Болашактан келген адамнын ой толгауы

МЕНІН ЖЕР БЕТІНДЕ ПАЙДА БОЛУЫМ ТУРАЛЫ КЫСКАША МАЛІМЕТТЕР


Все мои книги, изданные в Москве, в издательстве "Перо", поступили на продажу в книжный магазин издательства "Онер" в Алматы, на углу проспекта Абая и Гагарина. Желающие приобрести их могут обратиться по адресу проспект Абая, 143 Тел 8(727)395-52-06, 395-52-08. Сот:8777282-6487. E-mail: oner2006@mail.ru
Можно обратиться и ко мне по моей сотовой. Благодарю всех за внимание.
Поступили на продажу:
"Где будущее цивилизации и есть ли оно вообще?", 156 с.
"Любовь как сладкий запретный плод", 156 с.
"Заман неге булінді?", 200 с.



 Менін енбегіммен таныскан адамдарда  «мынаны жазып отырган кім»? деген сурак тууы мумкін шыгар. Осыган байланысты мен кыскаша озімнін жер бетіне кашан жане калай пайда болганымды айтып берейін.

Мен болашактан келген адаммын. Мен жайында коп адамдар осылай деп айтады. Ал біреулер мені туа салганда ак жер бетіне Алланын озі арнайы жіберген деп айтыпты. Менін олай айтуымнын себебі мынада: Мен туган кезде маган «Жарас» деген озінін атын сол кезде кал устінде жаткан, 85 ке келіп дуниеден кайткан аулие атамыз беріп, менін акеме «осы баланы жанындай сакта» деп айткан екен. «Себебі оны саган 50 жасында Кудайдын озі жіберген» депті. Ол кезде мен жана туган болган сон, оны естігем жок. Кейінректе гана естідім. Мен алемде галамат куштін бар екеніне сенемін. Біздін омірдін зансыз шенберде журмейтініне де сенемін. Мен Жаратушынын бар екеніне де сенемін. Мумкін солай болса солай шыгар. Бірак мен болашактан келген адаммын дегенге кобірек коніл аударам.

Ойткені мен букіл омірімді осы болашакка арнадым. Неге? Онын тупкі себебі былай болган. Мені балага зар болып, елу жасында арен корген акем, мен бес жаска жетпей дуние салган. Ал шешем болса менін 5-6 жасымда коз алдымнан гайып болган. Мен сойтіп акыры, жана-жана ес білген кезде, маган жат, ботен адамдардын колында калдым. Ол кезде біздін казакта бурыннан келе жаткан ырым болган. Бала суймеген бауырларына баланы коптеп коре алатын бауырларынын бірі асырауга беретін. Сойтіп ол бала бір бауырдан екінші бауырга сінген. Тогыз айлыгымда мені емшектен шыгарып, менін туган аке-шешем мені бала суймеген Нургали атты улкен бауырына берген екен. Сойтіп мен менін сол акемнін оміріне «тапсырыспен» келіппін. Зар болып, ;рен жеткен бала болган сон, ол акем мені катты суйіп, ешкімге сенбей, мойнына салып журсе керек. Сол акемді менін коз алдымда жерлегені алі есімде. Мен онын «ажал» екенін кейін гана тусіндім. Мен жеті жаска толмай, акем олген сон онын етегіне жабыскан шешем де аяк астынан коз алдымнан гайып болды. Асыраган шешем озі тумаганнан кейін, акем дуние салган сон, мені колына Нургалидын ен улкен бауры Кадір алып, баска бауырларымен акылдасып, менін шешемді шыгарып салыпты, онын маган келуіне катан тиым салса керек. Ал шешем болса менен менін 4 жарым жасымда айрылып, копке шейін маган жасырынып келіп журіпті.  Ал сол ананын менен жакын арада турып, мен жетінші класта окып жургенге шейін омір суріп, сол жылы кайтыс болганын мен кейін естідім. Мен ес білгелі бері сол аке мен шешеге зар болдым, солардын маган деген куаныштары мен махаббатын сагынып журдім. Мен коп уакытка шейін сол суікті анамды сагындым, «Жамиля» деген атка аландадым, оны іздеп талай рез жогалып кеткен кундерім де болды. Анамды іздеп табам деген сенімнен мен бесінші класка кошкенде гана арылдым. Міне одан бері талай заман отті. Бірак сол акем мен шешем мангіге менін журегімде калды. Мен ушін шынайы омір солар болган, ал калган дуние жат, ботен болып келді. Мен содан бері сол жаркын омірді осы жарык дуниеден іздедім. Сол жаркын дуниені алемде орнаткым келді.

Мен адамдар арасынан алі де сол жогалткан махабатты іздеудемін. Мен алі кунге шейін сол мені шешемнен ажыраткан катыгездіктен шошимын. Бул менін кокейімде адамнын маган жасаган зулымдыгы болып сакталды. Менін акем олер алдында, бу диниеден мені гана тастап бара жатканына киналганын айтып, козі ашык кезінде мені улкен бауырына тапсырып жатып, тугандарына айткан осиетінде былай депті: «баламды кангытпандар, балама ешкім саусагын да тигізбесін, мен корден де турып келем» десе керек. Ал шешем жайында осиетінде не айтканын мен білмеймін. Бірак акемнін сол айткан осиетін онын тугандары бузбай орындапты. Мен сол себептен бір жануяда емес, Нургалидын букіл туган-туыскандарынын колында остім. Аркім мені ар нарсеге уйреткен, артурлі тарбиелеген. Мен бір мектепте емес, аркімнін колында журіп торт мектепте окыдым. Сонда мені мені туып, дуниеге келтірген, туган акем мен шешем гана балам деп баурларына баса алмаган екен. Менін туган акем (81-ге келіп кайтыс болган) оле олгенше маган ешнарсе айткан жок, ол маган «ага» болып калды, ал шешем бу дуниеден «акпем» болып отті. Олер алдында осы ангіменін барін Нурсулу екеумізге шешем айткан. Арине, мен оны алде кашан білгем. Бірак менен кейінгі туган бауырларым маган жай «туыскандар» болып кана калды.

Аке шешем жогалганнан кейінгі омір мен ушін ботен, жат жане катыгез болып келген. Есейе келе мен бул омірге іштей карсы шыктым, махабат мен достыкка, шындык пен акикатка негізделген омірді армандадым. Бул жалган дуниеден шындыкты, акикатты іздедім. Міне мені омір бойы жетелеген арман осы. Ал себебі – жогаргы айткандар гана.
Осы жолда маган торт бала тауып берген Нурсулу кездесті. Ол менен коп жас кіші болса да, осы уакытка шейін неге, озінін коркіне, жасына сай, бай біреуге  куйеуге шыгып, мені тастамаганын білмеймін. Ашірбек айтады, бул айелді де саган Кудайдын озі тандап жіберген деп. Мумкін солай болса солай шыгар, менін Ашірбекке сенбейтін жонім жок. Ол оте адал жане иманды адам. Міне менін жер бетінде пайда болу жолым осы.

Егер Кудай маган солай десе, онда мен Кудай алдындагы парызымды аянбай орындаудамын. Ашірбек айтады, Кудайдын мейрімі, шапагаты саган кундердін кунінде тогіліп, оз еліннін алдында сен бакытка боленесін  деп. Сонда адамдар саган карап куанатын болады дейді. Солай тезірек болса екен деп ансап журмін. Ал казіргі ускынсыз омірде менен редакторлар да кашады, журналистер де кашады. Ал жазушылар мен философтар, мен жогарыда айткандай, мені жай кияли адам деп менсінбейді.  Мемлекет басындагы адамдардын не айтып жургенін білмеймін. Олар ундемейді. Осыдан біраз уакыт бурын, Татьяна Алексеевна деген, «Алатау газетінін» бас редакторынын орыс тілін жургізетін орынбасары, менін жіберген материалдарыма катты кызыгып, соларды екі номерде басып шыгарып еді. Тас тобесінен жай тусіріпті. Содан ол менімен араласпайтын болды. Есенкул Жакыпбеков те менін достарымнын бірі еді, біраз макалаларымды жарыкка шыгарганнан кейін ол да менен теріс айналды. «Кожага» унамай калыпты. Шаштаев Жумабай да менін бір макаламды жариялаймын деп, кезінде бір жыл урей устінде журіпті. Содан маган жоламайтын болды. Ал Нагашыбек Капалбеков бауырым мулде танымайды. Жас кезімізде, ауылда, мектепте б;ріміз бірге оскенбіз.

Міне кара басынын тыныштыгын ойлаган адамдардын суры осындай. Мунын не екеніне алі кунге шейін миым жетпейді. Алла мені жер бетіне жібергенде маган миды мулдем аз берсе керек. Айтпесе мен осы уакка шейін озімнін кара басымды ойлап, жок дегенде академик болып, ендігі букіл Казакстанды озіме каратпайым ба? Елге жол корсетіп нем бар еді. «Мынандай мимен» айдаладагы адамзатты ойлап, біздін заманда адамшылыкты, аділетті тек есуастар гана ансайды емес пе. Міне маган адамдар тура осылай айтатын, алі де солай айтады. Егер олар мен жайында оз пікірлерін озгертіп, баскаша айтатын болса, мумкін онда мен озімді баскаша тусінетін шыгармын. Бірак «есуас» десе де мен алі адамзаттын камымен омір суріп журмін. Менін болашакка деген сенімімді осы укытка шейін ондай маган тагылган пікірлер шайкалткан жок.

Міне оздерініз коріп турсыздар, мен тура Казакстаннын озімін, жан-жагыма караймын, аландаймын, анаган-мынаган еліктеймін, киялдаймын, армандаймын, бірак алі озімнін кім екенімді анык білмеймін. Біздін Казакстан казір, мысалы, «улт ретінде бізді букіл алем тану устінде» дейді. Кай жагынан екенін білмеймін, Казакстан «жана денгейге котеріліп, жана багытпен дамып барамыз» дейді. Мен де тура осыны кунде айеліме айтам. Мумкін Казакстан алемде озінін нактылы орнын тауып, мені «улым» деп танитын болса, мен де оз орнымды тауып, кім екенімді сонда білетін шыгармын. Сонда мумкін саби кезімдегі жогалткан суйіспеншілікті оз елімнен табатын шыгармын. Оны да бір Алланын озі біледі.
Сондыктан менін оз жайымда білімім азірше шамалы, артурлі кауесеттерге гана негізделген. Сол себептен мен болашактан келген адаммын ба, жок алде атейі «адамзатты куткарсын» деп Кудайдын озі жер бетіне арнайы жібарген пендесімін бе, білмеймін. Менін оз жайымда бір білетінім мынау гана: мен жер бетінде тіршілік етіп журген карапайым адамдардын бірімін. Осындай болып журіп мен омірді зерттедім, адамзаттын тіршілігін тусінуге тырыстым. Ьул ушін маган ешкім ешкашан акша толеген жок. Бул маган жас кезімнен туган касиет болган сон, менін алі кунге шейінгі арманым – адамзаттын тіршілігін адам козкарасынан озгертіп, оны сырткы дуниенін устемдігінен ажыратып, адамга, адамнын жандуниесіне бостандык беріп, соны жан-жакты дамыту. Менін бул «арман» деп турганым біздін когам ушін шындык, омірдін біздін заманда туган кажеттілігі. Мен осыны тусініп, сол жас кезімде ак омірді жане адамды суйетінімді мойындадым. Мені суйреген осы суйіспеншілік кана. Бірак мен озімше Кудайдын кудыретіне де сенемін.

Биыл, тамыздын бірінде, мен алпыс екіге толамын. Менін катарларымнын кобісі казір омірден горі олімді кобірек ойлайды екен. Муны маган Ашірбек те талай ескерткен. Бірак мен олімнін не екенін осы уакка шейін білмеймін. Ойткені мен ажал жайында алі ойлангам жок жане ойлангым да келмейді. Жер бетіне мені Кудай омір суру ушін жіберген. Менін бір білетінім осы. Ал жер бетінде пайда болсан, онда омір біздін колымыздагы бар байлык, бізге гана тан касиет. Ал ажал – бізден, біздін сана-сезімімізден тыс жаткан ботен дуние. Оны ешкім ешкашанда тусініп, «о дуние деген осындай» екен деп білген емес ж;не білуі мумкін де емес. Адамдар оздерінін омір жастарын узарта алады, олар мангі жас болып та журе алады. Бул адамдардын оздерінін колында бар байлык. Ол байлыкты бізден ешкім тартып ала алмайды. Ал егер осы Кудайдын жараткан пенделері оздерін білмей, бір бірін танымай, бірі бірін тусіне алмай, осы уакытка шейін дуние ушін бір бірімен кырлысып журсе, онда бул жерде Жаратканнын кінасі жок, демек адамдар оздерінде бар нагыз байлыкты жане осы омірдін шын манін алі ашкан жок. Сондыктан біздін букіл тіршілігіміздін бар мані олімді ойлауга келіп тірелген.

Ал шындыгында бізге керегі ол  емес, омірді ойлап, сонын адамдык мазмунын тауып, сонын дамуынын жане коркейуінін зандылыгын тусініп, оны саналы турде баскару. Таннін калауымен емес, жаннын калауымен омір суру. Ал жаннын калауы – ол мулде баска денгейде жаткан жана дуние. Ол жерде адамдарды таннін емес, жаннын куші баскарады. Біздін танімізбен адам болып жаратылганымыз, денемізбен бір бірімізге уксайтынымыз оз бетінше адамдарды біріктірмейді. Сондыктан жандуниені ашу адамзаттын дамуынын ол умтылган ен жогаргы сатысы. Міне біз сонда гана мангілік омірге келіп, омірді саналы турде алга бастырып, узак омір кешетін боламыз. Ал сокыр, санасыз таннін калауынын билігімен біз коп омір суре алмаймыз. Біз сонда 100 емес, мын жыл омір суретін шыгармыз. Ойткені біз  озіміздін колымызда бар дуниемен омір суреміз. Адам алі озінін жаратылысынын толык мумкіншіліктерін жане онын дамуынын зандылыктарын жеткілікті денгейде ашып игерген жок. Ол олма, казіргі адам акшанын кушімен оз озін билеуден де калган. Оны билейтін таннін калауы кана. Екіншіден, акшанын артынан тускен адам оны ашуы мумкін емес. Ал акшанын не екенін біз білеміз – ол ажал психологиясы. Оны тек кана жана омір жане омірді ойлау гана жене алады. Ал олімді ойлау, ол бізге Алла жіберген уакытты жане куш-куатымызды, бізден тыс жане омірге тікелей катысы жок болмыстын бізге беймалім жагына жумсау деген болады. Біз омір ушін келгенбіз, омір ушін гана куресеміз. Сондыктан болашак – адам когамы. Біздін шындык міне осы.

Аркім жер бетіне мангіліктен келеді жане олген сон сол мангілікке кетеді. Откен омір – адамзаттын тарихы, ал келе жаткан омір – онын болашагы. Санасы бар адам ешкашан да бугінгі кунмен омір сурмейді, адам ертенгі кунін бурыннан болжаган, бул санасы жок табигатка гана тан тіршілік. Алемде тек кана адам гана жан мен сананын иесі. Сондыктан тек кана адам гана оз омірін озі тусініп, озін озі саналы баскара алады. Бірак ешкім сол мангіліктен кашан келгенін жане кайтадан соган кашан кеткенін ешкашан да білмейді жане білуі мумкін де емес. Ол ол емес, сіз ешкашан да кай уакытта уйктап кеткенінізді де білмейсіз. Сіз ешуакытта озініздін есініздін кай уакытта ауганын да білмейсіз. Ал есініз жиылганда, сіз ессіз жаткан уакыт сіз ушін сонген омір. Уакыт пен омір кеністігі сіз ушін тек кана тіршілікте гана омір суреді. Муны философияда болмыс дейді. Ал табигаттын тіршілігі – санасыз тіршілік. Ал Кудай адамга берген сана – табигаттын дамуынын ен жогаргы натижесі. Оны тугызу ушін табигаттын миллиондаган жылдар дамуы керек болган. Осы сана пайда болганда гана адам адам болса, сол сана сонгенде гана адам ушін тіршілік сонеді. Есі ауыскан адам да адам омірінен кол узген. Ал олген адамдар осы уакка шейін омірге кайтып оралган емес. Ал адамнын кудай берген жаны адамнын танінен болініп, баска бір, бізге белгісіз кеністікте тіршілік етеді деген, менімше, біздін омір суруге деген куштарлыгымыз гана, ягни біздін мангілікке умтылганымыз.

Бірак жеке адамнын тіршілігінен тыс жаткан мангілік мангілік болып кала бермек. Ал адамзаттын тіршілігі – мангі. Ажалдын билігін біздін заманда тугызатын біздін окінішіміз бен жалгыздыгымыз шыгар. Біздін жандуниеміздін мазмунын курайтын тупсіз сырткы дуние шыгар. Ал адам когамынан адам ушін жане онын омірі ушін курес басталады. Адам алдында богет болып турган кедергілірді тек кана адамга арналган куресте гана женеді. Ал біз казір акша ушін омір суріп, таніміздін тойымсыздыгына багынгамыз. Ал бул туста елдердін барі тен болып, аділітті омірге жетеді деген - бос соз. Біз жогарыда кордік, адамнын жандуниесі, сана-сезімі сырткы дуниені игеру барысында дамыган. Сол дуниені иемдену жане оз ара болісу барысында дамыган. Бул курес алі жалгасып келеді. Сонымен сырткы дуниеге байланып дамыган адам, алі кунге шейін сырткы дуниенін кулы болып келеді. Акшанын кулдыгы осы кулдыктын ен сонгы жане ен соракы турі.  Ал жаратылыс жагынан табигат адамды кемде кылган жок, оган узак омір кешетін негізді берген. Бірак біз оны алі танып білгеміз жок. Ар адамнын калыптасу барысында муны енді-енді игеру устіндеміз. Демек адам оз озін кайткен кунде де оз танінен де, сырткы дуниеден де боліп алып, жаннын калауымен омір суретін болады.

Біздін олімді ойлап, о дуниеге уміт артатынымыз, баскаша айтканда, біздін омірдін казіргі турімен ешкашан канагаттанбай, озімізді коршаган жалган дуниемен ардайым араздасканымыз шыгар. Казіргі кезде біздін омірде куаныштан горі уайым-кайгы басым болган. Зардап шегу кобейген. Ар елдін діни угымдарында орын алган «о дуние», ерте ме кеш пе, ар адамга келетін ажал болган сон, одан кашып кутылам деген талап та біздін омірге деген куштарлыгымыздан туган. Бу дуниедегі кормеген куаныштарын, орындалмаган армандарын адамдар о дуниеге артып, тыныштыкты сол жактан іздеген. Бул, менімше, адамнын арманы мен киялы гана. Бугінгі кунде мангі омірге деген куштарлык – зулымдыкты жойып, адам оміріне жету деген санасыз талап-талпыныс кана. Бул біздін бакытты омірге умтылганымыз, бакытсыздыктан жалыкканымыз, одан санасыз кашканымыз. Онын себебі біреу-ак – байлыктын артынан тускен адам омірінін кыскалыгы, сырткы дуниеге ие болам деп онын уакытынан ерте тозуы. Ал адам омірі – енді-енді ашылатын рухтын омірі. Ол тек тарихтын даму барысында калыптаскан омір. Ал егер ол калыптасса, онда ол калай болган кунде де туып ашылады, озін озі таниды. Ол да гулденеді, коркейеді, уакыты келгенде тозады. Бірак адамнын рухынын, жандуниесінін дамуы ажалды ойлаганды керек етпейді, ойткені ол бул жерде нагыз тубі жок тупсіз дуниеге кіріп, біздін омірді баска жагынан игергенге келеді.
Міне коріп турсыныздар, мен олімді де ойлай алмаймын. Сондыктан аркімді омірді ойлаганга шакырам. Сонда сізді «ажал» билемейді жане омірдін киындыктары да сізді оган ешкашан итермелемейді. Сіз омірдін еш тендесі жок каншалыкты кунсыз екенін адам омірін ашып кана тусінесіз. Сізге сонда гана ар женіс куаныш алып келеді. Мен алемдегі ен кедей адамнын бірімін, ойткені менін, мені коршаган кауым кусап, дуниенін байлыгын ойлайтын уакытым болган жок. Мен де, арине, ар адам сиякты, осы уакытка шейін байлыкты армандаймын. Молшылыкты ансадым. Бірак соларга кол жеткізу ушін курескемін жок. Осы енбегімді жазып бітірсем, кундердін кундерінде бастаймын гой деген ой менде коптен жур. Бірак бул жалган дуние алдамшы, онын тубі кокжиек сиякты, жакындаганда жеткізбей каша береді. Солай болса да мен озімді «бакытсызбын» деп сезінгем жок, енсем ешкашан да тускен жок. Омірге сенімім аркашан да болды. Нурсулудын заты айел, бірак ол да осы уакка шейін мойыган жок. Суйікті улы кайтыс болганда да оз озін колына алды. Біздін болашагымыздын жаркын болатынына сенеді. Мен канше «есуас» болсамда, екеуміз коп киындыктарга тотеп бердік. Ол киындыкты букіл Казакстаннын халкы басынан кешіп жатыр. Букіл адамзат кешіп жатыр. Осынын барін женіп, мангі омір ушін аянбай куресуге болады.

Осы кітапты жазу барысында мен бір нарсеге катты коніл болдім. Ол ашыгу жайындагы ілім. Бул жан-жакты зерттелген, алемге кен-молынан таралган ілім. Казір оны ем ретінде пайдаланады. Бул озінін он натижесін беріп келе жаткан, адамнын табиги тазартылу жолы. Мені бул жерде бір нарсе гана катты кызыктырды. Адамнын жаны танінен болініп оз алдына омір суреді деген кагида бурыннан келе жаткан угым. Бул бурыннан діни тургыдан гана алып каралынган. Ал шындыгында адамнын жандуниесінін, сана-сезімінін онын танінен жене сырткы дуниеден болініп, оз алдына тауелсіз омір суре алатыны акикат. Адамнын жан калауымен омір суре алатыны біз ушін шындык. Буган когам  жеткенде, адамдарды тан емес жане сырткы нарселер де емес, жандуниенін байланыстары гана біріктіріп баскара алатын болады. Ал осы жаннын танді шексіз билеуі ушін, ежелгі заманнан бері коп гуламалар ашыгу амалдарын колданган екен. Пифогорлыктар, мысалы, окуларын кырык кундік аштыктан кейін бастап отырыпты. Ойткені осы аралыкта адам таннін билігінен арылып, жан билігіне кошкен, сойтіп толыгымен дуниетанымга беріле алган. Ара арада ашыгып туру мусылман жане християн дініне де тан болган. Аштык, жокшылык тагы сол сияктылар адамды озіне байлап артына салып алады. Осы жолмен адам кун кору ушін гана омір суреді, ягни карны ушін гана. Бул мындаган жылдар бойы канау куралы болып келген. Біреулер кен-молынан ішіп-жеуі ушін, екінші біреулер аш-жаланаш журіп, жан багу ушін гана мандай терін агызып енбек еткен. Йогтар оздерінін тан калауларын толык билей алады екен. Оган олар коп жаттыгулар аркылы жететін корінеді. Олар ауелім сананын кушімен оздерінін журектерінін согуын да токтатып, оны кайтадан іске коса алады екен. Бул жерде аштык – танді ауыздыктау куралы болып келеді жене сонымен катар ашыгу аралыгында жанга ерік беріп, онын таннін билігінен шыгуына жагдай жасау болады. Осыны гуламалар тусініп, саналы турде пайдаланган. Жанга баска азык керек. Жан озінін калауына умтылып, осыган букіл танді, букіл когам омірін багындырады. Сонда бугінгі кундері «тамак», «тамак» деп, дуниенін кулы болып кырлысып жургендер, омірлерін курт озгертетін болады. Сонда адамдар тенсіздікті жойып, калай аділітті омірге келулері керек екенін баска денгейден тусінетін болады. Жаннын билік куруына, менін оз ойыша, ашыгудын баска да бір терен мані бар.

Аштыктын адам агзасын тазалау ретінде колданылатыны белгілі. Онын жанынын тан билігінен ажырайтынын біз жогарыда айттык. Ал енді мунын мангі омірге кандай катысы бар? Ол адам омірін калай узарта алады? Бул жерде бір нарсені жаксы угыну керек. Жалпы адамнын ойы, рухы, санасы оз озінен жумыс істемейді. Бул ушін оны ;ртурлі куштер сыртан жане іштен итермелеп турады. Біздін сана кобінесе кауіп-катер тонгенде гана катты жумыс істей бастайды. Казір муны барлыгы «проблема» деп уйренген. Когам да дал осы сякты, дагдарыска мыктап кіргенде гана катты ойлана бастайды. Омір ушін нагыз курес киын кезендерде гана басталады. Ал бізде казір акырзаманды коп айтып жур. Бірак нагыз курес алі жок. Аркім оз кара басы ушін гана куресуде. Бул бытыраган, жайылган куштер гана. Біздін таніміз бен агзамыз да дал осы сиякты. Организмнін манызды боліктері куштін барін оздеріне тартады да, «манызсыз» боліктері жутап такырга отырып жатады. Бул ішкі куштін барлыгына бірдей жетпегенінен болады. Буйрек ауырып жатса, бастын онымен шатагы жок, ол оз камымен озі журеді. Ас корыту жуйесі оз ісімен гана айналысады. Кыскасын айтканда, бул жерде де барі тура когамдагы сиякты быт-шыт дуние. Сонда ашыгу осыларды калай тартіпке салады?
Адамдар аштыктан олмейді, камыгып, кападан оледі. Ал саналы колданатын ашыгу организмді былай тартіпке салады екен. Шын ашыгу – организмге кауіп тонгізу. Осы кезде гана кауіп асказанга немесе баска болек органга гана тонбейді, букіл танге жане жанга да тонеді. Осы себептен организм осыган шейін бугып жасырын жаткан куштердін барін жедел турде жинап, бул кауіті жойудын амалдарына жумылады. Бул адамнын букіл организімін жане санасын оятады. Узакка созылган ашыгу барысында адам озін озі осы жолмен толык тартіпке сала алады екен. Дуркін-дуркін адам агзасына осылай тонген кауып, онын куштерін жинауына, жумылдыруына алып келеді. Мундай куштер адамда онын олер алдында, бір мезетке гана жиналады екен.

Бул бізді іштей кадагалап туратын биологиялык жане психологиялык куштерді біз саналы баскара алуымыз керек. Сонда гана біз оз омірімізді адамнын даму зандылыгына сайкес узарта аламыз. Ол ушін оз жаратылысымыздын осы табигат берген куштерін, куатын біз озіміз кадагалап дамытып отыруымыз керек. Ал табигатка карсы журіп акшаны немесе дуниені ойлаган адам ажалдын гана билігінде болады. Ойткені акша карым-катынастарынын барысында біз ажалдан баска ешнарсені коре алмаймыз. Теледидарды коргенде да, кітап окыганда да, газет-журналдарда да, кунде коретін киноларда да біз бірінші кезекте ажалдын гана коркынышты бейнесін кормейміз. Букіл шіркеулер мен мешіттерде де адамдарды ажалмен коркытып тартіпке шакырады. Аллага багынганды талап етеді. Ал шын омірді казір акындар мен жазушылар да умыткан.

Менімше бул енді ешкандай да саяси маселе емес, адамдардын оздеріне гана катысты проблема. Ар адам озінін адамдык проблемасын озі шешіп, олардын жана негізде кайта бірігулері адамдардын оздерінін колындагы дуние. Жане тарихи даму барлыгын осыган алып келіп тіреп тур. Алла тагала да омірді адамдардын оз колдарына осы себеппен гана берген. Бул ушін казір тек кана дурыс ойлаганды гана уйрену керек. Казіргі дуниетаным адамдарды осыган багыттауы тиіс.