Сравните Исмаила и клеветника Махмута
КЛЕВЕТНИК МАХМУТ КОБАНОВ
(стихи новые, без названия, кому посвящено не известно. Публицистическая тема.)
Джер джюзю эртде турса да юлешиниб,
Чекле да эртде турса да белгилешиб,
Бир къауум джутла, эркин болса да джерлери,
Аны джангыдан юлеширге кетиб эслери.
Бир-бирин санаб барыб тургъан джаугъа,
Бир-бири бла хазырдыла ачаргъа къаугъа.
Иги бла бошалмайды джоллары къазауатны,
Ким да эсде тутаргъа керекди бу затны.
Бюгюн биреуню кюч бла алдынг эсе джерин,
Бил, тамбласында ол да сенге алай этерин.
***
(Поскольку это не стихи, думаю, что Махмут запечатлел здесь свой портрет в прозе.Попытка реализации философской темы.)
Кеч болду. Джатханма. Сюйген тиширыуум
Менге келмегенча, джукъу да келмейди.
Сагъышлыма: джюрегимде бард джарсыуум -
Адам адамгъа хаман игилик нек этмейди?
Ат джерде хоншум турса олтуруб, андан
Аны атыб, чыртда хатасы болмагъанлай,
Нек минеме дейме, минер-минмез атдан
Джыгъыллыгъымы да биле тургъанлай?
***
)Публицистическая тема)
Бир-бирде тели болуб патчах,
Адамлагъа сынатса да бек кёб палах,
Аны ючюн джер да ачыб, къыйналыб,
Къалмайды башы тюбюне айланыб.
Халкъ а, юсюнден басханча ауур таш,
Мугур болуб, тюйюб къаш-баш.
Тели патчахны джашауун къысха
Терк этиб, табынады Аллахха...
ИСМАИЛ СЕМЕНОВ
ЗАР ХАДАУСХА
Не зар джюрек, не джалан тил, не зулму
Адам- улну биргесине туумайды,
Туугъунчунга « къан бокъланыу» болмайды –
Джашай барса тюрленеди болуму.
Эй, зарджюрек, сен да таза туугъанса,
Айтчы, неден къара болду иннетинг,
Зарлыкъ эмиб нек тюрленди келбетинг,
Нек терсликге сокъмагъынгы салгъанса?
Бу хаух джанны атарыкъбыз санладан,
Ёмюр джолну тюше, тура ётгенлей,
Хар зат кетер, боран уруб элтгенлей,
Не зат къалыр дунияда адамдан?!..
Джер къарнында тенг болурбуз, тенглешиб,
Джер юсюнде тенг болмаучу душманла,
Игиле бла къатышырла аманла,
Бай бла джарлы джан-джатарбыз, бетлешиб.
Топуракъда джаулукъ – дослукъ ташланыр,
Сингдирир да, саныбыздан дам алыр,
Ол топракъгъа, уллу Аллах, джан салыр,
Алай бла джангы ёсюм башланыр.
Эй, зарджюрек, сагъыш этчи ёмюрню!
Бюгюнгю зат – тамбла джокъду, хадаус,
Къысха заман чайнарыкъса "бал къаууз"-
Экибиз да топуракъбыз келирде.
1962. Кызыл-Октябрь.
Вольный перевод Генриетты Миловидовой (80-е годы.Москва)
НЕСЧАСТНОМУ ЗАВИСТНИКУ
Ни зло, ни ложь, ни зависть ока
Не рождены природою при нас,
Их обрели мы в жизненный свой час.
Угаснут с нами, в миг, достигши срока.
Отпустим душу временную нашу,
Едва испить успеем жизни чашу,
Куда уйдёт всё то, за что мы бьёмся?!..
В пучине вечности, все равными сойдёмся
И станем месивом, из коего господь,
Вновь сотворит живой круговорот.
ЭСКИ БАЛТАМ
Аргъыш этген, юй ишлетген эски балтам,
Сени манга къойгъан эди хаджи атам,
Сен иенги сыйын бир да тюшюрмединг,
Бир ишде да манга ажым этдирмединг,
Джити ауузунг бычакъ кибик, кесди, керкди,
Айырмадынг не эменни, не да джеркни,
Джумушагъын, къатысын да бирча урдунг,
Билеу, эгеу тийдитмейин алай турдунг.
Къош къурдурдунг, ойма салыб юй ишлетдинг,
Джол джанына ныгъыш-тахта тёшелетдинг,
Биз экибиз арба этдик, джолну тутар,
Буруу салдыкъ, ётген бары къарам атар.
Сен кесинги билетмединг, эгетмединг,
Табсыз болуб иш болумну кем этмединг,
Сабынг – сыйдам, кесинг – темир асылындан,
Хар ишими этдинг алай, эм табындан.
Неле чекдик, не джол ётдюк биз биргелей,
Чегетлеге, чаууллагъа кёмюлгенлей!..
Энди сен да, мен да болдукъ ашалгъанла,
Джылла эгей болумлары бошалгъанла.
Сен джатаса тар гёзенде, тот тутханлай,
Мен турама къуу-шуу юйде, онг атханлай,
Экибиз да бу джашауну джырыб ётдюк,
Бет уялтмай ахыргъа да алай джетдик.
Энди мен да, сен да – джангыз, заман тола,
Сен- тот басыб, мен – тёшекде, кючсюз бола,
Айырылыу заманыбыз джетиб келе,
Бюгюн санга джюрегимден джылыу бёле,
Атам тутхан сабдан тута, сени сылай,
Ич джау сюртюб бусхулунга алай байлай,
Тюб табхагъа джерлешдирдим, сакъланнгын деб,
Менден артха къаллыкъла бла джокъланнгын деб.
Подстрочный перевод:
МОЙ СТАРЫЙ ТОПОР
Мой стары топор, рубивший дрова, строивший дом,
Тебя мне оставил отец мой, хаджи,
Ты нигде не ронял чести владельца,
Ни в одном деле не дал мне испытать сожаление,
Твоё острое лезвие резало, рубило,
Не разбирал ты ни тополя, ни ясень,
И мягкое, и жёсткое рубил одинаково,
Не вынуждая точить иль чинить себя.
Ты помог мне построить кош, дом, с нарядной резьбой,
У дороги – скамью для беседки,
Мы строили арбу, что одолевала любую дорогу,,
Забор мы построили, что бросался в глаза прохожим.
Ты не требовал ухода: напильника, точила,
Не нарушил ритма работы ни разу, став неудобным в использовании,
Ручка – гладка, а сам – из отборной стали,
И любое моё дело отлично шло с тобой.
Чего не стерпели, каких только путей не прошли
Зарываясь в густые заросли, в лесные чащи!..
Теперь и ты, и я стали «сточены» временем,
У которых уже не осталось возможностей прежних.
Ты теперь – в тёмном чулане, ржавчиной покрыт,
Я – бессильно лежу, в опустевшем доме,
Мы прошли эту жизнь, словно расчищая путь в бездорожье
И к концу подошли, не имея того, за что можно краснеть.
Теперь, и ты, и я одиноки, вышло наше время,
Ты – ржав, я – в постели, без сил,
Видя, что подходит час нашего расставания,
Выделяя тебе сердца последнее тепло,
Держась за ручку, что держал отец и гладя сталь,
Жиром смазываю и заворачиваю тебя в тряпку
Да кладу на полку нижнюю в чулане,
Чтобы те, что будут жить здесь после меня, могли найти тебя.
САРАСАН
(отрывак из главы САРАСАН, поэмы "Акътамакъ". Сарасан-одно из ласковых имён Акътамакъ)
Ой, уучу десенг - уулаучу,
Тау тик къоймайын аулаучу,
Сарасан кийик болгъанды, тенгле,
Кесин тутдурмай джанлаучу.
Кёк-сарасаннга зар болдум,
Ызындан бекге тыгхылыр,
Бу деу санларым суу-салам болду,
Джибиген джюнлей сыгъылыр.
Джашлыкъ дегенинг бир чагъар,
Джюрек дегенинг бир джанар,
Сюймеклик деген - чокъуракъ кёзлеу,
Андан ичиб а ким къанар?!
Малгъа къарагъан джюн сатар,
Сабан ишлеген ун тартар,
Сюйген адам а сезиу ишлейди,
Ол джарлы андан не татар?!
Талалы Стауат- къош толу,
Кёксюл кёл десем - къуш толу,
Аны сагъынсам деу джюрегимде
Дуния къадар хош толу.
Башым болгъанды сер кибик,
Ёзен буугъанды кёр кибик,
Эки сюйгенни т.бешдирмеген
Бу не адетди? - дер кибик.
Агунда къауум кёз эте,
Учхара адам сёз эте,
Сюймеклик ишни тубан басханды,
Алтынны бетин джез эте.
Атны басханын джер билир,
Ат джерни халын эр билир,
Сюймеклик деген аурууну,алан,
Кесин къабдыргъан сер билир.
Ой, Чоллакъ тауду - шорбатлы,
Тегенеклиди - наратлы,
Эки сюйгеннге заран этгенинг
Болур Аллахдан налатлы.
Ашалгъан къая таш болур,
Эзилген бюртюк аш болур,
Керим Аллахны буйругъу болуб,
Сюймеклик келген - джаш болур.
Ой, эрмен десенг - чёгючге,
Чуутлу десенг - ёнгкючге,
Сюйген десенг а - джулдуз ушакъгъа,
Кёзлери барыб кёрмючге.
Таглы талада азыу бар,
Ташлы Сыртында къазыу бар,
Эки сюйгенни бир этер ючюн,
Аллахдан келген джазыу бар.
Сарасан ариу алайды -
Кирпигин къагъа къарайды,
Хар къарамы да, джылы джангурлай,
Джаннган хатхума джарайды.
Ючкюл Суу болду къобарлай,
Толкъуну беджен джабарлай,
Муратым толуб болалырмамы
Бу Сарасанны табарлдай?
Джолгъа чыкъгъаннга къакъ керек,
Джауунг чабханда джакъ керек,
Джетген уланнга, ой, джетген къызгъа
Сюймеклик деген чакъ керек.
Чагъыудан сора - агъыуду,
Заман седиреб кетмесин,
Бизни марагъан агунда къауум,
Табалау сёзюн этмесин.
Аманнга болур турдуруу,
Къачханнга болур къуудуруу,
Чыртда амалы болмагъан зат а
Сюймеклик деген къуууруу.
Лыббыр тутмайды сенегим,
Этилелмейди керегим,
Дармансыз ауруу тийгенди манга
Эриб барады джюрегим.
Келечим къайтса - кёллениу,
Джылы сёз айтса - тёллениу,
Керти да къыйын иш кёре эдим
Бу сюймекликге юрениу.
Сарасан ариу болгъанды
Бютеу джанладан багъалы,
Къылыкъ алдырыб къойдум да, махдай
Андан болгъанды хауалы.
Ой, не этсе да джан-джикди,
Терслик этсе да - тюз кибик,
Ол болгъан джерде боранлы къыш да -
Иссиси дженген кюз кибик.
Тауум орнундан тебмейин,
Джерни тутхучу кетмейин,
Бу Сарасанны ычхындырмазма
Тюз ахырзаман джетмейин.
Къаманы алдым "къыннга"- деб,
Джырым айтылды "анга" - деб,
Кёк-Сарасаннга къадар тюбетди
"Саугъа этеме санга" - деб.
Сёзлерим келе тауладан,
Макъамым саркъа сууладан,
Да аны алай сыйладым, тенгле,
Айырыб бютеу джагладан.
Гоначхыр Суудан - макъамы,
Суфри тауундан - сёзлери,
Аны джырларын манга берелле
Бу юч ёзенни джерлери.
Самур Суундан харс чыгъа,
Сауру Джухда чартлата,
Къарауукъ Тау да джырларын эте,
Махар Сууна джыпрлата.
Сарасан десем - Джер джырлай,
Къалмай таулары, тюзлери,
Аны амалтын ашалду, алан,
Деу джюрегими безлери.
Минги тау булут чалгъанлай,
Джанкъылыч кёкню алгъанлай,
Сарасан-ариу - манга джарашыу,
Кюмюшге алтын салгъанлай.
Дуббургъа "тау" деб таянмам,
Кёрмегениме ийнанмам,
Бу ишде манга чырмау болгъанны.
Джуукъ, тенгди деб сыйламам.
Сарасан ариу - муратды,
Мен суратлагъан суратды,
Трам-Семенледен къаршчы чыгъарыкъ -
Джуукълугъундан азатды.
Асланды дейме - ууларым,
Гебенди дейме - тартарым,
Бу хан къабагъы оноуун этсин,
Олду Семеннге атарым.
Да, джангы чалман эшилсин,
Тюйюмчек болгъан тешилсин,
Бизге аталлыкъ ариу Сарасан
Джулдуз анама эштилсин!
Свидетельство о публикации №225121501348