI ахъили, бамсриахъили, дармунтала кумек агарли арариэс дигахъис.
Дубуртазив халаваили, гьаннала замана шагьарлизив хIерирусилис, зягIипли хIейалра, дуцIрумлизир дубурла урунжла шин держес дигахъу. Нура гIяхIцадхIи хIядуррикIулри, жагьхIейчирад нуни далути, дубурла урунжунала шин держес.
Чумал баз, дила пикри бетерхахъес сягIят хIебаиб. Гьаларван, раира илди верхIелра урунжличи. Дила някъбани айхъули держира урунжунала шинра.
Нуни шин держибти верхIелра урунжра чучила камти баянти гьандушес лайикьти сари.
Цаибил урунж гьалабван дакIубиубси ва биштIаси саби. Уркарахъ – Кубачи гьуни сагабирухIели ва къирли бурцухIели даргаибти шурмазибад жимгIя тIулван биштIаси шинна тум дурабухъи саби.
Илис нуша Закарияла урунж дикIулра, сенахIенну гьуни сагабирухIели шурми даргиули узуси, дила узикьар, Дагъиста гьундурала урибси хIянчизар Закария Хаттаев сай. Гьуни бирутани чус кирилис, халкьлис гIяхIдешлис илаб биштIаси гIиниз барахъесра хьулдикIулра.
КIиэсил урунж хабарла ГIяпрахъу-кьулла саби. Ил кьулла жявхIейчибад дубуртазиб лебси саби. Ванзализибад дурабухъи, мегьла турбализибад чяхIкабикIули бабзси шинна тум леб илаб. Шин дебали бизити, держес тIягIямла, чузир адамла чархлис пайдалати дахъал минералти лерти сари. Диркьаличибад чарбулхъути дубурланти мурталра ил урунжла мякьла хьурабирутири, милиги ихъутири, чарх ряхIятбирахъусири.
Къябала дубурала, Уркухъла гIинзурбала шин чяйниклизир руржухIели бетаурси къаркъа, ГIяпрахъу-кьуллала шинни бицIахъули биъни Уркарахъир хIеррирухIели багьурсири. Нушани, урга-ургади, машиналичир ГIяпрахъу-кьуллала шин дихутири. Гьаланачи, Къябала шинна къаркъа бицIули, чяйниклизирти шин гьарушличи мешудирар. Илабси къаркъа бацIили аберхурхIели, руржуси чяйниклизиб ГIяпрахъула шинна къаркъа дакIубирар. ГIяпрахъу ва Къяба дубурти Дахадаевла районна тIабигIятлизир цаличи ца дяхIчили тIашкадизурли сари.
Арбякьунси даршдусла 80 ибти дусмазиб ГIяпрахъу-кьуллала шин Кубачила, итхIели, поселоклизи дукес пикрибарибсири. Дурхъаси проект балкьаахъурсири, урунжличирад Кубачи даайчи мегьла турбаби, миъхIедяргIесли мурхьли, ванзализи удатуртири. Урунжла шин илди турбабази дашахъес багьандан ванза буркъибхIели, шин ванзала уди ардякьун ва кIантIалра кахIели детахъиб. Се барили хьалли, трактортачил, някъ-някъли укъули шин даргес хIебиуб. Проект бетхIеберхурли калун. Илала гIергъи, чумал дус дикибхIели, циила удирван, сагали шин ванзала чеди дурадикиб. Илди гьаннара, милигбиубти гьункьяби балхули, дуги-хIери азадли гьунила дублар чяхIкадикIули, удибси Хала-хIеркIличил дархдиркули лерал. Илди шинничила, нушала ванзала дурхъаси давла сари или мурталра пикририкIули рирус.
Дахадаевла районнис М.ГI.ГIялиевли бекIдеш дирухIели, ГIяпрахъула шин сари дашутиван датурли, илдала чедиб, адамти хьурабиэс, дехIибала дарес мераначилти, кьисла къаркъала жагаси гIиниз тIашбатурсири. ГIиниз, Дербентла хутIла сетанани районна халкьлис барибси савгъат сабри. Илала гIергъи ардякьунти дусмани, гIиниз сагабареси даражаличи бикахъили саби. Илгъуна гIяхIдешла баркьуди бируси дакIувиайчи, гьаннара урунж хIерли саби.
ХIябъибил урунж арбякьунси даршдуслизиб районна халкьлис дебали гIяхIбизурси «Дерхъаб» кафела мякьлаб саби. Илабра бизити шинна гIяхIцад бабзси тум леб. Илди мегьла турбализирад ванзала чеди дурадулхъули сари. Шинра дебали бизити сари. Урунжла чедиб бакIибси бисуси жярра, илаб бисусиличи мешули ахIен, бахъ авадай, жагали берхъили саби. Иларти шин, удирти ГIяпрахъу урунжлайзирад чула тIем-тIягIямличил, декIардулхъути сари, имцIали кIантIитиван, чузир минералти камтиван гьанарули дирар. Иди шинра, чула хIурматбарили, мякьлаб гIиниз барес лайикьли сари.
Дила дудеш викIусири: «Гьарил урунжла шинна, чучи хасси бизидеш бируси саби». - Илис бизити шин дигахъухIели, гьуни гьарахъли, шин декIли диалра, бегIлара бизити Бяцци-кьуллала шинничи нуша кIелра рузи, гьар бархIи дашутири. ГIур нуша хъадиубхIели, юртла мякьлаб, сунела някъбани барибси гIиниз лебли биалра, дудешлис держахъес, чяй дарахъес Бяцци-кьуллала шин, узбани машинабачир дихутири. ЦархIилти шинничи дудеш разивируси ахIенри.
Бяцци-кьулла дила хабарлизиб авъибил саби. Илала ура бяхIлизибси ибси девлизибад бетаурли бургар. Ил Кубачила ши лебхIейчибад мурталра лебси, гьаб-убла кьулла саби. Шин дебали бизити сари, чяйра илдала бизити детарар. Ила шинничи бикули бирар, мекъла бархIи, Кубачила цIикуртира.
Ну ила рякьунси бархIи, дугели дарибти заб-маркали шин сагадарили, хьанцIа-рангла детаахъурлири, биалра дебали бизилири.
Гьанна хьурали шинничи башути дебали камли саби, гIинизличи аркьуси гьуни къулайбарес пикри бурги, къаркъа, гъягъя гьунила дублар лерри, амма гьуни бахъ вайси даражаличибли, гIинизличи укьес гьамадли ахIенри.
ГIинизла чедибси ванзаличир, лебилра Кубачила шантани цаван пикрибарили, юртани дарахъес къадагъабарили саби. Иличибли шинна бизидеш ва умудеш ахIерабирули саби.
Илаб, кьуллала гьалаб, унзара даршили, мицIираг духIнахIедухъес, шин нясхIедарахъес, хъалира барили саби, гьарилла гажинти шиннизи къузхIедирахъес, шин айхъяхъес кадихьили тIалхIянара лер. Илди шинра ванзала дурхъаси давла сари.
Гьаланачилси дила пикрилизиб шуибил сабри, Кубачила муралис удуси Бегьила дубурличибси Кук-шинна урунж. Кубачир мура удуси замана, неш-дудешлис кумекбарес рякьунхIели, гьачамцун ахIи, илди шинна бизидеш хIясиббарибсири. Кубачилантани жявхIейчирад чула бизидешличил чердикIибти, держибхIели чарх кункбирути шин сари илди. Кук-шинна урунж шиличибад чумал километрла гьарахъли, тIабигIятла жагати мер-мусаличиб саби. Илар дебали жагати вава-кьар дашар, дуцIрумлизир Кубачила жагьилтани, хамис бархIила шадибгьундурира илди шинна урунжличи дурадуркIули бирар.
Чумал дус гьалаб, гIяхIбаркьла адамтала харжаначил урунжла чедиб адамтази бамсриихъахъес мер балкьаахъурли, ила диванти, кьалтинти кадихьили жагабарили лебсири. Гьанна илди мер-муса чедаэс жагали ахIенри. Илаб умудеш барес хIяжатлири. Хурег барес кадихьибти, дурхъати тIалхIянара, умухIедарили дархькадатурлири. Ну ручIуси замана, школала чедирти классунала дурхIнани ши-алавти мер-мусаличир, гIинзурби умудирули, жагадирули, билхъаби дурадуркIутири. Гьаннара илгъуна гIядат сагабаралри вайтIа хIебири.
Кук-шин биалли дебали бизити сари, илди держес багьандан, гьарахъси гьуни ахъили укьес лайикьти сари.
Наб Кук-шинничи ретаэс дигулри, рахъхIи хIерякьунхIели, гьуни дебали гьарахъливан гьанарулри. Гьунчиб цIуба къаркъализибад барибси жагаси гIиниз цугбикиб. КарацIили машиналичирад, илди шинра хIясибдарира. Дила дудеш вархьли сай или гьанбикиб, лерил шинна чучи хасси бизидеш лебли буили саби. Илди шинна урунж наб шуэсилван къаршибиубли биалра, урег-ибил бетаур. ГIинизла мякьлаб дугIла хъярла жагаси галга лебри. Илала удир адамти кабиахъес мерани хIядурдарилри, нясхIедиахъес галгала кьялубачи чекахъили, чяй дарес чяйникуни, хурег барахъес шанг, ягълав, умути тIалхIяна, сунечир чIишликуни дируси мегьла тIакьа, шанг чебизес вируси цIабилкь лерри. Бамсриахъес, шадибгьуни барес бахъ дигеси мер лебри илаб.
ВерхIэсил урунж, укьес бегIлара къиянси мерличиб саби. СирхIязи аркьуси гьунчивад Ширала шила къадализи машиналичил увяхIяхъахъес дебали залумси шофер ва гIяхIси машина гIягIнити сари. Гьунчир урухкIули риасра, ила хIерякьи калес гIямал аги, лерилра дила излуми илди шинни арадирутиван, илдачи хьулрикIулри. Аллагьлизи аманатдиубли уряхIяхъира, шинра держира, дазала-дехIибалара дарира. УркIи ряхIятбиуб. Илди шин дахъал излумас сабабдирутиван дунъя акIубхIейчирад халкьли далути сари.
Гьар дус июньна 22-личиб, алавти шимала халкьли гIинизла мякьлаб дурхъаси мавлидра биру, дусла духIнар чули чесибти дуртIули, халаси садакьара биру, халкь бахес хурегунира хIядурдиру. Мавлидличи рукьес мурталра хIядуррикIули риасра,гьачамалра бетхIеур, дила неш сунела садакьара бухили, даим ила рашусири. Илаб барибси балга Аллагьли кьабулбиру рикIусири.
Илди шиннис хIулила шин бикIули бирар гIярбукIанти. Ила шадибгьуни барес, хьурали башули бирар Кубачила жагьилти Майла 9-личиб байрамла бархIи. ГIиниз-алав вава-кьарла дубурти сари.
БиштIаси Ширала ши илаб азирти дусмазиб лебнилис бикьридеш дирули сари иларти дубурти дуцибти кьасурбарти хъумани. Кьасурбарти хъуми гьамадли ахIенси дубурлантала гьаб-убла яшавлисра бикьруми сари.
Иличибли верхIелра урунжличи дила архIя таманбиуб, шин сабабдиахъес балгнира дарира, хьул бетерхурхIели чархра ряхIятбиуб.
Гьанналис хьул лебал, Аллагьли кумекбаралли, лебилра СирхIяла халкьли даршани дусми гьалаб балуси, нушала шиличибад шел-верхIел километрла гьарахъси ЧIимгъая бикIуси мерличирти шинра хIясибдарес. Илди дебали катругси дубурла бяхIлизибси гIиникълизир лерти сари или бурули саби. Гьаннала жагьилтани ила гьунира балули ахIен. Ила, хьурали ахIи, укьес гьунира агара. Гьести гIямрула УргIерила махьурбала адамтас илди шин гьандикалли, цацахIели, жагьилти шинничи бурхьули бирар. Мер-муса далути нушала шантани илди урунжличи биахъу.
Халкьли бурули саби, илди шинни сегъуна-дигара изала арабируси саби, рахли шин дарманхIедирули диалли, илди кIантI агарли детихъути сари или.
Адамла чарх 80 процент шиннизибад бетаурси саби или кабизахъурли саби гIялимтани. Адамтала чархла арадешра умути шиннизибад дигахъули биъни якьинси саби. Гьаннала замана, шагьарлантас харждарес, сецад-дигара шин лер, амма держес бизити, чархлис далдиркути, умути дубурла урунжуналагъунти шин агара. Балу-балули илгъуна хIякьикьатлизир лерилра хIердирулра. ГIямру илдигъунти детаурли сари.
Свидетельство о публикации №225120901201