Джуанкюй-янджи 4 явление

4-чю КЁРЮНЮУ
тарих тамаллы эки бёлюмлю драма.


/Ли Ин бла Клапон, ызларындан къарай, тургъан джерлеринден чыгъадыла/

ЛИ ИН:
/кёл кенгдиргенча/
Клапон, была бир болургъа ушамазды,
Быллай халда Хунну даулет джашамазды.

КЛАПОН:
Уллу кёллю бу Хунн юзюк богъурдакъда сюек кибик,
Не чыгъарыб аталмайын, не джуталмай, сыйыт кириб…

ЛИ ИН:
Кесаматха Чин бла кирсенг ол сюекденден къутулурса,
Тынгылауну басыб турсанг, Хунн ичинде джутулурса.

КЛАПОН:
/сагъышлы/
Да анда да… Чин патчахны хыйласына тутуллукъса,
«Отдан чыгъыб, суугъа тшген» деген кибик бууллукъса.
Бийлик этген, хар заманда кесине сый тартыучанады,
Къошулгъанны сыйын – сырын аякъ тюбге атыучанды.

/сагъышлы/

Хуннла чуубаш затладыла, алай джаудан къоруйдула,
Алай бла хайдут халкъла чегибизден къуруйдула,
Чинлиле уа сылтау этиб, аллай кюнде таядыла,
Джау аллында, бетге - бетлеш, къарыусузну къоядыла.
Чеши Чиннге шох заманда, ала алай этмеллеми?
Чешилени Кангюйлеге алай атыб кетмеллеми?
Айыб этме, алай Чиннге ышаныудан узакъдама,
Къайры барсанг–тёгерек джау, къутулалмаз тузакъдама…

/мыдахлана/

Саныбыз аз, джагъыбыз джокъ, тирелгенбиз,
Джунгарьяны къоруй – къоруй тюгеннгенбиз,
Хар кюн сайын чабыуул бар, джер къобарыу,
Хайдутладан къорунурча джокъду къарыу.

ЛИ ИН:
/Чиннге тийгенин джаратмай, алай ышырмыш бола/

Клапон, аны бош айтаса, Чин шохуна иги къарар,
Кертичилик бузулмаса керегине къолай джарар.

КЛАПОН:
Чин алгъанны бек сюеди, кеси – бермез,
Хунн халалды, алай джюрек аны сюймез,
Сарыла бла гъыр – мырыбыз эртдеденди,
Айырылыр умутум да кертиденди.

ЛИ ИН:
/магъаналы/
Мен айтханнга акъыл бёлсенг, амал барды…
Бусагъатда Хунну джолу – чынгнгыл джарды…

КЛАПОН:
/джити къарай/
Амал барды – дегенинг бла не дединг?

ЛИ ИН:
Энди ишни тамалына кёз кердинг…

/гудучуча тёгерекге кёз къыркъа/

Чин келечи, ай болады, мындады,
Хар затха да эркинлиги къолдады,
Хунну Чиннге къошуу джолну излейди,
Аны джаллы боллукъланы кёзлейди.

/тахсачы кибик шыбырдай/

Хундан къобуб айланыргъа не керек,
Хунн бла бирге Чиннге кирсенг тюбеллек?

/Келгенлени кёрюб сёзню тохдатады. Гудамай, Танша, Сабда, Кыпчаклы, Балатан, Сабилат, Гангу сёлеше келедиле, сора былагъа къошуладыла/

ЛИ ИН:
/Гудамайны аллына чыгъа/

Баркуль кёлге салам болсун, Гудамай!
Джигит болдунг, узун джолгъа къарамай.

ГУДАМАЙ:
Да сизнича алгъа баргъан болмасакъ да,
Эскидеча ат белинде турмасакъ да,
Быллай кюнде джол алмасакъ джарашмаз эд,
Кёл Джагъа да бетиме хош къарамаз эд.

/онг къолну бир – бирине ура, сол къолну имбашха сала саламлашадыла. Клапоннга/

Салам болсун Джунгар тюзден келгеннге,
Хуандийге былай акъыл бёлгеннге!

КЛАПОН:
/саламлай, Хунча бираз лехчели сёлеше/

Салам берир тенгинг, шохунг кёб болсун,
Хар сюйгенинг, сюйгенингча онг болсун!

ТАНША:
/ышарыла, Клапонну шохча къагъа/

Юйечжиле бурма – бурма сёлеширле,
Айтыулары не халкъгъа да келиширле…

/Клапон разы болгъанын билдире азчыкъ баш иеди, сёзге Сабда къошулады/

САБДА:
Къыйыр халкъла сау болсунла, барысы да келгендиле,
Хуандийни сыйын кёре олсагъатлай джетгендиле.

КЫПЧАКЛЫ:
Хунну даулет алагъа да ата джуртду, къоруу салыб,
Хунла бла бир болгъанла абджымазла, джангыз къалыб.

/Клапон бла Ли Ин магъаналы къарамлашадыла/

БАЛАТАН:
Тамбла Уллу Кенгеш барды, джыйылыгъыз, дегендиле,
Къартла бла Тукъум Бийле хапарчыла ийгендиле,
Энди анда айтыр затны джарашдырыб кенгешейик,
Келигиз тепси башында рахат - рахат сёлешейик.

САБИЛАТ:
/чам эте/
Хунн бозаны тарта туруб акъыл къаты ишлеученди,
Ёмюрюнгде келмеген зат башынга да келиученди.

ГАНГУ:
/лехчели, кюлюшлю, накъырдалы сёлеше/

Хун тилни мен алай къолай да билмейме,
Мен сёлешген джерде кюлмеген кёрмейме…

/кеси кесине кюле, селеке эте/

Болса да, айтырым, боза хапар келсе,
Тулукъ эт ийиси бурун таргъа кирсе,
Ма ол экисиди манга хошлукъ берген,
Эм терен гоббанды, акъылыма келген.

/эркишиле харх боладыла/

КЫПЧАКЛЫ:
/кюле/
Гянгун халкъны бийи, Гянгун чамгъа уста,
Тилинг чалгъанында чыртда джокъду хата…

САБИЛАТ:
/ойнай, Гангуну къагъын – согъун эте/

Джаша, Гангу, ачыкъ, керти сёлешесе,
Джан не излегенин бек ариу билесе,
Бизнича адеблеб, къым – тым этиб турмай,
Болгъаныча «мах» - деб, айтаса тартынмай.

/эркишиле гор-харх боладыла/

ТАНША:
/мыйыкъ бура/

Да барайыкъ сора, аш таба,
Сёз да иги келир джукъ къаба.

/харх боладыла/

БАЛАТАН:
/эскертерек/

Бийле, ауругъанны джанында харх этиу…
/аз тынгылаб/
Аллай затха болур халкъдан айыб джетиу,
Бираз сакъ болугъуз, кемсиз накъырдагъа,
Боза аллын ачар, чарт – гурт хапарлагъа.

/эркишиле кюледиле/

КЫПЧАКЛЫ:
/барысына да/

Балатан – бий, тюз айтады, ушагъыусуз болмасын,

/къолларын ышый/

Алай бизни юлюшюбюз тепсиде да къалмасын.

/эркишиле тынч болургъа кюреше кюледиле, бир-бирин къагъын-согъун эте, чам эте кетедиле/


ДЖАБЫУ ДЖАБЫЛАДЫ.


Рецензии